▮
פֿוּך אַ פֿאַרלוּירענער פֿאָעמע
מאַמע,
כ'בין קראָנק.
מײַן נ.ממח איז קרעציק.
—
און אפ.טר נאַך מער:
ס'איז אַ געלער שגעון.
און דער זאַלב פֿוּן דײַן קוש
איז צו חײליק, ער זאָל
מיר באָהױכן צו מאָל
מײַנע י.ונדיקע דנאַען.
נאַר אךיב דאַס איז וּוּאָר,
אַז דו ליבכט מיך װּי שטענדיק
דעם צוךײטן נאַך גאָט —־.
,
איז מײַן 7עצטער געכעט און געבאָט:
—. דערשטיק מיך?
־
דערשטיק מיט די מאַמישע פֿינגער
װּאָס חאַכן געשפּילט
אױף מײַן ו.ערבענעם װיגל.
װּעט מײנען:
דײַן ליבשאַפֿט איז שטאָרק װי דער טױט.
װּעט מײנען:
דו האַסט מיר דײַן ליבשאַפֿט פֿאַרטרױט.
אוּן איך וּועל פֿאַרקערן
אין אײדער־מײַן־װערן
און זײַן און ניט ןײַן
וּױ אַ שטערן
װילנער נעטאָ אין װאַסער.
י
א־ד ל.ג א־ך אַד אַד.ך
איך ליג אין אַן אַרו.,
.
װי אין חילצערנע קלײדער,
איך ליג.
זאָל זײַן, ס'אין אַ שיפֿל
אױף שטורמישע כוּואַליעס,
זאָל זײַן, ס'איז אַ װיג.
און דאָ,
־
װוּ עס האַבן זיך גופֿן
געשײדט מיט דער צײַט,
רוף איך דיך, ש.ךעסטער,
־
און דו הערסט מײַן רופֿן
אין װײַט.
װאָס טוט זיך אין אַר.ן אַ צאַפּל
אַ לײַב אומגעריכט ן
דו קומםט. ▮
,
איך דערקען דײַן ש..אָרצאַפֿײַ,
דײַן אָטעם,
דײַן ליכט.
אַזױ איז אַ פּנים דער ב־ר:
הײַנט דאָ,
מאָרגן דאָרט,
און איצט אין אַן אַרון,
מסמ: א.ײַוךק
.ױ אין הילצערנע קלײדער,
מ19 זינגט אַלץ נאַך מײַן װאַרט.
אין קאַרצער
ניט אַנדערש: די פֿינצטערניש וּױל מיך דערשטיקן 1
די בלײַענע מײַן גריןשען אױס מײַנע בליקן.
איך װאַרף זיך אין קאַרצער און זינק צװישן װענט:
װאָלט עפּעס געװען װאָס איז מענטשלעך, באַקענט.
דערטאַפּ איך אַ שטיקעלע גלאָז, װו געפֿאַנגען
עס צוקט די לבֿנה אין גלעזעךנע צװאַנגען.
— —
פֿאַרגעס איך מײַן זינקען אין פֿיבער געשפּאַנט:
——. דאָס האָט דאָך באַשאַפֿן אַ מענטשישע האַנט 1
און כ'צערטל אין גלאָזיקער שאַרף די לבֿנה:
־— ▮דו װילסט ן כ'גיב מײַן לעבן דיר אָפּ אַ מתּנה 1▮
סוײַײַד נאָר ס'לעבן איז הײס און דאָס גלעזל ——. אַ קאַלטס
אמ און ס'איז מיר אַ שאָד עס צו נעמען צום האַלדז...
ליךער צוּ אַ לונאַטיקערין
א
איך קען דיך פֿון לאָנג שו▮ן, פֿון זינט
־
ביסט געךךען אַן אַמפֿיביע.
—
געדענק נאַך ד. ערשטקײט פֿון זינד:
האַסט מיך ליב אָ ־—־ איך האַב ליב, יע.
