סן▮ה▮ד1ײנו
                          


ע,'ז
          

וּוען כ'װאָלט ניט זײַן מיט דיר בײַנאַנד,
          ניט אָטעמען דאָס גליק און װײ דאָ, ־—.
          װען כ'װאָלט ניט ברענען מיטן לאַנד,
          וּװלקאַניש לאַנד אין חבֿלי־לידה;
         װּען כ'װאָלט אַצינד, נאָך מײַן עקדה,
         ניט מיטגעבױרן מיטן לאַנד,
          װוּ יעדער שטײנדל איז מײַן זײדע ——.
         געזעטיקט װאָלט מיך ניט דאָס ברױט,
         דאָם װאַסער ניט געשטילט מײַן גומען.
         כיז אױסגעגאַנגען כ'װאָלט פֿאַרגױ'ט,
47מ     און בלױז מײַן בענקשאַפֿט װאָלט געקומען...
                          



















7
               אָע


ביסט געקומען אַ נאַקעטער,
אין גאַנצן אין פֿײַער.


דײַנע בגדים.—
פֿון מאַמישע פֿינגער גענאָדלט,
װי שפּילנדיק פּיאַנאָ אױף סאַמעט און זײַדנס —
פֿאַרסמאַליעטע זענען געפֿאַלן אין שאָטן.
די נאָדלען, די נאָדלען ־—
זײ האָסטו פֿאַרהיט.


ביםט געקומען אַ נאַקעטער.
ם'איז דײַן אַלײנקײט
כּולל די גאַנצקײט פֿון כּמה וכמה.
אין אײן אױג ־—־ אַ װאָלף,
אינעם צװײטן ־—. דײַן מאַמע.
וּועסט זײ שױן בײדן
ניט קאָנען צעשײדן.

װּער קאָן באַקלײדן
דײַן גװאַלדיקע הױלקײט ן
אַפֿילו װען ס'װאָלט דיך באַגעגנט ישעיה —־.
ער װאָלט מיט אַראָפּגעלאָזט בלײַענע װיִעס
און ליפּן פֿאַרשעמטע
געבראַכט זײַן נבֿיאוה.
טאָ מאָן ניט קײן טרײסטונג
בײַם אײגענעם ברודער.
                






8
         צװישן אײַך בײדן ליגט אַ װאַרשעװער אױפֿשטאַנד,
         װי אַן אײביקער פֿלאַמען־סמבטיון,
         װּאָם שלײַדערט
         מיט יודישן גוךל
         אַפֿילו אום שבת.
         
וּױ קאָנען די מענטשן פֿון דאַנען דיר גלײבן,
         אַז דו האָסט אין װאַרשע
         פֿאַרטײדיקט דעם קאַסטעל ן
         אַז דו האָסט אין טױטן־מדינה געפֿורעמט
         די לעבעדיק־חײםישע
         יונגע טדינה 9
         
נאָר גלײבן דיר װעט דער װוּלקאַנישער האַרצקלאַפּ
         פֿון לאַנד,
         יענער חאַרצקלאַפּ, װאָס דו האָסט דערהערט
         װּען ד ײַ ן האַרץ האָט אױפֿגעחערט קלאַפּן אַ װײַלע.
         און אַז צונײגן װעסטו דײַן אױער צו דעם,
         אַזױ װי אַ זעגל צום סוד פֿון די אינדן —
         װעט אױפֿגײן אַ קול,
         װי דאָס קול פֿון אַ פּםוק אַ טײַטש־חומש־לינדן:
         —▮ ביסט מײַנער,
         געבענטשט זאָלסטו זײַן מיט דײַן קומען.
         ס'איז מײַנע שאָף —— דײַנע,
         ס'איז מײַן גאָרטן ־— דײַן גאָרטן,
         מיט אַזאַ מין אַכזריות װי דו האָסט געשאָסן פֿון ביקס,
אָ19     מיט דער זעלביקעך צערטלעכקײט פֿלאַנץ דאָ דײַן װײַנגאָרטן.
                                  





9
                                     '.
         

פֿאַרגאַנגען איז אַ יודנװעלט מיט מתּמיד און מיט מאָניש,
         מיט כּלה־יודיש אױסגעפּוצט אין פֿאָלקסלידער באַהאַרצטע.
         אַ יודנװעלט איז אױםגעגאַנגען אימהדיק־חאַרמאָניש,
         באַגלײט פֿון שפּילנדיקע פֿידלען —— קינדערלעך די צאַרטםטע.
         
נאָר װען דאָם לעצטע פֿאָלקסליד האָט געצאַפּלט אױף אַ הליה,
         און מיט אַ גרינעם אײלבערטבלאַט קײן טױב איז ניט געקומען;
         װען טױט־לבֿנח חאָט פֿאַרבײַטן שױן געװאָלט די שקיעה ־—
         אַ ריס נעטאָן האָט זיך פֿון מױל דעם אױסגעקרימטן, שטומען,
         
אַ גאָלדענע נשמה, איז געפֿלױגן איבער ימען,
         און אױפֿגעלעבט אָט דאָ, אין לאַנד פֿון חלום, יענע אַלע,
         װאָס האָבן אוּיסגעצאַנקט אין אַשן מיט דער פֿאָן צוזאַמען,
         און װידעך איז די ייִדנװעלט געװאָרן מיר נתגלה.
         
נבֿיאים גיבן זיך די הענט מיט שפּאַנענדיקע עולים,
         װי קאָנען זין פֿון אײביקײטן אײַנליגן דערנעבן ן
         עס נידערן פֿון הימל מתים... און ס'באַגלײט דעם עולם ־—.
אַמ     אַ װאָלקנזײַל פֿון אומקום און אַ פֿלאַמענזײַל פֿון לעבן.
                                      












10
             אַ תּפֿילה אין מלהמה־צײַט
         

באַגליק דײַנע קינדער, זײ זאָלן
          געפֿינען אין איצטיקן עלטער ־—־
         דעם װונדער פֿון דײַנע אַמאָלן
         אין זײערע נײַע געצעלטער.
         זײ זאָל ניט די הערשאַפֿט צעמאָלן,
         װי בלוטיקן װײַנטרױב אין קעלטער.
         
באַקרײן זײ מיט קלוגשאַפֿט: ניט גלוסטן
         די שליסלען פֿון פֿרעמדע ממשלות.
         און קלאַפּן אין זײערע ברוסטן
          זאָל נאָנטקײט צום ברודער אין גלות.
         געדענקען: זײ חאָבן אַנוסטן
          געװאַלגערט זיך אױך בײַ די פּאָלעם.
          
װײַל זע: פֿוּן ניו־יאָרק ביז באַר־שבֿע
         די יאָרצײַטליכט װערט ניט פֿאַרלאָשן.
          די גאװה צעװינטיק װי פּלעװע,
          און זאָל ניט פֿאַרנאַרן דער גראָשן.
         באַװיליק די צינגער אַ טבֿע
948ן     ניט װאָלװל צו מאַכן דײַן לשון.
                         












11
                    װאָנדערליד


א
דעם זינגערס אָנקום אין די בערג דערשרעקן
צװײ װילדע ךױזן פֿול מיט װילדער שטילקײט.
די רױזן, האַלב געעפֿנט, נעמען װעקן
אַ פֿױגל אין דער מײדל־ראָזער קילקײט.
אין פֿליגלטריט פֿון פֿױגלס ערשטע שוּועבונג
לױפֿט נאָך מײַן סאַמע ערשטע איבערלעבונג.


ב
אַ װאָלקן װײנט, הלמאַי ס'צערינט זײַן פּנים,
און װײם ניט, אַז אין די־אָ שורות, קלאַנגען,
כ'האָב אױפֿגעשטעלט אַ דימענטענעם טראָן אים
און דאָרטן װערט ער קײן מאָל ניט פֿאַרגאַנגען.
װען איך אַלײן װעל זוניק זיך אַנטלײַבן ——
אין יענעם װאָלקן װעל איך װיִוטער בלײַבן.
                        

















11
                        גאולה


כ'האָכ געלײענט אין אַן אַלטן ספֿר: װען עס װעט
קומען די גאולה, ——־ אין די זעלביקע סעקונדן
װעלן זיך אַנטבלױזן אין די יום־טובֿדיקע שטעט
פֿאַרן אױסגעלײזטן מענטשן אַלע זײַנע וּװנדן.
קױם איז ער געשמידט געװען אין קײטן יאָרן־לאַנג ——
האָבן זײ פֿאַרשטעלט די װוּנדן.
איז די קײט פֿאַרשװונדן.—
װעט זיך די פֿאַרהױלנקײט אַנטפּלעקן וּױ אַ שלאַנג
און אַ שפּיל טאָן אימהדיק װעט אַ קאַפּעליע װוּנדן.

קענטיק די גאולח ע ק ס י ס ט י ר ט שױן, ——.. װען דו שטײסט
אױף אַ באַרג, צי קאָנסטו מעסטן, זען אים?
קענטיק אַז אין ד ע ם באַשטײט די נאָגנדיקע טרײסט,
װאָס די װונדן, —— שטיפֿקינדער פֿון גיהנום,
חאָבן זיך צעעפֿנט מיט אַ שפּיגלענדיקן װײ
סײַ אין גוף און סײַ אַ פּיצל װײַטער.
קענטיק די גאולה איז דערװײַלע ניט פֿאַר זײ,
דו אַלײן מוזסט אױסטיגלען דײַן איך אין זײער שײַטער.
                         














13
                               בײַ נאַכט אין עין־דור
         

מיט װילדן מאָן באַװאַקסן לעבסטו, זעערין פֿון נײַסטעך 1
         לבֿנה־בליק באַװײַזט מיר װו דײַן שאָטן זיך באַחאַלט.
          באַקומסט אַ פֿײַנעם האַלדזבאַנד גאָלד־געקײטלט פֿון אַ מײַסטער ־—
         אַנטפּלעק דעם קיניג שאָול, זײַן פֿאַרנעפּלטע געשטאַלט.
          
אַ קאָפּ פֿון רױטן מאָן דערשרעקט די שטילקײט. און די פּאַלמעם
          מיט שפּיציקן געצוּוײַג זײ שפּינען שאָטנס פֿון דער נאַכט.
         אַ פֿעלדז מיט שלאָפֿנדיקע אָדלערס טוט זיך אַ צעפּאַלמעס,
         און שאָול קומט צו רײַטן, צװישן פֿליגלען, אין זײַן טראַכט.
         
זײַ מוחל, קיניג, װאָס אין יואוש כ'האָב דערמאָנט דײַן נאָמען,
         דײַן בײזער גײַסט געװעלטיקט אין מײַן חלום, אין מײַן װאָר.
         מיט דיר צוזאַמען װיקל איך אַלײן זיך אױס פֿון תהומען,
         און עמעץ האָט געזאַלבט מיט גאַל פֿון זײדעס —— מײַנע חאָר.
         
באַפֿאַלן איז אַ הײשעריק מײַן הײם און זי צעפֿרעםן,
         אַ האַמער האָט צעקלאַפּט װי גלאָז די זײַלן פֿון דער װעלט. ־—
         באַפֿאַלט אױך דאָ אַ הײשעריק און גריזשעט די מעת־לעחן,
         און ס'בלוטיקן די װאָרצלען פֿון מײַן אױסגעבענקט געצעלט.
         
צי הערסטו װי אױף דעם גלבוע װידער שטײַגט דײַן חיל ז
         די שװערד אױף װעלכער ביסט געפֿאַלן קלינגט אין יונגע חענט...
         אָ, קראַנקער קיניג, װאָס װעט זײַן ז אָ, שומר מה מליל ז
                                                              ־
         אַן ערדן־ציטערניש גײט דורך דאָס לאַנד פֿון ענד ביז ענד.
         
און אָט —— אַ שטים: ישׂראל־קינד, אַן עדות דער גלבוע,
         עס וּועלן קײן מפּלות מער ניט זעטיקן דעם דוּר...
         
און שאָול רײַט אַװעק אױף נעפּלען. איבער פֿעלדזן גראָע ־—
אַ19     טרומײטן שאַלן. ס'קרײט אַ האָן פֿאַרכּישופֿט אין עין־דור.
                                        


14
                         אין פֿעלד־שפּיטאָל
          

דאָס יוּנגעלע, געקומען מיט אַ רױז
          אַהער, צום יונגן טאַטן —— בלײַבט געפֿאַנגען:
          עס באָמבלט זיך אַ פּוסטע, שװאַרצע הױז...
          
—־ װו איז דײַן פֿוס ז
          

—־־ מײַן קינד, ער איז געגאַנגען
          מלחמה האַלטן און װעט באַלד צוריקקומען אין הױז.
          
נאָר אַז דער יונגער טאַטע בלײַבט אַלײן,
          צעטומלט װאָס די בענקשאַפֿט איז בחינם ——.
          דערזעט ער; פֿונעם באַלקן אױף אַ דינעם
          לבֿנה־פֿאָדעם קוּמט אַ שפּין צו גײן
          צום אָפּגעזעגטן פֿוס װי אַ פֿאַרבײַטער.
          פֿון קלעמעניש צעהאַקט ער זי ז נאָר אָט —.־
          אַ פֿיסעלע פֿוּן שפּין אַלײן גײט וּוײַטער,
          בשעת דער גוף צעשניטן איז אױף שטיקלעך.
          צעװײנט זיך דער אײנפֿיסיקער: אַ שאָד,
          װען איך קאָן אָנטאָן ס'פֿיסעלע
אַמ     געװעזן װאָלט איך גליקלעך.
                               














15
                                   דער װאַלד
                                  
פֿאַר י. מ. נײמאַן
         
װי װאָלקנדיקע אָדלערינס מיט בליצן אין די הערצער —־
         צונױפֿגעפֿלױגן זענען זיך פֿון גאַנצער געגנט מאַמעס
         אין יונגװאַלד, װאָס מע האָט געפֿלאַנצט אין אָנדענק פֿון די קינדער.
         די שטילקײ.ט האָט זיך אײַנגעצימצומט אין אַ קלײנער טרער
         בײַם אָנבליקן דעם א י נע ו ו י י נ י ק פֿון די שטומע פֿלאַנצן.
         ס'האָט יעדער בױם געשיקט אַן אַנדער שמײכל צו אַ מאַמען,
         און זײ, די שמײכלען, האָבן זיך געלײַטערט אין אַ טרער.
         נאָר װען די מאַמעס האָבן בײַ די נעמען אָנגערופֿן
         די נ אָ נ ט ס ט ע, װאָס די צײַט האָט זײ פֿאַרװאַנדלט אין אַ װאַלד——־
פּמ     ערשט דעמאָלט האָט פֿון יעדער בױם אַרױםגעפּלאַצט אַ שאָטן.
                                             























16
                 שההײנו


אין ראָש־העין, בײַם קינדער־גאָרטן,
שטײען געזעמלען זוניקע שאָטנס
אין טיגערנע פֿעלן,
רױטע קאַרעלן.
שטײען בײַם קינדער־גאָרטן מאַמעס,
▮מאַמעס פֿון הײלן▮.— אַלײן פּיצל קינדער ——..
און שנאָבלען אַרײַן דורך די שפּאַרעס פֿון פּלאַנקען.

הער אַ מעשׂה,
װינד און װינדער,
קאַפּױער שטעלן זיך די געדאַנקען ——..
זינט יענע לערערין, אָט די װײַסע,
האָט אױסגעצװאָגן דאָס בינטל קינדער,
דערקענען מאַמעם ניט זײעךע קינדער.
דערקענען מ מש ניט זײערע קינדער.

שטײען געזעמלען,
אױגן פֿלעמלען,
טיגערנע פֿעלן,
רױטע קאַרעלן
און לױערן,
טרױערן
ביז —־.
אַ קינד צעװײנט זיך.
                   








ץ1
         דעמאָלט דערקענט
         מאַמע איר קינד
         װעדליק זײַן װײנען.
         און ציט די הענט
         מיט זיבן חנען...
         
און איבער די מאַמעס ־— אַ װאָלקן־אײזל
         שפּאַנט אױפֿן טעפּעך פֿון דער לבֿנח.
         משיח אַלײן,
         משיח אַלײן,
         מאַכט אױף דעם נײַעם געװײן
מש     שחחײנו.
                       




















.1
                        פֿון בבֿל


איך בין אין לוד געגאַנגען, און צוזאַמען מיט די לודער
צעװישן אַלע שטערנפֿונקען אױסגעקוקט דעם נײַעם,
װאָס ברענגען װעט פֿון בבֿל אונדזער מידן־מידן ברודער
צו טועם זײַן די װײַנטרױבן פֿון אַלט־ירושלים.

און ס'נענטערט זיך דער שטערן מיט אַ הימלישן גערודער.

געצװיטשערײַ פֿון הפֿילות, װי אַ מאָל אין אונדזער געגנט,
אַ פֿױגלמאַרק מיט זינגעניש פֿון אַלע מינים לענדער.
אױף זיבעציק דיאַלעקטן פֿון געװײן האָט זיך באַגעגנט
אַ פֿאָלק, װאָס האָט זיך אָנגעטאָן אין פֿױגלשע געװענדער.

אַ פֿאָלק, װאָס האָט זיך מיט זײַן גורל קײן מאָל ניט געזעגנט4

און פּלוצעם ——. אין לבֿנח־טלית אײַנגעהילט ־— אַ זקן
דערלאַנגט אַ פֿאַל און קושט דעם ליבן זאַמד װי אַ יריעה.
און ס'פּלאַצט זײַן האַרץ אין מיטן קוש 1 די שטערן װײַס, דערשראָקן,
באַװײַזן ניט צו ראַטעװען. עס צאַפּלט קױם זײַן וּװע.

אַ װינטעלע פֿון בשׂמים־פֿעלדער קרײַזלט זײַנע לאָקן.

און גוססדיקערחײט, נאָר מיט אַ פּנים לױטער אַהבֿח,
קױם־קױם, בלחש, צימבלט ער אַ ניגון דין צעצױגן.
פֿאַרטײַטשט מען, אַז דאָס רופֿט ער צו זײַן אײניקל זחבֿה, —.,
דעם בלינדן, שװאַרצן שוּואַן מיט ימען־אָפּגרונט אין די אױגן.

און זײַן פֿאַרלאַנג צום אײניקל איז בבֿלדיק טשיקאַװע:
                              





19
         אַצינד אַז אים איז שױן באַשערט צו ליגן װוּ ישעיח,
         װען זײַן געבײן װעט זאָגן שירה, אױסגעלײזט פֿון אָבֿל, ־—
         זאָל שטילערהײט, למען השם, זהבֿה זײַן געטרײַע,
         אַרײַנלײגן אין קבֿר אים דרײַ שטײנדעלעך פֿון בבֿל.


1951     ער חאָט זײ מיטגענומען אין דער זײַדענער אַבײַע.
                                   


























10
                         אַ זעונג
                      פֿאַר דוד פּינטקי

פֿון װאַנען קומט דער שטוּרעם אױפֿן כרמל ז פֿון אַ פֿעלדז.
איך האָב געזען:
אַ װאָלקן־האַמער האָט דעם פֿעלדז צעשפּאָלטן
און ס'האָט פֿון זײַנע שטײנגעװּײד אַרױסגעפּלאַצט אַ שטורעם ־—
אַ פֿײַער־װאָגן, װאָס די רעדער זײַנע ——. פֿיר מזלות,
אױף בלאָע, דימענטענע אַקסן,
האָבן אונטער װאָלקנס
געאַקערט איבער מײַן געבײן.
און ס'האָט אין מיטן װאָגן
אַנטפּלעקט זיך אַ געשטאַלט, װאָס אין איר פּנים איז פֿאַרקנאָטן
די פּנימער פֿון אַלע מענטשן, חיוה און געװיקסן...
ױהי —— קױם האָב איך אוּיסגעדאָרשט מײַן בענקשאַפֿט צו דער זעונג,
אַזױ האָט מיך אַ שטראַלנראָד פֿאַרשלוּנגען אין זײַן װירבל.
און כ'בין געפֿלױגן אינעם ראָד
צעװישן ים און װאָלקן,
געגליכן צו אַ שטערן אין די נעגל פֿון אַן אָדלער...
און אײדער מײַן געדאַנק איז נאָך אַרײַן אין די שװאַרצאַפּלען,
אײדער ס'האָבן ליפּן זיך פֿאַרבלוטיקט מיט אַ װאָרט,.—־.
אַרױסגעשװומען איז אַ שטאָט פֿון שװאַרצע פּערל־נעפּלען,
אַן אורלעגענדע אָפּגעניקלט מיט װולקאַנען לאַװע,
און כ'האָב דערקענט ג
דאָס איז די שטאָט פֿון אַלע מײַנע ליבסטע,
די שטאָט װאָס האָט ניט קײנעם, קײנעם אױסער מײַנע טרערן.
און אױפֿגעשפּאָלטן איז די שטאָט
װי מיט אַ װײַלע פֿרוער
דער פֿעלדז װאָס אױפֿן כּרמל...
                           






11
         און עס שטײַגן פֿון דעך ערד
         אין פֿײַער־װאָגן —־־
         אַלע מײַנע ליבםטע.
         

...באַלד
         מיר פֿלוען
         צוזאַמען מיט דער שטאָט
         אַהין צום כּרמל,
         אױף צוריק,
         און די געשטאַלט מיט פּנימער פֿון מענטשן, חיות, בײמער, ־—.
         בענטשט די אײַנװױנער פֿון שטאָט
1951     װי יעקבֿ זײַנע קינדער.
                              




















11
                       זונפֿאָרגאַנג אין צפֿת
         

אין דײַנע פֿענצטער פֿלאַקערט שלמח מולכו אױפֿן שײַטער, —־.
         כ'האָב אױך אַ מאָל געפֿלאַקערט אָט אַזױ אין מיטן גאַס.
         אַצינדער בין איך אָפּגעשפּיגלט אינעם בלאָ פֿון צפֿת,
         אױף אַ דאַך מיט גאָלדיק־רױטע קרײַטער.
         אַצינדער, װען איך שװעב מיט אױגן נאַס
         צום זוחרדיקן עצמון־באַרג, װוּ ם'קװאַלן
         קבלה־ברונעמס ־— װיל איך פֿאַלן, פֿאַלן,
פּ19     און אױסטרינקען פֿון זײ דײַן פּנים, צפֿת 1
                                
























נ1
                                די פֿײגל איבער צפֿת
         

די פֿײגל איבער צפֿת ־— דאָס זענען טאַקע פֿײגל ז מעגלעך.
         אַזױ צי אַנדערש, נאָר איך װינטש די ▮צפֿתלעך▮ אַל דאָס בעסט.
         צום דונער אױף די בערג פֿון כּנען פֿלוען זײ אין געסט,
         באַשאָטענען מיט פֿײגלשריפֿט די פּאַרמעטענע שטעגלעך.
         
אַ זיבן־יעריקס לױף איך אין די בלאָקײטן אָן קלײדער.
אַמ     און ס'פֿעלט מיר אַ לאַמטערן בלױז צו גײן בײַ זײ אין חדר.
                                         

























.1
     נאַדזשאָראַ אין צפֿת


אױסגעקװאָלן חאָט אַ כמאַרע,
אױסגעמאָלן מיר אַ מראה:
ניט געביטן האָט זיך צפֿת,
װי עס בײַט זיך ניט קײן עפּל.
אַ גאַס.
אַ טרעפּל.
דאָ לעבט נאַדזשאַראַ.

אין צימערל איז אױגיק בלאָ,
אַ נעסט פֿאַר דער מוזיק פֿון דורוה.
דאָ,
דאָ,
דאָ,
צוּען זיך צו אים צינורוּת
פֿון די שטערן און צוריק.

אַ ספֿרל אױף זײַנע קני,
)בײַם טרעפּל —— װאַנדערער װי לעמער(
אוּן אַנטקעגן דער אַר▮י
בעט אים: זינג אַ נײַעם זמר.

די װאַנדערער מיט אַלטע לירעס
צײלן פֿאַלנדיקע שטערן.
אַלע הערן,
אַלע הערן
זײַנע מלכותדיקע זמירות:
יה רבון עלם ועלמיא
אנתּ הוא מלכא מלוּ מלכיא —— ——.
             




15
         דער ניגון,
         װי אַ שׂרפֿה־אָטעם פֿון אַ גרוב םיט דימענטן,
         טוט אַ גלי
         אין דעם אַר▮י,
         באַפֿליגלט זײַנע טרערן.
         

—־. מײַן קינד,
         םלאָכים קומען דיך צו הערן.
         

נאָר איצט איז שױן נאַדזשאַראַ דער פּאָעט,
         אַלײן קײן הערשער ניט אױף זײַנע גראַמען.
         צוזאַמען
         מיטן זמר: יאָ רבון עלם ועלמיא,
         זינגט פֿון אים די ליבשאַפֿט:
         ־—־ אָ, װוּ ביםטו מײַן געטרײַע ן
         
און ס'צימבלען צו די װאַנדערער בײַם טרעפּל.
         
ניט געביטן חאָט זיך צפֿת,
▮1     װי עס בײַט זיך ניט קײן עפּל.
                             












.1
                            שבזי
         

דךײַ הונדערט אײזלען באַלאָדן מיט לידער
         ▮־ אַזױ װערט דערצײלט —־־
         האָט דער פּײַטן שבזי
         געטריבן פֿון תּימן
         קײן ארץ־ישׂראל.
         
דרײַ הונדערט אײזלען באַלאָדן מיט לידער.
         

אַנטקעגן די װײַטן
         האָט געריטן דער פּײַטן
         אױף אַ װײַסינקן אײזעלע
         צװישן די לידער
         און געטרילט װי אַ פֿױגל
         פֿון אײגענעם סידור.
         

פּײַטן שבזי,
         איך בין דיך מקנא,
         ס'זענען די אײזלען אומזיסט ניט געגאַנגען.
         אױף דײַן אײניקלס חתונח שװעבן די קלאַנגען,
         װי טױבן מיט גילדענע גלעקלעך באַהאַנגען.
         
און מײַנע אײזלען,
          אָן עקשנות,
מ19     האָבן ניט דעךשלעפּט די געזאַנגען.
                              








17
                            אײזלען אין רעגן
          

צװײ יהודים אַזש פֿון קורדיסטאַן
          שטעלן אָפּ די אײזלען
          מיט די װאָגנס פּאָמעראַנצן,
          לױפֿן זיך באַהאַלטן מיט אַ טענצלדיקן שפּאַן
          אונטער פּאַלמע־שירעם פֿוּל מיט הענגענדיקע גלאַנצן.
          
אין דימענט־רעגן בלײַבן בײדע אײזלען, און בעה־מעשׂה
          צוּען אײנס צום אַנדערן די קעפּ װי פֿילאָסאָפֿן ב
          ־—־. אַבי די מענטשנקינדער, װאָס אַנטלאָפֿן,
          מײנען, אַז די אײזלען זענען מ י ר. אַ פֿײַנע מעשׂה 1
          
זײ גלאָצן מיט די אױערן, עס אַרט זײ ניט אין גאַנצן
          די פֿלײצעניש. פֿאַרקערט, אַזאַ מין תּענוג 1
          װּי יאָדערן פֿון זוּנען גײען אױף די פּאָמעראַנצן
          האװהדיק און װײַניק.
          
אַן אײזל נעמט אַ פֿוס צוּם שטערן:
          —— אפֿשר זײ דערקלערן ז
          
און ביז פֿון צװײטנס נאַסער פֿעל
          שלאָגט אָפּ אַ רעגן־בױגן, און די קורדן
          קומען פֿון באַהעלטעניש מיט גדולה און באַפֿעל ——־
פּ19      שמועסן די אײזעלעך פֿון מענטשלעכע אַבסורדן.
                                   









18
                                   טבריה
         

פֿון אײן זײַט, װי אַ ריזן־פּאַלמע, הײבֿט אַ רעגן־בױגן זיך.
         אַנטקעגן, פּונקט די זעלבע הײך, ־— דער חרמון,
         װי דאָ װאָלט
         אַ שטיק סיביר פֿאַרבלאָנדזשעט.
         און צעװישן בײדן —— שטאָלט
         דער ים כּנרת, װוּ אין מיטן האַלט אין בײגן, נײגן זיך
         אַ פֿישער אױף אַ לאָדקעלע פֿון גאָלד.
         
װען דער פֿישער גיט אַ צי די װענדקע —— פֿאַנגט ער בײדן.
                                                                     .
         סײַ דעם רעגן־בױגן, סײַ די שנײוקע מיסטעריע.
         )פּאָעטן קוקן אױף דעם פֿיש און צװינגען אים צו רײדן,
ל4ק1     געזונטע מענטשן ־— קױפֿן אים אין טבֿריח(.
                                     




















19
                           דער שנײ ארפֿן הרמון
         

סאי קאָ משמע לן דער שנײ, װאָס אױפֿן חרמון אױבן9
         ער אַנטפּלעקט מיך אַ באַשנײטע, אָװנטיקע כאַטע,
         ןוען באַגאַרטלט מיט אַ זעג עס קומט אַרײַן טײַן טאַטע,
         און די זון, װאָם בלאָנדזשעט אינעם װעלדל אױף די שױבן,
         פֿינקלט אין זײַן באָרד זײַן אָנגעאײַזיקטע, אין כאַטע.
         
עך דעךמאָנט מיר אָן די יודן, װאָס װי שנײען קלאָךע,
         זענען זײ ג עפֿ אַ ל ן שטומערהײט אַ נאַנצן װינטער
         און זײ ליגן הינטער מײַנע שװאַרצאַפּלען, ־—. אַחינטער,
         בענקען אַז אַ פֿרילינג זאָל זײ מאַכן אַ הזכּרה.
         נאָר איז דען פֿאַראַן אַזאַ מין פֿרילינג אַ צעגרינטער ן
         
פֿױגל פֿונעם חרמון 1 װאָס איך האָב געשלאָסן קאַנטשאַפֿט
         נאָך אין א ל ה צ פּו ר מיט דײַן האַרציקער נגינה, —
         ברענג אַ שנײ אַ קינדישן אױף דײַנע פֿליגל דינע
         פֿון מײַן הײם, דער עיר ואם, ־—. װעט ליבער זײַן די לאַנדשאַפֿט.
.19     אָנעם שנײ װעט קאַלט זײַן אין דער פֿלאַמיקער מדינה.
                                    















30
די קװיטלעד אױפֿן קבֿר פֿון ר, שמעון בן יוהאי
     

אױף מצבֿה־שטײנער בלאָע
     פֿון ר, שמעון בן יוחאי
     ליגן קװיטלעך אַלערלײ,
     אָנגעטרערנט,
     אָנגעשטערנט
     און געחתמעט זענען זײ:
     אינדיש,
     ייִדיש,
     אַראַמעוּש
     און אַ קאַפּעטשקע העברעוש.
     
װען די נאַכט, געשפּינט פֿון זיפֿצן,
     חײלט און הײליקט די גאולה,
     בײַ ל▮ג־בעומרדיקע יוּדן
     אײַנגעזױגן אין הילולא ——.
     דעמאָלט שפּאַלטן זיך די שטײנער
     און מיט זײַדענע אַזעלכע
     זײדע־פֿינגער ——. קלײַבט ר, שמעון
     די אַרױסגעבליטע קװיטלעך
     און ער לײענט זײ געמיטלעך
     בײַ דעם אָפּשײַן פֿון הילולא.
     
זײַנע אױגן שמײכלען קינדיש
     און ער בענטשט אַן אינד אױף אינדיש.
     
אָט אַ לשון פֿול מיט חידוש —
     און ער בענטשט אַ יוד אױף ייִדיש.
                   





31
         קײן עין חרע
         יודן גאָרע,
         נאָר די ברכות ניט צעמישן.
         
און ער פֿרײט זיך, װאָס צעװישן
         אינדיש,
         יוּדיש,
         אַראַמעוש,
1א,7     איז נאָך דאָ אַ טראָפּ העברעוּש.
                      
























31
                              ייִדיש
          

זאָל איך אָנהײבן פֿון אָנהײב ן
          זאָל איך װי אַבֿרחם
          אױס ברודערשאַפֿט צעהאַקן אַלע געצן ז
          זאָל איך זיך אַ לעבעדיקן לאָזן איבערזעצן ן
          זאָל איך אײַנפֿלאַנצן מײַן צונג
          און װאַרטן ביז פֿאַרװאַנדלען
          װעט זי זיך אין אָבֿותדיקע
          ראָזשינקעס מיט מאַנדלען ן
          װאָס פֿאַר אַ קאַטאָװעסדיקע
          װיצן
          דרשנט מײַן פּאָעזיע־ברודער מיט די באַקנבאַרדן,
          אַז מײַן מאַמע־לשון גײט באַלד אונטער ז
          מיר װעלן נאָך אין חונדערט יאָר אַרום דאָ קענטיק זיצן
          און פֿירן די דיסקוסיע בײַ דעם ירדן.
          װײַל אַ שאלח נאָגט און נאָגלט:
          אױב ער װײס גענױ װוּ
          די תּפֿילה פֿון בערדיטשעװער,
          יחואָשס ליד
          און קולבאַקס
          װאָגלט
          צו דעם אונטערגאַנג —
          טאָ זאָל ער מיר, אַ שטײגער,
          אָנװײַזן ו ו וּ ה י ן די שפּראַך גײט אונטער 9
          אפֿשר בײַ דעם כּותל מערבֿי 9
          אױב אַזױ, װעל איך דאָרט קומען, קומען,
          עפֿענען דאָס מױל
          און װי אַ לײב
          אָנגעטאָן אין פֿײַערדיקן צונטער,
          אײַנשלינגען דעם לשון װאָס גײט אונטער.
אָ19     אײַנשלינגען, און אַלע דורות װעקן מיט מײַן ברומען 1
                               


33
                          אױף קינס קבֿר
          

אױף קינס קבֿר בליט אַן אָלעאַנדער ——־
          זײַן שױדער־צײכן בלוטיקט בײַם גן־עדן.
          און קעמלען ברענגען מענטשן דאָ אין װאַנדער,
          װאָס טוען תּפֿילה, גיסן אױס די לײדן.
          
כ'באַהאַלט זיך אינעם שאָטן פֿון אַ קעמל
          און ס'קלאַפּט מײַן האַרץ אין מאָנענדיקע ריטמען:
          אַלמאַי צום רשע בײגט זיך דאָס געזעמל,
          אַלמאַי צום קין טוט מען הפֿילה, קניט מען ן...
          
און װוּ איז הבֿלס קבֿר װּײס ניט קײנער,
          אַפֿילו קעמלען װעלן ניט באַגלײטן.
          און װאָלט מען װיסן, װאָלט מען װאַרפֿן שטײנער:
51מ     ▮געװען אַ פּחדן, האָט געלאָזט זיך טײטן▮.
                               



















.3
                  בײַם דענקמאָל אין יד־מרדכי
         

אַצינד װען מיר שטעלן די טױטע אַ דענקמאָל,
         די טױטע, װאָס האָבן בײַם פֿאַלן געשטעלט
         אַ דענקמאָל פֿאַר אונדז, אַז מיר זאָלן געדענקען
         דעם פֿעניקס, געבױרן אין אַש פֿון דער װעלט.—..
         אָ, לאָמיר זיך אַלע פֿאַרקלײַבן אױף מילע,
         מילע־גאַס אַכצן.— אַיעדער געצעלט,
         און לאָמיר באַזונדער און לאָמיר צוזאַמען
         זיך פֿילן װי אותיות אין יענער מגילה ——
         און לאָמיר זיך קאָרטשען אַ װײַלע אין פֿלאַמען 1
         
...מיר זענען דער דענקמאָל װאָס װעט ניט פֿאַרשװינדן,
         ס'באַשיצט אונדז דאָס פֿײַער פֿוּן מילע־גאַס אַכצן.
         די אײניקלעך־מאַמעס מיט אונדז װעלן צינדן
ן5מ     די כענטשליכט פֿון לעבן אין פֿרײַטיק צו נאַכטסן.
                               


















35
                    ,־
         

אין פֿײַער־װאָגן פֿליסטו,
         געשפּאַנט אין אַ װוּלקאַן.
         אַנטפּלעק מיר ניט װער ביסטו
         אָ, װוּנדערלעכער מאַן 1
         

גענוג איז מיר דײַן ריטעם,
         װאָס אַקערט מײַן געחער.
         זײַ װיסן אַז איך היט אים
         אין מיקדש פֿון אַ טרער.
         
גענוג מיר דײַנע פֿלעקן ——
         די קינדער דעם װוּלקאַנס.
         כ'װעל זײער ליכט אַנטפּלעקן
51מ     אין גלוענדיקן טראַנס.
                     


















36
זוז סוכןי 'קײמו ראַ?ננל1גן זין. מ'ימו בוזו▮ײַנן
             ל1
                          

די נשמה פֿון ים
            

א
            די מעװע שערט דעם שטורעם,
            העט, פֿון אוּיבן ־—.
            אין ימס מדינה זעט זי, װי דורך שױבן,
            באַשופּט מיט גאָלד, איר לעבעדיקן פֿאַנג.
            

דער דיכטער טוקט אין װערטער־ים אין טױבן,
            אײַנצושלינגען רױגן פֿון געזאַנג.
            
אין סאַמע שטורעם, אױף אַ כװאַליעס פּלײצע,
            רוט אָפּ די מעװע.
            אַ געזאַנג
            דערפֿרײט זי.
            

און לאַנג און באַנג
            זוכט דער דיכטער אױפֿן ים די שטילקײט,
            און ס'װערט זײַן קאָפּ צעשמעטערט אָן אַ קלאַנג!
            


ב
            די נשמה פֿון ים איז פֿאַרשטעלט פֿאַר אַ פּערל.
            אין שטיל־צײַט
            אַ פּינטל פֿון שטוךעם ־־. איר קערן.
            אין שפּיל־צײַט
            פֿון שטורעם — די קאַלטע מוזיק פֿון אַ שטערן.
            

מע דאַרף אָבער זײַן װי דער ים,
            די נשמה פֿון ים צו דערהערן.
                                




ז3
         ג
         ים, איבער דײַנע כװאַליעס
         הױדעט זיך אַ פֿלאַש ——
         אַ מצבֿה נאָך אַ מאַסטבױם.
         אין מערבֿ.— אַ מישמאַש
         פֿון אָקסנהעלדזער אין בױנע,
         אָפּגעגלאַנצט אין חלפֿים.
         

ים, פֿון דעם־אָ באָרטן
         פֿאַרנעם אַצינד מײַן געבעט:
         װי די פֿלאַש איבער כװאַליעס דאָרטן,
         גיב זיכערקײט דעם פּאָעט
         צו שװימען איבער שטעט.
         