מיר האַבן זףך בײדע געפֿאַרט
אַ..בטע.▮ ױ▮נדעךצע שלאַקבך
און אונדזער פֿאַרליבטשאַפֿט איז דאַר▮]
▮
װי אוּיף הײװן געװאַקסן.
ב
מיט אַ זילבערנעם בעןעם
קערסטו אױס פֿךן מײַן חלום די שטױבן.
וךערט דאַס צימערל רײן. דורך די שױבן
־
גריסט אַ צךוײַגע7ע בעז אים.
און דײַן חאַנט, ךואַס דו שטרעקסט מיך צו זאַלבן,
פּרעסט די קנײטשעקעך אױס אױף מײַן שטערן,
װי דײַן נאָכטהעמד אין פֿאַלבן
װאָס פֿאַרקנעפּלט דײַן ברוסט אױף אַ שטערן.
ג
איך װיל בל..ז באַרירן דײַן סוד װי אַ זעגל,
—
געבױגן פֿון שטורעם, באַרירט דאַס געאינד ——
אַ סוד, װאָס צו אים איז פֿאַרזיגלט דאַס שטעגל
—
מיט טריװאָקס פֿון זינד.
,
אַהין איז מײַן גלוסט. איך מוז געבן אַן עפֿן
דערזען דעם פּײזאַזש װאַס דערשרעקט און באַרוט.
דײַן סוד, װּי דער טאַנגײַסט אין פֿידלשע עפֿן
מוז װערן באַפֿאָכט פֿון מײַן פֿליגלדיק בלוט.
ליךער צו אַ לונאַטיקערין
א
איך קען דיך פֿון לאָנג שױן, פֿון זינט
—
ביסט געוךען אַן אַמפ.ביע.
—
געדענק נאַך ד. ערשטקי־ט פֿון זינד:
האַסט מיך ליב אָ —־ איך האַב ליב, יע.
מיר חאַבן זיך בײדע געפּאַרט
אַ!.בטע1▮ ױ▮נדעךצע שלאַקבך
און אונדזער פֿאַרליבטשאַפֿט איז דאַרט
װי אױף הײװן געװאַקסן.
ב
מיט אַ זילבערנעס בעזעם
קערסטו אךיס פֿון מײַן חלום די שטױבן.
וךערט דאַס צימערל רײן. דורך די שךיבן
־
גריסט אַ צװײַגע7ע בעז אים.
און דײַן חאַנט, װאַס דו שטרעקסט מיך צו זאַלבן,
פּרעסט די קנײטשעלעך אױס אױף מײַן שטעךן,
װי דײַן נאָכטהעמד אין פֿאַלבן
װאָס פֿאַרקנעפּלט דײַן ברוסט אױף אַ שטערן.
ג
איך װיל בל.יז באַרירן דײַן סוד װי אַ זעגל,
־
געבױגן פֿוּן שטורעם, באַרירט דאָס געאינד —־־
אַ סוד, װאָס צו אים איז פֿאַרזיגלט דאָס שטעגל
־
מיט טריװאָקס פֿוּן זינד.
,
אַהין איז מײַן גלוסט. איך מוז געבן אַן עפֿן
דערזען דעם פּײזאַזש װאַס דערשרעקט און באַרוט.
דײַן סוד, וּױ דער טאָנגײַסט אין פֿידלשע עפֿן
מוז װערן באַפֿאָכט פֿון מײַן פֿליגלדיק בלוט.
־——־— ▮—————
מךראַשקע—נעסט
מוּראַשקע—בעסטי רו װאַלרס אובטערבאַװףסטזײַןי
־
צענישטערט פֿון אַ נײַגעריקן שטאָקי —
מיט לאַבירינםן רײַנעי שטאָק נאַד שטאָק
צעפֿאַלענע אין שטױבי זאָל דיר באַװוסט זײַן:
װּי רוּ בין איד. מײַן שאַרבן פֿאַלט. אָט װערט ער
צעםראָגן פֿון מוראַשקעלעד — פֿון װערטער.