ד
         איך שעפּ אַ הױפֿן ים צו טרינקען
         זײַן װינקענדיקן סוד.
         מײַנע ליפּן זינקען, זינקען,
         אין סאַמע מוזיקאַליש־טיפֿסטן װאַסער:
         ▮־ אַנטהיל די כװאַליעס.
         לאָז דערזען װי ם'ליגן
         אױפֿן דעק פֿאַרברידערטע מלחמות.
         קװאַל אין מײַנע אָדערן דעם ניגון
         מיט די לעצטע זעונגען פֿון עמוס.
         פֿאַרלאָק מיך אין דײַן אָפּגרונטיקן װאַלד
         מיט די לאַנגע, זאַלציק־זיםע צינגער.
         װײַל באַלד, אָ, באַלד
▮19     רינסטו אױם צעװישן מײַנע פֿינגער.
                          





.3
     די בענקשאַפֿט פֿון יהודה הלױ


אױפֿן ים,
צװישן טוּיט און געבױרן פֿון כװאַליעס,
קאָנסטו פֿילן זײַן בענקשאַפֿט. מוזיק
פֿון אַלײן זיך־באַשאַפֿענער שטילקײט. מוזיק
איבערקלאַנגיקע,
באַנגיקע.
און אַרום דער מוזיק,
װאָס איז קלײן װי אַ שטערן
פֿון דער װײַט
און גרױס װּי אַ שטערן
פֿון דער נאָענט,
ליגן שטורעמס געפֿאַנגענע,
מיט באַפּערלטע, גלוּסטיקע פּנימער,
און חערן, און פֿילן —־.
קאָנען זיך קױם צו זײַן בענקשאַפֿט דערבענקען,
מיט איר שטילקײט
די שטילקײט די אײגענע
שטילן.
                   















39
                      אַ רעגן אױפֿן ים


קום שלינגען די סיםפֿאָניע װאָס מע רופֿט זי: ךעגן, ךעגן...
פֿאַךשפּעטיק ניט דעם תּענוג פֿון אײנמאָליקײט און אײַל.
צעװישן ים פֿון אױבן און דעם ים װאָס אים אַנטקעגן —־
                                                      ,
טיליאָנען זײַלן. אײנער פֿעלט. איז קאָנסטו זײַן אַ זײַל.

די זײַלן — דין, פֿון קװעקזילבער די מוםקלען. אָ, די לאַנגע
באַשעפֿענישן האַלטן בײדע ימען אין געצױם 1
באַשױמטע אָדלעךם פֿלוען אָן ——־ אַ גאַנצענע פֿאַלאַנגע,
נאָר אײנער פֿעלט. איז קאָנסטו זײַן אַן אָדלער װײַם װי שױם.

די זײַלן חאַלטן טער ניט אױם צעשניטענע פֿון זעגן.
װי צװײ פּלאַנעטן גיבן זיך די ימען אַ באַגעגן.
זאָג װידױ 1 ס'פֿאַלן אָדלערס אינעם פֿאַלנדיקן ךעגן...
                             



















0.
              ליכט
          

פֿאַרנעם דאָס קול
         פֿון ליכט אָן צאָל:
         דאָס פֿאַלט דער טל,
         דער טל
         אין טאָל.
         

דער טל
         אין טאָל —־־
         אַ קװאַל
         קרישטאָל.
         און שטיל
         זײַן קול:
         טאַלטיל
אַמ     טאַלטאָל.
             


















1.
                               פֿ',,
          

צװישן באַרג און וּואָלקן ——. װײסט ניט קײן מאָל,
          װער פֿון בײדן װאָגלט צו דעם ים...
          כ'בין געקומען װוּ געװען שױן אײן מאָל,
          צו די װונדן צוטוליען אַ לאַם.
          
אונטער מײַנע פֿיס —־ דער באַרג צעגאַנגען,
          ו ו אָ ל ק ן איז דאָס נײַע לאַנד אין טױ.
          דאָרטן בליִען בראשיתדיקע קלאַנגען,
▮19      אײנעם האָב איך שױן געפֿאַנגען: ▮אױ▮ 1
                                
























1.
                           נ'.


װאַסער־שעפּערינס בײַם ברונעם, —— שלאַנקע, שװאַרצע זאַנגען,
טראָגן אין די רױטע קרוגן קװאַליקע געזאַנגען.

שװאַרצע זאַנגען, רױטע קרוגן, —־־ גילדענע מנורות,
טרינקסטו —. פֿילן דײַנע ליפּן קומענדיקע דורות.

צו די פֿאַלנדיקע טראָפּנס אױף דער ערד צעברענטער
בין איך צוגעפֿאַלן דאָרשטיק. נענטער. נענטער. נענטער.
                          

























3.
                     פֿאַר װאָסז


א
יענער פֿעלדז מיט פֿײַערליפּן קײן מאָל ניט קײן זאַטע,
װאָם דעם גאַנצן מידבר קאָן ער גילטן װי אַ טאַטע, ——־
אײַנגעבױגן הענגט ער אױף אַ שטײנדל פּאַזע אָפּגרונט,
װי ס'װאָלט אַ מענטש געשטאַנען אױף אַ נאָדל.
אַזױ פֿיל צײַט אַ שטײנדל איז דער אָנהאַלט פֿונעם גדול 1
און ס'װוּנדערט מיך: אים אײַנצוּװאַרפֿן איז גענוג אַ בלאָז.
נאָר ניטאָ קײן װינטעלע.
פֿאַר װאָס ז



ב
ציגן, ציגן
ציִען זיך פֿון שטאָציק בלאַנקע שטיגן,
אַ װײַסע נאָך אַ שװאַרצע,
אַ שװאַרצע נאָך אַ װײַסע ——
װי קלאַװישן אָפּגעפֿלױגן אָקערשט פֿון קלאַװיר,
און דער ניגון
נידערט אינעם טאָל —־ אױף אַלע פֿיר ——
אױף אַ דינעם שטעג מיט אָלעאַנדער־בליט באַשאָטן,
צו באַזיגן
װעלטן אָן אײן שאָס.
פֿון אַלע ציגן פֿאַלט אַ ש ו ו אַ ר צ ע ר שאָטן.
פֿאַר װאָס ן
                          











..
         ג
         די װילדע רױז פֿון אױבן ־— איז מיר װײַטלעך,
         אַן אײגן קינד —— איר אָפּגעשטאַל.ט אין קװאַל.
         די װילדע רױז פֿון אױבן איז רעאַל,
         ממשותדיק און דײַטלעך
         דװקא אונטן.
          װיל איך פֿאַנגען די װאָס דװקא אונטן.
         שװימט מײַן האַנט אין פֿלעמל־בלאָען װאַסער
          צו די גרונטן,
         שװימט צו יענער װילדער אין אַ כװאַליעדיקן שלאָס.
          די אָפּגעשטאַלט אין קװאַל איז פּונקט װי אױבן פֿול מיט דערנער.
אַ19     פֿאַר װאָס ן
                                       





















5.
                          ...


אַן אײנציקע פּאַלמע ־—־ אַ װינטמיל מיט שפּיציקע פֿליגלען
באַוּױנטלט די זאַמדיקע זון אינעם זאַמדיקן לאַנד.
און איך בין דאָם אײנציקע װאָלקנדל איבער די היגלען, ——
װעל באַלד זיך צערעגענען, הײלן דעם װוּנדיקן בראַנד.
                            



























6.
                      מיט אַרכעאָלאָגן
          

זונשטײנער פֿאַלן אין ים־גאָלד בײַם טאָגן,
         בין דאָ געקומען מיט אַרכעאָלאָגן.
         
אונטערן װײַסן צעשניטענעם היגל
          חלומט אַ שטאָט, װי אַ קינד אין אַ װּיגל.
          
ס'צאַפּלט פֿון שלאָף אַ באַהאַלטענע תּקופֿה,
          ס'פּלאַפּלט אָן סוף די באַהאַלטנקײט גופֿא.
         
שטילקײטן שמײכלען מיט אױגן געשלאָסן,
         שטילקײטן —— פֿאָרמען, און שטילקײטן ־—. מאָסן.
         
שטילקײטן גיבן אַ בלענד זיבנפֿלאַמיק ——
          אַרכעאָלאַגן געפֿינען... קעראַמיק.
          
ניט קײן נשמות פֿון מענטשן, פֿון זונען, ־—
         עמעץ האָט װידער אַ שערבל געפֿונען.
         
בליציקע פֿרײד בײַ דעם אַלטן פּראָפֿעםאָר —־.
          אָט איז אַ מעסער פֿןן תּגלת פּלאסר.
          
גלוסט זיך מיך זאָגן
          די אַרכעאָלאָגן:
         
—־. נישטיקײט, ברידער, ס'איז הבֿל הבֿלים,
ט19     כּל־זמן איר װעט ניט געפֿינען דעם חלום.
                             






47
              אין די שטאָלן פֿון שלמה המלד
         

דאָ אין די שטאַלן פֿון שלמה המלך,
         זאָגט אַ געדאַנק מיר אַזױ:
         דורות צעשטױבן זיך אונטעךן מלך,
         לאָזן ניט איבער קײן שטרױ.
         
װײסטו, למשל, װער זענען די בױער
         טאַקע פֿון שטאַלן אָט־די 9
         אָבער די אײזלען געזאָטלט אין דױער
         האַקן דיר אונטער די קני.
         
זײערע קאָרעטעס קװאַלן דאָ פֿרײלעך
         פֿול מיט לבֿנהשן װײַן.
         קענטיק די אײזלען פֿון שלמח הםלך
         מוזן חכמים אױך זײַן.
         

קענטיק זײ האָבן געהערט שיר־השירים ־—
         טאַקע דערפֿאַר זענען לאַנג
         זײערע אױערן. פֿולע מיט שירים.
         פֿול מיט אַמאָליקן קלאַנג.
         
שאַ. דורך די שטערן־פֿאַרשפּינװעבטע שפּאַלטן
         קומען די אײזלען צוריק.
         כ'װעל ביז באַגינען דאָ ליגן באַהאַלטן,
אַמ     אױסהערן זײער מוזיק.
                           








..
                  מײַן הבר דער בוטשאָן
         

אַ מאָל האָט ער געװױנט אױף אַ בעריאָזע,
         אַנטקעגן מיר —־. אַ זומערדיקן זסן:
         און סוכּות־צײַט, מיט פֿיס געשלאַנקטע, ראָזע,
          װי קנוּענדיק אין לופֿט, איז דער בוטשאַן
         געפֿלױגן קײן בית־להם, איבער ימען,
         אין אײגענעם, באַגלײבטן עראָפּלאַן.
   ,     און מיטגעשנאָבלט מײַנע שענסטע גראַמען —
         מײַן חבֿר דער בוטשאַן.
          
געװיס האָט ער געקױפֿט זיך עולם־הבא
         פֿאַר מיטנעמען מײַן בענקשאַפֿט. נאָר אַצינד —־.
         אין שנאָבל —— רעגן־בױגנדיקע זשאַבע,
         ער פֿליט צוּריק װּוּ איך געװען בין קינד,
         פֿון אײגן מירמלפֿלײש געבױט פּאַלאַצן.
         געפֿינען װעט ער אַנשטאָט זײ —. טומאַן.
         כ'האָב מורא, אַז דאָס האַרץ זאָל אים ניט פּלאַצן,
אַמ     מײַן חבֿר דעם בוטשאַן.
                           















9.
                           צוגעװאַקסן צו אַ פֿעלדז
                   א. לעיעלעטן, צו זײַן זעכציקסטן געבױרן־טאָג
          
אײַנגעשלאָפֿן בין איך דאָ אַ פֿײַנע פּאָר יאָרטױזנט,
          צוגעװאַקסן צו אַ פֿעלדז. און איבער מײַן געבײן,
          האָט די האָרעפּאַשנע צײַט געמילגרױמט און גערױזנט
          און דעם אײַנגעשלאָפֿענעם געהאַלטן פֿאַר אַ שטײן.
          

אמת, כ'האָב מײַן יאָ־זײַן מיט קײן דונער ניט באַשטעטיקט,
         ס'האָט אַ חלום־װאַסערל געריזלט אין מײַן שלאָף
         און מיט דעם געזעענעם, געשעענעם ——. געזעטיקט,
         עלעהײ אַ קװאַל טרינקט אָן אַ שאָף.
          
װען דער בית־המיקדש חאָט געברענט —— האָב איך באַחאַלטן
         ערגעץ אין אַ װונד זײַן הײסע קױל, אױף ביז אַצינד.
         שפּעטער האָבן זיך גענומען בײַטן די געשטאַלטן, —
         איך, אַן עלטער־עלטער־זײדע ־—. בין געװאָרן קינד 1
         
װי אַזױ כ'חאָב זיך באַגעגנט אין אַ שנײלאַנד ——. אָםור
         אױב ס'באַנעמט מײַן קאָפּ 1
         װאָסער כּישוף האָט אַהין אַװעקגעבלאָזן, װאָסער,
         אַז די שנײען לאָזן אַלץ ניט אָפּ ז
         
אָקערשט בין איך דאָך געװען אין לאַנד פֿון ליקױ־חמה,
         פּנימער און גאַסן ־— גוט באַקענט;
         אין אַ טונקל שטיבעלע ־— מײַן מאַמע,
         װי אַ װאָלקן, װאָס מע קאָן ניט פֿאַנגען מיט די הענט.
         
נאָר זי האָט מיך אױפֿגעװעקט: ▮אַ חלום, ביסט געשלאָפֿן,
         אײביק איז דײַן מאַמע אַלע מאָל▮.
         
אױפֿן כּרמל פּאַשען זיך די שעפֿעלעך און שאָפֿן,
פּ19     אױסצוּפּוצן יונגע דורות אין דער צאַרטער װאָל.
                                    


50
                     שטילקײטן


כ'האָב געזען אַ פֿאַרזאַמלונג פֿון שטילקײטן, אַלע אין בלאָ,
און אונטערגעהערט זײער זױבערע שטומקײט,
וּױ ס'בלוט אין פֿאַרזיגלטע פֿידלען.
באַשרײַבן זײ קאָן איך ניט. סײַדן דאָס האַרץ װעט זיך אָפּשטעלן.

זײ זענען געקומען צו שװעבן פֿון צײַטן און לענדער, ־—.
נשמות אַזעלכע, װאָס קאָנען ניט שטאַרבן. זײ בענקען
צוריק נאָך די גופֿים אַמאָליקע דאָ, אין אילת.

די שטילקײטן האָבן זיך איבערגעוּװנקען. און איך ־—
צוגעדעקט ס'פּנים, זײ זאָלן, חלילה,
מײַן אָטעם ניט הערן. און צוּױשן די פֿינגער דערזען.
                                                    .
               

אָן באַװעגונג אַ שלאַנג
               מיט אַ זילבערן קעפּל.
               און פֿאַרלױרן איר גאַנג
               ערגעץ װײַט, אין אַ נעפּל,
               

שטײט פֿאַרכּישופֿט אַ הינד
               לעבן ימיקער קילקײט,
               אַזױ לױטער און לינד
               װי אַ זילב פֿון דער שטילקײט.
               
און אַ װינטל װּאָס שטאַמט
               פֿון ניט־זעדקע שװעלן,
               האָט פֿאַרלױרן אין זאַמד
               זײַנע רױטע קאַרעלן.
                         





51
         װי פֿאַרברענטע פּאַפּיר
         הענגט אַן אָדלער אין הימל;
         און זײַן שאָטן אױף מיר
          איז אַ שוהף צום דרימל.
          

נאָר ס'באַװעגט זיך װער יאָ
          איבער טיגערנע ההומען
          און די שטילקײטן דאָ
מ19     בלױז געדענקען זײַן נאָמען.
                    
























51
                   דער װאָלקן


צװישן בערג —— פֿאַרהיפּנאָטיזירטע באַװעגונג,
בערג, װאָס אָן זײ װאָלטסטו קײן מאָל ניט װיסן
דעם טעם פֿון אַ טאָל װוּ עס הױערן טשערעדעס ־—.
צװישן זײ האָב איך פּלוצעם באַגעגנט אַ זעלטענעם באַרג:
אַ משה מיט לוחות און צוּױי רעגן־בױגענע הערנער.
כ'בין געלאָפֿן אַהין וּוּי אַ הירש צװישן פֿײַלן.
און געשען איז אַזױ:
װען כ'בין שוּין דערלאָפֿן אָט־אָט ־—.
איז געוּועזן דער באַרג שױן אַהינטער.
און װיפֿל איך בין ניט געלאָפֿן
אַהין און צוּריק —
בין איך שטענדיק דעם זעלטענעם באַרג דורכגעגאַנגען,
געװאָלט — ניט געקאָנט די צוּױי הערנער דערלאַנגען.
זײ זענען געהאַנגען
איבער מיר וּױ אַ משל.

און מעגן צעפֿליקן מיך לײבן —
כ'װּעל קײן מאָל ניט גלײבן
אַז דער באַרג איז געוּוען אַ װאָלקן.
                        














53
                            דער באָקסערבױם
          

זײַן מאַיעסטעט דער באָקסערבױם ——אים קומט אַ ליד, אַ חימען 1
         אַ װױנונג האָט ער אױסגעבױט זיך דוּוקא אױף אַ שטײן
         באַצױגן מיט אַ הײַטל ערד, און קאָן די וּועלט באַשטײן
         אָן קײנעמס הילף. זײַן צװײַגנבליק ——. פֿון יואוש ניט קײן סימן,
         חאָט אָפּגעשלײַדערט דאָס געזעץ פֿון צײַט 1
         ס'באַשיצן אים די באָקסער װי אַ בײמעריש כּלי־זײן.
         אױף אַכטונג שטעל זיך פֿאַרן בױם 1 באַנעם װאָם ער באַטײַט:
         געגליכן צו אַן אָקס, האָט ער געװוּסט אַז אים װּעט סטײַען
         עקשנוה, און געשלאָגן זײַנע הערנער אינעם שטײן.
         אַ הונדערט יאָר אין פּײַן גערעװעט און געטאָן אים שפּאַלטן.
          װײַל אונטן, אין די רױטע לײמען, שפּרודלט זוניק רײן
אַמ     אַ לעבעדיקער קװּעלכעלע באַהאַלטן.
                                   




















.5
     דער אײלבערטמענטש


לבֿנה־גרילן זעגן, זעגן
די צײַט און זעגן זי פֿונאַנדער.
אַן אײלבערטבױם דערשײַנט אַנטקעגן
און ס'פֿאַלט זײַן פּנים אױף מײַן װאַנדער:


—־ בין אױך געװען אַ מענטש, געגאַנגען
צום לאַנד פֿון גוטסקײט אַ מהלך...
נאָר דאָ, באַגלײט פֿון גרילן, זאַנגען,
פֿאַרצױמט האָט מיר דעם װעג אַ מלאך.

אַ טאָפּל־פּנימדיקע בלענדונג ——.
צעשניטן װי אַ קאַלב מײַן שאָטן,
און װוּ אַ שפּאַן, אַ בליק, אַ װענדונג,
באַפֿאַלט אַ שפּיזיקײט: פֿאַרבאָטן.

כ'האָב ניט געענטפֿערט. נאָר געבױגן
פֿאַרנומען זיך צום נאָנטן היגל.
־—. װוּהין ז און ער האָט מײַנע אױגן
אַרױסגעשאָסן מיט אַ פֿליגל.

פֿאַרשאָלטן מיט אַ גרינער בלינדקײט,
באַלײדיקט פֿונעם אומבאַקאַנטן,
האָב איך שױן דעמאָלט אין געשװינדקײט
געשלײַדערט זיך אױף אַלע קאַנטן.

און בלינדערהײט, נאָר פֿול נקמח,
אַן אײלבעךטבױם אַרױסגעריסן,
אים אױפֿגעהױבן אין מלחמח
אַנטקעגן מלאך —— זאָל ער װיסן 1
               



55
          און ס'האָט דער מלאך אין זײַן צאָרן
          געלײמט מײַן אימפּעט מיטן פֿליגל.
          אַן אײלבערטמענטש בין איך געװאָרן,
          אַן אײלבערטמענטש אין שוּואַרצן עיגול.
          
דער זעלבער בױם, װאָס כ'האָב געהױבן
          אַנטקעגן שׂונא, האָט געשמאָלצן
          אַזאַ מין צװײַגנשילד פֿון אוּיבן, —
          געפֿאַנגען מיך אין זײַנע האָלצן.
          
פֿון דעמאָלט בענק איך נאָך מײַן נאָמען
          אין רינגעניאָרן אַ געשמידטער.
          נאָר מענטשלעך בלוט פֿון מיר װעט שטראָמען
          בײַם זעגן מײַן געבײן, מײַן ביטער 1
          
די אײלבערטן זײ זענען פֿרעמדע.
          מיך פּײַגיקן ־—. ניט־מײַנע גלידער.
          אָ, העלף מיר אױסטאָן זײ פֿון קלעם דאָ
          און גײן צום לאַנד פֿון גוטסקײט װידער...
          
פֿאַר טאָג. װּוּ בין איך דאָ געלעגן ן
          אַן אײלבערט אױף מײַן האַרץ ——־ אַ זיגל.
          אַ לעצטע גריל הערט אױף צו זעגן.
▮ר1     אַ װּאָלקן וּױ אַ װײַסער פֿליגל.
                            









56
          גלעקלעד פֿון קעמלען


לאָמיר זיך לײגן אין הײמישע גראָזן,
לאָמיר, צעהאַלבטע, זיך גאַנצענען פֿאָרט 1
איך װעל מיט װינטיקע ליפּן צעבלאָזן
גלוּוּקע קױל פֿונעם יוּדישן װאָרט.
           
גלעקלעך פֿון קעמלען
           קלינגען אין דרעמלען:
           רו.
           שטערן מיליאַרדן
           דעקן דעם ירדן
           צו.


יעטװעדער קעמל אַנטהױקערט זײַן װײַנשטאָק:
—— זע, װי מײַן פּרי איז גרױליק־באַטעמט.
מײַנער צעצװײַגט ביזן הימל זײַן פּײַנשטאָק, ——
װאַרעמע טרערן באַפֿײַכטן דעם זאַמד...
           
גלעקלעך פֿון קעמלען
           קלינגען אין דרעמלען:
           רו.
           שטערן מיליאַרדן
           דעקן דעם ירדן
           צו.


צײנערט זיך אײַן אין די שטורמישע זאַפֿטן,
בליציקער יאָדער צעגײן זאָל אין מױל.
אונטערן העמד, אונטער לײַנענעם קאַפֿטן ——־
אומעט דער זעלבער, װי גלוּוּקע קױל.
                    




57
         גלעקלעך פֿון קעמלען
         קלינגען אין דרעמלען:
         רו.
         שטערן מיליאַרדן
         דעקן דעם ירדן
אַמ     צו.
                 



























.5
                          אָע
          

לעבן סיני, האַלבע נאַכט,
          װוּ שטילקײט ראַנגלט זיך מיט שװײַגן, ־—־
          פֿלאַמט אַ דאָרן. ס'האָט אַ בליץ
          אַרומגעצונדן אים די צװײַגן.
          יאָ, אַ קאַליקע אַ בליץ,
          מסהם לכּבֿוד אַ היענע,
          האָט דעם יהום פֿון דער וּױסט
          אַ צונד געגעבן, ־— און די סצענע
          מיטגענומען אױף זײַן װעג
          פֿון עקסיסטירנדיקן אומזײַן.
          צו דעם דאָרן אין געפֿלאַם —
          אַפֿילו שטומקײט קאָן ניט שטום זײַן.
          

כ'האָב געזען װּי ס'ברענט אַ מ ע נ ט ש,
          נאָר זיגן האָט ער ניט באַוּױזן.
          און דער דאָרן, װי אַ לײב,
          מיט נעגל —— צאָרנדיקע שפּיזן ——.
          אױפֿן שׂונא גיט אַ שפּרוּנג,
          צעפֿליקט זײַן פֿלײש — אַ פֿלײש פֿון פֿײַער.
          ס'פֿײַער עפֿנט זײַנע צײן
          און ס'הוליעט שױן אַ קאַמף אַ נײַער.
          דעמאָלט פּלאַצן מיט געזאַנג
          די דאָרנקוּױיטן רוּיט װי צונטער,
          אײַלן העלפֿן זײער שטאַם
          און גיבן זיך דעם פֿלאַם ניט אונטער.
          
ס'פֿײַער װעט געדענקען לאַנג
          ניט אָפּצוטאָן אַזױנע שטותן, ——.
          װי אַ שאָטן אױף אַ קײט
פּ19     בײַם דאָרן הױקערט זיך צופֿוסן.
                          


59
                     .'.'',..ן!
          

ליכטזײַלן הױכע,
          װי רײַטער מיט בלאַנקע טרומײטן,
          קלינגען אַרױס פֿונעם קופּער אַן עלפֿטן געבאָט.
         באַגלײטן
          מײַן טראָט:
1947     ואהבֿת לארצך כּמוך.
                         


























60
            לידננר נץון גג▮כ
            
אױפֿן װעג צו באַר־שבֿע


אַ סנה איז דאָס װאַסער פֿון לײמיקן ברונעם,
װו צופֿעליק אָפֿגעמענטשט האָט זיך מײַן װאָגל.
אַ סנה אין געפֿלאַקער, אַ סנה מיט ניגונים, —־
ס'צעפֿאַלט װי אַ שאַרבן, בײַם שעפּן, מײַן לאָגל.

פֿון אוּראַלטן ברונעם נעמט שטײַגן אַן אָרעם,
צעשנײַדט מיך אױף טײלן מיט שטײן װאָס איז בלענדיק.
—— זאָל װערן געשלאָסן אַ ברית בין הבתרים,
אַ בונד צוּױשן בײדן פֿאַרזיגלט אױף שטענדיק.


אַצינד איז מײַן גײַסט ניט צום גוף קײן געקײַטער.
די זילבן און קלאַנגען —— לױט אַנדערע מאָסן.
פֿון ברונעם נעמט שטײַגן אַן אָרעם אַ צװײטער —־
דער בונד איז געשלאָסן.
                       
















61
                  מעלה עקרבים


דאָ ביסטו בײַם װאַרשטאַט פֿון גאָר דער יצירה.
פֿאַרדינגען זיך קאָנסטו אים װי אַ געזעלן, —.
די אײביקײט װעט דיר באַצאָלן מיט אירע
מטבעות ־—. אױב ם'װעט נאָר דײַן אַרבעט געפֿעלן.

האָסט גאָרניט פֿאַרזאַמט בײַם ▮געשטײַג פֿון סקאָרפּיאָנען▮ ־—־
דאָ האָט זײַנע קונסטבילדער אױסגעשטעלט ב ר א ש י ת:
אָט קושט זײַן געליבטע דער עמוד הענן
און זי, די געליבטע, אַן עמוד האש איז.

װי פּשוט, קײן װוּנדער ניט אױף אַ רפֿואה,
דערזעסט דעם באַשעפֿער דורך זאַמדענע גלאָזן.
אין שטעט אינדערלופֿטיקע װױנט די נבֿואח,
ניט עלטער, ניט יונגער — וּױ האָסט זי געלאָזן.
                       


















61
            דער בױם אין עין־הטובֿ


װען ס'פֿלאַקערט דאָם זאַמד װי געצונדענע זאַנגען, —־
אומזיסט די אַלמעכטיקע זון װיל אַ װײַלע
צום צװײטױזנט־יעריקן בױם דאָ דערלאַנגען,
אַװוּ אין זײַן עיגול איז פֿינצטער, איז לילה.

זײַן צװײַגן־געװעלב האָט אין לאַנגער מלחמה
געשלאָגן צוריק אינעם באָדן די צװײַגן 1
דערצײלט האָט בײַם שלאָף אים זײַן טאַטע מםתּמא;
—— אַ טידבר־פֿאָלק האָב איך געזען דאָ פֿאַרבײַגײן.

גענײגט איז מײַן אױער צום בױם. אַ באַחאַלטן
געװײן מאָנט אַ תּיקון: אָבאַפֿרײַ מיך פֿון ענגשאַפֿט 1▮
אַ האַק 1 כ'װעל דעם בױם אין עין־חוסוב צעשפּאַלטן,
און, אפֿשר, געפֿינען מײַן אײגענע בענקשאַפֿט.
                       


















63
              ▮די פֿוקסן פֿון נגב▮


זײ האָבן געירשנט דעם בליק פֿון די פֿוקסן,
געצונדן פֿון שמשונען קעגן דעם פּלישתי.
מיט שטאָלענע בערד און געפֿעלדזיקטע װוּקסן —.
געקומען צוריק פֿון די בלעטער פֿאַרמישטע.

פֿון װײַסל און דונײַ, פֿון גאַנגעס און דניעפּער,
דער סיני אַלײן האָט זײ אַלע גערופֿן —־
צו קנעטן װי לײם אין די הענט פֿונעם טעפּער
נבֿואה־געשטאַלטן פֿון אײגענע גופֿן.


זײ האָבן זיך װינציק געקענט. אין זכּרון
געבליבן בלױז דראָבנינקע אותיות פֿון סידור.
נאָר דאָ האָט אַ בה־קול פֿון ברעניקן דאָרן
די פֿוקסן געאײניקט: אַצינד זענט איר ברידער.
                      


















.6
                   אָדלערט


און פּלוצעם — אַן אָדלעךין, װי אַ 
באַלײדיקטבאַפֿליגלטער װאָלף, מיט אַ שנאָבלדיק װאָיען,
דערלאַנגט זיך אַ חײב קעגן מיר, און פֿאַרטײדיקט
אײנצײַטיק דאָם קלײנװאַרג, װאָס דרימלט אין טױען.

און װען מיטן זעץ פֿון אַ שטײן איך פֿאַךחאַלט זי,
און ס'פּלאַצט פֿונעם שטערן דער קופּערנער זיגל ——
מיט פֿליגל פֿונאַנדערגעצױגענע פֿאַלט זי,
באַשיצנדיק ס'קלײנװאַרג מיט װוּנדיקע פֿליגל.

און אײדער ס'אַנטלױפֿט איר די ערד מיטן הימל,
באַצױגן מיט פֿלעקן פֿון טאָגס ליקױ־חמח, ־—
צעפּיקן די קלײנע דעם ןטױוקן דרימל
און פֿליִען אָן פֿליגל זי ראַטעװען: מאַמע 1
                     



















65
                 װאַדי דזשעראַפֿי


געבענטשט איז דער װאַדי דזשעראַפֿי מיט זיבן
גינגאָלדענע עכאָס אַלץ דינער און דינער.
אַן אױסקלאַנג, אַ נאָמען —— צעפֿאַלט זיך אין זיבן,
ס'דערצײלן אַזױ מיט עקסטאַז בעדװנער.

איז װעלכן זשע וּואָרט זאָל איך לאָזן דאָ שװעבן
צעװישן דער בלאָקײט און פֿעלדזענער סטאַדע ז
אַלײן די נשמה נעמט אױסקלינגען: לעבן 1
און זיבן מאָל ענטפֿערן גלעקער פֿון װאַדי.

און דאָ, װוּ דאָס ▮לעבן▮ אין שפּאַלטונג פֿון סקאַלע
שלאָגט אָפּ זיבן מאָל —— שלאָגן אָפּ שױן צוזאַמען
געפֿאַנגענע זונען אַזױ פֿיל, און אַלע
צעשמעלצן װי קופּער דעם טױט אין די פֿלאַמען.
                      




















66
             רױטהאָריקע שטעט


געזען האָב איך שטעט פֿון געמוסקלטן פֿײַער,
ביז איצט ניט באַמערקט פֿון קײן שום געאָגראַפֿ..
                                                  .

באַשאַפֿענע שטעט מיט מוזיק אומגעהײַעך,
װאָס קײנער האָט זײער געשטאַלט ניט באַשאַפֿן.

זײ האָבן זיך קענטיק אַלײן דאָ געשטעטיקט
און אײגענע פֿאָרמען באַגאָסן מיט לאַװע.
אַלײן, מיטן אײגענעם װילן, באַשטעטיקט
אַ הײם פֿאַר די נאַקעטע אָדם וחוח.


רױטחאָריקע שטעט אין באַגיניקן אָטעם,
חלומות אָן מענטשן אי בלוטיק, אי טײַער,
אין אײַך װעלן װױנען רױטהאָריקע שבֿטים,
געגאָסן פֿון זעלבן אומזעטיקן פֿײַער.
                     



















67
           די בײנער פֿון ישפֿן


▮דוךך דאַנען האָט משח געטראָגן די בײנער
פֿון יוספֿן —־ ביז צו די חײמשפּיצן בלאָע▮.
צעװײנט זיך דאָס האַרץ: ניט באַװיזן אַלײן נאָך
מקײם צו זײַן חאָט מײַן דור אַ צװאח.

די בײנער פֿון יוספֿן, חאַלב ניט־דערלאָשן,
געלאָזט האָט ער עלנט אין טױטע קהילות.
צוזאַמען מיט זײ ־— דער נר־תּמיד פֿון לשון,
געקומען אַ הױלער אָן באָבישע תּפֿילות...

די בײנער פֿון יוספֿן דאָ, אונטער זעמדער,
די בײנער פֿון יוספֿן דאָרט, אונטער פּױלן ——.
דערקענען זיך װינציק און בלײַבן אַלץ פֿרעמדער,
און שנײַדן װי מעסערס און גלוען װי קױלן.
                   


















.6
            און זעסט ניט קײן רעגן
 
לא תּראו רוה ולא תראו גשם והנהל ההוא ימלא מים.
                                מלכים ב', ג, י▮ג


און זעסט ניט קײן רעגן, און פֿילסט ניט קײן טראָפּן,
צעפֿלאַמטער שגעון אין זאַמד נע־ונד איז;
און שטראָמען װי קריגספֿערד אין װילדע גאַלאָפּן ——
קלאַפּ־קלאַפּ פֿון די פֿעלדזן אין בײניקע װאַדים 1

װוּהין ן ס'יאָגן אַלע פֿון סודיקער געגנט
צעחאַקנדיק צױמען, גראַניטענע שלעסער,
און אײן שטראָם דעם אַנדערן שנײַדיק באַגעגנט
און פֿלײצט אים אַרײַן אַ בריליאַנטיקן מעסער.

ס'געדױערט ניט לאַנג און די זאַפֿטיקע שטראָמען
פֿאַרשװינדן. עס בלײַבן פֿון זײ אױף די דעקן
בלױז גראָזן, צעבליט פֿון באַװאַסערטן זאָמען,
װי גרינע, לאַנג־לאַנגע קאָמעטישע עקן.
                        
















69
                        ראַס־אַל־נקיב
        

געשפּינט פֿון מזלות װי גלאַנציקע פֿעדעם, ־—
        די נאַכטנעץ פֿון הימל־געװעלב נעמט זיך טונקען,
        באַצאַפּלט די שנײַדיקע פֿעלדזן פֿון אדום
        און נידערט אין ים־סוף צו זײַערע פֿונקען.
        
געפֿאַנגען ——. הײבט עמעץ אַרױף זי אַ פֿולע
        און תּיכּף אַ לײדיקע שעפּט זי שױן װידער
        די פֿעלדזן פֿון מדין, געשפּאָלטענע, דולע,
        דערנאָך קומט די נעץ אױפֿן דיכטער, אױף לידער...
        
באַלד־באַלד, מיט די לידער צוזאַמען איך פֿלי שױן,
        ס'באַדעקט אונדז די נעץ. מײַנע הענט ־— אױף די פֿעדעם.
        פֿון אונטן די שטומקײטן שפּילן זיך, מישן,
.
        פֿון אױבן באַגעגנט דער ים־סוף, און אדום.
                             

















70
             היךשן בײַם ים־סוף


דער זונפֿאַרגאַנג האָט זיך פֿאַרעקשנט מיט העזה
צו בלײַבן אין ים־סוף בײַ נאַכט, װען עס קומען
צום פּאַלאַץ פֿון װאַסער —־. די אומשולדיק ראָזע,
די אײדעלע הירשן צו שטילן דעם גומען.

זײ לאָזן די זײַדענע שאָטנס בײַם באָרטן
און לעקן אין ים־סוף די רינגען פֿון קילקײט
מיט פֿידלענע פּנימער לאַנגע. און דאָרטן
געשעט די פֿאַרק▮סונג בײַ זײ מיט דער שטילקײט.

געענדיקט — אַנטלױפֿן זײ. רױזיקע פֿלעקן
באַלעבן דעם זאַמד. נאָר עס בלײַבן פֿול יאָמער
די זונפֿאַרגאַנג־הירשן אין װאַסער און לעקן
די שטילקײט פֿון יענע, װאָס זענען ניטאָ מער.
                     


















71
             סקעלעט פֿון אָ שיף


באַצױגן מיט מושלען, קאָראַלן, פּאָליפּן, ——.
סקעלעט פֿון אַ שיף, נאָך געמײַסטערט פֿון שלמחן.
דער שטורעם באַלעבט זי מיט ימיקע ליפּן,
איז בענקט זי פֿון ים־ברעג צו ימיקע שױמען.

אַ מאַםטבױם אין װינט איז פֿון אױבן די פּאַלמע!
ס'באַװעגן זיך קעפּ, די געבײנען —־ געשלאָסן.
ס'באַװעגט זיך די שיף... און —־ רבונו דעלמא ——.
צוריק האָבן אױפֿגעלעבט אירע מאַטראָסן.


זײ פּאַטשן די רודערס אין זאַמד װי אין װאַסער,
אַנטקעגן ־— דער ים־סוף, בלױז עטלעכע שפּאַנען.
דערשװומען ן דער גורל איז תּמיד אַ שפּאַסער:
זי בלײַבט אױפֿן זעלביקן אָרט װוּ געשטאַנען.
                    


















71
                     אילת


בלאָאױגיקער ים־סוף חאָט חײַנט זיך פֿאַרגונען
מיט פּסוקים פֿון כװאַליעס דערצײלן אָן אױפֿהער;
—־ ▮אױף מיר זענען שיפֿן געגאַנגען װי זונען,
געבראַכט קײן ישׂראל די אוצרות פֿון אופֿיר.

פֿאַרזוּנקענע מאָנען זײ איצטער אין טיפֿן
און שטענדיק זײ קומען צו חלום װי מתים▮...
— אָ, ים־סוף מײַן טײַעךער, ס'װעלן די שיפֿן
בקרובֿ נאָך אױפֿזעגלען תּחית המתים.

נאָר זאָלן זײ פֿירן אין כּל מיני װעלטן
ס'געזאַנג פֿונעם סיני און שלמהס משלים.
און זאָלן זײ ברענגען אין יעקבֿס געצעלטן
די פּערל פֿון פֿרײַנדשאַפֿט און ס'גינגאָלד פֿון שלום.
                      

















73
                די לעצטע ליניע


עס טונקלט. די לעצטע, די אוּרלעצטע ליניע,
קרישטאָליק־אײנמאָליק פֿאַרלױפֿט מיר אין צאַפּל.
דערלאַנגט אין דער לופֿטן זיך דרײַ מאָל אַ מיניע
און לערנט מיך, צוקנדיק טיף אין שװּאַרצאַפּל:

—— די לעצטע איז ערשטע. מײַן רו איז אין לױפֿן.
און װאָלט ניט געשטאַלטיקט דעם גאָרנישט מײַן ריטעם, ־—.
דערפֿילן דו װאָלטסט ניט געקאָנט בשום אופֿן
די ליניע, װאָס ציטערט אין מענטשן און ציט אים.

־—־. גערעכט ביסטו, ליניע, עס קומט דיך צו לױבן,
פֿאַר געבן אַ פֿינקל אין מיר דײַנע גיטער.
נאָר װעל איך צעפֿאַלן אין גלװקע שטױבן, —
װוּהין װעסטו צוען מײַן מענטשלעכן ציטער 9
                     


















.7
                              הר סיני
          

דער פֿינגער פֿון שטילקײט באַװײַזט מיר דעם סיני.
          כ'װעל נאָענט ניט צוגײן װוּ ע ר איז געשטיגן.
          אַנטלױפֿן, אַנטלױפֿן אַהײם, אין רװנע 1
          צעפּיקן אױף טױט װעט מיך װּעלן דער ניגון...
          
און אפֿשר, פֿאַרקערט, קעגן אַלע געזעצן
          אַרײַנגײן אין װאָלקן און זען װאָס מע זעט ניט,.—
          און זאָל מיך אױף שפּליטערס די שטילקײט צעזעצן
          אַנשטאָט די געדאַנקען: אָ, נײן, איך באַטרעט ניט ן
          
—־. הר סיני, דו האַר פֿון דער שטילקײט אין װיסטע,
          די טריט מײַנע װאַקלען צום װאָלקן, װאָם בלענדיקט.— —־.
          צעשפּרײט זײַנע פֿליגל אַן אָדלער: װער ביםטו ז
פּ19     ——.. מײַן נאָמען ז מײַן נאָמען ן ן ־— — )דאָס ליד ־— ניט געענדיקט(.
                                 


















75
               קלײנע היטנען צו סדום


א
האָםט פֿון מיר אַרױםגעחאַקט אַ שמײכל, װי צעפֿאַלן
װאָלט אין האַרץ אַ בלאָע פּיראַמידע פֿון װאָקאַלן.
שװאַרצע זונען מיט צעקרימטע מײַלער ——. שאַלן, שאַלן.

זאַלצגײַסט אָנגעטאָן אין דימענט, שטױנונג אָריענטאַלע,
אָפּגענאַרט פּאָעטן האָסטו און פֿאַרבלענדט זײ אַלע,
נאָר דײַן סוד בלױז מיר אַלײן געװאָרן איז נתגלה:

קױם באַשאַפֿן ־—. איז שױן די באַשאַפֿנקײט מיט פּגמען,
אױסקעמפֿן השלמה קאָן זי ברענענדיק אין פֿלאַמען.
האָםט געברענט. מײַן אוראַלטער געדאַנק ——. מיט דיר צוזאַמען.

סדום 1 פֿוּן דעמאָלט איז אַװעק דײַן שאָטן בלוטיק רױטער
איבער צײַטן, לענדער, צו דעם נוקם און דעם נוטר,
דו אַלײן ביסט לױטער, לױטער, לױטער.



ב
די זון ־— אַ שװאַרצע פֿון ליכטיקײט
שלײַפֿט מײַנע שלײפֿן ביז בלוט...
אָט דאָ, אונטער זיבן־שיכטיקײט
לעבט נאָך מײַן ערשטע מינוּט.

דאָם ניטאָוּקע און פֿאַראַניקע ־—
שװאַרצאַפּלען זיך פֿון בערג.
אַ סקולפּטאָר מיט הענט װוּלקאַניקע
האָט געלאָזן אין מיטן זײַן װערק.

ליגן באַזונדעךע טײלן זיך:
נשמות, געדאַנקען, הענט — —־־ —־.
                        



76
זײ װילן גאַנץ זײַן, פֿאַרהײלן זיך,
נאָר ס'איז ניט אין זײ געװענדט.

אַ פֿײַעךבױם —— אַ פּערזענלעכקײט
שטײט אױף זײַן פּאָסטן בײַם תּהום.
איך געפֿין אַ זעלטענע ענלעכקײט
צװישן מײַן חלוּם און סדום.



ג
דער, װאָס אין זײַן קונסטװערק די מלאָכים חאָט געקנאָטן,
חאָט פֿריִער ניט געװוּסט, אַז יענע װעלן אים פֿאַרראָטן, ־—
װעלן זיך פֿאַרליבן אין דער קלײנער, שײנער פֿרױ,
געשניצט פֿון חלום־זילבער װי אַ שפּילצײַג פֿאַר זײַן גלוסטונג.

װי לײבן נאָך אַ העזעלע,
אַזױ זענען גאָטס קינדער
מיט מוסקלען אָנגעצונדענע געלאָפֿן נאָך דער קלײנער,
און זי האָט זײ געמאַניעט, כאָטש געפֿעלן איז איר אײנער...

דעמאָלט איז געפֿאַלן פֿון גאָטס אױג אַ טראָפּן זאַלץ
און אָפּגעגאָסן לעבן ים־המלח זײַן יצירה,
אָנגעטאָן זי אין אַ קלײד אַן אײביקם פֿון קאָראַלן.

שטײט זי אַ פֿאַרגליװערטע, די פֿרױ, אין סאַמע לױפֿן,
ס'צאַפּלען נאָך פֿון אונטער די קאָראַלן
יונגע בֿריסט,
קאָפּ —— פֿאַרדרײט צוּם אַקסל,
און די אױגן ——־ נײן־און־יאָען ——.
פֿלעמלען צו די יאָגנדיקע מענער,
און שטעלן מיך אַלײן פֿאַר אַ נסיון...
                         


ץ7
־— —־ —־ —— ־—־ —־ —־. —־

שטיל.
די מענער יאָגן מער ניט.
ליגן אױף די קני.
לאָקן־וּואָרצלען פֿון די קעפּ אין באָדן אײַנגעבאַקן.
און װילדע ציגן לעקן דאָס געװײן פֿון זײער נאַקן.
 


ד
 כ'װאָלט מאַכן אױך געקענט
 אַזאַ עקספּערימענט:
 אָט לױפֿט דאָ אַ מוראַשקעלע בײַם זעלבן ים־המלח,
 אַ נאַקעטע לוטס װײַבעלע, —־
 װעל איך זי, למשל,
 אָפּגיסן מיט אַ געזאַלצן גלוענדיקן טראָפּן, ——
 װעט זי בלײַבן אײביק — פּונקט װי יענע
 מיט אַ װײַסן װאָלקנדל צוקאָפּן.
 און ס'װעט זיך שױן געפֿינען אַזאַ נבֿיא, אַזאַ פּענע,
 די מעשׂה צו דערצײלן אױף אַ בליצנדיקער שפּראַך.
 

אױב טוראַשקעס האָבן אַ תּנך.
                        












78
         ה
         ס'איז דאָ אַזאַ הײל אױפֿן שטעג צו מסדה
         אין טיפֿעניש פֿון אַ װוּלקאַן, װאָס איר מײַדן
         אַפֿילו געיאָגטע פֿון לײבן אַ סטאַדע.
         מע רופֿט זי ▮די הײל פֿון געדולדיקן לײַדן''.
         
איך בין דאָ אַרײַן קעגן אַלע פֿאַרבאָטנס,
         װײַל האָניק־באַטעמט איז מיר עלנט און מורא.
         געװען איז די הײל אַ בית־עלמין פֿון שאָטנס,
         די בײניקע לופֿט ־—. ד ע ר ס ק ע ל ע ט פֿ ו נ ע ם ב ו ר א 1
         
בלױז פֿינצטערניש. צײַטלאָזע שטומקײט. קײן מינדסטער
         זכּרון פֿון ליכט ניט. קײן צאַפּל פֿון גלױבן.
         געוּואָגלט אַ שעה צי אַ יאָר אין דער פֿינצטער ——
         און פּלוצעם די זון האָט געװיזן זיך אױבן.
         
אַ טױוקע זון איבער ליפּן פֿון קראַטער
         באַלעבט דעם סקעלעט אין די הײלענע טיפֿן.
         און ס'גיבן צעפּײַניקטע שאָטנס אַ פֿלאַטער ——
         די שװאַרצקײט פֿון זײ האָט די זון אָפּגעשליפֿן 1
         
אָ, סדום, זײַ געבענטשט 1 אין דײַן הײל װעל איך ליגן
         ביז דו װעסט באַזוניקן מײַנע מעת־לעתן.
         פֿון קראַטער װעט פֿלײצן מײַן סדומיקער ניגון
ט19     און ס'װעלן די ראָבן דאָ ברענגען מיר עסן.
                               








79
                     ירוסול1י▮ס1
                    


פֿעלדזענע שפּיגלען
          

אױב זען װילםטו אײן מאָל די אײביקײט
          פּנים אַל פּנים,
          און, אפֿשר, ניט שטאַרבן —־
          די אױגן באַהאַלט,
          דרײ אַראָפּ זײ
          װי קנױטן אין שאַרבן.
          און דעמאָלט
          אַן אין־זיך־געצונדענער,
          גײ, װוּ עד־היום
          דײַן װאַנדערשאַפֿט איז ניט מםוגל געװען זי צו טרעפֿן—
          
און גיב זיך אַן עפֿן
▮מ     אַנטקעגן די פֿעלדזענע שפּיגלען פֿון ירושלים.
                           
















80
        אױפֿן װעג צום כותל מערבי


אױפֿן װעג צום כּותל מערבֿי,
אין אַ לײמיק־ליגנדיקן ברונעם,
זיצט אַ יוּד באַװאַקסן װי אַ סאָװע
און ער קריצט אַ בעכער.
די ניגונים
פֿון די שטומע ליפּן טוען פֿרעגן
בײַ דעם װאָלקן, װאָס באַשיצט די דעכער,
װען זשע ע ר װעט אָנקומען אַנטקעגן ײַ
און דעם ענטפֿער קריצט ער אױפֿן בעכער.


אָט אַזױ איז ער מסהס געזעסן
אױפֿן וּועג צום כּותל מערבֿי
דעמאָלט, אין הנכישע מעת־לעתן,
װען דער נבֿיא
ירמיהו מיטן יאָכשטאַנג אױפֿן האַלדז
אױסגעהאַמערט האָט פֿון זיך אַ דענקמאָל.
אָט אַזױ איז ער מסהם געזעסן,
װען קײן מוטערמענטש איז ניט געבליבן נאָך דער שלאַכט.

הײַנט, אין נײַנצן פֿערציק אַכט,
בײַם אונטערגאַנג פֿון לענדער,
זיצט נאָך אַלץ דער גאָלדשמיד אין די זעלביקע געװענדער,
אינעם זעלבן ליגנדיקן ברונעם,
קעגן זעלבן װאָלקן אױף די דעכער,
און ער קריצט דעם ענטפֿער אױפֿן בעכער.

װי זאַפֿטיקע רוּבינען פֿון אַ מילגרױם,
דורכגעשטרײַפֿט מיט זומערדיקן בליץ ——.
                   




81
            לײַכט זײַן פּנים.
            — װעסטו, זײדע, װען דעם סוד געפֿינען ז
            — כ'חאָב געדולד, איך קריץ.
            
אױםגעלאָשן. מער ניטאָ קײן פּנים.
            קאַלטע, בלאָע סאַזשע.
            בלױז די הענט —.
            דער גאולהס בײניקע סימנים,
            קריצן אױפֿן בעכער ניט־דערבךענט.
            
אױסגעלאָשן אױך די פֿינגער, נעגל,
            ם'בלוטיקט אין דער לופֿט דעם בעכערס ראַנד.
יײַעגד     מיט אַ תּפֿילה איז ער עולח־רגל
  פּמ     צו לבֿנח, װאָם גײט אױף אין לאַנד.
                              



















1.
          כראָניק װעגן אַלטשטאָט
     אין טאָג ותּן אַלט־ירושלים איז געפֿאָלן

...און אַז די לעצטע קריגער חאָבן טער שױן
די אַלטשטאָט ניט באַװיזן צו באַהערשן —
האָט דער ם אַ מע י יִ נ ג ם ט ע ר פֿון אַ װאַנט
אַ ציגל אױםגעבראָכן, און אַנשטאָט אים
פֿאַךמױערט זיך אַלײן די רעכטע האַנט:
איך װעל דאָ בלײַבן ביז מײַן לעצטן אָטעם.
                    



























83
                          פֿאָרליבטע
          

אױף די פֿעלדזנװענט פֿון עיר־חקודש,
          טראָגט אַ בחור אַ פֿאַרװוּנדיקט מײדל,
          װי אַ הירש אַ רױזנקוסט אױף הערנער.
          לבֿנח קלײַבט די טראָפּנס טריט בײַ טריט.
          

דער בחור זינגט דעם פּאַרטיזאַנער־הימען,
          די פֿעלדזן פֿון יהודה זינגען מיט.
          
די מײדל־אָרעמס —־־ אַרום האַלדז פֿוּן בחור.
          אמתדיקער: אַרום האַלדז פֿון שטאַם.
          איר בליק.—.
          דער ניגון פֿון די בערג און טאָלן
          װעט אין אונדזער אַפּל זײַן פֿאַרהיט.
          

דער בחור זינגט דעם פּאַרטיזאַנער־הימען,
א194     דער מײדלס טױטע ליפּן זינגען מיט.
                             

















84
                    פּ,'ז


עפּלרױטקײט פֿון ירושלים,
װוּ די װאָלקנס
האָבן זיך פֿאַרװאַנדלט
אין געבײַען;
עפּלרױטקײט
אוּמבאַנומענע און שטומע —־.
װאָס באַטײַטסטו, עפּלרױטקײט פֿון ירושלים?

יום־טובֿסטו דעם הג פֿון דײַנע יונגע זין און טעכטער,
אױסגעזיפֿצטע פֿון דײַן בענקשאַפֿט אין אַזױ פֿיל יאָרן ן
דו,
אײנאײנציקע,
דו־דו,
דו־דו
און דו־דו־דו,
װאָס צו דײַנע אָפּגלאַנצן, ——־
דערבאַרעמדיקע מאַמעהענט,
האָבן זיך געצױגן און געקלאַמערט
אַלע דורות ־——.
װאָס באַטײַטסטו, עפּלרױטקײט פֿון ירושלים ן

וּױי, צו װינציק האָב איך זיך געקײַקלט
אין דײַן שטױב,
צו פֿיל זיך געשראָקן
פֿאַר דײַן שלאַנגענביס און שטומקײט,
אַז דו זאָלםט באַװיליקן אַ השובֿה.
בעסער זאָל
                     





5.
         ענטפֿערן מײַן חאַרץ. און אפֿשר בעסעך —־
         ד ו זאָלסט בלױז פֿאַרנעמען
         דאָס געװײן פֿון מײַנע אָדערן,
         אָט אַזױ װי איך פֿאַרנעם דעם בת־קול פֿון דײַן רעגן
פּ19     אונטן, אױסן אינגעװײד פֿון מילגרױמיקע שטײנער —־ —
                                














▮
                               























..
                      דיכטונג


כלעבן, ס'איז געװען אַ העזה
צו קומען אױפֿן ציון־באַרג אין רעגן,
װוּ ס'קיניגט אין אַ פֿעסטונג פֿון חלומות
דער בעל־ההילים,
און טראַכטן װעגן ——־
כ'שעם זיך צו דערצײלן ——. װעגן
דיכטונג.


און ס'איז געװען דאָס טראַכטן, װי אַ האַנט
װאָלט אױסגעװאַקסן דעמאָלט פֿון מײַן מילגרױמיקן שאַרבן,
אַ האַנט מיט פֿינף צעבליצטע אױגן אױף די שפּיצן פֿינגער.
און ס'האָט די האַנט אַלזעעריש
געשװעבט אַרום דעם רעגן
װי אַרום אַ יונגפֿרױלײַב,
און שיכּור פֿונעם פֿרעגן.
                       .
— װאָס איז דיכטונג ן

צוריקװעגס, האָט אַ פֿײַגנבױם פֿאַרשטעלט
די נאַקעטקי▮ט פֿון מײַן געדאַנק.
און אומגעשטילט, באַלײדיקט,
בין איך אַראָפּ אין טאָל,
װוּ ס'האָט אַ בלישטשענדיקע יאַשטשערקע
אָפּגעקלעקט איר נאַסקײט אָן אַ שפּיץ פֿון רעגן־בױגן.
                        









ץ.
         װען ס'איז ניט געבליבן שױן קײן סימן
         פֿונעם גאַנצן רעגן, האָב איך מיט אַ מאָל דערהערט
         ניגוּנים, שטימען —־ ——. —־־
         פֿלײצעניש פֿון װײנענדיקע פֿידלען אונטער דר'ערד.
         

יענע אונטערערדישע אומזעעוּודיקע שטראָמען,
         יענע, װאָס צום טאַטע־רעגן זוכן זײ אַ ריכטונג —.־
         װּי זאָל איך זײ אָנרופֿן בײַם נאָמען ן
אַש     ־— ד אַ ס א י ז ד י כ ט ו נ ג 1
                                























88
                            עז,4,.
         

די צײַט איז מײַנע אױפֿן הר הצופֿים.
                                            .
         די שלעםער אירע עפֿענען פּאַמעלעך
         דעם זונפֿאַרגאַנג און װעלגערן אַרױף אים —־־
         אַנטקעגן, אױף דעם טראָן פֿון ים המלח.
         
אַ פֿױגל ברענגט דעם כּישוף־רינג פֿון שלמהן,
         דערלאַנגט מיר אים צוזאַמען מיט אַ מיזמור...
         אַ װוּנדערלעכע מעשׂה קאָן איך טרױמען
         װוּ ס'נעמען אָנטײל אַלע דורות ביז־מיר.
         
אַ מאַנדלבױם דער ש ע נ ם ט ע ר—איז מיר װינציק,
         נאָך יענעם בענק איך, װאָס האָט לאַנג פֿאַרמאַנדלט.
         ירושלים איז געהײכט און פּרינציק,
א4טז     װּײַל ס'איז אַ שטאָט אין אורגעשמאַק פֿאַרװאַנדלט.
                              



















9.
   די צװאה פֿון נסים לאַניאַדאָ


אין אַ װינקל אױף מאח שערים,
װוּ מע האַנדלט מיט צימרינג און זיפֿץ ——
אױף אַ טעפּעך באַלאָדן מיט םפֿרים,
כ'האָב געפֿונען אַ זעלטן געשריפֿטם.

װי באַשטערנטע בלעטעלעך חימל —־
דאָס באַציקלטע בלאָע פּאַפּיר.
זײַנע ראַנדן ־— באַצױגן מיט שימל
פֿון די טױוקע נעכט אָן שיעור.


עפּעס האָבן די אותיות בכּיװן
מײַנע אױגן געצױגן, פֿאַרשפּינט.
אַ יענװעלטיקע מחנה מאָטיװן
האָט אַ זשום געטאָן אונטערן טינט.

האָב איך איבערגעזעצט אױף מײַן לשון
זײער אינחאַלט אין צורח פֿון ליד.
ם'זאָל ניט בלײַבן אין גאָרנישט פֿאַרלאָשן
די צװאח פֿון אײנעם אַ יוד.


־— מײַנע קינדער, עס װעט אײַך אַװדאי
די צװאח זײַן אױסטערליש גאָר.
זטאָ געדענקט זשע, אַז נםים לאַניאַדאָ
האָט אַ צװײטע, אַן אײגענע װאָר.

טײַנע אױגן שױן טונקלען פֿאַרגליטע,
פֿאַר די אותיוח פֿון ךש▮י צו בלינד;
נאָר עם עפֿנט אין מיר זיך דאָס דר י טע,
ם'דריטע אױג װעט באַחיטן אַצינד.
              



90
           .


װען עס װעלן װי פֿרוכט מײַנע פּײַנען
בלײַבן ליגן בײַ אײַערע פֿיס ־—
װעט דאָם דריטע אין מיר זיך צעשײַנען,
און באַמערקן װעט איר עס געװיס.

דעמאָלט זאָלט איר ניט לאָזן קײן טרערן,
נאָר די לאָדן צעעפֿענען ברײט,
װעט אַ מנין װײַס־קלײדיקע שטערן
זאָגן תּהילים געבױגענערהײט.

און אױף מאָרגן ־—. אױב נאָר קײן מלחמח
װעט ניט שפּאַנען איר הײסן חמםין,
װען אַװעקפֿלוען װעט מײַן נשמה
צו גענאָדיקער װאָגשאָל פֿון דין ־—

אײַער טאַטע און עלטסטער פֿון ספֿרדן
האָט די לעצטע בקשח צו אײַך:
מײַן געבײן זאָלט איר נעמען צום ירדן
און עס זיבן מאָל טובֿלען אין טײַך.

אױב מלחמח, צי עמעץ װעט קראַנק זײַן,
אָדער װאַסער װעט פֿעלן אין לאַנד ——..
װעט אײַך דעמאָלט מײַן זעלביקער דאַנק זײַן,
װען איר זענט מיך מטהר אין זאַמד.

נאָכן ענדיקן זאָלט איר זיך פֿלײַםן
און באַקלײדן מײַן גוף אָט אַזױ:
אין דעם הײמישן העמד, אין דעם װײַסן,
װאָם גענײט אײַער מאַמע, מײַן פֿרױ.
                 



91
אױפֿן חעמד זאָלט איר אָנטאָן מײַן קאַפֿטן
מיט די פּאַסן פֿון גרינלעכן גאָלד;
מיטן טלית אין זילבערנע האַפֿטן
מיך אין גאַנצן באַהילן איר זאָלט.

און פֿאַרגעסט ניט באַדעקן דעם טלית
מיטן לופֿטיקן מאַנטל, װאָס קװאַלט,
װי אין זונפֿאַרגאַנג פֿלאַמיקע כװאַליעס,
מיר אַרונטער פֿון גאַנצער געשטאַלט.

אַרום אײבערקלײד גיט אַ באַצי מיר
די פֿאַטשײלע מיט זוניקע פֿרענדז;
אינעם בוזעם — אַ טיכל, װי א י ן מיר
װאָלט געאָטעמט מײַן האַרץ מײַן פֿאַרברענטס.

און די פּורפּלנע שטעקשיך, די זאָקן,
און די זײַדענע קעפּקע טוט אָן ——
װי לאַניאַדאָ — אַ קינד און אַ זקן,
ערבֿ יום־טובֿ אין שטוב װאָלט געטאָן.


אין מײַן קעשענע ברענגט אַ מהנה
ייִן־צמוקים —־. אַ פֿולינקע פֿלאַש.
און ס'הנכל געדרוקט אין קרעמאָנע
טוט אַרײַן אין דעם אַנדערן טאַש.


און דערנאָך ——־ אָן אַן אונטערשײד װוּ דאָ:
אױפֿן אַלטן בית־עלמין אין לײם,
צי אין זודיקן זאַמד פֿון יהודה
זאָלט איר בױען דעם טאַטן אַ הײם.
                 



91
און דער קבֿר זאָל זײַן װי אַ ברונעם:
איך זאָל ש ט י י ע נ ד י ק דאָרטן אַרײַן.
איך זאָל שטײענדיק חלומען פֿון אים
װעגן דעם װאָס בעתיד װעט זײַן.

נאָר געדענקט זשע, אַז פֿאַרן פֿאַרשיטן
זאָלט איר, ליבע, געבױגן בײַם ראַנד,
מיר אַ מאַנדלשטאָק פֿול אַ צעבליטן
געבן שטום אין מײַן בײניקער האַנט.

און אַצינד װעל איך זײַן אײַך מגלה
מײַן צװאה, װײַל ס'טײלט אונדז אַ שפּאַן:
ס'איז קײן טױט ניט פֿאַראַן 1 מײַנע אַלע
טעג און נעכט שטימען צו: ניט פֿאַראַן 1

ו ו ײַ ל אַ ש ל אָ ף א י ז נ י ט א י י ב י ק. און בלאָזן
װעט באַחרית הימים אַ קול,
װי עס בלאָזט אין די זאַמדיקע גראָזן
אַ טרומײט פֿונעם רעגן אַ מאָל.—.

און װעט מאָנען: לאַניאַדאָ, לאַניאַדאָ,
ביז װי לאַנג ן שױן געענדיקט דײַן שלאָף 1
ס'קאָן אַ פּאַסטעך ניט זײַן אָן אַ סטאַדע,
אוּן דו ביסט זײַן פֿאַרוּואָגלטע שאָף 1

ס'קאָן געדױערן יאָרן אַלפֿים,
נאָר אַזױ װעט געשען, װײַל עס װעט 1
און דערװײַל װעלן טאַנצן חלפֿים,
ס'װעלן אונטערגײן, אױפֿבלוּען שטעט —־ —־. ־—
                   



93
         װיל איו דע מאָ ל ט אין זעלביקער קלײדונג
         נעמען אָנטײל אין יענעם פּאַראַד,
         ס'זאָל ניט זײַן מיטן ה ײַ נ ט קײן צעשײדונג.
         און ־—.
פּ19     געענדיקט איז דאָ דער כּתבֿ־יד.
                            



























.9
ז.י ▮זאָ'ך,ש. פ'ון ד'ער'מאָ'נונג,
                


אױטאָפּאָרטרעט
    

די שטאָט ־—
    װי אַן אָזערע װאָלט זיך געשטעלט
    אױף די חינטערשטע פֿיס
    און געבליבן אין אימח,
    באַצױגן מיט אײַזיקע שופּן —
    האָט אַ ציטער געטאָן מיט די גרײַז־פֿיאָלעטענע קנײטשן
    װען כ'חאָב מיט די פֿינגער
    צערונצלט איר גלאָזיקן פּנים.
    
עכאָ פֿון שאָטנס.
    געקרײציקטע קלאַנגען.
    

און איך בין געגאַנגען.
    
זײַלן פֿון ליכט,
    װי צעבראָכענע זאַנגען.
    

און איך בין געגאַנגען.
    

װוהין ן
    צו געפֿינען אַ מענטשלעכן אָטעם,
    אַ לעבעדיק װאָרט איבער לײמיקע ליפּן,
    אַ פּנים צו קאָנען אים זאָגן: גוט מאָרגן 1
    צוזאַמען מיט דיר האָט די װעלט נאָך אַ קוּום,
    און ס'קריכן ניט מער פֿון די אַרבל קײן שלאַנגען...
    

און איך בין געגאַנגען.
                     


95
אַ מאָל האָט דער הונגער פֿאַרבלענדט מיך װי לילית,
און כ'האָב אױף אַ בױדעם אַ שװאַלב אױפֿגעגעסן.
אַצינד, זיך דערמאָנט, האָט די שװאַלב אױסגעצװיטשערט
פֿון מײַנע שװאַרצאַפּלען איר שװאַלבן־נקמה.
ניטאָ מער אין זײ מײַנע טרערן,
דער פֿױגל
האָט אױסגעפּיקט אַלע
אין דולן געצוּױטשער.

אַ מאָל, װען איך בין אין אַ קעלער געלעגן,
בײַנאַנד מיט אַ מת װי אַ בױגן פּאַפּיר,
באַלױכטן מיט פֿאָספֿאָרנעם שנײ פֿונעם באַלקן —־
פֿאַרשריבן האָב איך מיט אַ שטיקעלע קױל
אַ ליד אױף פּאַפּירענעם לײַב פֿון מײַן שכן.
אַצינד איז אַפֿילו קײן טױטער ניטאָ מער, ▮־
באַלײדיקטע װײַסקײט
מיט סאַזשע באַהאַנגען.


און איך בין געגאַנגען.

אַ לאַנג שױן געפֿאַלענער שנײ איז געפֿאַלן.
און ס'האָט זיך באַװיזן מיט פֿײַערלעך קלײנע
מײַן הײם,
װי אַ טעמפּל
צעגריזשעט פֿון בליצן...
איך האָב זי דערקענט װעדליק הלום פֿון קינדהײט.
                     






96
         פֿאַרהאַקט װי אַ שלאָס האָט זיך הינטער מײַן פּלײצע
         אַן אָטעם.
         און טשװעקעס
         געשלאָגן אין לײַב האָט די אײַזערנע שטומקײט.
         
און בלאָנדזשענדיק איבער די שנײען אין טעמפּל
         אַנטפּלעקט האָט זיך מיר אַ באַװאַקסענער מענטש,
         געבױגן װי איך,
         צעפּאַטלט און קנאָכיק,
         באַשײַנט פֿון אַן איבערגעפֿױלטער לבֿנה.
         
—־ העי, װאַנדלער, װּער ביסטו ן
         און ס'האָט דער באַװאַקסענער טעמפּ זיך צעװאָיעט;
         —— װער ביסטו ן
         

—־ דערקענסט מיך ן
         און יענער מיט זעלביקער שאלה:
         —־ דערקענסט מיך 9
         

־— נשמה ן
         און ס'האָט דער באַװאַקסענער צוגעטאַנצט נענטער:
         ־— נשמה?
         

נאָר װען כ'חאָב דערזען אױף זײַן פּנים די קאַרבן,
         דערלאַנגט זיך אַהין מיט נצחון אַ לאָז, ־—
         האָט עמעץ אַ םמאַליע געטאָן מיר אין שאַרבן,
מע1     און איך בין געפֿאַלן בײַם גרענעץ פֿון גלאָז.
                                





97
      קאָמענטאָרן צו אַ פּנים אין שפּיגל

1
און װעםטו פֿאַרמאָלן דאָם בילד פֿון דער יודישער גאַס,
מיט פּענדזל געטונקט אין דײַן זוניקן, נײַעם פּאַלעטער, ——.
זײַ װיסן: די פֿאַךבן די איצטיקע װעלן זיו שײלן.
דאָם געװעזענע בילד מיט אַ האַק װעט באַפֿאַלן דיך שפּעטער,
פֿאַרװוּנדן אַזױ, אַז דאָס נײַע װעט קײן מאָל ניט הײלן.


2
ביםט נײַגעריק געװען צום טױט,
באַלײדיקט פֿונעם לעבן.
האָםט אײנצײַטיק זײ בײדע ניט געחאַט.
געמײנט: דו װעסט בײַם טױט געפֿינען לעבן,
צו װערן זאַט.

באַװײַז אַ צײכן, אַז דו חאָסט געפֿונען
בײַם לױער אױפֿן טױט ס'געחאָפֿטע גליק.
נאָר האָסטו ניט געפֿונען ־—־
קום צוריק.
אַנטױשט פֿון בײדע װעלטן —־ קום צוריק.


3
עס גײען אױם די פֿלעקן צײַט
װי שטילע גליװערעם באַגינען.
אָ, נאָנטסטע מײַנע אָן פֿאַרבײַט,
אַװוּ זשע װעל איך אײַך געפֿינען ן


אַ שװײַגן שטאַרק װי משוגעת ——.
צעװישן אונדז די לאַנגע פּױזע.
כ'לױף נאָך די פּנימער אין גאַס —־
גילגולים־ליכט פֿון אײַער אױסזע.
                     



98
4
פֿון גאַנעק דערװײַטערט —־
איז װאָס דיר געבליבן ן
—— אַ נאָמען, װאָס לײַטערט
און אים זאָלסטו ליבן.
אַ נאָמען, װאָס לײַטערט
און אים זאָלםטו ליבן.


צעהאַקט װי אַ דיםענט
אַ שטאָט אַ פֿאַרמעגן.
דער שפּליטער פֿון דימענט
באַלײַכט דײַנע װעגן.
דער שפּליטער פֿון דימענט
באַלײַכט דײַנע װעגן.


אַזאַ װעט ניט װערן
קײן עפֿר ואפֿר,
װי לאַנג ס'װעלן טרערן
באַלעבן אַ ספֿר.
װי לאַנג ס'װעלן טרערן
באַלעבן אַ ספֿר.

אין בליאַסק פֿון שװאַרצאַפּל ־—.
אַ הײליקער גאָרטן.
און פּלוצעם ־— אַ צאַפּל:
אױס לענדער, ביסט ד אָ ר ט ן.
און פּלוצעם —־ אַ צאַפּל:
אױס לענדער, ביסט ד אָ ר ט ן.
          





99
5
מוזיק פֿון נאָך מוזיק.—
צו דעם קאָן מען דיך גלײַכן.
דײַנע אױגן זענען זונען
אַװעקגעשװומען אױף טײַכן.

פֿיל־פּנימדיקע שטומקײט
פֿלײצט פֿון דײַן יעדער מינע.
אַ געלער אָקסענער האָרן
איז געװאָרן דײַן טשופּרינע.


6
כ'האָב געחאַט אַ שכן. אױף אַ בײדעמל אַ טױבן,
צװישן רױטן זונגעװעבס און דרימלענדיקע טױבן,
האָט ער ס'גאַנצע לעבן ברױט געזאַמלט און באַהאַנגען
מיטן ברױט זײַן בױדעם ־— פֿון אַ לײַדנשאַפֿט געפֿאַנגען.

קײנער האָט ניט מיטגעפֿילט דעם טעם פֿון זײַן קמצנות,
אפֿשר בלױז די טײַבעלעך ־— באַפֿליגלטע מאַדאָנעס.
קײנער חאָט ניט מיטגעלעבט, ניט זקן און ניט יונגער.
און באַשיצט מיט ברױט —־ געשטאָרבן איז דער מאַן פֿון חונגער.

הײַנט אין חלום האָט צו מיר דער קמצן װאָס געשטאַםלט, ——
אױפֿגעוּועקט געדאַנקען, אַז װי ע ר האָבֿ איך געזאַםלט
ס'גאַנצע לעבן טײַנע װערטער און מיט זײ באַחאַנגען
הױלע וּוענט פֿון שטיבל, פֿון אַ לײַדנשאַפֿט געפֿאַנגען.

קײנער האָט ניט מיטגעפֿילט אַ דיכטער אַ מתבודד,
ניט קײן טײַבעלעך־מאַדאָנעס חאָבן צאַרט נעםודעט.
קײנער האָט ניט מיטגעלעבט, ניט זקן און ניט יונגער
און באַשיצט מיט מײַנע װערטער —־ גײ איך אױס פֿון הונגער.
                          


100
7
בין מוחל יעדער לױב און טאַדל,
בין סײַ װי ביזן בײן צעשונדן.
מײַן טרױער שטאַמט פֿון רײנסטן אַדל:
טורמעניקעס, װאַגאַבונדן.


א
קום, הײשעריק דו בליציקער,
שױן אױסגעבענקט פֿון לאַנג,
באַפֿאַל, צעפּיק דעם פֿרעמדן מענטש ——
די פֿלײש־געװעבטע זאַנג.
דעמאָלט װעט דער אַנדערער,
אױסגעטאָן פֿון טױט,
שלינגען די באַשאַפֿנקײט,
איר קװאַלנדיקן קערן.
און איך
װעל זײַן דאָס מינדסטע גראָז
פֿון אונטער אַלע שטערן.


פּ
די שטילקײט קװאַלט אין מיר וּױ סם, —־.
און דו, מײַן קינד, װאָס װײסטו?
פֿאַרבלענדט, װי ס'גײט אַ מילב צום פֿלאַם,
צו מײַנע ליפּן גײסטו.
און בײדע, בײדע בלײַבן מיר
פֿון שרעק ניט־אױסגעלײזטע.


נע
פֿאַראַן אַ בײן צעװישן אַלע בײנער,
װאָם אומבאַװאָרעמט בלײַבט ער אײנער, אײנער,
װען אַלע פֿעלדזן פֿונעם לײַב צעשװעבן,
              


101
         און װען דער גײַסט נעמט בײַטן זײַן יסוד.
         פֿון יענעם בײן —־ איך װּעל נאָך בײַ מײַן לעבן
         אױסהאַקן מיט האַמער און מיט דלאָט
פּל1     מײַן פּנים־דענקמאָל, װאָס אים זעט ניט קײנער.
                            


























1.1
                ערבֿ מײַן פֿאַרברענונג


ניט פֿון מערבֿ קומט צו מיר דער זונפֿאַרגאַנג צו קװאַלן
אַלע אָװנט, ——. נאָר פֿון אײגן האַרץ, װאָס קײנער זעט ניט.
אַלע זונען, ביז־אים אָפּגעװעלטיקטע, זײ פֿלײצן
פֿונעם האַרצקװאַל, שלינגען און פֿאַרשלינגען גאַםן, מענטשן,
און איך בלײַב אַלײן אין וּועלט־סוד, װי אין אַ פֿאַרפֿלײצונג
ס'בלײַבט אַ בױם שטאָק עלנט מיט משוגע־גרינע אױגן,
װאָס דערקענען ניט די צײַט, די אַלט באַקאַנטע לאַנדשאַפֿט.
װעגן־שטעגן, זאַנגענפֿעלד אַנטקעגן — ניט בנמצא.
בלױז אין דער קאַפּױערקײט פֿון אָפּשפּיגל אַנטפּלעקט זיך
אײגן פּנים...
גאָרנישט זע איך, אָוּונטצײַט אין אָפּגלאַנץ
פֿון צעקװאַלטן זונפֿאַרגאַנג מײַן אײגענעם, באַשערטן.
גאָרנישט זע איך. בלױז אין דער קאַפּױערקײט, פּאַװאָליע,
רונצלט קדמונדיק מײַן פּנים, עלעהײ אין אורטרױם
װאָלט איך אים געזען שױן װי אַ מאַסקע פֿון מײַן שפּעטער:

אָט —־ אַ בלאָער האַרבסט. געשפּונען פֿון די זעלבע שטאָפֿן,
װאָס פֿון זײ, מסתּמא, שפּינט און העקלט די באַשאַפֿונג
בלאָ געבליץ פֿון קינדעראױגן, ־— פֿול מיט צער און צאַרטקײט.
און די פֿײגל פּאַטשן הײַנט פּאַמעלעך מיט די פֿליגל,
אַז מע זעט װי יעדער פֿױגל פּאַטשט מיט צװײ פּאָר פֿליגל.
פּוםט די גאַס. װי זאַנגען װאָלטן װאַקסן פֿון די שטײנעך
און אַ קאָםע װאָלט זײ נאָר־װאָם אָפּגעשניטן אַלע.
גלעקער קלינגען, און זײ לאָזן אין דער לופֿטן פּאַםטקעס
פֿאַר די שװימענדיקע פֿײגל מיט די צװײ פּאָר פֿליגל.
און —. מע פֿירט אונדז בײדן צו פֿאַרברענונג, ——. אים, דעם זקן
טיט דער תּורה אױף די הענט, װי אָקערשט פֿון באַךג סיני,
מיך, — אַלײן אַ פֿײַער אין אַ מענטשגעשטאַלט פֿאַרװאַנדלט,
צו פֿאַרװאַנדלען אױף דאָס נײַ מײַן מענטשגעשטאַלט אין פֿײַער.
גלעקער קלינגען. אױפֿן שפּיץ פֿון קלױסטער זיצט אַ טײַװל
                         


103
און ער ציט די לײצעס בײַ די פֿערדישע צװײ גלעקער.
גלעקער קלינגען, קלינגען און זײ קלינגען אױם אַ שײַטער
לעבן אַלטער קלױז. מע צװינגט אונדז אױסצוטאָן זיך נאַקעט.
נאַקעט. נאַקעט. נאַקעט. און אַנטקעגן אױף די װילדע
עקלדיקע עפּלבײמער זיצן מײַנע אָשכנים'',
בײַסן עפּל, יאָגן אָפּ די פֿליִענדיקע פֿונקען.