אךן יערער װאָרט — אַרךיףי אַראָפּי אַריבערל
פֿון נערװ צו בערװל דךרד רױד און קוּיל.
און אַלע יאָגן פֿון די שםיבער
מיט װײַסן אײעלע אין▮'ױל.
1940
צורי קױלן
א
איך קען אַ מאַן, געטראָפֿן האָט אַ קױל אים
און שטעקט אין ברוסט, ־— אַ פֿוּיגל אין אַ שטיקל זון.
װי אױםטערליש: צעךךישן גאָר דעם עולם
איז ער, קען זײַן, דער גבֿורהדיקסטער זון.
און ער האָט ליב זײַן קױל. אַנשטאָט אים טײטן
האָט זי דעם טױט געפֿאַנגען און פֿאַרװונדט.
צעשמאָלצן װי אַ שנײ דעם לעבנס קײטן
און אױפֿגעלעבט אַ ניט־באַרירטן גרונט.
ב
אױך אין מיר, פֿאַךשפּךונגען פֿון אַ שלאַכט
שטעקט אַ קױל, ——־ געלאָדן פֿול מיט לידער.
און בין איך קראַנק װי אַ װאַןאָן בײַ נאַכט —
ברענט זי אױס דעם סם פֿון מײַנע גלידער.
און איך האָב ליב מײַן קױל. איר הײסער טיגל
צעשמעלצט די װעלט. פֿון איר מעטאַל איך קנעט,
באַשאַף מײַן אמת, װי אַ קינד אין װיגל
פ19 קנעט אױס פֿון לױטער גאַרנישט זײַן פּלאַנעט.
צורײ קױלן
א
איך קען אַ מאַן, געטראָפֿן האָט אַ קױל אים
און שטעקט אין ברוסט, ־— אַ פֿױגל אין אַ שטיקל זון.
װי אױסטערליש: צעךױשן גאָר דעם עולם
איז ער, קען זײַן, דער גבֿורהדיקסטער זון.
און ער האָט ליב זײַן קױל. אַנשטאָט אים טײטן
האָט זי דעם טױט געפֿאַנגען און פֿאַרװונדט.
צעשמאָלצן װי אַ שנײ דעם לעבנס קײטן
און אױפֿגעלעבט אַ ניט־באַרירטן גרונט.
ב
אױך אין מיך, פֿאַךשפּךונגען פֿון אַ שלאַכט
שטעקט אַ קױל, —־ געלאָדן פֿול מיט לידער.
און בין איך קראַנק װי אַ װאַןאָן בײַ נאַכט ——
ברענט זי אױס דעם סם פֿון מײַנע גלידער.
און איך האָב ליב מײַן קױל. איר הײסער טיגל
צעשמעלצט די װעלט. פֿון איר מעטאַל איך קנעט,
באַשאַף מײַן אמת, װי אַ קינד אין װיגל
פ19 קנעט אױס פֿון לױטער גאַרנישט זײַן פּלאַנעט.
1
פֿון בײדע עקן װ לט
ע
א
פֿון בײדע עקן װעלט
מיר שױדערן און גאַפֿן:
צװײ שפֿיגלען בלױ פֿון קעלט
און האַפֿן קעגן האַפֿן.
]
אַ שװעבעלע, ניט מער,
גענוג דו זאָלסט אַ ריב טאָן—
, , און ס'װעט זיך טרער—אין—טרער
משוגע אַ פֿאַרליב טאָן.
צעפֿאַלן זיך בײַם צונד
װעט אַלצרינג מיט אַנאַנדער.
אַזױ אין אײן סעקונד
אַ צירק עס פֿאַלט פֿונאַנרער.
נאַר צו פֿיל האַסטו ליב
ז ז
דײַן ליבשאַפֿט, זאָלסט רערלאַנגען
די שװעבעלע אַ ריב,
און אױס. און אַלץ פֿאַרגאַנגען.