—־. ▮זײדע, שעפּטשען מײַנע ליפּן, דאָס איז די באַלױנונג
פֿאַר מײַן ניט דערלעבטן לעבן ז האָט עס אַלץ אַ זינען 9
זײדע, ענטפֿער 1▮... נאָר דער זקן מיט זײַן לײבן־גריװע
בלאָזט אַוּועק די ספֿקות: — ▮װאָלטסטו װּעלן זײַן װי י ע נ ע
אױפֿן עפּלבױם אַנטקעגן, אָדער װי די שלעגער ז
זײַן אַ ייִד באַטײַט: זײַן שטענדיק גרײט אױף אַ נסיון,
אױף נסיון און אױף נס▮. די װײַסע באָרד באַפּאַנצערט
דאָס געשאַנק פֿון סיני. און די פֿיס דעם זקנס גײען,
טרעטן אױף די הײסע קױלן, װי אַ גאַנג אױף גראָזן.
זוּמערפֿעדעם װערן די באַגנעטן. און די היטער
שמעלצן זיך װי װאַקס. די פֿלאַמען טאַנצן אָפּ װי באַלעמס
פֿונעם זקנס בלענדנדיקן גוף. עם טוט ניט װײ אים
ס'בלינדע פֿלײש. געצונדן איז די װײַסע באָרד, ניטאָ מער, ־—
װי לבֿנח פֿון אַ װאָלקן זי באַװײַזט זיך װידער.
מיט אַ פֿונק צוזאַמען יאָגט פֿון פּאַרמעט דער אָ נ כ י —־.
                                                      ,
אָבער אינעם זקנס לײַב און לעבן איז צו זען אים.
װיל איך פֿאַנגען מ ײַ ן אָנכי, אַז ער זאָל באַצװינגען
אַלע פּײַנען, ——־ פֿאַל איך אונטער אים אין םאַמע פֿלאַקער,
װײַל באַשאַפֿן איז מײַן װאָרט אין אומבײַט פֿוּן די ה ײַ נ ט ן,
און אַ נאַריש פֿלעמל האָט אים אױסגעברענט פֿון צונג מיר.
נעם איך מיט די ליפּן די צעביסענע פֿון װײטיק
איבערזאָגן טראַף נאָך טראַף די פּסוקים פֿונעם זקן,
פּסוקים אַלט געבױרענע אין אײביקע אַ מ אָ ל ן,
                         


.10
         און מײַן לײַב װערט אָנגעטאָן אין זינגענדיקן פּאַנצער.
         װאָם פֿאַר אַ באַטײַט שױן האָבן איצט די האָלאָװעשקעס ן
         מײַנע הענט, געצונדענע, זײ צוען זיך צום זקן:
       .—־ ▮זײַ געבענטשט פֿאַר דײַנע פּםוקים 1▮ נאָר ניט מעגלעך דאָ־אָ
         אָנצוטאַפּן אים שױן. צו די שטערנדלעך די פֿרישע
         שװעבט ער אין אַ פֿײַער־װאָגן, שװעבט װי אליהו,
פּמ     און איך הײב זײַן שאָטן־מאַנטל װי אַ מאָל אלישע.
                                 
























105
                 דער זילבערנער שליטל


־— יענע טריט, װאָס אױבן אױף די שטערן פֿונעם בױדעם,
זענען, מײנסטו, מענטשישע ן דו זאָלסט אַזױ ניט מײנען.
דאָם זוכט אונדז פֿון די שטערן אַ ניט־ערדישע באַשעפֿעניש,
אונדז, די מענטשן־יאַגדעס אינעם בױדעמדיקן װאַלד.
גיב אַ צונד אַ שװעבעלע און װעסט זיך איבערצײַגן:
אַנטקעגן האָט זי אױפֿגעפֿרעסן שױן אַ גאַנצן שינדל...

מײַן בוּידעם־שכן הײבט אָן צינדן שװּעבעלעך.
אַ צונד ־—.
און איטלעכע —— ציש־ציש,
אַ געלער פֿלעק דערזעט דעם נעפּל,
און שױן פֿאַרלאָשן, מיטן העלצל ניט באַטאַפּט פֿון פֿײַער —־
ניטאָ שױן אױפֿן בײדעמל קײן זױערשטאָף,
קײן לעבן.


דאָס קינד אין פּאָװעטינע־פּאַנצער, װאָס האָט ביז אַצינד
באַלעבט מיט זײַן געװײן די געלע פֿינצטעךניש,
האָט קענטיק
נאָכגעגעבן יענע לאַנגע פֿינגער אױף זײַן חאַלדז,
פֿינגער, װאָס צו אַלעמען געחערן זײ, צו אַלעמען,
און מערער װי צו אַלעמען, קאָן זײַן, צו גאָט אַלײן.

דאָס קינדערשע געװײן פֿעלט אױם ניט װינציקער װי אָטעם.
די יונגע מאַמע צערטלט מיט אַ שטיקל גלאָז די אָדערן.
לבֿנה־קאַרליק, אײַנגעשמידט אין גלעזל, —־.
שױן געקױלעט.

דער, װאָם חאָט געצונדן מיט אַ װײַלע פֿרוער שװעבעלעך,
װאָרקעט װי אַ טױב:
— עס איז ניטאָ קײן טױט אין ד ר ו י ס ן,
                          


106
אינעװײניק האָט ער זיך פֿאַרגנבֿעט, צװישן אונדז,
לאָמיר אים דאָ לאָזן אױפֿן בױדעם
און אַנטלױפֿן 1

אַלײן דער ערשטער לױפֿט ער צו אַ בױדעם־װינקל,
עפֿנט
אַ דאַכלקע און אין צעדולטקײט פֿאַלט אַהינטערװײַלעכץ:
—. יודן, ס'ברענט 1
באַהאַלט די האָר אין קעשענע, עס ברענט 1 1
באַהאַלט די הערצער, װײַל דער בױדעם ברענט 1 1 1

אַ זײַל פֿון פּורפּל־סאַזשע גיט אַן אָטעם פֿונעם שפּעלטל,
באַפֿלעקט די בױדעם־פּנימער באַפֿעדערטע װי סאָװעם
און לאָזט שױן ניט אַנטלױפֿן די באַחאַלטענע.
געענדיקט.

בלױז די שפּין די כיטרע, װי אַ דימענט אַ פֿילפֿיםיקער,
האָפּםלט אױף דער זײַל פֿון םאַזשע
אומגעשטערט פֿון קײנעם,
שאָקלט מיטן קעפּעלע ▮צום װידערזען▮ —
און װערט ניט.

אַ יודל ציט אַרױס פֿון זיבן שמאַטקעלעך אַ הערינג
און חלפֿט זיך דעם האַלדז.
אַ צװײטער זינגט:
.— לאָמיך אַלע, אַלע דאָ אין אײנעם
דעם פֿײַערדיקן גאַסט מקבל פּנים זײַן.
אַ יוּנגל —־. צאַלקע —.־ װײנט:
כ'האָב נאָך אין מײַן לעבן ניט קײן קוש געטאָן אַ םײדל.
                        



107
פּלוצעם װיקלט זיך אַרױס אַ מײדל פֿון די גופֿן,
צװיטיק װי אַ קאַרשנבױם אין װעסנע,
און איר שטים ——־
גאָלדקלאַנג פֿון אַ פֿױגל בײַם באַגעגענען זײַן מאַמען:
——. יודן, כ'חאָב אַזאַ מין שליסל
אַלעמען צו ראַטעװען —— —— ——־
    
דולקײט װי אַ שאָטן
    טײלט זיך אָפּ פֿון די געהירן.
    אױגן ־—. זידנדיקער סם, —־
    אין אױפֿגעבלױטער שטױנונג.
    אַפֿילו ס'טױטע קינד איז פֿול מיט נײַגער
    בײַם דערפֿילן
    די װוּנדערלעכע בשׂורה
    פֿון דעם מײדלשן משיח.

און װײַטער רעדט די ליכטגעשטאַלט:
——. יאָ, יאָ, איך האָב אַ שליסל
אױסגעשמידט פֿון זילבער. ס'האָט אַ יוײַס געקלײדטער זקן
אָקערשט מיר געגעבן אים און אָנגעזאָגט אַזױ:
נעם צונױף די יודן אױפֿן בױדעם און אַנטלױפֿט
געשװּינד־געשװינדער אױפֿן שלאָסבאַרג,
דאָרטן שטײט אַ פּאַלאַץ,
דורות־לאַנג צוריק געבױט פֿון געדימינען.
דער שליסל איז צו אים,
און קײנער, קײנער
װעט אײַך אינעם אינגעװײד פֿון פּאַלאַץ ניט געפֿינען.
                    





.10
        עולם איז באַגײַסטערט:
        ־—. הײליק מײדל 1
        עולם קושט זיך.
        צאַלקע װי אַ פֿיקסל
         טוליעט זיך צו אירע קני:
        ־—.. מײַן טײַערע, װער ביסטו ז
         און ס'יוּדל, װאָס האָט אָקערשט זיך ▮געקוּילעט▮ מיט אַ הערינג,
        בײַסט געשמאַק דעם העךינג, —־
         אױב אַ יום־טובֿ איז אַ יום־טובֿ.
         
נאָר דער, װאָס האָט די שװעבֿעלעך געצונדן,
         גיט אַ פֿרעג
         אין מיטן דער פֿאַרכּישופֿטקײט דאָס מײדל:
         —— קאָנסטו אַזױ גוט זײַן און דעם שליסל אונדז באַװײַזן 9
         

ס'מײדל צאַפּלט:
         —— יאָ, פֿאַרשטײט זיך,
         באַלד, אַ רגע, אָט ־־ ——. —־
         זוכט אים אין די קלײדער,
         לעבן האַרצן,
         אין די זאָקן.
         

▮— מאַמינקע,
         ס'האָט אָקערשט מיך געגעבן אים דער זקן 1
         

——. װאָסער זקן ן
         װי זײַן נאָמען, װי זײַן אױסזען ן מאָל אים 1
         
—— אַך, דער שליסל איז געבליבן
         אין זײַן האַנט,
פּמ     אין חלוּם —— — —־
                            

109
                       אײביקע בגדים


א
פֿון זינט איך געדענק האָט געפֿינצטערט בײַ אונדז אין כאַלופּע
אַ הױקערדיק אַלטע מפּולת, אַ יענװעלטיק צימער.
אַזױ װי ס'װאָלט עמעץ פֿװ וּואָלקנס געשפּונען אַ חופּח
פֿאַר שאָטן־געשטאַלטן, געבױרן פֿון בליציקן שיטער.
די װענט האָבֿן שטומע געװאָיעט מיט הינטישע שװעמלעך
אין פֿינצטערניש באָבעדיק בלינדער, פֿאַרקניפּט אין אַ קאָלטן.
און פּלוצעם —. עס פֿלעגן אַ פֿלײץ געבן זילבערנע פֿלעמלעך,
װי טראָפּנס פֿון הילצערנע עמעךס װאָם זענען צעשפּאָלטן.
דאָס פֿלעגט די לבֿנה אַרײַנפֿאַלן װען דורכן קױמען,
אַרױםגײן פֿון אױװן און גלײַך —— אין די קאַצאױגן גרינע
װאָס הענגען דערבײַ װי אַלײן, װי אומצײַטיקע פֿלױמען.
דעךנאָך, װען עס פֿלעגט זי אַ פֿאַנג טאָן די נעץ פּאָװעטינע ־—
אַ יונגע רוסאַלקע אין הענט פֿון אַ פֿישער אַ זקן,
צעפּײַניקן פֿלעגט זי מיט זילבער־קאָנװולסיעס דאָס צימער,
די לײמענע ריפּן פֿון באַלקן, אין מיטן ־— דעם האָקן,
און אַלע געשטאַלטן געבױרן פֿון בליציקן שימער...
דער האָקן —־ אַ פֿרעגצײכן, שטענדיק אַן איבערגעקערטער,
אױף אים האָט זיך תּמיד געבאָמבלט אַ לעדערן בענדל,
אױף אים האָט אַ מאָל זיך געהאַנגען אַ מענטש װי אַ הענדל,
אַלמאַי ס'האָט אַ מײדל באַגאָסן מיט גיפֿט זײַנע װערטער.
כ'האָב ליב געחאַט קעגן מײַן װילן אָט דאָ זיך באַהאַלטן,
אַװעקלײגן זיך אױף אַ לאָנקע פֿון קלײדער — און טרױמען
אַנטקעגן דער קאַץ װאָס אין אױװן צעפֿאַלענעם, קאַלטן,
און זען װי עס קװאַלט די רוסאַלקע אַרײַן דורכן קױמען.
                           








110
ב
ס'באַחערשט אַזאַ תּענוג צו פֿילן דעם םם פֿון אַלײנקײט.
צו שמעקן די ךיחות פֿון הײמישע, בלומיקע קלײדער.
אָט דאָ האָט מײַן ליד זיך געפּליעסקעט אין ימען פֿון שײנקײט,
און כ'װאָלט ניט באָדײַ אױף אַ פּאַלאַץ פֿאַרביטן דעם חדר.
געפּוסטעװעט חאָט דער פֿאַרסאַזשעטער אױװן אין פּחדים.
שװאַרצפּערלדיק מאַט איז די פֿינצטערניש אונטער די ציגל.
און דאָ חאָט מײַן מאַמע באַהאַלטן די אײביקע בגדים, —
אַ בינטעלע װײַסצײַג װי בלענד פֿון מלאָכישע פֿליגל.
אַ יונגע אַלמנח, צו דרײַםיק —־ האָט זי שױן באַצײַטנס
געקױפֿט זײ אין חײליקער בענקשאַפֿט צום טאַטן. זײַן פּנים
אין טײַגע םיבירער, האָט לױטער געבענקט פֿון דער װײַטנם.
מיט אײביקע בגדים איז מילדער צו לעבן דאָ אָן אים.
און אײן מאָל, אָ, גאָט, װען איך בין נאָך געוּועזן אַ יונגל,
זי חאָט אױף איר לעבעדיק לײַב זײ בסוד אָנגעצױגן.
באַשײַנט האָט דעם צימער די זון פֿון איר גילדענעם רינגל,
געשטראַלט פֿון צעשפּאָלטענעם שפּיגלס פֿולטרעריקע אױגן:
פֿיר כּלות מיט זעלביקע פּנימער גליקלעך צערײטלט...
פֿיר כּלות מיט גילדענע רינגען אין זײַדענע פֿלאַמען...
דאָס טונקעלע טירל איז גראָד ניט געװען צוגעקײטלט, ——
אַזױ װי אַ שטײן איז געפֿאַלן מײַן א ו י אין דער מאַמען.
פֿון דעמאָלט זײ ליגן באַהאַלטן, די אײביקע בגדים,
אין פֿינצטערן אױװן צוזאַמען מיט פֿלעשער אױף פּסח.
געבליבן איז בלױז אין די האָר ־—.. פֿונעם װײַסצײַג אַ פֿאָדעם,
װאָס האָט זיך צעפֿעדעמט אין וּוײַסקײטן דינע ־—־ דאָס װײס איך.
                           








111
         ג
         אָ, גורל, דו שאָטן מיט אױגן פֿון בלוט, ביסט קאַפּאַבל
         אומזעעװדיק נאָכשװימען מײַנע געדאַנקען, דו שװימער 1
         און אָט האָםטו גאָר זיך פֿאַרװאַנדלט אַלײן אין אַ מבול,
         אַ מבול צװײפֿיסיקע מענטשן װאָס פֿלײצט אױפֿן צימער.
         געשוּױנד האָט די מאַמע אין אױװן אַ האַנט אײַנגעטונקען,
         גענישטערט אין פֿינצטערניש־פֿידל צעװישן די קלאַנגען,
         און באַלד איז דאָס בינטעלע װײַסצײַג באַכּישופֿט מיט פֿונקען
         אין מיטה פֿון צימער אױף קלײנינקע אַקםלען געחאַנגען.
         אַנשטאָט דער רוסאַלקע אַ פֿלי האָט געטאָן אַ װאָראָנע
         פֿון קױמען אַרױס מיטן שנאָבל אין װוּנדיקן שפּיגל.
         געלױכטן אין זוניקן שנײ האָט דערבײַ די אַלמנה ▮־.
         אַ קאַרשנבױם אונטער אַ זעג אין אַ צװיטיקן עיגול.
         נאָר װי אַ פֿינפֿעקיקער תּהום איז געבליבן בײַם האַרצן
         ס'געמעל פֿון די אײגענע סאַזשע־געטונקענע פֿינגער.
         געקװאַלט האָט די שװאַרצקײט אין זוניקער שײַן פֿון איר האַרצן,
         און נלײַכצײַטיק האָבן די אױגן צעפֿינקלט זיך יונגער.
         אַזױ איז מײַן מאַמע געגאַנגען צום ליכט פֿון עקידח.
         צום טאַטן דעם שנײמענטש מיט רױטינקער פֿידל —־ געגאַנגען.
         אַ שנײשטורעם־בענקשאַפֿט צוזאַמענגעצונדן האָט בײדע,
         און דעמאָלט איז אױך אינעם שטורעם דאָס צימער פֿאַרגאַנגען.
         און איך, אײן־אַלײן, פֿון גיהנום פֿאַרטריבענער אָדם,
         בין אַלץ אונטערטעניק דעם בת־קול צו זײַן אַ באַזינגער.
         מײַן פֿלײש איז באַצױגן מיט אירע, די אײביקע בגדים,
▮19     און ס'האַרץ איז פֿאַרזיגלט מיט סאַזשע־געטונקענע פֿינגער.
                                








111
                                        לא תרצה
      

אױפֿן שולהױף —— שטײנער, שטײנער. ניט געבליבן דאָ שױן קײנער.
      שאָטנס װאָגלען אונטער שנײען אין לבֿנהס מידן גלאַנץ.
      בלױז דער לעצטער װילנער סופֿר, אין באַהעלטעניש, אָן אױפֿהער,
      בלאָזט אין װײַםן פֿײַער שװאַרצן מיט אַ פּענע פֿוּן אַ גאַנדז.
      
אײַנגעפֿאַנצערט קעגן שטורעם צאַנקט דאָס לעמפּל אין יסורים,
       ניט פֿון בױמל —־־ פֿון זײַן גלױבן זײגט פּאַװאָלינקע דער קנױט.
       נאָר ס'געשעט אַ מעשׂה נורא: עמעץ גײט. עס בלײכט די תּורה.
       און די פּענע בײַ לא תּרצח גיט אַ צאַפּל װּי אַ הױט...
       
אָפּגעהאַקט דעם סופֿרס אָטעם. ס'בליצט קאַפּױער דאָס געבאָט אים;
       ־— נײן, אַ טעוה, צו דעם ר ש ע איז בלױז אָנגעזאָגט דער לא...
       אָנגעזאָגט און —־ גרין פֿון שׂינאח אָט־אָ קומט ער אין מאַלינע,
       מיטן אוּיפֿגעבלאַנקטן מעסער, מיט דער יוכע פֿון אַ גױ.
       
אױסטערליש 1 װײַל קוּים גענענט ער צו דעם זקן נענטער, נענטער ——
       דעמאָלט גליטשט ער גראָד זיך אױסעט, אױף זײַן אײגן מעסער פֿאַלט.
       אױסגעצױגן אין שטיװּאַלעס קעגן זקן אינעם טלית
       מיט זײַן הילצערדיקער װאָנצע קלאַפּט ער אױס: נעװאַלד, געװאַלד 1
       
צוגעזען —— דער גױ געראַנעט, פֿרעגט דער זקן ניט פֿון װאַנעט...
       הײבט גאָר אונטער דעם בעל־דבֿר צו אַ בענקל: זעץ זיך, אָט —— ——
       ברענגט דאָס לעמפּל, קוקט גענױער, און פֿאַרהאַלט דאָס כלוט פֿון פּױער
       מיטן טליה. און די פּענע ענדיקט קריצן דאָס געבאָט.
       
־— פּאַניע גזלן, זאָג לא תרצה, זאָג לא תּרצח װי עס פֿירטצאַך,
       )קעגן בײדן בליצט דאָס מעסער דאָ אין רױט און דאָ אין בלױ...(
       און עם צלמט זיך דער פּאַניע און צעדולט פֿון האָרעװאַניע
מ     מיט זײַן הילצערדיקער וּואָנצע קלאַפּט ער אױס: יעי באָהו, לללאָי.
                                        



113
          די מירמלנע טטאַטוע


דער פֿלאַנץ אין מײַן װאַזאָן חאָט מיר דערמאָנט:
געגליכן בין איך דאָ צו אים אין גאַנצן.
די ערד פֿון אַלטער הײם, װאָם הײמיש נאָנט,
איז צוגעקלעפּט צו זײַנע יונגע פֿלאַנצן
און בלעטערט אױס אַ חלום, װאָם באַשײַנט
ס'געחײמע ליכט פֿון זעונגען צעגליטע.
איך בין געגליכן צום וּואַזאָן, מײַן פֿרײַנד,
און אָטעם אױס די געטאָ־בלום פֿון ליטע.


אָ, זעונגען, װער שינדט אײַך פּאַם נאָך פּאַס
פֿון מײַנע רעגן־בױגנדיקע גלידער 9
...די מױערן געלײמט פֿון משוגעת,
מיט האָלאָװעשקע־אױגן און מיט לידער.
אַ קױמען־קערער קלעטערט אױף אַ דאַך,
אַנטקעגן, די לבֿנה איז נשתּומם:
וּואָס טוט דער קױמען־קערער פֿון תנך ן
אַ פּיצל קינד באַהאַלט ער אין אַ קױמען.

אָ, זעונגען, אָט בין איך דאָך אַלײן,
אַרױסגעבליצט פֿון אײַערע געמעלער,
און שאַר זיך מיט אַ פּאַרמעט אין די צײן,
באַהאַלטן מײַן צװאה אין אַ קעלער.
נאָר מיט אַ מאָל: פֿון סאַזשעדיקן ברוק
װער שימערט עס אין קיניגלעכן כּבֿוד ן
אַ װײַסע, מירמלנע סטאַטוע ־—־ קוק:
און איך דערקען —— ס'איז אַנטאָקאָלסקיס ד וּ ד.
                  






.11
דערמאָן איך זיך: צוריק דרײַ טױזנט יאָר
געפֿירט האָט דוד שלאַכטן פֿאַר דעם זאָמען, —־.
באַשטימט מיך צו געבױרן דעם אָ דור,
און אײַנגעשטעלט זײַן לעבן פֿאַר מײַן נאָמען...
אַצינד װעל א י ך, באַחערשט פֿון דעם געדאַנק,
װען אַלע שטעגן װערן ענגער, שמעלער,
אים אָפּצאָלן מיט װאָס איך קאָן —— אַ דאַנק.
און איך באַהאַלט פֿון שׂונא אים אין קעלער...

באַגלײט פֿון אַש כ'בין װידער אין מײַן שטאָט,
איר אױסגעקוּילעטקײט װּי זאָל איך מאָלן ז
אַזױ װי זעלבסטמאָרד װּאָלט באַגאַנגען גאָט
און ליגט צעגלידערט איבער בערג און טאָלן.
זײַן לײַב איז יעדער ציגל פֿון אַ קלױז,
אַ שאַליקל פֿאַרטשעפּעט אױף אַ הליה;
און ס'איז די געלע אָװנטזון, דוכט אױס,
דער קאָפּ זײַנער, װאָס שװימט אין דער װילוע.

נאָר דעמאָלט, אין דער זעלביקער סעקונד,
װען כ'װיל די אױגן אױסשטעכן אָן דאָרן,
צעגײן װי זאַלץ אין אומענדלעכער װונד ——.
קלינגט אױף אַ מירמל־ניגון אין זכּרון,
װי ס'װאָלטן אױפֿגערירט אַ קלאַװיאַטור
צװײ צױבערהענט אין אײדלקײט אין העלער.
און גאָט װּערט לעבעדיק אין דער נאַטור.—
דאָס רופֿט דער קיניג דוד מיך פֿון קעלער.
                    






115
          די פֿינצטערניש אין קעלער איז מײַן הײם.
          צװּײ פֿונקען־מורדים לױערן אַנטקעגן.
          און אַז איך גראָב דעם קיניג אױס פֿון לײם ־—
          אַלײן דער מירמל נעמט זיך איצט באַװעגן.
          ס'דערלאַנגען אױגן מענטשלעכע אַ צוק,
          ס'דערלאַנגט אַ קלונג אַ שװערד בײַ דער סטאַטוע.
          דער קיניג שפּאַנט... און איך בין װי דער ברוק,
          וּואָס איבער אים טוט שפּאַנען די נבֿואה.
         
...און אַנטאָקאָלסקיס ד ו ד אין זײַן פּראַכט
          פֿאַרשװוּנדן איז פֿון שטאָט. איך האָב אױף ס'נײַ אום
          צום דריטן מאָל, אין זומערבליץ, בײַ נאַכט,
          געזען באַלױכטן לעם ירושלים.
          אומגלײביק, ברודער, אָנטאָן זאָל זיך שטײן
          אין בלוט און פֿלײש, באַהערשן צײַט און געגנט...
          נאָר מיטן שׂכל וּױל עס ניט פֿאַרשטײן.
51מ     מיר האָבן בײדע זיך אױף ס'נײַ באַגעגנט.
                              














116
                          אױפֿן װאָסער שװימט אָ קאָפ


אױפֿן װאַםער שװימט אַ קאָפּ, און אַנשטאָט אַקסלען, אים קאַפּױער,
צוגעפֿלײשט צו יענעם, —־־ זינגט אַ צװײטער אים אַ הימען.
ס'האָט אַ מ ע נ ט ש אַ ה אַ ק זײ בײדן אָפּגעהאַקט דאָס גליק און טרױער,
דעמאָלט אױפֿן טײַך געלאָזן צו דער פֿרײַהײט שװימען, שװימען.

צװישן ליליעס אוּיפֿן ברעג זײַן גוף אָנקעפּיק שלאָפֿט בשלום, ——
אַז אַן אױגנבליק אַפֿרוער האָט זײַן ליבסטע אים געצױגן 1
פּלוצעם גיט זײַן האַרץ אַ שױדער װי ס'װאָלט אױסגעפֿעלט אים חלום,
װיל ער עפֿענען די אױגן ——. אַ 1 ניטאָ די אױגן.

װיל ער פֿאַנגען דעם זכּרון װי אַ סערפּ אַ בינטל קאָרן, ——
זענען אים אַנטרונען די געדאַנקען װי אין קבֿרים.
װיל ער אױסבײַטן דעם חלום אױף דער בלינדסטער פֿון די װאָרן,
װּײַלע דאָרטן בענקט זײַן ליבסטע, —— האָט זיך אָפּגעטאָן די װאָר אים.

װיל ער כאָטשבי אים זאָל װײ טאָן, אַז די בינען פֿון יסורים
זאָלן אױסלײגן דעם האָניק פֿון די װּונדערלעכסטע לײדן, ־—־
איז ניטאָ קײן װײטיק 1 און, דער עיקר, אױפֿן טורעם
װאַרט זײַן ליבסטע, און ער קאָן איר גאָרנישט ניט באַשײדן.

גאָר זײַן האַרץ, װאָס האַלט אין קלאַפּן, שפּינט געדאַנקען אין דער שקיעה:
—־ קאָן דער נ י ט ־ ז ײַ ן עקסיסטירן אָן יסורים, איז דען מעגלעך?
עפֿנט זיך אין האַרץ אַ װוּע און ער זעט דורך יענער װוע.—
אױפֿן װאַסער שװימט זײַן קאָפּ, װּאָס האָט געװױנט אױף אים טאָג־טעגלעך.

שעפּט ער אָן געהײמע כּוחות פֿון אַן אַנדער עקסיסטירונג,
באַץ אין װאַסער נאָכן קאָפּ מיט אימפּעטיקן קלאַפֿטער:
—־. ניטע, פֿרײַנד, אַלמאַי זאָלסט דו אַװעקשװימען, מײַן צירונג ן 1
אַון ס'דעריאָגט דעם שוּױמענדיקן מיט זײַן לעצטע קראַפֿט ער...
                                    



117
         —־ שװים אַרײַן אין מײַנע אַקסלען, לעב אױף מיר, באַגײַסטער,
         שולדיק איז מײַן חלום, דאָס איז ער פֿון אַלץ די םיבה.
         איז דען מעגלעך קומען אָן אַ קאָפּ צו מײַן געטרײַסטער,
         װעט זי גלײבן אין אַזאַ מין ליבע ז
         
אױסטערליש 1 דער קאָפּ מיט אַ געלעכטערל קוקט אָן אים:
         ־— קאַליקע, אַװעק 1 איך קאָן ניט לײַדן קײן שלימזלען.
         ם'עקלט מיר פֿון דײַנע הענט, װאָס טאַפּן אָן מײַן פּנים,
         װײ צו דיר 1 און אײביק לעבן זאָל דער גוטער גזלן.
         
דעמאָלט—־־—־— װאָס איז דעמאָלט ן עם באַפֿאַלט דער גוף זײַן שׂונא
         שװימענדיקערחײט, און בײדע ראַנגלען זיך װי אײנער.
         ס'בלוטיקט שױן די אײביקײט אין װאַסער, פֿון דער בױנע,
         און דער קאָפּ צעזעגט זײַן אײגן האַרץ מיט זײַנע צײנער...
         
נאַכט. פֿאַךזונקען שױן דער גוף. נאָר אױבן טךײַבט זײַן קאָפּ קאַטאָװע▮ם:
         ־— פֿױל אין װאַסער, שמאַטע, כ'קאָן ניט לײַדן קײן שלימזלען.
         
ס'איז די מעשׂח ניט געשען אין לאַנד פֿון פּרקי אָבֿות,
פּמ     דעמאָלט האָט אַ שאַרבן נאָך ניט אָפּגעדאַנקט זײַן גזלן.
                                     












.11
                    מאָטקע הבד


געבליבן איז הענגען בײַם תּהום אַן אַכסניח,
אַ שטיבל אַ קלײנם װי בײַם בלאָען שאַגאַלן,
װוּ מאָטקע חבד, פֿאַר אַ װױלער קאָמפּאַניע,
דערצײלט זײַנע װיצן, װאָס קװעלן און קװאַלן.


זײַן פּנים ־—־ אַ פּנים צעקנײטשטע זכךונות,
אַ נאָז — אַ הלצח אין טאַבאַק פֿאַרגעלטן;
אַ ציבעלע־קראַנץ אױפֿן קאָפּ װי אַ קרױן איז
צו קיניגן איבער די װיציקע װעלטן.

מיט בערד מיט צעפּלאָשעטע קװעלן די טיפּן,
צעלײגטע אױף בענק און אױף טישן װי פּריצים;
עס פּלאַצן פֿון לאַכן די שטאָלענע ריפּן,
און אײנער איז טױט —־ ס'האָט געטראָפֿן אַ װיץ אים 1


די שױבן אין שנײ־פּיפּערנאָטערס געשמידטע, ——.
פּאַװאָלינקע נעמען זײ אָפּגײן און קלאָךן...
און באַץ דורך די שױבן 1 —־ פֿון עךגעץ אין ליטע
אַ חתונח קומט אין אַכסניה צו פֿאָרן.

זי קומט אין אַכםניה מיט פֿערד און םיט שליטן
)אַ פּױערל שפּילט אױף אַ רױטן האַרמאָניק(.
און ס'װיקלט זיך אױס צװישן קלעזמער אין מיטן
אַ כּלח, געשלײערט אין עסיק און האָניק.
                        








119
         די בערדיקע ייִדן, צעמישט פֿון דער װאָדקע,
         דערזעען אַ חופּה מיט גילדענע שטאַנגען.
          דערלאַנגט שױן אַ טאַנץ אױפֿן טיש אונדזער מאָטקע:
         —— אױ, כּלחלע, װײן, װײַל דו ביסט שױן געפֿאַנגען...
          
ס'געשעט דאָס פֿאַרקערטע: װאָס זאָל עס באַטײַטן?
          די כּלה גאָר לאַכט, און צוזאַמען, אין שטורעם ——־
          עס לאַכן די פֿידלען, די װױלע שיכּורים,
אַ19     און איך, פֿאַר זײ אַלעמען, װײן פֿון דער װײַטן.
                                  























110
                               דערמאָנונג
      

מײַן בױדעמטירל איז געװען אַ שער־בלאַט פֿון אַ גװאַלדיקן
      קבלה־ספֿר, װען מײַן ליבסטע פֿלעגט עס טאָן אַן עפֿן.
      מיר פֿלעגן בײדע בלאָנדזשען אין זײַן חלום אין דעם װאַלדיקן
      און בלאָנדזשענדיק דעם סוּד פֿון אַלע טונקלענישן טרעפֿן.
      
כ'חאָב ליב געהאַט דעם רעגן דורך די עפֿענונגען שמאָלינקע
      פֿון באַלקן, װּען ער האָט געזאַלבט מײַן ליד מיט זײַנע טראָפּנס,
      פֿאַרװאַנדלט אין אַ לאָנקע מײַנע בײנער מיר פּאַװאָלינקע, —־
      אַ רעגן־בױגן־לאָנקע מיט אַ פֿײגעלע צוקאָפּנס.
      
כ'חאָב ליב געהאַט די יאָדלע אין מײַן פֿענצטער, אַ באַלאָדענע
      פֿון אױבן ביז אַראָפּ מיט שנײען אָטעמדיק צעגליטע,
      אַזױ װי אין מײַן מאַמעס קיך די מילך די אױפֿגעזאָדענע
      לױפֿט־אױס פֿון שװאַרצן פֿענדל אױף דער זשיפּענדיקער פּליטע.
      
כ'האָב ליב געהאַט די שאָטנס מיט די קעפּ קאַפּױער שװעבנדיק,
      װען העלצער האָבן זיך צעבליט מיט זונען פֿון לאַמטערנעס.
      כ'האָב ליב געהאַט די שאָטנס, וּוײַל מע האַלט זײ ניט פֿאַר לעבעדיק...
מ19  דערלאַנגען פֿלעג איך זײ צום עסן עפּעלעך און בערנעס.
                                  













111
                  אַ פֿרױ דערצײלט:
         

דעם אונטערפֿעלדזיקן דו קענסט ן
         אַנטפּלעק איך אים: ס'איז מײַן געליבטער 1
         און שטענדיק היט מיך זײַן געשפּענסט,
         און טאָפּל װי געװעזן ליבט ער.
         
קאַפּױער, װי אין אױג פֿון טײַך
         אַ װאָלקן מיט אַ שװערד אין פֿלאַמען —
         צו דעם איז מײַן געליבטער גלײַך
         און אָטעמט מיט מײַן מױל צוזאַמען.
         

װי צוגעװאַקסן צו מײַן שפּאַן ——.
         פֿון אונטער פֿעלדזן טוט ער שפּרײַזן.
         גענענט מיט ליבעדאָרשט אַ מאַן —־.
         פֿאַרטיליקט אים זײַן בלענדיק אײַזן.
         

און זאָגן זאָגט ער מיר: ביז װאַן
         געבױרן װעסט ניט פֿון אונדז בײדן
         אַ קינד ־— װעל איך, דער טױטער מאַן,
פּ19     מיט דיר ניט קאָנען זיך צעשײדן.
                        













111
             אָ מאָנטל אױפֿן דיל


אַ בליץ אױף די שױבן ——.
רעגן, װוּחין 9
אױפֿן האַלדז די קײט װערט ענגעך.
—— לױף, פּאָעט,
ס'קאָן װערן שפּעט,
אױפֿן האַלדז די קײט װערט ענגער.
נאָר ס'לאָזט מיך ניט לױפֿן צום פֿרײַנד, בײַם ים,
דער מאַנטל װאָס ליגט אױפֿן דיל ־— —— —— מסהם
איז אים ניט געפֿעלן דער הענגער.


־—.. מאַך זיך ניט נאַריש, אַן אונטערשײד
אַ מאַנטל ־—. געהאַנגען, געלעגן ז
לױף, פּאָעט,
ס'קאָן װערן שפּעט,
און דײַן פֿרײַנד װעט צעגײן פֿון רעגן.
דײַן פֿרײַנד איז אַ בענקשאַפֿט אין צורה פֿון מענטש,
אין װערטער
מע קאָן אים ניט שאַצן.
װעסטו ניט קומען װעט פּלאַצן זײַן האַרץ,
אַזױ װי אַ דונער ־—. פּלאַצן 1


ס'איז ניט אַזױ פּשוט...
זײַן רעגן־כהבֿ־יד
באַלײַכט דער בליץ אױף די שױבן:
——. דער מאַנטל װאָס ליגט אױף דער ערד איז אַ שלאַק
מיט װאַרעמע, הײליקע טױבן.
                    






113
          װידער אַ בליץ —־־
          און איך לײען אַ שױב.
          ס'צעפֿלוען די אותיות אין חדר.
          זײ פּיקן אין שלײף:
          ־—־ אַז אַ מאַנטל פֿאַלט,
          הײב זיך ניט אָן מיט קלײדער.
          ניט װעק פֿון שלאָף
          דעם טױטן שטאָף
          און װעסטו װעקן ־—־ װײ דיר 1
          

נאַקעט,
          באַשלאָגן מיט אײַזיקן אַנגסט,
          לױף איך דעם ים אַנטקעגן,
          צו מײַן אײנציקן פֿרײַנד אין רעגן.
          נאָר די מאַנטלקנעפּ,
          װי אױגן פֿון גאָט,
          יאָגן מיר נאָך אױף די װעגן:
          —־.. װוּהין ז דײַן פֿרײַנד איז אַ מאַנטל־געשטאַלט
מ19     און ליגט אױפֿן דיל װּי געלעגן...
                        













.11
                            באַגעגעניש
         

אין מיטן גאַס האָט עמעץ מיר פֿאַרשטעלט
         מיט נעפּלהענט די אױגן און מײַן װעלט:
        ־— אַנו, באַשײד, װער האָט עס דיר פֿאַרשטעלט 9
         
עס האָבן אױפֿגעגלאַנצט באַקאַנטע נעמען:
         ־—... מרים, גאָלדע, רײזל...
         —־. נײן און נײן.
         —־. פֿון וּועמען זענען אָט די הענט, פֿון װעמען ן
         —־ ביסט געװען דאָס רעגןשױגן־גראָז אין מײַן געװײן 1
             
און מיט אַ מאָל
             האָט זיך פֿאַרװאַנדלט ס'קול
             אין לעבעדיקן װעזן.
             װען כ'װאָלט באַגעגנט זיך אַלײן
             װאָלט ענלעכס ניט געװעזן:
         

—־. דו ן װי ביסטו אױפֿגעשטאַנען תּחיה —— —— —־־
         
און זי האָט אױפֿגעשמײכלט מיט די פֿיאָלעטע װוּעס:
         ——. כ'בין דעם פֿײַער ניט געפֿעלן,
         מילא, נײן איז נײן.
         
דעמאָלט האָב איך שטומערהײט געזאָגט צו מײַן געטרײַער ב
         ־—־ כ'האָב גלײבן ניט געקאָנט, אַז פֿײַער
         זאָל האָבן אָהאַרץ▮ דיך אײַנצושלינגען. איצט
         אַ לעבן לאַנג װעל איך ניט קאָנען גלײבן
         און אומגלײבן װעט פּײַניקן מײַן ךו,
ממ     אַז דו ביסט גאָך אַ לעבעדיקע, הײמישע, דו, דו.
                                




115
                             פֿאָרשעמטע
          

זע, עם װאָגלען צװישן אונדז פֿאַרשעמטע,
          זײער ציפֿער
          אױסגעצונדן אױפֿן האַנט
          טיט רױטער קױל פֿון גיהנום.
          קײנער װיל ניט זען אים
          אַזױ אימחדיק צעזאָטן,
          װי אַ הױקער װיל ניט זען זײַן שאָטן.
          
זע, עס װאָגלען צװישן אונדז פֿאַרשעמטע,
          קלײנע, דינע,
          באַהאַלטן די פֿאַרשעמטקײט אין אַ הײל, אין אַ רװנע.
          און דאַנקען גאָט, װאָם פֿון די יאַםלעס
          האָט דערװײַל נאָך קײנער
          ניט אױםגעזױגן זײער טראָפּן שׂינאח.
          
נאָר ס'טרעפֿט, אין אוּמפֿאַרשעמטער נאַכט,
          װען די פֿאַרשעמטע ליגן
          מיט אױגן גרין, װי קרױט װאָס אין מײַדאַנעק ——.
          רײַסט זיך אָפּ אַלײן פֿון הױט
          דער ציפֿער װי אַ ניגון,
         איז דעם געדולד מקצר,
         פֿלאַטערט, און באַוּוײַזט זיך אינעם פּאַלאַץ,
51ש     װוּ ס'טאַנצט אַ יאַטקעטאַנץ אַ נײַ־משוגענער בלשאצר.
                                










116
                    שװאַרצע טױבן


1
דו האָסט מיך באַשאַפֿן אַזױ װי אַ קינד
באַשאַפֿט זיך אַ שנײמענטש לכּבֿוד זײַן חלום.
ניטאָ מער דאָס קינד.
און איך בין אַצינד
עלטער פֿון דיר, מײַן באַשאַפֿער.

װאָס קעלטער די אײַזיקײט שמידט מײַן געבײן —־.
אַלץ רױזיק צעגליטער די זון אין זכּרון.
די זון קאָן דעם אײַז ניט צעשמעלצן,
דער אײַז קאָן די זון ניט פֿאַרלעשן, —־
אַ צװילינג פֿון לײַבלעכע שׂונאים.

זײ פֿירן אַ שלאַכט אױף מײַן פּנים.


ב
אײַך בײדן חאָב איך ליב געחאַט. עם איז געװען מײַן האַרץ
אַ װאַלגערשטײן אין װיסטעניש. און מײַן באַשערטער ניגון
איז דאָרט געלעגן אײַנגעקאָרטשעט װי אַ בליץ אין קײטן,
פֿאַרמישפּט ניט צו קאָנען זיך באַלײַכטן און באַןינגען.
װי לעבעדיקע כװאַליע־װעזנס, קינדער פֿון אַ מיטאָס,
האָט איר זיך אָנגעשלאָגן מיט די ליפּן אָן מײַן האַרץ,
אַזעלכע גאָט־געבענטשטע, זון־געבױרענע,
און מיט אַ שושקערײַ באַפֿרײַט דעם ניגון.


3
װײַל זי האָט געװאָלט צו מיר געהערן
פֿולקום אין איר שײנקײט — נאָך מײַן טױט,
ניט צעקנײטשן זאָל די צײַט איר הױט,
ניט פֿאַרװיאַנען זאָלן אירע טרערן —־־.
איז זי אױסגעגאַנגען וּוּי מוזיק
                         


117
אין הײמישן לבֿנה־טאָל. און דאָרטן
שימערט נאָך די ליבשאַפֿט אין איר בליק,
וּױ אַ מאָל בײַם אױפֿצאַפּל אין גאָרטן.

װען צעפּלאַצן װעט מײַן חאַרץ פֿון לידער,
קומען צו איר שװעל
איך װעל
אַ מידער —
װעט זי מיך באַגעגענען אַ יונגע, װּי אַ מאָל,
און מיט שמײכלען, זילבערדיקע זאַלבן,
אַרײַנבלאָזן אַ גײַסט אין טױטע שװאַלבן.


4
ניט פֿון קופּער איז געהאַמערט צװישן אונדז די װאַנט,.—.
ס'װאָלטן זי צעשאָקלט מײַנע האַמערס, מײַנע דלאָטן.
אױסגעבױט איז זי פֿון ל ו פֿ ט, איר בױער — אומבאַקאַנט,
ליגט צעשמעטערט בײַ איר ליכט מײַן שאָטן...


5
▮דיך האָבן ניט געבױרן טאַטע־מאַמע,
נאָר מיר, די רױך־לעגיאָנען, װּאָס מיר װאָגלען
געלאָדענע מיט בליצן און מיט האָגלען...
אָ, מיר, די טױטע, װאָס אין טױט מיר לעבן,
געבױרן האָבן דיך מיט אונדזער ליבע.
אַנטלױפֿסט ן נאָר מיר, די רױך־לעגיאָנען, שװעבן
װי הײשעריקן מער פֿון ששים ריבוא...
מיר האָבן אונדזער צײַט פֿאַר דיר געלאָזן,
װי בלעטער פֿיל ניט אױפֿגעשניטן אין אַ בוך. און שפּעטער —־.־
                     




.11
צעגאַנגען אין אַ פֿונקעניש־געקלעטער
און זיך אין קאַלטע עולמות צעבלאָזן.

האָסט אױפֿגעשניטן אונדזער צײַט און װײםט ניט.
םיר זענען דער געדאַנק װאָם דו פֿאַךשטײםט ניט.
און זאָגן דיך אין אױער סתּם, אָן טענח:
דײַן תּענוג, דײַן געזאַנג —־ צו אונדז געחערן.
אַפֿילו דײַן געטרײַע איז ניט דײַנע,
און דײַנע זענען אױך ניט דײַנע טרעךן▮.


6
ב'חאָב הײַנט בײַם שנײַדן בךױט
צעשניטן זיך אַ פֿינגער
)דאָס אַלײן װאָלט ניט געװען קײן סיבה
פֿאַר אַ ליד(,
נאָר ס'מײדעלע איז בלײך געװאָרן,
אָנגעהױבן צוקן,
און ם'האָט אַ בלאָער מלאך זיך פֿאַרװאָלקנט אין איר בליק:
——. לאָז אַרײַן דאָס בלוט צוריק,
איך קאָן אױף דעם ניט קוקן...


מײַן קינד,
וּױ פּשוט, קינדיש־גרױם און דיכטעריש
חאָסטו אױסגעמאָלן דײַן פֿאַרלאַנג 1
מײַנער איז ער אױך, נאָר איך האָב לאַנג,
אַזױ װי דו, אים ניט געקאָנט אין לידעך
פֿאָרמולירן.

דעךיבער פֿלעג איך װײנען אין די נעכט,
זיך שלאָגן קאָפּ אָן חלום,
                 


119
קאָפּ אָן קלאַנגען,
אָן קאָליךן.

ענטפֿער דו,
פֿאַרמאָגסט דאָך װעךטער נײַערע.—.
װי לאָזט מען טאַקע ס'בלוט אַרײַן צוריק
אין אַלע טײַערע ן


7
זונרױזן בײַם פֿענצטער, מיט די בלעטערקרױנען געלע,
פּניטער װאָם זענען בלױז געהעקלט פֿון שװאַרצאַפּלען ־—־
װאָםער װוּנדער האָט זײ דאָ געבױרן, װאָסער פּלא ן
נײן, דאָס זענען הײם־גלגולים װאָס אין טרערן צאַפּלען.

כ'חאָב די זונרױזן געלאָזן הפֿקר בײַ מײַן גאַניק,
אײנינקעך אַלײן אין געל־םעפּטעמבעךדיקן צאַנקען.
קינדער לאָזט מען אַזױ איבער אין אַ דולער פּאַניק,
װען אַ שׂרפֿה שפּיגלט האָלאָװעשקעס פֿון געדאַנקען.

זונרױזן אײנפֿיסיקע מיט שטערן אױף די קרױנען,
כ'װעל אין אײַער שאָטן איצטער װױנען.


8
פֿאָרגעפֿילן פּיקן נאָך אַנאַנד
װי שװאַרצע טױבן:
עמעץ קומט צעשטױבן
דײַן געראַטעװעטן גלױבן.
                       





130
         פֿאָרגעפֿילן שײלן אָפּ די מאַסקעס
         און באַװײַזן
         פּנימעך פֿון אײַזן...
         
פֿאָרגעפֿילן גרױלן און באַפֿױלן:
         
▮לעב, װי עס װאָלטן דיך שטענדיק באַװאַכט
51פּ     אױגן פֿון טױטע בײַ טאָג און בײַ נאַכט▮.
                           
























131
                די קאַרש פֿון דערמאָנתּג


...און ס'איז געשען אַזױ:
אין אַ מינוט פֿון ניט־געדענקען,
װען כ'האָב אַ קאַרש גענומען צו די ליפּן ־—־
חאָט די קאַרש
פֿאַרװאַנדלט זיך אין הײסער קױל און אָנגעצונדן װערטער.
און אַז די װערטער האָבן זיך צעפֿלאַמט אין םיך װי סמאָלע.—.
אַךױםגעשפּרונגען זענען פֿון די ליפּן צװײ געשטאַלטן
טיט פֿײַערדיקע קרױנען אױף די קעפּ.
זײ חאָבן בײדע
אַרײַנגעטאַנצט אין מײַנע אױגן,
חאָבן מיך געצװוּנגען
מיטצוטאַנצן,
מיטצולעבן,
טיטצושטאַךבן װידער
מיט זײ צוזאַמען,
װײַלע קײן מאָל שטאַרבט מען ניט גענוג...
און בלױז אַ שטערן, אױפֿגעגאַנגען גלײַכצײַטיק מיט זײ,
האָט צוגעזען װי ס'פֿלײצט אַרײַן מײַן גוף, מײַן גײַסט אין בײדן
און אױסגעבליצט די זעונג אױפֿן זילבער פֿון פּאַפּיר:

—— װער ביסטו, יונגער מענטש, אַ חױלעך, באָךװעסער אין שנײען,
געשמידט אין קײטן און באַװאַכט פֿון שטאָלענע געשפּענסטער ן

—־ געדענקסטו ניט אַ נאָמען אַלכּסנדר ן חאָםט געלײענט
פֿאַר מיר די יוגנטלידער אױף אַ פּליט בײַ דער װיליִע.
באַמערקט מיר האָבן בײדע ניט, װי ס'האָט זיך אָפּגעריסן
פֿון שלײַמיק לאַנגער שטריק דער פּליט און איז אַוּועקגעשװוּמען
צום זונפֿאַרגאַנג...
נאָר דײַנע קלאַנגען האָבן אונדז װי חענט
געראַטעװעט פֿון דימענטענער קעסלגרוב...
געדענקסטון
                          

131
—־ און דו װער ביסט, מיט אָפּגעגאָלטן קאָפּ און אױגנפֿלעקן,
װי לעכעך אױסגעברענט אין אײַז ן באַהאַלט ניט, זאָג דײַן נאָמען 1

—־ כ'בין מרים, די װאָס האָט פֿאַר דיר געטאַנצט אַ מאָל אין װאַלד
צעװישן דין געשליפֿענע בעריאָזעם, װען דער פֿרילינג
האָט איבעך אונדז געשמאָלצן שנײ װי שמײכלענדיקן זילבער.
און דו האָסט מיר געשװאָרן צו געדענקען
דרײַ װײַסקײטן: פֿון אַ בעריאָזע, פֿונעם בלאַנקן שנײ
און אױך די װײַסקײט פֿון מײַן לײַב דעם שפּיגלדיקן, הײםן.
און שטיל האָסטו אין אױער מיר געזאָגט: ביסט װי אַ סטרונע
װאָס ציטערט, נאָר זי האָט ניט מורא ——.— ־—
װעסטו איצט געדענקען ז


.—. כ'געדענק אײַך בײדן, טײַערע,
און בין אַצינד ניט א י ך:
די זעונג האָט מיך אײַנגעצימצומט אין אַ װײַטן שטערן.
און װען פֿון האַרצן שיסט אַרױס אַן א י ך,
באַװײַזט עס בלױז ——. ניטאָ קײן אַנדער נאָמען פֿאַר מײַן װײטיק.
און אױב דאָס איז אַ קללח, אַז מײַן הױט און בײן זאָל פֿילן
ס'גיהנום־פֿײַער, ־— בענטש איך אָט די קללח.
קינדער מײַנע ז
מוזיק פֿון ליבנדיקער יוגנט,
אפֿשר איז אַ טרײסט,
װאָס אײַך אין לעצטן שײַטערדיקן גורל האָט צוזאַמען
פֿאַראײניקט יענע ליבשאַפֿט מײַנע,
יענע ערשטע ליבשאַפֿט ־—.—. —..

ניט פֿרילינג, זומער, האַרבסט און װינטער. נײן, עס איז פֿאַראַן
אין אָט דער װעלט אַ פֿינפֿטער זסן, אַן אומבאַקאַנטער זסן.
אַזאַ מין טױטס באַשאַפֿנקײט, װוּ קינד און פֿרױ און מאַן
צעפֿאַלן זיך אױף שײַטערן —־. אין פֿונקען.
                             

133
זײ זענען שױן געלעגן אױסגעלעבטע... אײן סקעלעט
צונױפֿגעשמידט פֿון הונדעךט טױזנט; נאָר ס'איז ניט צו שפּעט
אַ צװײטן מאָל צו שטאַרבן אין אַ פֿײַערדיקן בעט —־
געבױךן אײן מאָל נעמט דער נ ישט נקמה.

קאָן זײַן, די מענטשנפֿונקען די צעבלאָזענע, אױך זײ
געענדיקט האָבן ניט מיט דעם די טױטן אַלערלײ.
און אױך די ליבנדיקע צװײ געשטאַלטן אױפֿן שנײ
געענדיקט האָבֿן ניט מיט דעם די לעבנס.


געשמידט אין קײטן שפּאַנען זײ מיט מתים אױף די חענט
אַהין צום שײַטער, װי צו בית־המיקדשדיקע װענט.
אַהין צום שײַטער, װוּ אַ מלאך מיט אַ פֿידל ברענט,
אַװוּ אַלײן די שטילקײט איז משוגע.

זײ בײדן — לעצטע פֿון דעך שטאָט —־ געפֿונען האָט די שלאַנג
באַחאַלטענע אין הײל פֿון דער לבֿנה דאָ ניט לאַנג.
זײ זענען דאָרט געלעגן װי אין האַרצן אַ געזאַנג ־—
װעט פֿײַער שמעלצן דעם מעטאַל פֿון ליבע ן


נײן, דאָס זענען ניט קײן טױטע,
נאָר סקולפּטורן אַלטערטימלעכע,
אױםגעהאַקט פֿון זאַלץ אין אַ געהײמען ריזן־טעמפּל,
צוזאַמען מיטן טעמפּל אײַנגעזונקען אין דער ערד
און אױבן צוגעדעקט מיט שטערן בלינד אַראָפּגעפֿאַלענע.
לאָמען זעצן אין די שטערן.
לאָמען.
לאָמען.
לאָמען.
שטערן שפּאַלטן זיך אין פֿונקען,
                          


.13
און די ערד איז אָפֿן.
אָט אָ זענען די סקולפּטורן,
ס'האָט זיך שױן די ערד
אָנגעזעטיקט און געהאַט חנאח פֿון דער אױםשטעלונג.
איצטער װעט זיך זעטיקן מיט דעם דאָס רױטע פֿײַער.
   
מיט בענטשליכט־פֿינגער אױף די אױגן שאָקלט זיך אַ מאַמע.
   עמעץ דריקט אין פֿױסט אַ מעסער.
   װעמען װיל ער טײטן ז
   אָט — אַ מײדל, אינעם חלום קושט זי דעם געליבטן;
   און דערבײַ אַ זקן, מיט אַ פֿינגער אױף דער באָרד,
   װי עס װאָלט דאָ משח מיקעל אַנדזשעלאָס פֿאַרזונקען.
   קינדערקעפּעלעך אָן גופֿן.
   בענטשנדיקע הענט.
   זילבער־כּלים.
   פֿידעלעך.
   אַ כּלה אין אַ שלײער,
   אױסגעװעבט פֿון גראָע פֿונקען.
   אָט איז אױך דער ניגון
   פֿונעם ריזן־טעמפּל: אַ סקעלעטיש לאַנגער ניגון...
   אױך די שאָטנס פֿון דעם אַלעם,
   קאַלט און זון־פֿאַרראָטן,
   טוליען זיך אומלעבעדיק און בענקען אױס אַ װונדער.

— װעמען טראָגסטו אױף די הענט צום פֿײַער,
װײַסע מרים ן
איז עס ניט מײַן גוף שױן לאַנג פֿאַרשװוּנדן פֿון זײַן צירקל 9
מײַנע קאַלטע מירמלגלידער פֿילן דײַנע הענט.
און דײַן אָטעם, װי די זעל פֿון גאָט על פּני המים
שװעבט אױף מײַנע כװאַליעדיקע ריפּן,
אױף מײַן האַרץ.
                         

135
װעמען טראָגסטו אױף די הענט צום פֿײַער,
װײַסע מרים ז
   
טאַנץ דעם טאַנץ פֿון פֿײַער
   נאַקעט, שטומערהײט.
   ס'טאַנצט אױך דײַן געטרײַער,
   אײַנגעשמידט אין קײט.
   
אין דעם פֿײַער ־— זעגן
   זעגן־אױף זײַן שטאַם.
   ס'טאַנצן דיך אַנטקעגן
   פֿידלען אױםן פֿלאַם.
   

ס'טאַנצן אױך צוזאַמען
   עופֿעלעך אין בראַנד.
   קלעטערן אין פֿלאַמען
   צו אַ צװײטן לאַנד.
   
איז עס אַטלאַנטידע ן
   יענע־װעלטן אָ, נײן,
   אױפֿקניפּן די חידה
   קאָן דער אַש אַלײן.
   
מרים, לעבן פֿײַער
   טאַנץ מיט מיך —— בײַנאַנד 1
   ס'טאַנצט אױך דײַן געטרײַער
   קעגן צװײטן לאַנד...

אַ גאַנצע נאַכט געפֿלאַקערט האָט אַ זידנדיקער שײַטער.
געצױגן זיך צום בלאָגעװעלב, דערלאַנגט צו די פּמליות,
                      


136
און אָנגענומען די געשטאַלט, בײַם שטײַגן, ־—. פֿון אַ לײטער,
װאָם זײַנע שטאַנגען זענען גלאַנציק אױסגעהאַמערט גאָלד,
און זײַנע שטאַפּלען ־—.
אױסגעחאַקט פֿון גלויִקע רובינען.
אַיעדער שטאַפּל גיט פֿון זיך אַרױס אַן אַנדער אָפּשײַן:
אונטן, לעבן שײַטער, בליצט דער אָפּשײַן פֿון עקידות.
מעסערדיקע גלוסטונג.
צוק און צאַפּל.
װײַטערדיקער אָפּשײַן —־.
לעצטער בליק פֿון ר, עקיבֿא,
מעסטנדיק דעם שטח צװישן װײטיק און א——ח——.ד.
און אָט אַ שטאַפּל, װאָס זײַן אָפּשײַן איז װי אַ געזאַנג
אױסגעלאָשן אױף די קאַלטע ליפּן פֿונעם זינגער.
און װײַטער, װײַטער —־
ס'לאָזן זיך ניט אַלע דאָ באַשײדן ——
קװאַלט דער אָפּשײַן פֿון אַן אינקװיזיציע אין קאַסטיליע.
כּל־נדרידיקע שטימען.
װײַסער פֿלאַם אױף שװאַרצע אױגן.
און אָט אַ שטאַפּל
מער נאָך בליציק,
װאָס פֿון זײַן געבלענד
שטראַלט אַרױס די שײַטערדיקע פֿרײד פֿון שלמה מולכו.
אַזױ ביז אױבן:
אָפּשײַנען פֿון פּנימער, געשטאַלטן,
אױםגעאָטעמט פֿון די אַלע שטאַפּלען די רוביניקע.
נאָר סאַמע אױבן,
אָנגעלענט אָן טױער פֿון לבֿנה
און דײַטלעכער פֿון אַלע —.
שפּריצט מיט גאַל דער לעצטער שטאַפּל
און װאַרפֿט אַן אָפּשײַן פֿון אַ געטאָ אין צעפֿלאַמטן פּאַרמעט ־—
אַן אָפּשײַן, װאָס צעשמעלצט די נאַכט װי צאָרנדיקן קופּער.
                      

137
און זע:
אױם יעדן שטאַנגענשפּיץ פֿון לײטער, אין דער הײך,
װאַקסט אַרױם אין װיסטעניש פֿון חימל אַ באַשעפֿעניש ־—
אַ רױטער לײב פֿון אײן שפּיץ,
פֿונעם אַנדערן ־— אַ ציגעלע.
ם'ברומט דער לײב.
די אױגן ־— צוּױי װוּלקאַנען־מײַלער — שפּריצן
אין אַלע װעלטן שטורעמדיקע דימענטן.
זײַן לײבן־גריװע, אין אַ קרױן פֿון זונאױפֿגאַנג, צעטרײסלט
פֿעלדזן אױף דער ערד,
און װי ס'געזאַנג פֿון װילדע דונערן
קײַקלט זיך פֿון צאָרנדיקן לײבנמױל זײַן ברומען.
און ס'ציגעלע, אַ ציטערדיקס און װײַס װי מילך —־
סע ברומט ניט, —־
מעקעט שטילערהײט אַנטקעגן ברומענדיקן לײב
און — אױםטערליש 1 ־—
דער ▮מע▮, װי אַ געװײן פֿון אַלע צײַטן,
באַזיגט די ברומעניש פֿון לײב ־—
דעם צאָרן פֿונעם קיניג.

און אױפֿן לײטער
מיט די שטאַנגען אױסגעשמידט פֿון גאָלד,
װאָס הײבן זיך פֿון שײַטערהױפֿן ־—־
קלעטעךן די מתים,
אין פֿײַער־פֿליגל אָנגעטאָן װי בלענדיקע מלאָכים.
אַלע, אַלע קלעטערן און שטײַגן אױף די שטאַפּלען,
אױפֿגעלעבט פֿון די מחיח־מתימדיקע פֿלאַמען,
װי ס'װאָלטן אין די פֿלאַמען זיך געפֿונען די נשמוח,
װאָס האָבן זיך געזעגנט אױף אַ װײַלע מיט די טענטשן.
און אױך די טױטע שאָטנס,
                       


138
      און דער ניגון פֿון דעם אַלעמען —
      שטײַגן אױפֿגעלעבטע
      צוזאַמען מיט די מענטשן —— ־— —־.
         
און אױפֿן קילן סאַמעט פֿון דעם אַש
         צונױפֿגעגופֿטע די פֿאַרליבטע דרעמלען.
         און גיבן זיך די קײטן אַ צעקלונג ——.
         אײן שטאַפּל פֿונעם לײטער טוט נאָך פֿלעמלען.
         
און אױפֿן שטאַפּל שאָטנט זיך אַ פֿוס.—
         ביז װאַנען אין אַ װאָלקנדל פֿאַרגײט ער.
         און מרים זאָגט: מײַן מאַמע 1 יאָ, זי לעבט,
         אַרױפֿגעשטיגן איז זי אױפֿן לײטער.
         
און אַלכּסנדר צערטלט זי אין גליק:
         ־— דײַן מאַמע לעבט. אין לעבן אונדזער גלױבן.
         און אױך מײַן שװעםטער לעבט אין יענעם לאַנד,
ט19     איר כּלה־שלײער װאַרפֿט זי דיר פֿון אױבן.
                             














139
                דאָס ליד פֿון נטיון


א
װען איר זינגט הללױח אין פּורפּל און זײַד,
שיפֿלט צו מיר פֿון די ימיקע דנאָען
ס'פֿאַרחױלענע גרױליקע אױג פֿון דער צײַט:
—— אָ, ברידער, זײַט גרײט צום נסיון.

פֿון זינט דאָס געװעזענע שלײַפֿט זיך אין מײַנע געדאַנקען,
זע איך אַנטפּלעקט װי די צײכנס פֿון האַנט,
אַ טאָג פֿון נסיון װאָם קומט מיט אַן אימחדיק בלאַנקען;
אַ טאָג פֿון נסיון װאָס קײנעם איז נאָך ניט באַקאַנט.

צעהױדע איך קלאַנגען װי צונגען פֿון גלאָקן:
—־ זײַט גרײט צום נסיון אױף ב אַ ל ד 1
אױסמײַדן װעט אים ניט יונגל און זקן,
אַפֿילו דײַן חלום װאָם בלאָנדזשעט אין װאַלד...



ב
געקענט האָב איך מענטשן מיט שײנע נעמען,
שטאָלענע בױערס פֿון אַלע סיסטעמען.
פּאַציפֿיסטן ▮אין בלוט▮,
װאָס טשעפּען אַ פֿליג איז געװען אַ העזה,
און אַזױנע, װאָס האָבן געקניט פֿאַר שפּינאָזע.
פּאָעטן, װאָם חאָבן געשלונגען שעקספּירן
און געסיליעט פּאָעזיע
װי אַ שנירל טױען ־־.
זײ אַלעמען האָט געטאָן אַ קניפּ
דער נסיון ——
און געשטעלט צום נסיון.
װי אַן אַרבל אױף דער אַנדער זײַט ——
זײ אױסגעקערט אין געצײלטע שעהען.
אַנשטאָט אַ שמײכל צו אַ קינד
                       


1.0
         האָבן זײ גענומען װאָיען.
         עס הענגט שױן אױפֿן װאַנט אַ געץ
         אַנשטאָט דעם אַמסטערדאַמער גאָון.
         מע שךײַט: אָזאָל לעבןאָ 1 צו דעם טױט,
         און בױען תּליות טוט מען בױען.
         זײ אַלעמען האָט געטאָן אַ קניפּ
         דער נסיון ־—
         און געשטעלט צום נסיון.
         


ג
         פֿעלדזיק און טאָליק,
         הײַנטיק־אַטאָליק
         איז די יודישע מאַפּע
         אין גאַנצענער װעלט.
         װען אױבן אַ חתונח —־־
         קלאָגט פֿונעם טאָל אַ הזכּרה.
         װען אַ ציגעלע מעקעט אין יעקבֿס געצעלט ־—
         װערט געבױרן אַ װאָלף
         אין אַ גיפֿטיקער נאָרע.
         
אַפֿילו דעם אײגענעם חאַרץ ניט געטךױען —־.
         זײַט גרײט צום נסיון 1
         אַװוּ נאָר אַ ברודער, געמיזךחט, געצפֿונט —
פּמ     זײַט אַלע באַװאָפֿנט 1
                        








1.1
      אַקאָרדן פֿון עןמואָלצן זואָלד
       

דאָס גערײַט אתּטער שנײיִקע צװײַגן


דאָם גערײַט אונטער יאָדלענע שנײיִקע צװײַגן,
די םקולפּטוךן פֿון אָטעם געחאַמערט אין װינט;
אָנגעצונדענע פֿערד אין גאַלאָפּיקן שטײַגן
טיט די פּאָדקעװע־זונען דוךך װעלדער, געשװינד,
איבער װעלפֿישע צײכנס אין שנײ װי אין לאַװע
און געמישטע צוזאַמען מיט מענטשישע פֿים...
און דאָס מעםער, װאָס חלומט פֿון ברױט, אין כאָליאַװע,
און די שטילקײט פֿון שטילקײט װאָס בלײַבט נאָכז שניט;
אומבאַזונגענע זומפּן װוּ ס'ליגן באַחאַלטן
מײַנע קלאַנגען־לעגענדעם באַצױגן מיט פֿײַער;
פּאַרטיזאַנער1 אָ, װײַטע, פֿאַרשנײטע געשטאַלטן — —־
לזכּרון אַן אָפּקלאַנג פֿון דעם װאָס איז טײַער.
                     



















1.1
                  גאַניאָנסקי


װער איז גאַניאָנסקי ן דו פֿרעג די בעריאָזע
צעװינטיקט בײַם נאַראָטש ▮ מיט מײדלשע אױגן.
לבֿנהדיק בליט זי אַ פֿינקלדיק ראָזע,
װי ם'םײדל װאָם האָט זיו אַהין צו נעצױגן.
געצױגן, געצױנן, אַ פֿאַל און אַ קלעטער,
נאָר ס'האָבן צום שׂונא באַגלײט זי פֿאַררעטער.

אומעטיק זינגען םיר שטיל אין זעמליאַנקע,
צעמעסערט דעם ניגון איך קול פֿון די װײַטן.
גאַניאָנסקי באַפֿליגלט די מידע און קראַנקע ־— ——־ —־־
באַזאָטלען מיר פֿערד מיט לבֿנות און רײַטן
צוזאַמען —־ באַזונדער, אױף בלינד, אָן סימנים,
אַהין װוּ דאָס קול חאָט אַ לעבעדיק פּנים.

רױטע, צעהיצטע די פֿערד, און זײ שלאָגן
מיט פּאַרע פֿון זודיקן באָרשט. װען עם פּלאַצן
די חערצער בײַ זײ — דעמאָלט יאָגן מיר, יאָגן
אַלײן אַנשטאָט פֿערד אין די װעלדערס פּאַלאַצן.
די זון 1 — אַ צעפֿליקטע אין װעלפֿישע נעגל...
און ם'גליט אױפֿן אײַזדעק פֿון נאַראָטש אַ שטעגל.

מײדלשע פֿיסטריט באַזױמטע מיט פֿונקען...
בײַם שטעגל אַן עפֿענונג ביז צו אַ כװאַליע.
פֿאַרשפּעטיקט... אַ נאַקעטע מ'האָט זי דערטךונקען.
גאַניאָנסקי 1 מיר גיבן אין שנײ זיך אַ װאַליע
און טרינקען פֿון אָזערע אײַזװאַסער קאַלטן,
און פֿילן דאָס מײדל װאָס ליגט דאָ באַהאַלטן...



. נאָמען פֿון אַן אָזערע אין װײַטרוטלאָגד
                      


1.3
      דענקמאָל נאָד אַ פֿערד


אַזאַ פֿעךד םיט אַ רױטעך נשמה
און מיט אױגן װי צװײ םאָלאָװײען,
האָט אַנטפּלעקט זיך אין װאַלד װי אַ מלאך
און געבליבן אָן אָטעם — אין שנײען.

לאָמיר געדענקען דעם פֿערד,
אײדער די שנײען צעגײען.

ם'האָבן װעלף ניט געקאָנט אים דעריאָגן,
און פֿאַרבלענדן ־— די בלאַנקע זאַװײען,
ביז דעם רײַטער, דעם נאַקעטן ייִנגל,
אונדז געבראַכט פֿון דעם שׂונאם אַרמײען.

לאָמיר געדענקען דעם פֿערד,
אײדער די שנײען צעגײען.

האָט דער רײַטער געקניט לעבן ךעטער,
װי זײ װאָלטן געחלומט אין צװײען...
און געקנאָטן אים שפּעטער אַ דענקמאָל,
אַזאַ פֿערד אױסגעקנאָטן פֿון שנײען.

לאָמיר געדענקען דעם פֿעךד,
אײדער די שנײען צעגײען.

און געזען האָבן אַלע דעם װוּנדער,
װי די ךױטע נשמה פֿון טױטן
איז אַרײַן אונטער שנײוקע הױטן —
אינעם פֿערד, װאָס געקנאָטן פֿון שנײען.

לאָמיר געדענקען דעם פֿעךד,
אײדער די שנײען צעגײען.
               

..1
                גליקעלע


־— גליקעלע, גליקעלע, גלעקעלע גאָלד,
װאָסער קרומשפּיגל פֿון גליק אין דײַן נאָמען 1
װער האָט, אָ, קינדעלע מײַנס, דיך געזאָלט
שלײַדערן בײנדעלעך דײַנע אין ההומען ן
דאָ, בײַ דעם שײַטעך אין לײמיקער הײל ־—
גליקעלע, האָב ניט קײן מורא, דערצײל.

—— דעמאָלט, געוּועזן איך בין נאָך אַ קינד,
זיבן, יאָ, זיבן... נאָר אַלץ איז אַהינטער.
מאַמע אַ שנײ איז געװאָרן. אַצינד —
איז שױן פֿאַרגאַנגען אַ גאַנצענער װינטער.
מאַמע אַ קוש געטאָן: גליקעלע, גײ.— ־—־
מאַמע אַ שנײ איז געװאָרן, אַ שנײ.

שװאַרצע לבֿנה. און שטילקײט. און קאַלט.
שװאַרצע לבֿנה. פֿאַרבלאָנדזשעטע בײמער.
זילבערנע װעלפֿעלעך קלינגען אין װאַלד.
)מאַמע אַ שנײ און אַ שנײ און אין שנײ מער(.
פֿאַל איך צעוּױשן די בײמער און טראַכט:
גליקעלע, זאָל דיך באַשיצן די נאַכט.

גיט מיך אַ יאָדלע מיט שנײ אַ באַשאָט:
—־ גליקעלע, גליקעלע, קום אױף די צװײַגן 1
האָב איך פֿאַרשטאַנען: דער בױם דאָס איז גאָט —.
און אױף די אַקסלען גענומען אים שטײַגן.
הױך, בײַ דער קרױן, זיך געשפּונען אַ נעסט.
פֿײגעלעך זענען געקומען אין געסט.
                  





1.5
פֿײגעלעך האָבן געקושט מײַן געװײן,
יעדער געברענגט אַ מתּנה אין שנעביק.
־—־ ציטער ניט, גליקעלע, ביסט ניט אַלײן ־—־ —־
בין איך געװאָרן אי מונטער, אי שוּועביק.
אַלינקע צװיטשערלעך ליב און געטרײַ
האָבן געלערנט מיט מיר צװיטשערײַ.

װאָלט ניט געצונדן אַ פֿײַער די נעסט —־.
װאָלט איך געצװיטשערט מיט פֿײגל צוזאַמען.
ס'האָבן שױן פֿליגל באַצאַפּלט מיך, זעסט ן
װאָלטן מיר שוּועבן, געפֿינען דער מאַמען.
—.־ גליקעלע, גליקעלע, ס'װעט דײַן געזאַנג
צװיטשערן לאַנג אין מײַן האַרצן, לאַנג־לאַנג.
                  



















1.6
       אין קלײדער אָפֿגעטמאַליעטע


אין קלײדער אָפּגעסמאַליעטע איז ער צו אונדז געקומען.
אַ ברענענדיקע קלױז
האָט זיך געגלאָזיקט פֿון זײַן גומען.
אוּן װי אַ וּואָלקן װאָס פֿאַרשטעלט אַלײן זיך ־— האָט זײַן שטימע
פֿאַרשטעלט די טעג.

־—. ס'איז מײַן פֿאַרמעג
אַ חלף אָן אַ פּגימה.

מיטן חלף אין די צײנער
שלאָפֿט ער אין די זומפּן.
מיטן חלף טאַנצט ער אײנער
אין די זוּמפּן,
זומפּן,
אַזאַ טאַנץ פֿוּן כּוּלוּ גלוסטונג
צו זײַן טױטער כּלה,
ביז עס פֿאַלן רױט־געהאַלדזטע
אַלע שטערן, אַלע.
מיטן הלף שרײַבט ער לידער
אױף די שנײען קלאָרע;
מיטן חלף, צװּישן פֿוּקסן,
לױערט אין אַ נאָרע,
ביז דער מערדער פֿון זײַן כּלה
װאַקלט צװישן בלעטער.
אוּן ער װישט אָן זײַן טשופּרינע
אָפּ דעם חלף שפּעטער...
                   






1.7
              טאָגבװ פֿון שנײ


עס לײענען װעלף אין דעם טאָגבוך פֿון שנײ:
געגאַנגען דאָ ביטערע קאַמפֿן.▮
און עמעץ קומט אָן מיט אַ שײנעם טראָפֿײ.—
אַ שטיװל בראַנפֿן.

באַפֿאַלן אים צענדליקער מײַלער געשװינד
און ציִען צום שטיװל, אַלץ העכער.
און ס'בראַנפֿן מיט סטרונעס מיט זילבעךנע רינט
פּאַװאָליע פֿון זײַנע לעכער.

שױן אײן מאָל אַ שטיװל.—־ אַן אמחער קװאַל,
נאָר ם'קאָנען אים צינגער פֿאַרשטאָפּן...
ם'װאָלט יעדער גענומען צו חילף אַ קינזשאַל,
אַבי צו באַקומען אַ טראַפּן.
                    

















..1
           דאָקטאָר אָטלאַס
      
ש. קאַטשערגיגסקין — אַ מתּנה

—— קאָמאַנדיר,
עס פֿלאַקערן די ליפּיטשאַנער װעלדער,
און אױך די שטשאַרע.
װעט צעגײן ביז נאַכט.
באַפֿעל 1 קױם איז דער אײַזדעק ניט צעגאַנגען,
האָבן מיר אַן אױסװעג אין דער שלאַכט.

נאָר דאָקטאָר אַטלאַם,
צוגעװױנט צו אומגליק און סענסאַציע,
אין אַ צװײַגנשטיבעלע, װאָס בליצט
מיט סמאָלע־טראָפּנס,
ענטפֿערט קאַלט:
־— ניט איצט,
װעל ענדיקן צוּ ערשט אַן אָפּעראַציע.

אָנגעטאָן אין פּעלצל,
װי עס װאָלט פֿון זײַן געבײן
אַ קאַלב אַרױסגעװאַקסן.—.
ליגט אַ פּױערל און אױקעט.
אָנגעשטאָפּט מיט שנײ זײַן ליולקע
שטעקט זי פֿון די צײן
װי אַ לײדן־אָפּצוער,
און ס'װאָלט דאָס פּױערל ניט אָפּגעגעבן
די לולקע —— גאָט אַלײן.

דאָקטאָר אַטלאַס װּיל אים ניט פֿאַרטונקלען
דעם גענוס.
דערנעבן שטײט ער אױף אַ קני,
און ס'קיניגט אױפֿן צװײטן
דעם פּױערלס אַ פֿױלנדיקער פֿוס.


. נאָטען פֿון אַ טײַד אין װײַטרוטלאָגד
                 

149
דאָס האַלבע גלעזל פֿון דעם דאָקטאָרס ברילן
בלישטשעט װי אַן אײַזצאַפּן אין זונפֿאַרגאַנג.
דער פֿוס,
אײַנגעשמידט אין שטיװל מיט דער מזלדיקער פּאָדקעװע
קאָן זיך מיטן שטיװל ניט צעשײדן.


־—־ קאָמאַנדיר,
ס'װעט באַלד געשען,
מיר זענען צ ע ן
און זײ...