1 ן
. ן
98
גראַניטענע פֿליגל
רי קאַלטע גראַניטענע פֿליגל
פֿאַרזונקען אין ערד,
געבונרן מיט ערדענע קײטן
צום גוף אין דער נידער—
זענען די אײנציקע עדות
אַז ער איז נאָך דאָ.
די עדות אַז עד איז געװען
זענען אַנדערע ברואים,
און ס'בעט זיך אַ נעאָלאָגיזם:
זײ זענען געװענעלעך
מחוץ דעם בית־עלמין.
רי קאַלטע גראַניטענע פֿליגל
פֿאַרזונקען אין ערד,
ציִען זיך נענטעד צום גוף אין דער נידעד.
זײ פֿילן
זײַן אומטױט:
אַ בײנעדנע צװאַנג
און אין צװאַנג איז פֿאַרדריקט אַ נשמה.
ס'דערלאַנגען אַ ציטעד
רי קאַלטע גראַניטענע פֿליגל:
אַ זונרעגן װײקט זײ אַרורך,
דערמאָנונג װעגן דרײַ פֿלאַמינגאָס בײַ דער לײק װיקטאָריע,
װאָס האָבן זיך אַנטחילט פֿאַר מיר אין זײער פּראַכט און גלאָריע:
דרײַ סטרוּנעס אָנגעשפֿאַנטע אױף אַ כװאַליע, און אַ בױגן
באַװעגט זיר איבער זײ, אָ רעגן־בױגנדיקער בױגן.
אַזאַ מוזיק װעט ניט געבוּירן פֿידל אָדער לירע,
אַזאַ מין דרײַלינג־אינסטרומענט איז ניט בנימצא קענטיק.
פֿאַרבענקט האָט זיך זײַן מײַסטער אױסצופֿרװון זײַן יצירה,
צו שפֿילן אױף די לעבעדיקע סטרונעס אײגנהענטיק. ▮
אַ מידבר איז געװאָרן פֿון סקעלעטישע מעת־לעתן,
די סטרונענדיקע דרײַ פֿלאַמינגאָס קאָן איר ניט פֿאַרגעסן
זױ מיניען זיך אין זעלביקער אַנטפֿלעקערישער פּאָזע,
אױף זײער זעלבער כװאַליע, װי באַגינען־זון אַ ראָזע.
און װאָס אַצינד מיר טאָטשעט, אין די נײַגעריקע פֿרעגעניש:
דערמאָנען זיר די דרײ פֿלאַמינגאָס וןעמען זיך געהערן?
.
אַן אײנציק מאָל אין לעבן איז באַשערט אַזאַ באַגעגעניש,
באַשערט אַזױנס צו זען, אַזןינס צו הערן.
ו
באַלד װעט עס געשען,
די שןואךצע ךינגען
ןןעק ענג און ענגער אךום האַלדזן
אןמפּעךזענלעך, ןױ א שסײן אין בךוק
ןועל איו בלײַבן ליגן אןנסעך סלאען
אױסגעלײזט פֿון וןעלסי
נאָך אין מײן טיף
װעלן בלײַבן ןואגלען דרײ מןךאשקעס
אײנע!
אונטעך לאךבעך פֿון מײן קינדנ'זאַפֿט
ןועט זיך אומקעךן אין כּישוף וןאלך
ציױיסעי
אןנטעך פּאנצעך פֿןן מײן הלןםי
װעס זיך אןמקעךן אין חלןם לאַנד
און ד דךיטע
די װאָס טראָגט מײן וןאךט,
װעס קײן װעג ניט האָבן
װײל פֿארפּעסטיקס
איז דאָס לאַנד פֿןן גלײבנךיקע װעךסעךי
ןןעט זי װאַכן אינעם סאל פֿון שאסנס
אײן און עלנט
איבער מײן נעבײן