ער לאָזט ניט רײדן:
־—. מוליע, װאַש די זעג מיט שנײ
און הײס די יונגען צוגרײטן די סוסים.

עס פֿלאַקערן די ליפּיטשאַנער װעלדער,
װײ, װײ.
דאָס פּױערל בײַסט גרימיקער זײַן ליולקע,
װײ, װײ.
און דאָקטאָר אַטלאַס אָטעמט אָפּ
און זעגט אַראָפּ
דעם פֿוס אים.

צען פֿערד אין גאַלאָפּ.
דאָקטאָר אַטלאַס.—. פֿאָרױס
מיטן פּױער צוּזאַמען ——
אַ װאַרע 1

און ס'קלינגען די פּאָדקעװע־זונען
זינג־זאַנג,
איבער דעם אײַזיקן גאַנג
פֿון דער שטשאַרע.
                
150
      שװאַרצע יאַגדעס


־— ▮הונגעריקע 1 לאָמיר קלײַבן
שװאַרצע יאַגדעס אין דער נאַכט▮.
ס'איז אַן אײַנפֿאַל צו פֿאַרשרײַבן:
שװאַרצע יאַגדעס אין דער נאַכט ז

פֿינצטער. בלױז די געלע סאָװע
שפּילט אין קאָרטן מיט דער נאַכט.
אין די װעלדער די יאָדלאָװע ־—
שװאַרצע יאַגדעס װי די נאַכט.


אײַנגעבױגענע אין דרײַען
צו די יאַגדעס פֿון דער נאַכט,
גײט אַ מחנה מיט כּלי־זײן
קלײַבן יאַגדעס אין דער נאַכט.


מענטשן, אײַנגעװױנט צו ט י י ט ן־—.
קנוּען פֿאַר אַ גראָז בײַ נאַכט.
װײַל עם צױבערן װי פֿלײטן
שװאַרצע יאַגדעס אין דער נאַכט.
און די גליװערעם באַגלײטן,
און די געלע סאָװע ־— לאַכט.
            











151
        אָן אָקס אין געלאָטעטן קאָרשנרױט


זאָל דוכטן ס'איז דעמאָלט. אַלץ אײנס װעט די דאָזיקע
אָנצײַטיקע צײַט אין געדאַנק ניט פֿאַרגײן מער.
זאָל דוכטן ס'איז דעמאָלט. אין שנײַדיקע, גראָזיקע,
געשליפֿענע זומפּן, ——־ עס טרינקען זיך בײמער.

אַ נאַקעטער ליג איך אין זומפּ אַ פֿאַרזונקענער —־
אַ פֿלײשענער גלאָק, װאָם אים חלומט זיך פֿליגל.
דערנעבן ־—־ אַ מײדל. אין אָװנט די זון קען נאָר
אַ גאָלדיק טאָן עפּעס אַזױנס אין אַ שפּיגל.

—— הער אױס, מײַן געטרײַע, װי לאַנג מיר'ן צערטלען זיך
װעט בלינד זײַן דער שׂונא, ניט קאָנען אונדז פֿאַנגען.
זײַן גיפֿטיקע שׂינאח אַלײן װעט צעפֿערטלען זיך,
און מיר װעלן אײנער דעם צװײטן באַלאַנגען.

כ'דערקען דיך ניט ליבסטע... מיט אײַז נעמען גלימצערן
די זומפּן, ס'איז קאַלט, לאָז באַקושן די פֿיס דיר.
דו צאַנקסט פֿיאָלעט מיט אַ שמײכל פֿון גרימצאָרן,
עס לױפֿן אַװעק דײַנע ליפּן, װאָס איז דיר ן

דו הונגערסט מעת־לעתן 1 באַדאַרף טען דיך זעטיקן:
מײַן האַנט, אָט דאָס רױע שטיק פֿלײש, ——. טו זי עסן 1
װעל צערטלען מיט אײנער. דו זע ניט פֿאַרשפּעטיקן.
געשמאַק ן חאָב מײַן אײגענעם טעם שױן פֿאַרגעסן.
                       








151
דו װײנסט ן צי באַלײדיקט, ניט שױן זשע, דיך אומגערן ן
לאָז מעסטן דײַן חבֿר די טיפֿקײט פֿון לײדן 1
װען זינגעװדיק זעטיקן ס'פֿלײש װעט דײַן חונגערן —
בלױז דענצמאָל װעסט קאָנען די מאָס מיר באַשײדן.

־— ניט אָנרירן װעל איך דײַן פֿלײש —— נעמט זי פֿיבערן,
צי ביסטוּ בײַם זינען? שױן צערטל מיך בעסער...
און פּלוצעם: אַן אָקס האָט באַװּיזן זיך איבערן
באַצױגענעם זומפּ, דעם געשמידטן געװעסער.

אַן אָקס אין געלאַטעטן קאַרשנרױט, גאָט מײַנער!
עם ברענען די הערנער מיט גאָלד פֿון שטורקאַצן.
פֿון קרײַטעכצער־פּענטעס דערלאַנגט זיך דער טראָט מײַנער
אַ יאָג, אַז דער בלומען־קרישטאָל נעמט צעפּלאַצן.

פֿון װאַנען אַן אײַזן אין פֿױסט בײַ מיר צוגעגליט 9
ס'פֿאַרהונגערטע אײַזן אים טרעפֿט אין אַ האָרן!
דער אָקס אַ געפּלעפֿטער, אָן לשון, משוגע גליט.
דאָס אײַזן אין פֿוּיסט איז פֿאַרגליװערט געװאָרן.

זײַן צונג, װי די מײדלשע ברוסט אַזאַ ראָזיקע,
נעמט לעקן די טראָפּנס גערונען פֿוּן האָרן.
פֿאַרמענטשטע די אױגן! פֿון װאַנען די דאָזיקע ז
דאָס אײַזן אין פֿױסט איז פֿאַרגליװערט געװאָרן.
                                           





















▮
                         

153
              די מענטשלעכע אױגן בײַם אָקס װערן אָפֿענער,
              און איך אין די אױגענעס — קלײן װי אַ יאַגדע.
              אַ גרינער זיגזאַג װי פֿון בליץ אַן אַנטלאָפֿענער
              צעזעגט מיר דעם שאַרבן. אָ, גרינער זיגזאַג דאָ 1
              
מיט שטומקײט װי זונפֿאַרגאַנג רעװעט ער שװײַגנדיק
              צום טאַקט פֿון מײַן פּנימס באַװאָלקנטע פּחדים.
              אַ שטומקײט, צום עלנט פֿון מענטשן דערשטײַגנדיק:
             —— אױף װעמען פֿאַרמעסטו דײַן אײַזן, בן־אָדם ז
              
װי דו —־ איך באַחאַלט זיך אין זומפּ אין דעם יעניקן,
              באַהאַלט זיך פֿון זעלביקן שׂונא שױן װאָכן...
              אַנטרונען קױם־קױם פֿון מײַן דערפֿל דעם ברעניקן,
              הלמאַי האָסטו, גזלן, מײַן האָרן צעבראָכן ן
              
און אײדער װאָס־װען —־־ אין אַ װילדער פֿאַרביטערניש
              )און אפֿשר אױס ליבשאַפֿט( דער אָקס.— אין געלאַפֿן
             אַנטקעגן דער מײדל, װאָס פֿינקלט אין ציטערניש,
             די מײדל װאָס קאָן אױך די שטערן פֿאַרשקלאַפֿן —
             
דערלאַנגט זי אַ חײב אױפֿן אײנציקן בלענדיקן
             געצונדענעם האָרן און ־—. בײדע ניטאָ מער.
             פֿאַרשװּינדן אין פּורפּורנעם װאַלד אין אומענדיקן.
פּ19ש5מ     דער זונפֿאַרגאַנג טאַנצט אױף די זומפּן אַ לאָמער.
                                      








.15
אָ, ▮כריװ ▮צו ז.י ▮נראַ'זו





1
מיר איז אומעטיק און גוט,
וּױ ערבֿ מײַן געבאָרן.
אָפּגענאָפּלט פֿון זכּרון,
װי אַ רױז אין װאַזע,
קושט זיך מיטן זונפֿאַרגאַנג צונױף
מײַן עולם־הזה.
הײַנט האָב איך צעשניטן זיך אומישנע
מיט אַ שטיקל גלאָז מײַן האַנט,
געװאָלט זיך איבערצײַגן,
צי דער גאָלדשמיד פֿון יסורים
האָט נאָך זײַן טאַלאַנט.
געזען אַז יאָ —־
האָט ביזן סאַמע דנאָ
אַ זעלטן גליק באַצװוּנגען מײַנע גלידער:
— גוט נאָװנט גראָזן, אַ גוט נאָװנט װידער 1


פּ
װי אָנגעדרײטע זײגערלעך, װאָס גײען, טיקן, זעגן,
 אין היפּוכדיקן ריטעם.—
 אָט אַזױ פֿון װעגן־שטעגן,
די שפּילעניש פֿון גרילן.
 
לײג איך צו מײַן אױער נענטער, נענטער.
 
דערװײַלע טוט מיך אינעװײניק פֿרעגן
 אין אַ רגעס חונדערט־חלק
 װען עס בלײַבט אַ פּױזע
                


155
צװישן זעג און זעג —־ אַן אומבאַקענטער,
װאָס איך קאָן ניט אָנמאָלן זײַן אױסזע:
—— ס'געפֿעלט דיר ז —— גוט.
נאָר װעלכע האַנט,
אַ שטײגער,
האָט אָנגעדרײט די גרילן װי אַ זײגער נאָך אַ זײגער ז

פֿאַלט אַראָפּ פֿון העלער הוּיט אַ װאַנט,
אַ שװאַרצע װאַנט,
איך הער שױן דעם קאָנצערט ניט.
אַן אוּיגנבליק: דאָס גראָז אַפֿילו װערט ניט.

ענטפֿערט מיר דער אומבאַקענטער: כ'װעל עס דיר אַנטהילן.
ס'איז די זעלבע בישופֿדיקע האַנט,
װאָס דרײט דיר אָן די װערטער, די געפֿילן.
די זעלבע חאַנט פֿאַר דיכטער און פֿאַר גרילן.

אַנטפּלעקן זיך אױף ס'נײַ די גראָזן, קרײַטער,
און די גרילן־זײגערס גײען װײַטער.


3
די האַנט פֿון פּאָעט איז מיר שטענדיק אַ װונדער.
די האַנט פֿון פּאָעט איז אַ מ ע נ ט ש, װּאָס באַזונדער
געדײַעט ער, װאָרצלט אין גופֿיקע תהומות.
אַ קאַרשנבױם עפֿנט זײַן פּאַלאַץ פֿון בליט,
די חאַנט פֿון פּאָעט זי װערט אױכעט צעבליט
מיטן בלוט פֿון חלומות.


4
דאָם אָפּגעדרוקטע ליד איז אַ בעל־טענה:
                       


156
אַנשטאָט געזאַנגיק בין איך איצט פּאַפּיריק.
אַ מאָל האָב איך געלעבט אױף ליפּן דײַנע,
אַצינד מײַן שאָלעכץ איז דײַן פֿײַנסטע ליריק.
אַ מאָל אַ שלאַכטפֿעלד איז געװען מײַן ניגון, —־
אַצינד אױף זעלבן שלאַכטפֿעלד בײדע ליגן.


5
די ליפּן קניִען פֿאַרן װאָרט דעם אָפּגעזונדערטן און מאָנען:
▮הלמאי געלאָזן אונדז אַלײן, מיר זאָלן זינגען מער ניט קאָנען ן
צו װאָס די פֿלועניש צו גאָט ז אַז אָן דײַן זוניק ליכט ־— װי בלעטער
פֿאַרװעלקן מיר און װעפּן אױס אין גאָרנישטקײט אין פֿיאָלעטער 1
אַ קיניגין פֿון בינשטאָקס מױל, אַרױסגעפֿלױגן און ניטאָ מער ־—
אַזױ בֿיםטו פֿון אונדז אַװעק אין רעגנס תאװחדיקן יאָמער.
אין װינקלען אונדזערע װי אַש, —. די מענטשנקינדער צאַנקען, צאַנקען:
באַאָטעם זײ מיט דײַן געפֿלאַם, באַלעב דאָס לעבן מיט געדאַנקען 1
דײַן הײם, װּאָס בלאָנדזשעט אױף דער ערד, װי דו ־— איז קײן מאָל ניט געשטיגן,
מיר װעלן זינגען שטומערהײט, זאָלסט קומען װעדליק אונדזער ניגון▮.

די ליפּן אָפּגעשײדט פֿון װאָרט, —— זײ מאָנען, זוכן אין דער פּוםטקײט
אַ מינדסטן פֿליגלפֿאָך אין װינט, און צאַנקען אױס אין אומבאַװוּסטקײט.


6
אַזױ װי אַ סקולפּטאָר מיט בליציקן דלאָט
אין גלוסטיקע שרעקן ־—
עפֿנט אַ שטײן צו אַנטפּלעקן זײַן סוד
און גלײַכצײַטיק ס'אײגענע פּנים אַנטפּלעקן ——
בין איך צום אײגענעם גוף אַ געקײַטער,
האַק פֿון אים אױס מײַן געשטאַלט װי אַ צװײ'טער
מעת־לעת נאָך מעת־לעת.
                        



ע           157
און דערבענק זיך צום נס,
װען לעבעדיק װעט זיך אַ הײב טאָן אַ מוסקל, אַן אָרעם,——־
אַלטיפֿסטע מוזיק פֿון געשאַפֿענע פֿאָרמען. פֿאַרגעס
אַז פֿאָרעם פֿון אורבאַשאַף ד אָ ס איז די פֿולקומע פֿאָרעם.


7
▮קוק אױף די שטערן, טו גאָרנישט▮
נאָר קוקן אױף שטערן הײסט: גאָרנישט ן


אָדערן צוּען זיך אױבן,
זײגן װי בינען פֿון גריקע —.־
זײער פֿאַרלױרענעם גלױבן,
אַלע געדאַנקענס יניקה.

סאַראַ געזאַנג די אַנטהילונג
פֿונעס ביז איצט ניט־דערקענטן 1
סאַראַ פּלאַנעטישער פֿרילינג ——
אױפֿשטױס פֿוּן צװײ עלעמענטן 1


א
אױסער־מענטשיש מילב צוּ מילב רעדט,
אױסער־מילביק הער איך צו:
ס'איז מײַן שטומקײט זײער צילברעט.
לידער פּײַניקן מײַן רו.

אױסער־אױגיק זע איך, שנירל
פֿון די שאָטנס טרער נאָך טרער.
שװער צו זײַן אַן אבן גבֿירול,
אָבער ניט־זײַן —— אױכעט שװער.
                      



158
9
עס האָט געלױנט, אָן ספֿק,
איבערשװימען דעם סמבטיון
צו זען די געלע פֿלױם.
נאָר װאָלט, למשל,
אַ פֿעלדזנראָב ניט אָפּגעפּיקט פֿון איר
אַ פּיצל שאַרבן,
און ס'װאָלט ניט אָפּגעקלאַפּט פֿון איר
אַ בלישטשענדיקער יאָדער ־—
װאָס זשע װאָלט מיר אָנגעגאַנגען
יענע געלע פֿלױם,
אַפֿילו װען דער גאַנצער בױם
אױף איר איז אָנגעהאַנגען,
װי אַ גרינער בגד אױף אַ נאָגל ז
ס'װאָלט דעמאָלט ניט כּדאַי געװען דער װּאָגל.

די געלע פֿלױם דערמאָנט אָן מיר אַלײן,
עס קלאַפּט צעװישן בײדן אַ צוזאַמענדיקער אָדער:
װּיפֿל ס'זאָל דער פֿעלדזנראָב ניט פּיקן מײַן געבײן,
װעט ער ניט קאָנען אױפֿזיגלען מײַן בלישטשענדיקן יאָדער.


ס1
דינער פֿון אַ נאָדל שטעקט אַ נאָדל פֿון מײַן האַרץ.
אָנגעסמט איר שפּיץ מיט ניט־דערפֿינקלטע באַגערן.
אױף איר שפּיץ ־—. אַ פֿיסל פֿון אַ טענצערין, אַ צאַרטס,
און דאָס פֿיסל דרײט זיך אין אַ קאַראַהאָד פֿון טרערן.
־—. טענצערין, װער ביסטו ן

אַרום נאָדל שפּיגלט זיך דאָס ציטערלײַב, און שטיל
פֿונעם פֿיסל ריטעמט אַ געזאַנג אין מיר אין תּענוג.
־— טענצערין, אַן אױגנבליק די שלײערן אַנטהיל,
                 


159
אײביק זאָלסטו טאַנצן אױף דער נאָדל, טאַנץ און פּײַניק 1
־— טענצערין, װער ביסטו ן

קענטיק איך האָב אױפֿגעװעקט איר טאַנץ מיט מײַנע רײה
װי אַ חינד איז איבער בערג די טענצערין אַנטלאָפֿן.
אױף דער נאָדל האָט זי מיר געלאָזן בלױז איר קלײד,
זי אַלײן —— אין זוניקע אַין־סופֿן 1
־— טענצערין, װו ביסטו ן


11
װוּ איז פֿאַרשװונדן מײַן שנײוּקע שױב,
די, װוּ עס װאָרקעט אַ יודישע טױב ן
ס'קיניגן דאָרט מײַנע אַלע פֿאַרלאַנגען,
אָבער װי קאָן מען אַהין צו דערלאַנגען ן

ס'װאָגלט מײַן טאַטע אין שױביקן װאַלד,
באַלד װעט ער קומען צום שטיבעלע, באַלד.
גילדענע שבת־ליכט בליצן פֿון שנײ דאָ, ־—
זון הינטער טאַטע און טאַטע נאָך זײדע.

אײעלעך־שטערן נעמט לײגן די טױב.
ס'גלעקלט אַ װאָגל־נשמח אין כאַטע.
װוּ איז פֿאַרשװוּנדן מײַן שנײוּקע שױב,
די, װוּ עס אײביקט מײַן װעלט און מײַן טאַטע ז


12
אײדער כ'װעל מיט שאָטן זיך באַהעפֿטן ־—
ענטפֿערט, גראָזן, אױף אַ קלײנע שאלה:
צװישן אַלע אײַערע געשעפֿטן,
קלערט איר װעגן מענטשן אױך אַ װײַלע ן
                     


160
         13
         אַז מע ךעדט שױן װעגן מענטשן, הערט:
         כ'חאָב געלײענט דאָ־װען דעם קאָךאַן.
         ס'איז דאָרט פֿאַראַן
         אײן פּסוק װי אַ שװעךד,
         װאָם זאָגט אַזױ:
         ▮די רשעים װעט מען אין גיהנום
         )דאָס װעט בלײַבן אײביק זײער הײם(,
         װי אַן אָפּקום, אײַנשמירן די פּנימער
         מיט ברענענדיקן שװעבל און מיט לײם,
         אַז אײנער װעט צום אַנדערן זײַן ענלעך,
         און פּנים װעט אַ פּנים ניט דערקענען מער▮.
         
אַזאַ מין אָפּקום: בלײַבן אומפּערזענלעך 1
         אָט דעם פּסוק װעל איך ניט פֿאַרגעסן.
         
האָב מורא, אַז די זעלבע שטראָף זי װערט
         אָנגעמאָסטן, װײ מיר, אױף דער ערד
         און טאַקע אין די הײַנטיקע מעת־לעתן.
         

14
         אַז איר זאָלט קאָנען ענטפֿערן,
         אַז איר זאָלט קאָנען פֿרעגן, ־—
         מוז איך קודם זיך פֿאַרװאַנדלען אין אַ װילדן רעגן,
         דעמאָלט װעט איר אײַנזאַפּן ביז װײטיק מײַנע טראָפּנס.
         

צום װידערזען
         אין צימערל,
         אין חלום מײַנעם, גראָזן.
         צום לידערזען
         אין שימערל,
         װאָם איך האָב אײַך געלאָזן ־—־
אַמ     און פֿאַרגעסט ניט אױפֿבלוען אַ מאָל בײַ מײַן צוקאָפּנס.
                            
161
אדמ צן דפֿר טןיב
▮
                  א,'▮ד?ג ▮צו ▮דננר מװנב
                  ▮




1
זעלטן, אַ מאָל אין דער קינדחײט, באַװײַזט זיך קאָליריק און בלענדיק
אונטער די שטערן אַ מלאך, זײַן ניגון װעט נאָכשפּילן שטענדיק.
האָט זיך באַװיזן ־— אַנטרונען אױף יענער זײַט װעלטישן גדר,
איבערן הײמישן קױמען אַ םימן געלאָזן — אַ פֿעדער.

גאָר ניט קײן פּשוטער מלאך, װי קומט אים אַ יונגל אין זינעןן
װוּנדער 1 אַ טױב איז די פֿעדער אין שנײען־מאַגנעט פֿון באַגינען.
פֿלאַטערט די טױב ערשט־געבױרן, צו לערנען זיך —־ ניט קײן סעקונדע,
ביזקל זי פֿאַלט בײַ זײַן גאַניק אין זילבערנע שװעבונגען ךונדע.

פֿינגערשע נעסטן פֿון יוּנגל דערװאַךעמען זי און זײ קושן.
װאָרקען מיט זוניקן אָטעם אױף ס'נײַ אירע שנײוקע פּליושן.
לערנט דער יונגל זי פֿלוען, אַ פּיק טאָן װי אַרבעס דעם נעפּל.
—־חאָסט מיך נעראַטעװעט, ליבער,—־.דערלאַנגט זי אַ קנײטש מיטן קעפּל—־

װאָסער מתּנה פֿאַךלאַנגסטו, נאָר שלאָג זיך ניט לאַנג טיט דער דעה,
אפֿשך דעם סוד פֿון מײַן װײַסקײט, אַן אײביקן שנײ, אַ קמיען
ענטפֿערט דער יונגל בגילופֿין: מײַן ליבינקע, בין איך דיר טײַער,
קום, אַז אַ מאָל כ'װעל דיך רופֿן אין רעגן אין שנײ און אין פֿײַער.
                               











1.5
11
קלאַנגען אין ליפּן געפֿאַנגען, װי פּעול אין ימיקע שלעסער,
שטומען שױן טױזנטער יאָרן, און איבער דער שטומקײט ־—. אַ מעסער.
—־ טײַבעלע, קינד פֿון דער קינדחײט, גיב לשון די ליפּן, גיב לשון,
הער דאָס געװײן פֿון די קלאַנגען, אַניט איז אַ חלום פֿאַךלאָשן...

פּלוצעם ־—־ אָ קוש מײַנע ליפּן. װער בין איך, װוּ בין איך 9 די שלעסער
שליסן אַלײן זיך פֿונאַנדער. די שטומקײט —— צעשניטן פֿון מעסער.
פּערל און פּערל און פּערל, מיט ימיקע רױשן געחײמע,
רעגענען שױן פֿון די ליפּן, ס'באַפֿאַלט מיך אַ פּערלנע אימח.

...גרילן, װי שוםטערלעך, קלאַפּן די גראָזן אַרײַן אין מײַן שטעךן,
ס'קומט אױפֿן בױדעם אַ לאָנקע און לאָזט אױף מײַן באַק אירע טרערן.
ס'קרײען געקױלעטע הענער לכּבֿוד אַ רגע פֿון טרױער.
שנײען צעגאַנגענע גיסן געצונדענעם ספּירט אין מײַן אױער.

װער האָט פֿאַךשיכּורט די פֿינגער, זײ זאָלן באַשאַפֿן אַ שוךח:
▮אַלע װאָס ענדיקן לעבן פֿאַרזײען אין מיר זײער גבֿורה ן▮
־— טײַבעלע, האָםט מיר געשאָנקען אַ בלעטל פּאַפּיר װי אַ שפּיגל,
האָסט מײַנע וּוערטער װאָם בלאָנקען מיר איבערגעשפּרײט מיט די פֿליגל 1
                               












166
ז11
בלעטל פּאַפּיר, ביםט אַ דענקמאָל, אַ נעםט בױט די טױב אין דײַן חומר,
בלעטל, אין דיר, ניט אין מאַרמאָר, איז אײביק דאָס פּנים פֿון טךױמער.
דאָ, צװישן אָפּקלאַנגען ךױע, פֿאַרזונקענע, לײמיקע פֿאָרמען,
זאַמל איך זילבערנע זילבן, צו קענען מײַן טײַבעלע קאָרמען.

זונפֿאַרגאַנג זינגט אין אַ לעמפּל. און אונטערן מאַגישן לעטפּל
בױ איך פֿון בײנערנע קלאַנגען, באַגאָסן מיט בלוט מײַנס, —־. אַ טעמפּל.
ע ר האָט דאָס װאָרט ניט דעךזונגען, אַזױ איז דאָס װאָרט ניט־דעךשליפֿן 1
גליט דער װוּלקאַן פֿון פּאָעזיע פֿאַרזיגלט אין בראָנדזענע טיפֿן.

דאָ, מיט דער פּען, דיריזשיר איך אַן אײגענע, שטילע קאַפּעליע:
קומען אין רעגן נשמות און טריפֿן אַרײַן דורך דער םטעליע.
קאַרשן, פֿאַרמױערט אין בײמער, באַפֿעל איך צו בײַטן די ערטעך,
קומען אױף פּורפּורנע פֿיסלעך צו לעבן װי קאַרשן אין װערטער.

װײַזט זיך אין טעמפּל אַ װאָרעם. אַזאַ צױבעךײַ איז אים פֿרעמדלעך.
אמתע קאַרשן אין װערטעך צעראַצן זײַן גומען װי זעטדלעו.
װאָךקעט די טױב װי אַ שװעסטער: באַפֿעל, זאָלן קומען די קאַרשן,
ד ו ביסט די מאָס און דער מעסטער, פֿאַרשװוגדענע זעונגען ירשן 1
                                











1.7
ץ1
טענצערין טײַנע, װער ביסטו, צי חאָט דיך געבױךן אַ פֿידל ן
אונטער דײַן טאַנץ װערט צעגראָבן מײַן גאָרטנדיק לײַב מיט אַ ךידל.
קראַנק איז די קלײנע, לונאַטיש, אין זילבערנעם נאַכטחעטד, ניט זעלטן
שװימט זי אַװעק װי אַ כװאַליע אין קאַלטע, צעפּליעסקעטע װעלטן.

פֿול איז מײַן קאָפּ מיט ךעצעפּטן צו הײלן איר הימלישן פֿיבער ־—..
האָט אַ לבֿנהדיק יונגל פֿאַרליבט זיך דערװײַל אין מײַן ליבער.
װאַךף אין אים שפּיזן װי שאול —־ באַחאַלט זיך דער יונגל אין צװײַגן,
װילסטו אים בינדן אין לידער ־— באַװײַזט ער דיר זילבערנע פֿײַגן.

טאָפּעלע שױבן באַשטעל איך צו שיצן מײַן גליק פֿון די מענער...
בלײַבן זײ גאַנץ װי מײַן ליבע און זױבער און טאָפּל, נאָר י ענער
שלינגט זי אַרױם פֿון די שױבן, פֿאַרנאַרט מיט אַ שײנער מתּנה,
אײדער צו טאַנצן אין טעמפּל שױן טאַנצט זי בײַם ראַנד פֿון לבֿנח.

—־ טײַבעלע, זאָג דער לבֿנח, זי זאָל זיך ניט צו פֿיל צעברענען,
לערן די טענצערין פֿלוען, אַרוטפֿלוען מוז מען דאָך קענען!
כ'װעל דיך באַלױנען מיט קערנער, װאָם יעדער צו דעם איז אַ בעלן,
זאָל זי ניט פֿאַלן אױף דערנער, אױבֿ יאָ—־אױף מײַן בֿרוםט זאָל זי פֿאַלן.
                                












..1
ץ
בױען און בױען דעם טעמפּל, מיט זוניקן שׂכל אים בױען 1
קוטט אין אַ פֿײַער דער טײַװל צו ברענגען מײַן טױב צום נסיון.
גראָ איז די זון. אַלע פֿאַרבן פֿאַרשפּינט ער מיט גראָע לישײַעס,
איבערגעברענט איז דער טעמפּל, ס'אַנטלױפֿן די זײַלן װי חיות.

קינדער, װי גאָלדענע פֿײגל, צעלײגט עך אַצינד אין סקעלעטן,
סם אױף די ליפּן פֿון קלאַנגען, זײ זאָלן פֿאַךסמען פּאָעטן.
פּנימעך שטעקן אױף חעלדזער װי שאָטנם פֿון העק אין דער נידער.
גליקלעכע זענען די טױטע װען אײַזן און פֿלײש זענען ברידער.

זומפּיק די ערד און דער חימל, און איך ביזן חאַלדז בין געזונקען.
פֿײַער — און מיר אַזױ פֿינצטער. אַ שטײן מיט פֿאַרלאָשענע פֿונקען.
בלױז אין די גלײביקע פֿינגער דאָס בלעטל פּאַפּיך דאָם פֿאַרחיטע,
מוזן די פֿײַערן קניִען, זײ חאָבן אױף דעם ניט קײן שליטה.

װײם איך: די טױב איז דאָס בלעטל, װאָס לאָזט ניט פֿאַרגליװערן פֿינגער,
װערטער, װי אײניקלעך, זאָלן געדענקען די צײַט פֿון באַצװינגער.
טעג אָן דער טױב זענען מילבן, אַ לױב צו די לױטערע פֿאָרטען 1
זאַמל איך זילבערנע זילבן צו קענען מײַן טײַבעלע קאָךמען.
                               












1.9
1ץ
— יאָ, איך בין שולדיק, בין שולדיק, אַ זינד איז געװען צו פֿאַרלאַנגען,
זאָלסט מיר די טענצערין ברענגען צוריק צו די ערדענע זאַנגען.
החומיקער בראַנד חאָט פֿאַרשלונגען איר יונגע אײנםאָליקע בלאָקײט,
זידן אַצינד מײַנע שלײפֿן מיט פּערל אין אַש —־.. מיט איך גראָקײט.

.— נײן, ביסט ניט שולדיק, ניט שולדיק, די טענצערין טאַנצט מיטן זעלבן
װאַרעמען טאַנץ פֿון דער יוגנט אין שמײכלענדיק־בלאָע געװעלבן.
װאַנדער פֿון אײן לאַנד אין אַנדער, שנײַד־אָפּ מאַמע־ערד פֿונעם נאָפּל,
אױבן דער טאַנץ װעט דיר העלפֿן אַ נעם טאָן די װעלט אױף אַ גאָפּל.

——. אױבן דער טאַנץ איז אַ חלום, װוּהין זאָל איך, טײַבעלע, װאָגלען ז
אױגן פֿון טױטע װי נעגל באַשלאָגן מײַן גוף און זײ נאָגלען
צו מײַן נשמה צום גאָרניט. מײַן ברױט און מײַן זאַלץ — אַ רװנע.
אונטער די טריט איז מײַן חײמלאַנד, באַשימלט מיט גךאָז ־—־ מײַן מדינה.

־—. כ'װעל מײַנע פֿליגל דיך אָנטאָן, אַרױסצוען װעל איך די נעגל,
אָנבלאָזן װעט זיך םיט פֿרײַחײט אַ װײַסער נעדאַנק װי אַ זעגל.
בֿיםט ניט בײַם טױט אין אַרענדע, די טעג װעלן קרײַזן און קךײַזן,
אײביק איז בלױז די לעגענדע און זי װעט אַ שמײכל באַװײַזן.
                                   











0ז1
11ץ
װעלט. װאָס איז װעלטז בלױז איר ניגון איז כװאַליק אוןװאַלדיק און װעלטיק,
יאָמערט איר געטלעכער ניגון אין אָדערן מײַנע: געװעלטיק 1
לעש איך דעם יאָמער מיט ימען, ס'באַגריסן מיך שטעט אומבאַקאַנטע.
שטײ 1 מיט אַ רעגן טערצינען האָט דאָ זיך אַ שפּיל געטאָן דאַנטע.

—־־ מײַםטער פֿון גיהנום, צי װילסטו זיך בײַטן אַ װײַל מיט די גיהנומס ן
איו װעל אין דײַנעס שפּאַצירן, און דו ־— אין די פֿײַערן יענעמס...
מינערן װעט עס ניט, מײַםטער, דײַן אײביקע, מאַךמאָרנע גלאָךיע,
דו ביסט נאָך אַלץ אַליגיערי, דײַן גיחנום —— נאָך אַלץ אַלעגאָריע.

מענטשן... װו זענען זײ, מענטשן 1 מקנא זײַן דאַרף מען די שטױבן,
בלױז אין די װערטער פֿון א י י נ ע ם איז דאָ זײער גײַסט, זײער גלױבן.
ס'קלינגען בית־עלמינס ——. מע חערט ניט... פֿאַר מיר זענען זײ אַן אכםניה
שטײ 1 װי אַ לײב האָט הלױ מײַן בענקשאַפֿט געזונגען פֿון שפּאַניע. ▮

העי, איר פּאָעטן, פּאָעטן, אָן אײַו איז דאָס לעבן אַ דרעסל,
ס'װאָלט דאָך שױן לאַנג אָן פּאָעזיע געקניט פֿאַרן טױט װי אַ קעסל.
ס'װאָלטן סײַ מענטש און םײַ חיה געפּײַניקט זיך עלנטעך, פֿרעמדעה
ס'וּואָלט ניט מײַן סױב מײַן געטרײַע באַגלײט מרט אַ פֿלײט איבער לענדער...
                                 












171
111ץ
טענצערין, זאָג מיך װוּ ביסטו ז די חאָר מײַנע פֿילן דײַן פֿלאַטער...
ענטפֿעךן קאָן מיר די טױב ניט: אַװוּ איז דײַן חײם, דײַן טעאַטער ן
ס'ברענגט מיר אַ מאָל דײַנע אױגן אַ סאַרנע אין זוניקע טױען,
װעך איז דער ציטער אין גאָרטן װוּ ס'בליִען שאַגאַלישע בלױען ז

הינטערן װאַלד אין אַ רעגן װער אָטעמט מיך אײַן רעגנבױגיק ן
װער איז די נאַקעטע כװאַליע —־ אָן גלידער און דאָך אַזױ בױגיק ן
װער איז די שנײען־לאַװינע צעגליט איבער פֿעלדזענע ראַנדן ן
קושן די בריסט װיל אַן אָדלער, באַשיט זי אים באַלד מיט גירלאַנדן.

װער איז דער שפּיגל אין טרערן ז װער זענען די פּנימער נײַע ן
װער איז די פֿרױ אינעם אָרון, די רױזן־באַדעקטע לװיח ן
ס'דרײען זיך, דרײען די ךעדער און שלינגען און װיקלען מײַן שאָטן,
חײַנטיקן טאָג האָט אַ רידל אַלײן זיך אין קבֿר פֿאַרשאָטן.

װער איז די װײַסע פֿאַרװאַנדלונג, װאָס קאָן ניט אַרױס פֿון בעךיאָזע ן
װעך איז דער אָפּחילך פֿון שטילקײט און װער איז די שטילקײט די ראָזע 9
װעט מיר ניט ענטפֿערן קײנער ן צי ברענען אין מיר משוגעתן ן
הײַנטיקן טאָג חאָבן שטײנער אַלײן זיך פֿאַרשטײנט אין די גאַסן 1
                                 











1ז1
צ1
װײַט אין דער װעלט איז געפֿאַלן אַ שטײן־מעטעאָר, און זײַן ניגון
חאָט מיך געצױגן דורך דזשונגלען, ביז אײן מאָל דערזע איו אים ליגן
פֿול מיטן ריח פֿון שטערן. דערבײַ חאָט אַ לײב אױף אַ סקאַלע
ברומענדיק אױסגעשמידט גלעקער און פֿלאַם האָט צעשמאָלצן זײ אַלע

װער איז דער שטײן ן איז מיר קענטלעך. מוזיק אונטער גאָלדענע ךיפּ▮
ם'הימלקינד ךופֿט מיך בײַם נאָמען. עס צוּען זיך ליפּן צו ליפּן.
—־. א י ך בין די טענצערין, פֿרעג ניט... אַ לױב צו דעם לײב טיט זײַן ברוטען1
אָנגעזאָגט האָט מיר דער קיניג דײַן קומען, דײַן קומען, דײַן קוטען.

ם'גליװערן גלידער. ביז װאַנען מײַן גוף, דער אין ליבע פֿאַרבךענטעה
אױסלעשן װעט זיך אין גאַנצן ——. אָ, שטיל מײַנע ליפּן, קום נענטעך 1
לאָזן איך װעל דיר אַ סימן: די לעצטע, דרײַ בלוטיקע טראָפּנס,
אײדער עם װעט די לבֿנה מיר זײַן אַ מצבֿה צוקאָפּנס.

א י ך בין די שנײען־לאַװינע, די װײַסע בעריאָזע, דער שפּיגל,
א י ך בין דער אָפּהילך פֿון שטילקײט, װאָס נעמט דיך אַרום אין אַן עיגול.
זאַמל די קלאַנגען, די בילדער, אַ הונגער װעט צינדן דײַן געגנט...
לעב זײ, באַלעב זײ און שילדער 1
                                           אַזױ האָבן מיר זיך געזעגנט.
                                 











173
        ג
        אונטעך אַ בױם לעבן ים־סוף. די כװאַליעס דערקלינגען מײַן אָדע.
        שטיל. אין זײַן שאָטן ־— אַ מילשטײן, געדךײט פֿון דעך זון מיט התמדח,
        אָטעם איך הײשעריק־דיונעס —־ די חיטער פֿון צײַט און זכּרון.
        דאָ האָט דאָס פֿאָלק זיך געצױגן דורך פֿערציק תּנכישע יאָרן.
        
מײַליקע טריט אונטער זאַמדן, און גרױס װי דער מידבר די ציפֿער.
        זאָלן די הײשעריק־דיונעם אַנטפּלעקן די זעונגען טיפֿער 1
        װו זענען מ ײַ נע פֿיך צענדליק, אין מידבך, צוזאַמען מיט יענע 9
        בײנער געבליבן, בלױז בײנער —־. גענאָד פֿון אַ בלינדער היענע ן
        
װאָךקעט די טױב אױף מײַן אַקסל: גוט־מאָרגן 1 און איך װעל דיך פֿרעגן־—.
        יאָךן דאָס זענען דען בײנער ז אַ בלאָז און זײ שפּילן אַנטקעגן.
        זאַנגען מיט קינדערשע אױגן באַװעגן זיך אונטער די דיונעס,
        תּחית־המתים פֿון זאַנגען, און אױבן ־— אַ װאָלקן מיט סטרונעס 1
        
—. טײַבעל▮ ביסטו די זעלבע, די פֿליגל ניט גראָ, איז דאָם מעגלעך ן
        זאָל איך דאָ בױען מײַן טעמפּל, װי איך האָב געבױט אים טאָג־טעגלעך ן
        זאָל איו מײַן צױבערדיק לעמפּל צעגרינען אױף ס'נײַ און צעבלױען 9
ש     ־— בױען און בױען דעם טעמפּל, מיט זוניקן שׂכל אים בױען 1
                                            











.17
▮הננקןפ▮אַנדן ב▮ײַ נאַ?כ'סי
        ט.עהאשגראפֿךיקע ▮19
               

אָע


אַלע רױשן, אַלע קלאַנגען שלאָפֿן.
אונטער זיבן שטראָמען שלאָפֿט די שרעק.
און דער העלפֿאַנד שלאָפֿט אַזאַ מין שלאָפֿן,
אַז מען קאָן אים אָפּשנײַדן דעם עק.
אַלע ךױשן, אַלע קלאַנגען שלאָפֿן.
זײ ניט אױפֿצוּװעקן מיט קײן העק.
אַלע רױשן, אַלע קלאַנגען שלאָפֿן
אין די אױגן צװײ װאָס זענען אָפֿן —־
אױגן צװײ פֿון גאָט װאָס זענען אָפֿן.
               



















175
                    בײַם נילט


אַז איך חאָב קײן מאַמען ניט אַפֿילו דאָ, בײַם נילום, —־
אפֿשר זאָל איך אױסבױען אַ קעסטל זיך פֿון יאַמש,
מיטן רױטן פּעך פֿון מײַנע װוּנדן אים פֿאַרקלעפּן,
אינעװײניק מיטנעמען דעם אָפּשײַן פֿון אַ חלום —.־
און אַזױ, אױף דעם באַראָט פֿון זיפֿצנדיקן נילום,
הױדען זיו װי איבער שערבלעך גאָלדענע פֿון געצן,
ביז אַ קיניגם טאָכטער...
                        אָ, צעפֿלאַקערטע מאַלאַריע 1
                                                   






▮
                       






















6ז1
              אױגנטאַנץ


פֿאַרשװוּנדן איז די טענצעךין ——
פֿאַרשװוּנדן אין דער נאַכט.
צעגאַנגען װי מוזיק.
נאָר דאָ, בײַם נילוס,
טאַנצן אירע אױגן
זאַלבע צװײט...

אַן ▮ער▮ װאָס יאָגט אַ ▮זי▮ בײַ נאַכט אין װאַלד,
און פֿילט ניט די פֿאַרסמטע פֿײַל פֿון קאָברע;
טױטערחײט איז פֿול אין אים דאָס לעבן,
זײַן האַרץ, אַ שװאַרצער אָדלער, ציט אים װײַטער,.—
אַזױ בײַם נילוס
טאַנצן אירע אױגן
זאַלבע צװײט...
                


















177
                   רעגנטאַנץ


אַ האַרץ אַ בלוטיקס פֿון אַ לײב
דערהױבן אױף אַ שפּיז.—־
צום גאָט פֿון רעגן.
דער גאָט פֿון רעגן שאַנגאָ —.
זעט ניט,
װיל זיך ניט באַװײַזן.
די זון.—. דער פּאַנצער זײַנער —־.
שלאָגט מיט פֿײַער
און ס'װאַסער פֿון די װאָרצלען ־— גלװק אײַזן.


קומט אַרױס דער נבֿיא,
בלאָזט אין האָרן,
און אַלע זײַנע אָדערן מיט אים צוזאַמען טאַנצן:
שאַנגאָ 1 שאַנגאָ 1
פֿון װילדערניש האָט אוּמגעקערט זיך א י י נ ע ר,
װײַל ס'באַהאַלט אַ לײב זײַן האַרץ,
װי דו באַהאַלטסט דײַן רעגן.
און האָסט דאָך ליב מע זאָל אַ האַרץ דיר ברענגען
אָקערשט פֿון אַ ברומענדיקן לײב.
דאָס האַרץ אַלײן זאָל ברומען, ברומען, ברומען...

גאָט פֿון רעגן 1
ס'ברומט דאָס האַרץ און בלוטיקט אױפֿן שפּיז,
דערבאַרעם זיך און שיק דײַן צונג —— דעם װאָלקן —־
און באַצאָל מיט זילבערגעלט פֿון װאַסער.
                     







178
װאַסער.
װאַסער.
שענק אונדז װאַםער.
די שטרױסן לײגן אײער אָפּגעבאַקענע אין זאַמד,
ניטאָ אין זײ קײן טראָפּן, טראָפּן װאַסער.


און קוק זיך אײַן אין די פֿאַרשפּיצטע
װײַבערישע בײַכער —־
אַנשטאָט בושמענער טראָגן זײ סקעלעטן.

באַהאַלט, נעם צו דעם בלישטשענדיקן פּאַנצער.
כ'װעל טאַנצן אַרום שפּיז אָן אָפּשטעל,
טאַנצן טאָג און נאַכט,
ביז דו װעסט זיך װּײַזן.
טױטערחײט אַפֿילו וּועל איך טאַנצן.
און װעסטו מיך אַ טױטן ——. טײטן,
װעלן מײַנע טרערן
טאַנצן אַרום שפּיז אַלײן ——.
און ברומען:
װאַסער.
װאַסער.


ביז דו װעסט צוזאַמען מיט די טרערן,
צוזאַמען מיט די טראָפּנס פֿונעם לײבנהאַרץ װאָס פֿאַלן,
אין מײַנע אָרעמס פֿאַלן, פֿאַלן, פֿאַלן.
                    







179
                   פּיגמײען־טאַנץ


װי לעבעדיקע שאָכפֿיגוךן דיךיזשירט פֿון אומזין —־
טאַנצן אין לבֿנה־צירק פּיגמײען פֿון סאַכאַרע,
םיט מעסעךס בלישטשענדיק פֿון בלוט,
שװאַךצזילבעךדיקע לײַבער ——
טאַנצן־אױם נ ק מ ח ק ע ג ן ח ו י כ ק י י ט:


חױבקײט טוז צעשניטן װערן טיט די רױטע מעםעךם.
חױכקײט איז די נאַרישקײט, װאָם װיל דערגרײכן גאָט.
טיר, די קלײנגעװיקסיקע, װי חײשעריקןשׂרעםעךם —.
װעלן אַלע הױכקײטן צעפֿךעסן ביזן טראָט.
                       






















1.0
              אַ מעטעאָר אין מידבר קאָלאַהאַרי


מיר צוקאָפּנס ־—. אָדערן פֿון שטילקײט. מיר צוקאָפּנס —
אַ ברוסטיק װײכער מעטעאָר, װאָס חײבט זיך
אין ריטעם פֿון דער װעלטבאַשאַפֿונג. הײבט זיך, פֿאַלט און ךיזלט
אַרײַן זײַן שטערנבלוט אין מײַנע בײניק־טױטע װערטער.

אָ, װוּנדערלעכער שטײן, דו חאָםט פֿאַרבלאָנדזשעט
אַזױ װי איך אין מידבר קאַלאַחאַרי.
ביסט ניט געװאָרן װינציקער. ביסט ד ו.
יאָ, דו ביסט דערהױבן אין דײַן פֿאַלן.
צום ערשטן מאָל דערפֿילסטו גלי פֿון מענטש
און איך באַריר צום ערשטן מאָל די גלידער פֿון אַ גײַסט.

מיטן אומגעדולדיקסטן פֿון אַלע טײַנע פֿינגער
קלאַפּ איך אָן אין מעטעאָר: סטוק־סטוק.

...עמעץ לױפֿט מיר עפֿענען —
אַ ךעגן אױף קלאַװישן.
טײַנע ליפּן צוּען זיך פֿאַרליבטע —־.
און קײנעך איז שױן מער ניטאָ צעװישן...
                        













1.1
                           אָאַזיס


אַ לאַנד װוּ בײמער זעען אױס באַבלעטערטע חלומות...

אונטער זײ —— אַ מאַן פֿון שװאַרצן מירמל.

רױטע ליפּן ברענען אױף זײַן פֿוס.
דאָס האָט אַ שלאַנג
טאַטװרט איר אײפֿערזוכט אין שײנעם באַנטו־נעגער.

לעבן אים ־— די מילכיק װײַסע בײנער פֿון זײַן פֿעךד.
נאָר ער אַלײן —— װי ער װאָלט שלאָפֿן.
ס'האָט דער שטאַרקער סם
פֿאַרמירמלט זײַנע גלידער.
און די נאַכטיקע היענע
דעךװעגט זיך ניט דערנענטערן, ־—־
האָט מורא פֿאַרן סם.

ם'קומט אױס: דער טױט איז מער קײן באַלעבאָס ניט אױף זײַן קרבן,
טיטן פּענדזל קאָן ער אים ניט אָפּמאָלן אױף גראָ.
װער װעט זיך פֿאַרנעמען מיטן טױטן באַנטרנעגערז
ס'האָט מורא פֿאַרן סם די שװּאַרצע קראָ.
                            












1.1
פּלוצעם קומען יום־טובֿדיקע פֿײגל אין אָאַזיס.
גאָלדענע 1
זײ פֿלוען אױף אַ חתונה אַצינד.
רוען אָפּ אַ וּוײַל אױף די באַבלעטערטע חלומות,
קלינגען מיט די הערצעלעך אין שײַנענדיקער מידקײט,
שימערן מיט פֿאַרבן, װאָס אַ מענטש איז זײ ניט װערט,
םטראָיען אָן די פֿידעלעך...
און װען זײ פֿלוען װײַטער —.
נעמען זײ מיט זיך
דעם טױטן רײַטער.
נעמען אױף דער חתונה
דעם שײנעם, טױטן רײַטער.
                        




















1.5
                   אין אָנהײב


אין אָנהײב איז געװען אַ שװאַךצעך העלפֿאַנד.
זײַן חעלפֿאַנדבײן איז אױך געװעזן שװאַרץ
װי ער אַלײן.
פֿאַךן שטאַרבן חאָט ער אין אַ טײַך
אַ העלפֿאַנדבײן פֿאַרלױךן.
און אַזױ װי ס'חאָט אין טײַך
געבאָדן זיך אַ רעגן־בױגן ——.
חאָבן זײַנע פֿינגער
אָנגעכאַפּט דעם העלפֿאַנדבײן, װאָס איז געװען זײַן רעטער.

אױם דאַנקשאַפֿט האָט דער ךעגןשױנן
אים געטאָן אַ קוש.
דעמאָלט האָט דער העלפֿאַנדבײן
באַקומען אױגן, צײנעך,
און איז געװאָרן מ ענטש ־—
דער עלטסטער פֿון די מענטשן.

און װי דער עלטםטער מענטש
אַזױ בין איך:
שװאַךץ, װי יענעך חעלפֿאַנדבײן,
און ךעגן־בױגן־ליכטיק.
                       











..1
                זתּגאָ


זאָגט דער קיניג זונגאַ
צו די קינדעך:
——. זאָל דער, װאָם װיל אַ קיניג װערן
ענטפֿעךן געשװינדער.
                     .
װאָם פֿאַר אַ קאָליר איז גאָט?

זײ ךופֿן אָן קאָלירן...

און ס'לאַכט דער קיניג זונגאַ װי אַ שאַרבן:
— קײנער איז ניט װערט צו זײַן אַ קיניג,
ער איז ניט װײַס,
ניט שװאַרץ,
ער חאָט קײן פֿאַרב ניט,
און דאָך האָט ער באַשאַפֿן אַלע פֿאַרבן.
                 

















1.5
              העלפֿאַנדן בײַ נאָכט
                    יעגערליד

חעלפֿאַנדן בײַ נאַכט, װי שוּוערע גײַםטער
װאָס קוםען אײנער נאָכן צװײטן
באָדן זיך אין טײַך,
זענען ניט קײן העלפֿאַנדן,
זײ טראָגן בלױז אַ מאַסקע.
איך, דער יעגער פֿון די נעכט,
װאָס חאָב געזען װי שטערן
פֿאַרװאַנדלען זיך אין אַנטילאָפּן ——.
חאָב אַ מאָל בײַם װאַסער
נאָכגעלױערט, צװישן גראָז, אױף זיבן
לבֿנחדיקע העלפֿאַנדן
װאָס צוען זיך צום בךעג.

יעדעך חאָט אַ װײַל באַטראַכט דעם טײַך
צי קײנעך זעט ניט,
און אױסגעטאָן די העלפֿאַנדישע מאַםקע.
אױסגעטאָן די אױערן, די צײן, די לאַנגע נעזעך.—.
און ס'חאָבן זיך אַנטפּלעקט פֿאַר מײַנע אױגן
זיבן מײדלעך.
זיבן מײדלעך שנײַדן־אױף דאָם װאַסער מיט די בךיםט,
בײגן זיך װי רײצנדיקע שטראַלן,
שװימען, שװימען.

כ'האָב געװוּסט: זײ װעלן באַלד צוריקשװיטען, און אָנפּאָן
די אױערן, די נעזער ־— װערן העלפֿאַנדן אױף ם'נײַ.
און שטילער פֿון אַ שלאַנג בין איך דערקראָכן צו די טאַםקעם,
מיטגענומען אײנע און באַהאַלטן זיך צוךיק.
                     





1.6
און װען די זיבן מײדלעך, אין אַ הילעניש פֿון פּערל,
חאָבן זיך גענומען אָנטאָן אין די העלפֿאַנדקלײדער —־
חאָט פֿאַר אײנער אױסגעפֿעלט אַ מאַסקע, און פֿאַרבליבן
איז זי נאַקעט אױף אַ שטײן, מיט ציטעריקער חױט,
אָן אַ פֿרײַנד, אָן צערטלעניש, אָן לאַסקע.


און איך, דער יעגער,
האָב חתונה געהאַט מיט איר.—־ אַ מײדל אָן אַ מאַםקע.
                        
























1.7
               בית־עלם פֿון העלפֿאַנדן


װי שיף־סקעלעטן אױפֿן דעק פֿון ים ־־.
לינן דאָ די העלפֿאַנדן מיט ברײט צעפּראַלטע בײַכער,
אין װעלכע די לבֿנח קומט געבױרן איךע קינדער...

די שװאַרצע פֿעלדזן אַרום זײ —־. מצבֿות
מיט עפּיטאַפֿן זילבערנע, אין קלוגן העלפֿאַנד־לשון.


קײנער ברענגט זײ ניט אַחער. זײ שפּאַנען
אײנציקװײַז דורך װײנענדיקע װעלדער
חדשים, יאָרן, װען עם קומט די צײַט פֿון זײער שטאַרבן.

אָט אָ שפּאַנט אַ העלפֿאַנד.
זײַנע פֿיס ——. פֿיר דומפּע דונערן ־־..
פּױקן אױס דעם שטױב פֿון זײַנע יאָךן די צעקנײטשטע.

נאָר אױפֿן רוקן רײַט שױן די געשטרײַפֿלטע חיענע.
און װען עך װעט זיך אױסקלײַבן בשלום זײַן געלעגעך ־—.
װעט זי אים די אײגעלעך די קינדעךשע פֿאַרצוקן,
און ם'װעלן אים אַראָפּזעגן דעם העלפֿאַנדבײן —־.
די זעגעך.
                        












..1
        די קונטט פֿון טאַטויִרן


װער עם קאָן די קונםט פֿון טאַטװרן
מיט אַ צײנדל פֿון אַ שלאַנג װי איך,
װער עס קאָן די קונסט פֿון טאַטװרן ־—
אים זענען אונטעךטעניק די קאָלירן.

קאָלירן זענען ליבשאַפֿטן. קאָלירן
זענען טרערן פֿונעם גאָט מאַזאַמבי.
װער עס קאָן די קונסט פֿון טאַטװרן
מיט אַ צײנדל פֿון אַ שלאַנג װי איך,
קאָן אין לײַב אַרײַנלאָזן קאָלירן.—
די טרערן פֿונעם גרױםן גאָט מאַזאַמבי.

אַ בלינדער פֿרױ, מע האָט געטוזט זי פֿירן,
חאָב איך אױםגעטאַטװרט אַ קינד.
און מיט אַ מאָל: ־—. די מאַגיע פֿון קאָלירןז ־—
ס'איז די בלינד־געבױרענע ניט בלינה

אין דעם שאָטן פֿון אַ טױטן קיניג
חאָב איך אױסגעטאַטװרט אַ קיניג.
און דער שאָטן איז געװאָרן קיניג 1
                 












1.9
             דער שװאַרצער קיניג


דער אַלטער, שװאַרצער קיניג װײנט.
זײַן כּישוף־מאַכער זאַמלט
די טרערן אין אַ מײַערקעפּל.
און דערבײַ זײַן שךײַבער
פֿאַרקריצט דעם קיניגס װערטער אין אַ טאָװל:


— נעמט מײַן קרױן
און טוט זי אָן דער פֿעלדמױז,
װײַל צו איר געהערט מײַן לײַב.
שׂונאים האָב איך אונטערטעניקט װי אַ סטאַדע זעברעס,
מיטן בליק צעשמאָלצן זיבן לענדער,
צוגעצױגן װײַבער װי אַ לעפֿל האָניק —־ בינען,
און איצטער זאָג איך:
נעמט מײַן קרױן
און טוט זי אָן דער פֿעלדמױז,
װײַל צו איר געהערט מײַן לײַב
צוזאַמען מיט די שׂונאים.
צוזאַמען מיט די זיבן לענדער,
זשומענדיקע װײַבער.

דער אַלטער, שוּואַרצער קיניג װײנט.
זײַן לעצטע טרער בלײַבט הענגען
איבער פֿולן מײַערקעפּל.
און דערבײַ זײַן שרײַבער
פֿאַרקריצט דעם קיניגס װערטער אין אַ טאָװל:              ,
                    







190
די זון גײט אױף, גײט אונטער,
און אױף מאָרגן קומט זי װידער.

לבֿנה קומט, גײט אונטער,
און אױף מאָרגן קומט זי װידער.


דער מענטש גײט אױף, גײט אונטער,
און אױף מאָרגן —— קומט ניט װידער.


דער שװאַרצער קיניג װײנט ניט מער.
איצט װײנען זײַנע לידער.
                





















191
                   דער אײביקער


דאָרטן, װוּ דער פֿײַעךאָקס ——־ די זון ־—
שלעפּט אַ ךױטן װאָלקן װי אַ ריזיק אַקער־אײַזן,
הױערט בײַ זײַן חיה־הײל אַ נאַקעטער.
זײַן פּנים ־—־
װי אַלע זקנים, זינט עס לעבן זקנים אױף דער ערד,
װאָלטן אים פֿאַרמשכּנט ערבֿ טױט די קנײטשן זײערע
צוזאַמען מיט די לעצטע טרערן אױסגעלײזט פֿון טרױער.

די מענטשן דאָ, װאָס צװיטשערן װי פֿײגל,
רופֿן אים: דער אײביקער.
און איטלעכער האָט מורא
פֿאַרבײַצוגײן זײַן הײל.
אַחוץ די בלינדע —.
װײַל בלינדע װערן זעעװדיק אין רױך פֿון זײַנע בליקן.

די מענטשן דאָ, װאָס צװיטשערן װי פֿײגל,
װײסן, אַז דער אײביקער איז עלטער פֿונקס רענן,
עלטער פֿונעם הײשעריק,
עלטער פֿונעם גיהנום.

ער האָט זיך ניט געשאַפֿן אין אַ בױך
װי דו, װי אַלע, ——
בײַכער זענען קבֿרים,
װוּ אין צורה פֿון אַ מענטש
װערט דער טױט באַשאַפֿן
מיט אַ קעפּל אַ באַקרײַזלטן.
                      






191
די מענטשן דאָ, װאָם צװיטשערן װי פֿײגל,
שװערן זיך:
דער אײביקער װיל שטאַרבן נאָר ער קאָן ניט.
ס'פֿײַער װיל אים העלפֿן ־—..
דערגרײכט עס ניט זײַן הױט.
די ברילנשלאַנג װיל העלפֿן ——.
איז אױסגעװעפּט איר טױט.
זי בײַסט אוּן בײַסט און קאָן אים ניט פֿאַרסמען.


אַן עדות איז די טיגערין
װאָס לעבט מיט אים צוזאַמען.
                     





















נ19
                     ליבשאַפֿט


דער עלטסטער פֿון באַסוטאָ־שבֿט
ברענגט אַ שאַרבן װײַן,
און זײַנע שװאַרצע שמײכלרינגען
פֿאַלן אינעם בעכער:

— זאָל מײַן האַר ניט ציטערן,
באַנעצן זײַנע ליפּן.
דער װײַן איז אײנציק אין דער װעלט,
איז װײַן פֿון שלאַנגענטרערן.

זאָל מײַן האַר ניט ציטערן,
שלאַנגען האָבן טרערן.
זײ װײנען זײער ליבשאַפֿט אױם װי מײדלעך
אין די נעכט.
זײ זענען זים און רױט װי שפּיצן בריסט.

זאָל מײַן האַר ניט ציטערן,
שלאַנגענטרערן דאָרשטן.
זאָל ער טרינקען. ס'איז דער װײַן פֿון אַלע װײַנען בעסער.
װעט די ליבשאַפֿט אין זײַן מוםקל שפּילן װי אַ מעסעך,
און ם'װעט ניט זײַן דער לאַנגעך װעג אומזיםט...
                       











.19
                דער מאַלפּע־טוהר


פֿאָטער, זע.
         .
דער טאָג ליגט אױסגעצױגן בײַם געצעלט,
װי אַ שטאַרבנדיקער העלפֿאַנד מיט די פֿיס צום הימל.
און ס'ברענען די פֿלאַמינגאָס אױפֿן טײַך, װוּ אונדז אַנטקעגן
שװיטען אָקםן.
דרײַצן אָקסן װי די יאָרן מײַנע.
דרײַצן אָקסן, מיטן מאַלפּע־סוחר אין דער שפּיץ,
אָפּצוקױפֿן דײַן געטרײַע טאָכטער.

פֿאָטער, חער.
           .
די אָקסן קלינגען מיט די שװערע גלאָקן.
און דער מאַלפּע־סוחר אין דער שפּיץ
װיל מיט זײ צעאַקערן
די בײטן פֿון מײַן לײַב.

די טױטע מאַלפּעס װעלן אים ניט שװײַגן.
די לעבעדיקע —
װעלן אים פֿאַרשילטן פֿון די צװײַגן.
                       













195
              ליד פֿון אַ קראַנקער מײדל


נאָכן טױט װעט פֿון מײַן בױך
אַרױםשװימען אַ װאַלד,
און איך אַלײן װעל װױנען אינעם װאַלד.

מײַנע קושן װעלן װערן פֿײגל,
און איך אַלײן װעל זינגען
פֿון די פֿײגל.

כ'װעל אָנטאָן זיך אין קלײד פֿון אַ גאַזעלע,
אַ יונגער יעגער װעט דערזען
און מײנען: אַ גאַזעלע.

נאָר אײדער ער װעט אָנצוען זײַן פֿײַל,
װעל איך געשװינד זיך אױסטאָן אױפֿן גראָזיקן געלעגעך,
און די פֿײַל, געשפּאַנט אין דינעם בױגן פֿון מײַן בךעם,
אַרײַנלאָזן אין יעגער.
                        















.19
                    ליבעליד


דאָס פֿײַער איז די פֿרױ פֿון שטורעם.
די, װאָס איך האָב ליב, —־
איז די פֿךױ פֿון מײַנע טרערן.
טרערן, װאָם פֿאַרבינדן
מײַן נשמה מיטן גאָט מאָאַךי,
װי די טריט פֿון ליבע־אָקםן װאָם פֿאַרבינדן מענטשן.


שײנע, האַק מיר אָפּ די הענט,
אױב זײ װעלן טױגן דיר פֿאַר אױרינגען אין אױער.

שענק מיר, פֿרױ, דײַן צוקונפֿטיקע גרױקײט,
און כ'װעל זיך פֿרײען װאָס איך בין אַ גרױער.
                      





















197
             ד שענטטע


װילםטו זען די פֿרױ װאָס קײנער זעט ניט,
און װאָס איר שײנקײט
שענקט זי אַלע פֿרױען ——
זײַ אַ מאַן 1
פֿאַרשטעל זיך פֿאַך אַ טיגער
און קוק אַ טאָל אַרײַן
אין לינקן אױג פֿון שװאַרצן טיגער.

דאָרטן לעבט די פֿרױ די שענסטע,
װאָס דער טיגער חאָט פֿאַרשלונגען.
דאָרטן טאַנצט די פֿרױ די קלענםטע
װי עס טאַנצט אַ בליץ אין רעגן.
טאַנצט דעם בױכטאַנץ דיר אַנטקעגן
און זי טאַנצט אַרײַן אין לעבער 1
                


















.19
         פֿול איז הײַנט דער טײַד


פֿול איז הײַנט דעך טײַך מיט קראָקאָדילן,
און עם בענקט אַ פֿרױ מיט מיר צו גלײַך.
צװישן אונדזער ליבע שטראָמט דער טײַך,
פֿול טיט שטורעם, טױט און קראָקאָדילן.

װעל איך שװימען צװישן צײן און פֿילן,
אַז אױף יענעם ברעג, מיט מיר צו גלײַך,
בענקט אַ פֿרױ. װעט ליב מיר זײַן דער טײַך
פֿול מיט שטורעם, טױט און קראָקאָדילן.

אַלע כװאַליעס װעלן זיך צעשפּילן
מיט די מוסקלען פֿון איר לײַב צו גלײַך,
מיך באַגלײטן צו דעם ברעג פֿון טײַך
צװישן קראָקאָדילן, קראָקאָדילן.

און אױך דעמאָלט װען איך װעל דערפֿילן:
מײַנע הענט און פֿיס מיט מיר צו גלײַך
זענען רױטע בליצן אױפֿן טײַך,
זענען אין די צײן פֿון קראָקאָדילן ־—.

װעל איך... נײן, דאָס װעט מײַן בלוט ניט שטילן 1
אָט איז שױן דער ברעג מיט איר צו גלײַך,
און זי טאַנצט אַ נאַקעטע בײַם טײַך ——.
בלינדע זענען אַלע קראָקאָדילן 1
                  








199
    ליד פֿון אַ טװט־פֿאָרמישפֿטן


ניט פֿון אַלטקײט בין איך גראָ.
און ניט װײַל בײַ די קראַטן
זשומעט שױן די פֿליג טסע־טםע.
אַ רױך פֿון ליבע־פֿײַער
באַצױגן האָט עם מײַנע האָר
מיט גראָקײט.

פֿאַרמאַך די אױגן.
זאָלן דײַנע בריםט
װײנען אַנשטאָט זײ מיט מילך אין װיגל,
װען איך װעל הענגען װי אַ פֿלעדערמױז
מיטן קאָפּ אַראָפּ
אין קלײנעם שפּיגל.
              




















100
                 קלאָגליד פֿון אַ יונגער אַלמנה


זינט ביסט ניט אין מײַנע אָרעמס דאַרף איך ניט די שטערן,
לעב איך אױף דער אומעטיקער ערד מיט צװײ נשםות.


אונדזער קינד חאָט ניט באַװיזן אױםצוזינגען: מאַמע,
פֿאַךבליבן איז עס האַלב אין דיר און האַלב אין מיר. אױף שטענדיק 1


טײַערער, ס'האָט װי די זון אין ים
פֿאַרקלענערט זיך די װעלט. און בלױז טײַן ליבשאַפֿם
װערט אין דער פֿאַרקלענערונג אַלץ גרעסער.

מע זאָגט: כ'בין שײן. װען דו װאָלטםט זאָגן: טיאוס,
װאָלט ליבער מיר געװעזן װי דער ▮שײן▮.


בײַם עםן קוקורוזע דאַכט מיר,
ס'זענען דײַנע ליפּן.

ס'דערמאָנט מיר אין דײַן מענלעכקײט
דער שטורמיש־ךױטער אָקס.

אין לײבנבךום דערפֿיל איך
דײַנע טעכטיקע באַגערן.


זינט ביסט ניט אין מײַנע אָרעמס דאַרף איך ניט די שטערן.
                          









101
                       דימעגדמײדל


עךגעץ אין דער טיפֿעניש פֿון קימבעךלי,
אין קךאַטערם,
און װוּ נאָר ם'בליצט די מאַמע־ערד
מיט כּישופֿדיקן צוזאָג —־
טאַנצט אַ דימענט־מײדל חינטעך פֿענצטער פֿון איך פּאַלאַץ.


טאָג און נאַכט, װי דאָרשטיקע טערמיטן,
ציִען זיו צו איך פֿאַרליבטע מענער,
בלאָנדזשען צו איר שמײכל רױט צעפֿלאַקערטע פֿון חאװה,
זעצן מיט די האַמערס אין איר פּאַלאַץ,
טוען תּפֿילח:
   
דימענט־מײדל,
   יונגינקע לבֿנה אין דער ערד,
   לאָז קושן דײַנע פֿים
   די מידע שקלאַפֿן.
   עם װאַקלען זיך די טױערן צו דיך פֿון שװערן האַטער
   און דײַן פֿאַרליבטער איז שױן טױט פֿון ליבע.

נאָר די װאָס טוען תּפֿילה מיט די שװײם באַדעקטע חאַםערם —־
פֿאַלן מיט געפּלאַצטע חעךצער
בײַ די שװאַךצע טױעךן.


און ז י טאַנצט װײַטער,
טאַניעט אַ געפֿאַנגענע אין היכל.


טאָג און נאַכט, װי דאָרשטיקע טערמיטן,
ציִען זיך פֿאַרליבטע צו איר שמײכל.
                        




101
                  דערמאָנונג פֿון אָ זולו


1
—־. כ'װעל זײַן דײַן װײַב 1 האָט מיט אַ ציטער ענדלעו
פֿאַרטרױט מיך די, װאָס זי האָב איך אַ טאָל געליבט
אומענדלעך,
די שײנע, װאָם איז פּראַכטיק װי אַ גאָלדרינג אױף אַ פֿוב
כ'װעל זײַן דײַן װײַב, אַרײַנשטעלן דײַן נאָמען אין טײַן אױעך,
םײַדן װעסט אַ לײב צו אונדזער חתונח מיר בךענגען.
װי זונפֿאַרגאַנג אַ לײב 1
אַזױ דער װילן פֿון מײַן פֿאָטער.


11
די טרערן אױף איר באַק, װי זילבערשופּן בײַ אַ פֿיש,
געװען זענען מיר עדות פֿון איר ליבשאַפֿט.
און דערפֿאַר ־—
חאָב איך די זעלבע נאַכט באַשמירט
טיט קאָברע־סם די שפּיזן,
און אירע אױגן, צװײ פֿלאַמינגאָס,
האָבן מיך באַגלײט
אינעװײניק, אין די צײן פֿון דזשונגל.


1ז1
— —— —— פּלוצעם שײַטערט צוּױשן גראָז אַ לײב,
אַזױ װי ס'װאָלטן
אַרױסגעשפּרונגען זײַנע ךיפּן ברומענדיקערהײט.
אַ לאָז מײַן שפּיז,
און מיטן שפּיז אין ברוסט ־— אױף מיר דער קיניג.
מיר קנױלן זיך אין גראָז.
צוזאַמען שטראָמט
מענטשנבלוט און לײבנבלוט,
ביז װאַנען ס'האָט דער לײב
אַנטליִען מיר זײַן מאַכט
אים צו באַזיגן.
                           

103
ץ1
דאָס גאַנצע דאָרף, צוזאַמען מיט די שטערן,
חאָבן אונדז באַגעגנט מיט אַ טאַנץ. מ'האָט אָפּגעבראָטן
לײבנפֿלײש און יעדער האָט באַלעקט זיך.
דאָס רעכטע אױג פֿון לײב האָב איך געגעסן,
זי — דאָס לינקע.
שפּעטער, אױף זײַן פֿעל דער אָפּגעשונדענער,
אין שטיבל,
האָבן מיר אַזוּי געליבט זיך, —־. אַז דער טױטער לײב
איז לעבעדיק געװאָךן און מיט בײדן אױפֿן קאַרק
אַנטלאָפֿן אין דער פֿינצטערניש אַ פֿײַערדיק צעחיצטעך.
די פֿרױ האָט מיך געביסן: האַלט מיך שטאַךק 1
און ס'דאַכט זיך מיר, אַז אוּיפֿן לײב מיר רײַטן נאָך ביז איצטער.
                       





















.10
                  די כּלה פֿון דונער


בײַם טײַך טוגולאַ איז געגאַנגען ברענגען האָלץ אַ מײדל,
אַלע בײמער זענען קאַלט און נאַם געװען װי פֿיש.
פּלוצעם האָט אַ דונער, אין זײַן האַנט אַ האַק פֿון זילבעה
דערזען די מײדל. זי איז אים געפֿעלן.
די קלײנע האַק פֿוּן זילבער האָט אַ לאַך געטאָן אין װאַלד,
און די מײדל זעט אַ קופּע צװײַגן.

זאָגט די מײדל:
—— גוטער מענטש, װי זאָל איך דיר באַדאַנקען ן


זאָגט דעך דונער:
־— זײַ מײַן כּלה, דאָס װעט זײַן אַ דאַנק.
אַז גאָט װאָלט זען די אױגן דײַנע
און דעם שײנעם בוּיך,
װאָלט ער זיך צעװײנט פֿון גליק, װאָם ער חאָט דיו באַשאַפֿן.

און ער נעמט אַ בליץ און מאַכט אַ נאָזרינג
און דעם נאָזרינג טוט ער אָן דער מײדל.

זאָגט די מײדל:
—־ איך זאָל זײַן דײַן כּלח,
מוז איך װיסן, ליבער מענטש, דײַן נאָמען.


זאָגט דער דונער:
־— ם'איז מײַן נאָמען דונער.
ניטאָ דײַן גלײַכן צװישן װאָלקנמײדלעך.
אַז גאָט װאָלט זען די אױגן דײַנע
און דעם שײנעם בױך,
װאָלט ער זיך צעװײנט פֿון גליק, װאָס ער האָט דיך באַשאַפֿן.
                          



105
און ער נעמט אַ רעגנשנור
און טוט זי אָן אין פּערל.

זאָגט די מײדל:
—־ איך בין פֿלײש און בײן,
און װי דײַן קופּע צװײַגן אין אַ פֿײַער
װעלן זיך פֿאַרלעשן מײַנע אױגן.
זע, אָט שװימט אין טײַך טוגולאַ פּונקט אַזאַ װי איך,
אָנגעטאָן אין זעלבן נאָזךינג,
אָנגעטאָן אין פּערל,
יענע איז פֿון זעלבן פֿלײש װי דו
און װעט דיך ליבן...

בײַם טײַך טוגולאַ זעט מען נאָך ביז חײַנט די קופּע צװײַגן.
אונטעך זײ אַ קבֿך. אַז דו גײםט פֿאַךבײַ גיב אַכט:
אױבן װײנט אַ דונער טאָג און נאַכט.
                      
















106
                        צו אַ בױם


ליבער, זינגענדיקער פֿרײַנד אין װײכן טונקל־נךין,
װי די מילדע אױגן פֿון מײַן כּלח — טונקל־גרין.
װי די אױגן פֿון מײַן כּלה, װאָס איך האָב פֿאַרלױרן ־—..
לאָז בײַ דײַנע פֿיס מיך ליגן אונטער טונקל־גרין,
ליבער, זינגענדיקעך פֿרײַנד אין װײכן טונקל־גרין,
װי די אױגן פֿון מײַן כּלה, װאָס איך האָב פֿאַרלױרן.

װען איך שפּרײט די פֿינגער צו די רינגען פֿון דײַן חאַרץ ־—.
הער איך װי עס קלאַפּט די ליבשאַפֿט אין מײַן כּלהס חאַרץ.
ליבשאַפֿט פֿון דער כּלח מײַנער, װאָס איך חאָב פֿאַרלױרן.
בױם־געליבטע 1 זינגענדיקער פֿרײַנד אין טונקל־גךין,
אָ, װי גליקלעך װאָלט איך זײַן מיט דיר אין טונקל־גךין,
װען אַ קינד ־—. אַ בײמעלע װאָלטסט דו פֿון מיר געבױרן 1
                           



















ץ10
          ליד צו דעם האַר פֿון די װאָלקנס


קלײנע קינדער פֿאַלן מיטן רעגן פֿון די װאָלקנס.
ניט די װאָלקנס האָבן זײ געבױרן.
װאָס װעט זײַן ן
ס'האָבן זײ געבױרן װאָלקנפֿרױען, —־־
יונגע מאַמעס, װעלכע האָסט פֿאַרשלונגען.


די יונגע מאַמעס זענען דײַנע. אונדזערע —— די קינדער.
זײ פֿאַלן מיטן רעגן, מיטן שטורעם.
װאַס װעט זײַן ן
זײ מישן זיך צוזאַמען מיט די קינדער פֿון דער ערד,
זײ װערן יונגע מענער, שײנע פֿרױען.


די טױטע מאַמעס בענקען נאָך די קינדער.
און אַלע מענטשנליפּן זענען דײַנע.
װאָם װעט זײַן 9
דערלאַנגסט אַ בלאָז ־—.
אָט גראָען שױן װי זאַלץ די שװאַךצע פֿאַרבן.

ם'דערנענטערט זיך דער סוף. מיר אַלע שטאַרבן.
                       












.10
         געזאַנג פֿון די קרעציקע


קריגער, טונק אין אונדזער בלוט די פֿײַלן,
װעט פֿאַרלירן זײַנע פֿיס דער שׂונא.

אונדזער בלוט איז ניט פֿון טאַטע־מאַמע,
נאָר אַ שפּײַ פֿון גאָט אין חאַלבע גלידער.

אַז מיר שטאַרבן, זידט די ערד װי שװעבל,
אונדזער בלוט קאָן אונטערצינדן װאַסער.

קריגער, טונק אין אונדזער בלוט די פֿײַלן,
װעמען אַזאַ פֿײַל באַגעגנט ־— לעבט ניט.

בלױז באַרירט פֿון שאָטן —־. יענער לעבט ניט.
קײנעם ניט באַגעגנט, בלײַבט אַ פֿײַער.

בליצפֿײגל אין הױכעך נעסט פֿון דונער
זינגענדיקע פֿאַלן טױט אין אָפּגרונט.

מיר אַלײן, מיר האָבן ניט קײן פֿינגער,
קעגן שׂונא קאָנען מיר ניט אײַלן ־— ——

קריגער, טונק אין אונדזער בלוט די פֿײַלן 1
                  











109
         דאָס זעלבסטמאָרדליד פֿון די הערעראָס


דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן. זײַן פֿיל־קאָלירטע שװערד
פֿאַרחאַלט דעם רעגן. זאָגט אים: בלײַב אין חימל.
און מיר באַגײען זעלבסטמאָרד אין די קנײטשן פֿון דער ערד,
עס אײַלט שױן די היענע גרין װי שימל.


דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן.

די ביקסן־טרעגער מיט די װײַסע שקלאַפֿערישע חינט
פֿאַרנאַרן אונדז אין גאָלדמינעס מיט אַלע סאָרטן דרײדלעך.
דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן, אַז אונדזער בלוט צערינט,
און אַז עס קױלען זיך אַלײן די מײדלעך.


דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן.

אָ, פֿױגל אינסינגיזי, װאָס ביסט קלענער פֿון אַ צאָן,
דערצײל פֿון אונדזער זעלבסטמאָרד אין דײַן קיניגרײַך די געטער.
דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן. גײט שױדערלעך ניט אָן.
דערלױבן װעט ער גײן דעם רעגן — שפּעטער.


דעם רעגן־בױגן גײט ניט אָן.
                          












110
                    דער הײשעריק


דער הײשעריק האָט שױן אַרומגעביםן אונדזער פֿלײש.
ער האָט געמײנט:
מיר זענען זאַנגען, זאַנגען.

די װײכע אױגן פֿון די אײזלען
שװימען אין זײַן בלוט.
ער האָט שױן אױפֿגעפֿרעסן
אַלע שאָטנס פֿון די בײמער.

ער האָט שױן אױפֿגעפֿרעסן די לבֿנח.
זי שלאָגט מיט דימענטן פֿון זײַנע פֿליגל.
די שטערן קנוען: מיר'ן זײַן דיר שקלאַפֿן 1
אַצינד האָט זיך דער הײשעריק אַ לאָז געטאָן צו גאָט...
צו גאָט, װאָס האָט דעם הײשעריק באַשאַפֿן.
                         


















111
                     נקמה־טרערן


אַזױ װי קאָרן איז דאָם ברױט פֿאַר מענטשן,
זענען מענטשן ברױט פֿאַר די דעמאָנען.

זײ אַקערן מיט אונדזערע סקעלעטן און פֿאַרזײען,
װי אַ הױפֿן זינגענדיקן שטױב די מענטשן־קעךנער.

פֿלײצנדיקע הענט פֿון ךעגן
צוען אונדז אַרױם...


נאָר קױם באַװײַזן מיר צו זאָגן: מאַמע,
אַ לעק צו טאָן דעם האָניק פֿון די שאָטנס,
אײדער נאָך מיר װײסן װאָס צו מאָנען —־
זענען מיך שױן ברױט פֿאַר די דעמאָנען.

דעריבער זענען פֿול און צײַטיק
די נקמח־טרערן.
נקמה־טרערן שפּריצן װי די פֿונקען בײַ אַ לײבין,
װאָס געפֿינט ניט מער אין הײל
די לײַבעלעך
די קינדער.

נקמח־טרערן פֿינקלען איבער מײַלן,
מיט זײער סם באַגילדן מיר די פֿײַלן
און די פֿײַלן שיקן מיר אַװעק צו יענע טךאָנען,
װוּ מיר זענען ברױט פֿאַר די דעמאָנען.
                         







111
           דאָס גראָע פֿײַער


װער באַשאַפֿט דאָס גראָ אין דײַנע האָרן
דו װײסט ניט, ברודער:
צװישן ערד און הימל הענגט אַ שפּינראָד,
אױפֿן שפּינראָד הענגט דאָס גראָע פֿײַער,
דערנעבן, אױף אַ װאָלקן,
זיצט דײַן אײגענער סקעלעט,
װאָס בלױז די גסיסח דײַנע איז אים טײַער,
און שפּינט פֿאַר דײַנע האָר
דאָס גראָע פֿײַער.
                























113
              געזעגעניש מיט דער פֿײַל


דו, מיט לײבנבלוט געזאַלבטע בײַ אַ ךױטן שײַטעך,
זאַט מיט פֿלײש און ליבע װי אַ טראָגעדיקע פֿרױ ־—.
נענטער, נענטער, צו דײַן האַר דעם יעגער 1
אַצינד, װען די היענע גרײט שױן זאַלץ פֿאַר מײַנע מוסקלען —־.
אָ, נענטער, נענטער צו דײַן האַר דעם יעגער.


שטאַךבט אַ מאַן —
בײַ זײַן לװיח זוכט די פֿרױ אַ צװײטן.
קינדער מײנען: זײ האָבן געבױרן זיך אַלײן.
אַ מענטש האָט ליב אַ מענטש אין שפּיגל.
ד ו ־— װעסט ניט פֿאַרראַטן.
דו, מיט לײבנבלוט געזאַלבטע בײַ אַ רױטן שײַטער,
װעסט נידערן צו גלײַך מיט מיר אין קיניגרײַך פֿוּן טױט,
װוּ ס'געיעג װעט אָנגײן װײַטער, װײַטער ־— ־—
                        


















.11
               לאָד ניט פֿון משוגענעם


לאַך ניט פֿון משוגענעם. זײַן גײַסט איז אַ פּאַנטערע,
װאָס יאָגט זיך אין אַ ברענענדיקן װאַלד נאָך זיך אַלײן.
עםן עסט ער ניט קײן חיח —
נאָר זײַן אײגן לײַב.
טרינקען טרינקט ער ניט קײן װאַסער —
נאָך זײַן אײגן בלוט.
און זײַנע אױגן זעען אױס װי חענטעלעך פֿון קינדער,
װאָס בענקען נאָך אַ מאַמע.
יאָ, אַ מאַמע.

לאַך ניט פֿון משוגענעם. קאַפּױער װעט זיך שטעלן
ס'געלעכטער, װי די פֿעדערן די גלאַטע בײַ אַ שטרױס,
װען זײ דערפֿילן איבער זיך דעם שאָטן פֿון אַן אָדלער.
אומזיסט װעט זײַן דײַן הפֿילח,
און דײַן פֿײַלן־בױגן ־— שפּינװעבס.
י ע נ ע ר װעט דיך אין די צײן
אַװעקטראָגן צום דונער,
און דאָרטן װעט שױן דײַן געלעכטער הענגען צװישן בײדן
און דער בליץ, דעם דונערס האַק, װעט רײדן.
                         














115
                      דער לײטער


אײניקל פֿון מאַלאַנדעלאָ,
קיניג פֿון די לײבן,
דו, װאָס יעדער שײנהײט, אָן אַ מום,
באַדאַרף דיך ליבן;
דו, באַהערשער פֿון דעם אַמאַזימו,
װאָם חאָט צװײ קעפּ, און אײנער איז אַ שטײנערנער, ——
אַ שטײנקאָפּ;
אײניקל פֿון מאַלאַנדעלאָ,
קיניג פֿון די לײבן, ־—
דעם לײטער װאָס דו בױסט צום װאָלקן
זאָלםטו מער ניט בױען.
גאָט איז ניט קײן מײדל
און איז ניט קײן אַמאַזימו.

װעםט צו אים ניט קומען אױף דײַן לײטער.
זוך אים אין די טאָלן, צװישן צװײַגן.
שטענדיק איז ער און װעט זײַן אַ צװײטער:
זיצט אױף דײַנע אַקסלען און איז העכער פֿון דײַן שטײַגן.
                         















116
                 די נאָכט און דער טאָג


ניט קײן װאָלקן איז די נאַכט —— אַ ריז־היפּאָפּאָטאַם.
אױף זײַן קאָפּ אַ װײַסער אָדלער חײבט זיך פֿונעם ים.
אַז מע זעט ניט מער דעם אָדלער אין זײַן װײַסן פֿלאַם ־—
אײַנגעשלונגען װערט דער מענטש פֿון ריז־היפּאָפּאָטאַם.
אַז דער מאָנסטער לאָזט פֿון אױבן זיך אַראָפּ אין ים —
נידערט אױף זײַן קאָפּ דער אָדלער אין אַ װײַסן פֿלאַם.
                         

























117
               הימען צט שװאַרצן װאַלד


מאַמע װאַלד, ביסט עלטער פֿון דער נאַכט.
אַראָפּגענידערט פֿון די װאָלקנס בלוען דײַנע װאַםערן
אין שװאַךצן פֿלײש פֿון חאָלץ
אַזױ װי מענטשן.
און דאָך ביסטו געפֿאַנגען בײַ די חיות אין דער ערד —
זײ חאַלטן דײַנע װאַסערפֿיס
פֿאַרקלאַמערט אין די צײנער.
   
ניט קײן װאָלקנס רעגענען, דאָם רעגנט גאָט אַלײן,
   די װאָלקנס, מאַמע, זענען בלױז אַ שאָטן.
   װײנען װײנט אין הױז פֿון דײַנע צװײַגן אונדזער חאַךץ,
   די טרערן, מאַמע, זענען בלױז אַ שאָטן.

אומענדלעך ביסטו. הינטער דיר ־—. די טױערן פֿון גיחנום,
װוּ נשמות פֿלאַטערן װי מאָטן אַרום פֿײַער.
אַלע פֿײגל זאָלן װעלן אױסמעסטן דײַן גרײס ־—
װערן זײ צו לײַטישן געלעכטער. ס'האָט קײן מענטש,
קײן חיה אָדער פֿױגל צו דײַן ברעג נאָך ניט דערבלאָנדזשעט.
אין דיר, אָ, מאַמע, זינגט די לײבין פֿאַר איר קינד אַ װיגליד,
זשיראַפֿן קושן דײַנע פֿינגער, און דער אַלטער העלפֿאַנד
קומט אין דײַנע מוטערלעכע אָרעמס גליקלעך שטאַרבן.
אין דיך איז גוט צו לעבן, גוט צו שטאַרבן.
   
ניט קײן װאָלקנס רעגענען, דאָס רעגנט גאָט אַלײן,
   די װאָלקנס, מאַמע, זענען בלױז אַ שאָטן.
   װײנען װײנט אין חױז פֿון דײַנע צװײַגן אונדזער האַךץ,
   די טרערן, מאַמע, זענען בלױז אַ שאָטן.
                        





.11
             לױבליד פֿאַר אָן אָקס


קומט בֿאַוּװּנדערן מײַן אָקס.
ניטאָ צו אים קײן גלײַכן.
זײַן טאַטע איז געװען די זון,
זײַן מאַמע —־. די לבֿנח.

װײַסער פֿון די שפּריצן מילך די ערשטע
בײַ אַ פֿרױ,
װען זי גיט צו זײגן, איז די וּוײַםקײט פֿון זײַן שטערן.

אין זײַנע אױגן קאָן מען זען די צוקונפֿט.
נאָר איר זאָלט
בעסער זײ ניט עפֿענען
אין רגעס װען זײ דרימלען.

די הערנער זענען מאַסטן פֿון אַ שיף,
אַזאַ װאָס פֿירט אין בױך אַפֿולע אוצרות.

מײדלעך וּוערן אַנדערש אינעם שימער פֿון זײַן פּראַכט.
אין זײער בלוט.—.
אַ װאַרעמקײט פֿון אומבאַקאַנטע מײַלער.


קומט באַװונדערן מײַן אָקס.
ניטאָ צו אים קײן גלײַכן.


װוּ ער באָדט זיך —־ װערן זיס די טײַכן.
                     







119
           די פֿײגלשיף


אַ פֿײגלשיף האָט זיך באַוּױזן
בײַם גרינעם ברעג פֿון זאַנזיבאַר.
קײן מענטשן זעט מען ניט, בלױז פֿײגל,
װאָס זינגען: זאַנזי־זאַנזי־באַר.
דער קאַפּיטאַן איז אַ קאָליברי
און זיצט בײַם רודער װּי אַ חאַר.


ניט שטענדיק זענען די מאַטראָםן
אױף יענער שיף, בײַ זאַנזיבאַר,
געװעזן פֿײגל און געזונגען:
זאַנזי־זאַנזי־באַר.
מיט ביקסן איז געװען געלאָדן
אַ מאָל די שיף בײַ זאַנזיבאַר,
נאָר ס'האָט דער צױבערער מאַלאָטי
געשלאָגן זי מיט פּעסט דערפֿאַר.

ער האָט אַ בלאָז געטאָן, מאַלאָמי,
פֿון גרינעם אינדזל זאַנזיבאַר
די בליטן פֿונעם בױם גרי־גרי, ——.
פֿאַרסמטע בליטן רױט װי זשאַר,
אױף יענער שיף, די שיף מיט ביקסן,
מיט ביקסן קעגן זאַנזיבאַר.
               










110
דעריבער ליגן דאָרט םקעלעטן
און פֿײגל צװיטשערן אָן צער.
און די מאַטראָסן זענען פֿײגל,
װאָס קומען אָן קײן זאַנזיבאַר.
דער קאַפּיטאַן איז אַ קאָליברי
און זיצט בײַם רודער װי אַ האַר.

קײן מענטשן זעט מען ניט, בלױז פֿײגל,
װאָס זינגען: 
               
              זאַנזיזאַנזיבאַר.
               






















111
                         דער הלט
 

1
 אַ חלום איז דער אָדלער, װאָס זײַן חאַרץ איז פֿון אַ מענטש,
 װען דער אָדלער שפּילט זיך מיטן שטורעם
 צװישן פֿעלדזן.
 זעםטו אים אין שטײַג
 איז ער שױן דעמאָלט ניט קײן חלום.
 בלױז אַ בינטל פֿעדערן. מער גאָרניט.
 

11
 אַ חלום איז דער טיגער, װאָס די טיגערישע זון
 חאָט אים צװישן װאַסערפֿאַלן, אױף דער ערד, געבױרן.
 אַלײן זײַן שאָטן איז פֿון ךײנסטן גאָלד און שענעך, קליגער
 פֿון דער קיניגין אין זאַנזיבאַר.
 נאָר װען עס פֿליקן
 יעגערהינט זײַן לײַב,
 איז ער קײן חלום ניט, —... אַ שמאַטע.
 אַ שמאַטע אַ פֿאַרבלוטיקטע. מער גאָרניט.
 

ז11
 אַ חלום איז די פֿרױ, װאָס קומט פֿאַרשלײערט אין דײַן חלום,
 װי אַ פֿױגל אין אַ פֿרעמדער נעסט.
 און אַלע נאַכט
 װיקלט זי פֿון זיך אַראָפּ אַ שלײער נאָך אַ שלײער.
 טעגסטו זײַן אַ לאָמער בעטלער צי אַ העלד, אַ קיניג,
 ביסטו גרײט זיך אױפֿהאַקן דעם קאָפּ
 זי זאָל פֿון דאָרטן
 אַרײַנשװימען אין דײַן געצעלט.
  נאָר האַלטסטו זי בײַם האַרצן.—..
 דאַכט זיך דיר: ניט זי,
  ניט מער קײן חלום.
. אַ פֿרעמדע. אַ פֿאַרךעטערין. מער גאָרניט.
                            


11ב
                     טערמיטן


זײ האָבן שױן פֿאַרנומען אַלע ▮טױזנט בערג פֿון טאָלאָ,
יענע װײַס־באַפּערלטע האַרט־האַרציקע מוראַשקעם.
טךיומפֿירן זײ אַצינד װי מענטשן
איבער די געפֿאַנגענע װאָס ליגן קופּעס־קופּעס
צוזאַמען מיט דער מלכּה אָן אַ קרױן;
איבער די געפֿאַנגענע מיט פֿליגעלעך פֿאַרבךענטע
װאָס קאָנען מער ניט פֿלאַטערן,
כאָטש אָפֿן איז דער הימל...

די, װאָס האַלטן נאָך אין זשיפּען ——.
קנעטן לײם אוּן פֿאַלן
אונטערן געדריק פֿון רױטע ציגל.
זײ בױען פּיראַמידן פֿאַרן אױסדערװײלטן מין,
באַגלײט פֿון בײַטשן, גאָרניט װי אין צװאַנציקסטן יאָךחונדערט...

דערנעבן, אין אַ שטרױענעם געצעלט,
אונטער קאָקוסבײמער, פּאָפּוגײַען װי אַקטיאָרן,
װאָס מאַכן נאָך די קלאַנגען פֿון אַ חתונה בײַ מאַלפּעס, —.־
בײגט זיך בײַ אַ לאָמפּ אַ דיכטער...
עלנט װי אַ טרער,
װאָס האָט ניט קײנעם װער ס'זאָל זי באַװײנען.
זײַנע װערטער
זשיפּען קוּים אָן פֿליגל, װי די קנעכט,
װאָס ליגן קופּעס־קופּעס אױפֿן שלאַכטפֿעלד.
און אױך די מלכּה פֿון די װערטער
טרױערט אָן אַ קרױן...
                       






113
דער דיכטער, מיט זײַן הױקער, איז דער עלנטסטעך פֿון אַלע
באַשעפֿענישן אױף דער װעלט.
זײַן שטימונג איז פֿאַרדזשונגלט.
זײַן הפֿילה קאָן זיך ניט פֿאַרמעסטן
מיטן לײב אין ש ט ו מ ק י י ט;
זײַן קינדהײט זעט אים אױס װי דער צעפֿליקטער אַנטילאָפּ
אין װּילדערניש... אין דרױסן...
װעמען ליבן ן
פֿינצטער.
פֿינצטער.
כאָטש דאָס לעמפּל ברענט.
זײַן קנױט ־—־ אַ קאָברע־שלענגל
שפּריצט מיט פֿײַער.

דער דיכטער װּיל זיך קלאַפּן קאָפּ אָן װאַנט, ——
איז ניט פֿאַראַנען
אַפֿילו דאָ קײן װאַנט.
ער עפֿנט ס'פֿענצטער
און טראַכט, אַ שטײגער, צי דערבײַ די פּאַלמעצװײַגן זענען
באַפֿלעקט מיט פֿײגלמיסט,
צי מיטן פּודער פֿון לבֿנה.

פֿינצטערניש װערט נענטער.
פֿינקלט. שפּרינקלט.
ס'טוט זיך עפּעס אױפֿן שלאַכטפֿעלד 1
חעי, פּאָעט, געשװינדער,
עפֿן איצט פֿון דײַנע לאַנגע אױערן די װועס, ——
דאָס אָטעמען די קופּעס קנעכט אַ הפֿילה:
— גיב אונדז פֿליגל 1
דערבאַרעם זיך אױף דײַנע קינדער, חאַר,
און גיב אונדז פֿליגל 1 1
                          

.11
אַ װינט אַ מלאך טראָגט אַוּועק די תּפֿילה.
ם'קומט צוריק
אַ ברומענדיקער שטורעמלײב,
און רעגן־טראָפּנס פֿאַלן
כּישופֿדיקע, לעבעדיקע אױף די קופּעס קנעכט,
באַפֿליגלען זײ מיט זילבערלעכע פֿליגעלעך
און זשזשזש...
אַ ריזן־מחנה, האַלב, דרײַ פֿערטל טױטע,
דערלאַנגען זיך אַ הײב פֿון אַלע קבֿרים,
פֿלאָטערן צו אים,
צום וּױלדן שטױנענדיקן דיכטער,
צום לעמפּל זײַנעם,
צו דעם צינגל פֿײַער,
צו ליכט,
צו ליכט,
די קיניגין פֿאָרױס —־ —־ ——.

פֿאַר פֿול שױן דאָס געצעלט מיט די באַפֿרײַטע.
נענטער. נענטער.
זײ דרײען זיך אין זוניקן עקסטאַז
אַרום דעם פֿײַער,
צוזאַמען מיט די שאָטנדלעך װאָם גײען אױס פֿאַר תּענוג,
צוזאַמען מיט דעם דיכטערס אָקערשט אױפֿגעלעבטע װערטער,
צוזאַמען מיטן לעמפּל,
מיטן אױסגעלײזטן דיכטער,
צוזאַמען מיטן שטורעמלײב —־. ־— —־.
אָ, נענטער, נענטער, נענטער,
אײדער דעם געצעלט פֿאַרשלינגען פֿלאַמען.
אַ קלאַנג... אַ ליד באַװעגט זיך... סוד פֿון לעבן... סוד פֿון םוד...
און ס'טאַנצט דער דיכטער מיט דער מלכּה, טאַנצט מיט איר צוזאַמען —.
און בײדע ברענען אין אַ קאַראַחאָד.
                          

115
                                   צו אַ טיגער
             

מיר האָבן פּלוצעם זיך דערזען. די צײַט איז ניט געװאָרן.
             האָסט באַװאַכט דעם טױער פֿון גן־עדן.
             איבער דיר צװײ װאַסערפֿאַלן ——.
             שטראָמענדיקע פֿליגל.
             
ברודער 1 האָסט מײַן בליק פֿון שװערן בלײַ
             צעשמאָלצן אין דײַן פֿײַערדיקער מילדקײט.
             פּחדנות חאָט מיר אָפּגעטאָן אַ שפּיצל, ־—
             ניט דערלאָזן דײַנע ליפּן זאָלן מיך פֿאַרזוכן.
             
אַנשטאָט צו ליגן נאַריש אין דער ערד —־
             װאָלט מײַן בלוט געריזלט אין אַ טיגער 1
             
צו שפּעט. איך בין פֿון דיר דערװײַטערט
             צען טױזנט מײַל.
             צוריק צום װאָרט דעם אױסטערליש ניט־זאַטן.

ס19־1954     און כאָטש מיר זענען בײדע פֿרײַ ־— גײען מיר אין קךאַטן.
                                        















116
                     גרינננך ▮פֿקןון▮פֿךיוט
                             קזרצעבאשרהונטן
                             

גרינער אַקװאָריום


א
־—.דײַנע צײן זענען בײנערנע קראַטן. הינטער זײ, אין אַ קרישטאָלענער צעל,
דײַנע געשמידטע װּערטער. געדענק די עצה פֿון אַן עלטערן: די ש ו ל ד י ק ע,
װאָס האָבן אַרײַנגעטאָן אין דײַן בעכער פֿאַרסמטע פּערל—זײ לאָז אַרױס
אױף דער פֿרײַ. װי אַ דאַנק פֿאַרן גענאָד, װעלן זײ בױען דײַן אײביקײט;
נאָר יענע, די א ו מ ש ו ל ד י ק ע, װאָס טרילערן פֿאַלש װי סאָלאָװײען
איבער אַ קבֿר ־—. זײ זאָלסטו ניט שאַנעװען. הענג זײ, װער זײער הלין 1
װײַל קױם לאָזסטו זײ אַרױס פֿון דײַן מױל, צי פֿון דײַן פּען ־— װערן זײ
שדים. די שטערן זאָלן אַזױ ניט אַראָפּפֿאַלן װי איך זאָג דעם אמת! —־.

אָט די צװאה האָט מיר איבערגעלאָזן מיט יאָרן צוריק אין מײַן לעבעדיקער
הײמשטאָט, אַן אַלטער בהור, אַ צעדרומשקעטער פּאָעט, מיט אַ לאַנגן צאָפּ
אַהינטער, װי אַ פֿרישער בעריאָזעװער בעזעם. ס'האָט קײנער ניט געוּװסט
זײַן נאָמען, פֿון װאַנען ער שטאַמט. איך האָב נאָר געוּװּסט, אַז ער שרײַבט
אין הרגום־לשון געגראַמטע בריוּועלעך צוּ ג אָ ט, װּאַרפֿט זײ אַרײַן אין
רױטן פּאָסטקעסטל בײַ דער גרינער בריק, אוּן באַדאַכט און געדולדיק
שפּאַצירט ער בײַ דער װילדע און וּוּאַרט, דער פּאָטשטאַליאָן פֿון הימל זאָל
 אים ברענגען אַן ענטפֿער.



ב
־— גײ איבער װערטער װי איבער אַ מינענפֿעלד: א י י ן פֿאַלשער טראָט,
א י י ן פֿאַלשע באַוּועגונג, און אַלע װערטער, װאָס דו האָסט אױפֿגעציליעט
 אַ גאַנץ לעבן אױף דײַנע אָדערן, װעלן צעפֿליקט װערן מיט דיר צוזאַמען ־—

אַזױ האָט צו מיר געשעפּטשעט מײַן לײַבלעכער שאָטן, װען מיר בײדע,
 געבלענדט פֿון רעפֿלעקטאָרן־וּוּינטמילן, האָבן געצױגן בײַ נאַכט איבער אַ
 בלוטיקן מינענפֿעלד, און מײַן יעדער שפּאַן, װאָס איז געשטעלט געװען
 אױף טױט אָדער לעבן, האָט אַ ריץ געטאָן אין האַרץ, װּי אַ טשװאָק אין
 אַ פֿידל.
                                    


117
ג
קײנער האָט מיך אָבער ניט געװאָרנט, איך זאָל זיך היטן פֿון װערטער,
װאָם זענען שיכּור פֿון יענװעלטיקע מאָנבלומען. דעריבעך בין איך געװאָרן
דער קנעכט פֿון זײער װּילן. און זײער װילן קאָן איך ניט פֿאַרשטײן. און
אַװדאי ניט דעם סוד צי זײ חאָבן מיך ליב אָדער פֿײַנט. זײ פֿירן מלחמות
אין מײַן שאַרבן װי טערמיטן אין אַ מידבר. זײער שלאַכטפֿעלד שלאָגט פֿון
מײַנע אױגן מיטן אָפּשײַן פֿון רובינען. און קינדער װערן גראָ פֿאַר שרעק
װען איך זאָג זײ: גוט־חלום...

אַנוסטן, אין מיטן העלן טאָג, װען כ'בין געלעגן אין גאָרטן, און איבער מיר—־־
אַ צװײַג מאַראַנצן, אָדער קינדער שפּילן זיך מיט גאָלדענע זײפֿנבלאָזן,
האָב איך דערפֿילט אַ באַװעגונג אין דער נשמה. אָחאָ, מײַנע װערטער
קלײַבן זיך אין װעג אַרײַן... בײַ אײנעם אָפּגעהאַלטן אַ נצחון, האָבן זײ,
קענטיק, באַשלאָסן אײַנצונעמען פֿעסטונגען, װאָס קײן שום װערטער
האָבן ביז איצט ניט געקאָנט. בײַ מענטשן, בײַ מלאָכים, און פֿאַר װאָס
ניט בײַ שטערן ז פֿאַךשיכּורט פֿון יענװעלטיקע מאָנבלומען שפּילט זײער
פֿאַנטאַזיע.

טרומײטן שאַלן.
פֿאַקלען וּױ ברענענדיקע פֿײגל.
ם'באַגלײטן זײ ליניעס. ךאַמען פֿון מוזיק.

צו אײנעם אַזאַ װאָרט, װאָס האָט געריטן פֿאָרױס אין אַ קרױן, װוּ עס
פֿינקלען מײַנע טרערן, װײַזט אױס דער אײבערחאַר, בין איך געפֿאַלן
אױף די קני.
־—־ אַזױ לאָזסטו מיך איבער, אָן אַ זײַ־געזונט, אָן אַ צום־װידערזען, אָן
גאָרניט ז יאָרן האָבן מיר געװאַנדערט צוזאַמען, פֿון מײַן צײַט האָסטו
געגעסן, איז אײדער מיר צעשײדן זיך, אײדער גײסט אײַננעמען װעלטן —־.
אײן בקשח 1 נאָר גיב אַ װאָרט אַז װעםט ניט אָפּזאָגן...
.—. מסכּים. איך גיב מײַן װאָרט. נאָר אָן לאַנגע זאַצן. װײַל די זון בײגט זיך
אױף דער בלאָער צװײַג און בלױז אַ ךגע פֿאַלט זי אין אָפּגרונט.
־—־ כ'װיל זען די טױטע 1
                                     

.11
.— אַזאַ פֿאַרלאַנג... נו, מילא. מײַן װאָרט איז מיר טײַערער... ז ע 1

אַ גרינער מעסער האָט אױפֿגעשניטן די ערד.
ס'איז געװאָרן גרין.
גרין.
גרין.
גרינקײט פֿון טונקעלע יאָדלעס דורך אַ נעפּל;
גרינקײט פֿון אַ װאָלקן מיט געפּלאַצטער גאַל;
גרינקײט פֿון מאָכיקע שטײנער אין אַ רעגן י
                                             .
גרינקײט וּואָס אַנטפּלעקט זיך דורך אַ רײף, געקײַקלט פֿון אַ זיבן־יעריקן;
גרינקײט פֿון קרױטבלעטער אין שפּליטערס טױ, װאָס צעבלוטיקן פֿינגער;
ערשטע גרינקײט אונטער צעשמאָלצענעם שנײ אין אַ קאַראַהאָד אַרום אַ
בלאָ בלימעלע;
גרינקײט פֿון אַ האַלב־לבֿנה, װאָס מע זעט זי מיט גרינע אױגן פֿון אונטער
אַ כוּואַליע;
און פֿײַערלעכע גרינקײט פֿון גראָזן, באַזײמט אַרום אַ קבֿר.
גרינקײטן שטראָמען אין גרינקײטן. לײַב אין לײַב. און אָט איז שױן 
פֿאַרװאַנדלט די ערד אין אַ גרינעם אַקװאַריום.
נענטער, נענטער, צוּ דער גרינער װימלעניש 1

איך קוק אַרײַן: מענטשן שוּױמען דאָ וּױ פֿיש. אומצאָליקע פֿאָספֿאָרנע
פּנימער. יונג. אַלט. און יונג־אַלט אין אײנעם. אַלע, װאָס כ'האָב זײ געזען
אַ גאַנץ לעבן און דער טױט האָט זײ געזאַלבט מיט אַ גרינער עקסיסטענץ;
אַלע שװימען זײ אינעם גרינעם אַקוּואַריום, אין אַ מין זײַדענער, לופֿטיקער
מוזיק.
דאָ לעבן די טױטע 1
אוּנטער זײ טײַכן, װעלדער, שטעט ־— אַ ריזיקע פּלאַסטישע מאַפּע, און
אױבן שוּױמט אַרום די זון, אין געשטאַלט פֿון אַ פֿײַערדיקן מענטש.
                                      




219
איך דערקען באַקאַנטע, פֿרײַנד, שכנים און צי פֿאַר זײ מײַן שטרױענעם
הוט:
־— גוט־מאָרגן.
זײ ענטפֿערן מיט גרינע שמײכלען, װי אַ ברונעם ענטפֿערט אַ שטײן מיט
צעבראָכענע רינגען.
מײַנע אױגן פּאַטשן מיט זילבערנע װעסלעס, יאָגן, שװימען, צװישן אַלע
פּנימער. זײ נישטערן, זוכן א י י ן פּנים.
געפֿונען, געפֿוּנען 1 אָט איז דער חלוּם פֿון מײַן חלום ־— —— ——.
——־ דאָס בין איך, טײַערע, איך, איך. די קנײטשן זענען בלױז אַ נעםט פֿון
מײַן בענקשאַפֿט.
מײַנע ליפּן, פֿאַרלאָפֿענע מיט בלוט, צוען זיך צו אירע. נאָר װײ, זײ בלײַבן
הענגען אוּיף דער שױב פֿון אַקװאַריום.
אױך אירע ליפּן שװימען צו מײַנע. איך פֿיל דעם אָטעם פֿון ברענענדיקן
פּונש. די שױב איז אַ קאַלטער חלף צװישן בײדן.
—־־ איך װיל דיר לײענען אַ ליד, װעגן דיר... מוזסט הערן 1
——־ אױסװײניק, ליבער, קען איך דאָס ליד, איך אַלײן האָב דיר געגעבן
די װערטער.
—־ װיל איך דײַן לײַב נאָך אײן מאָל פֿילן 1
־—־ מע קאָן ניט נענטער, די שױב, די שױב...
.— נײן, די גרענעץ װעט באַלד פֿאַרשװינדן, אָט צעזעץ איך די גרינע שױב
מיטן קאָפּ —־. —־

נאָכן צװעלפֿטן זעץ חאָט געפּלאַצט דער אַקוּואַריום.
װוּ זענען די ליפּן, װוּ איז דאָס קול ן
און די טױטע, די טױטע, —— זענען זײ געשטאָרבן ז


ניטאָ קײנער. אַנטקעגן מיר ——. גראָז. און אױבן —־ אַ צװײַג מאַראַנצן,
אָדער קינדער שפּילן זיך מיט גאָלדענע זײפֿנבלאָזן.
                                     




130
                    די פֿרױ אין דער שטרױענער פּאָנאָמע


אין אײנעם אַ טאָג פֿון דער שחיטה־צײַט בין איך געזעסן אין אַ טונקל חדרל
און געשריבן. גלײַך דער מלאך פֿון שירח װאָלט מיר פֿאַרטרױט: ▮אין דײַנע
אײגענע חענט איז די ברירה. װעט דײַן געזאַנג מיך באַגײַסטערן, װעל איך
באַשיצן דיך מיט אַ פֿלאַמיקער שװערד, אלא ניט —־ זאָלסטו ניט חאָבן
קײן טענה... מײַן געװיסן װעט בלײַבן רײן▮.
כ'חאָב זיך דערפֿילט אין חדרל וּױ די הענגענדיקע צונג אין אַ גלאָק. אַ ריר,
אַ צאַפּל — און דער גלאָק װעט זיך באַלד צעקלינגען.
אין דער שטילקײט האָבן זיך געפּיקט װערטער.
ס'האָט זיך דערהערט אַ קלאַפּ פֿוּן אַ פֿינגערבײן אין טיר.
די שטילקײט איז זיך צעלאָפֿן איבערן דיל, װי קװעקזילבער פֿון אַ 
געפּלאַצטן טערמאָמעטער.
▮אַ סכּנח, אַ פֿרײַנד װּיל וּואָרענען▮. איך האָב אָפּגעצױגן דעם ריגל.
ס'באַװײַזט זיך אַ פֿרױ. דער אײַנדרוק — אַ בעטלערין. ס'איז ניט קײן
נאָװינע. אין דער פּױזע צװישן טױט און טױט, װען ס'קיניגט דער הונגער
אין זײַן פֿולער סקעלעטישער גלאָריע, צוּען זיך המונים בעטלערס װי
געשװאָלענע הײשעריקן. נאָר ד י בעטלערין האָט איבערראַשט מיט איר
קלײדונג: אַ שטרױענע זומערהוט, אַ מין פּאַנאַמע, באַפּוצט מיט 
פֿאַרטריקנטע פּאָזעמקעס; אַ לאַנגע אַלטמאָדישע קרינאָלינע.—. אַ רעגן־בױגן
פֿון שמאַטעס; בײַ דער זײַט אַ טאָרבע; פֿון איר האַלדז הענגט אַראָפּ אַ דין
שװאַרצגלאָזיק שנירל און אױף אים אַ בינאָקל אין העלפֿאַנדבײן; און די
שפּיצן פֿון אירע לאַקירקעס — צװײ ראָבן גלאַנציקע מיט אָפֿענע 
בלוטרױטע שנאָבלען.

כ'האָב גאָרנישט געפֿרעגט, נאָר דערלאַנגט אַן אָקרײַעץ ברױט, בײַ די
ראַנדן פֿאַרשימלט.
זי שטעלט אַ פּאָר טריט פֿאָרױס, נעמט דאָס ברױט, לײגט אַװעק אױפֿן טיש
און דערנאָך —— מיט דער שטים פֿון אַ קוקאַװקע.
                                               .
—־ אױב כ'חאָב קײן טעות ניט זענט איר ד ע ר פּאַרשױן, און אױב אַזױ
װעל איך ס'ברױט ניט נעמען.
.— איר קאָנט זיך צוזעצן, מומינקע, װעט אײַך זײַן האַנטיקער. און דאָס
                                    


131
ברױט ן יע, טאַקע שימל. נאָר אױף מײַן װאָרט, קײן אַנדער ברוּיט האָב
איך ניט. מ'עט נאָך דערלעבן צו עסן חלה.
און איך װײַז דער פֿרױ דעם אײנציקן טאַבורעט און אַלײן זעץ איך זיך
אױפֿן טישל, אַנטקעגן.
—־. אױ, ניט דאָס מײן איך, בנאמנות, —— פֿאַרהײבט זי די קרינאָלינע ניט
אײַנצוקנײטשן, װי אַ טענצערין, און זעצט זיך אױפֿן טאַבורעט. ־—. איז
דערלױבט צו פֿרעגן אַ קלײניקײט ן
—. אַ קלײניקײט איז אַ קלײניקײט, מומינקע. איר דאַרפֿט ניט צו מיר
קײן הענטשקעס.
— אָט ליגן בױגנס פּאַפּיר. נאָך פֿריש דער טינט אױף זײ. װער האָט
געשריבן 9
־— איך...
— זענט איר אַ שרײַבער ן
—־ אַ שרײַבער.
ניט בלױז פֿון די אױגן־וּױנקלען —־. פֿון אַלע קנײטשן אירע נעמען קאַפּען
טרערן. אַ ראָזע, שמײכלענדיקע פֿרישקײט, װי אַ נעפּל נאָך אַ מאַיאָװן רעגן,
בליט אַרױס פֿון איר נשמה.
־— אױב אַזױ איז גוט. און אַצינד לאָזט מיר אױסגיסן ס'האַרץ, פֿאַר די
מינוטן װעט אײַך דער אײבערשטער באַצאָלן מיט יאָרן.

זי ציט אַרױס פֿון אַרבל אַ ראָז טיכעלע מיט זילבערנע באַזײמונגען און
באַרירט די ליפּן. פֿון טיכעלע ־— די גסיסה פֿון אַן אַלטן פּאַרפֿום. און זי
דערצײלט:
— מײַן נאָמען איז פֿעליציע פּאָזנאַנסקי. דער שרײַבער י. י. זינגער חאָט
מיך פֿאַראײביקט אין אַ ראָמאַן. אַ מאָל האָב איך אױסגעזען אַנדערש. נאָר
דאָס איז ניט װיכטיק.
זי ציט אַרױס פֿון צװײטן אַרבל נאָך אַ טיכעלע פֿון אַ בונטן פּאַװע־קאָליר,
מיט אַן אַנדער פּאַרפֿום־ריח, װישט אָפּ די פֿײַכטקײט אונטער די אױגן און
דערצײלט װײַטער:
— איז אָט די פֿעליציע, לאָמיר זאָגן ס'איז אַ צװײטע, ניט די בעטלערין
װאָס זיצט דאָ לעבן אײַך, אַ מאָל געוּוען אַן עושרטע. ס'הײסט — איר מאַן
                                    

131
איגנאַץ איז געװען אַ מיליאָנער. נײַן פֿאַבריקן, הונדערטער װעבמאַשינען.
אין אײנעם פֿון זײַנע פּאַלאַצן האָט געװױנט דער פּרעזידענט פֿון שטאָט.
אױסער דעם איז ער געוּוען ערן־קאָנסול פֿוּן פּאָרטוגאַל ־— ——־

דער זונפֿאַרגאַנג באַלײַכט אירע קנײטשן מיטן ליכט פֿון גרינע גליװערעם.
זי װערט דינער, אײַנגעשרומפּענער און זעט אױס װּי אַ מומיע פֿון אַן 
אַלטעגיפּטישער פּרינצעסין.

—— איגנאַצן האָט קײנער ניט ליב געהאַט, זײַן פֿאַמיליע אױך ניט. מ'האָט
אים געהאַלטן פֿאַר אַ מיזאַנטראָפּ. נו, אפֿשר. מע טאָר אַזױ לײַכט ניט
מישפּטן. זײַן מענטשנפֿײַנדשאַפֿט האָט געהאַט אַ סיבה. ער האָט קינדװײַז
צעבראָכן די נאָז װי אַ לײמענעם טעפּל און די גרעסטע פּראָפֿעסאָרן אין
דער װעלט האָבן ניט געקאָנט צונױפֿקלעפּן. האָט ער געמוזט אָנטאָן אַ
צוגעשטעלטע נאָז, אַ גומענע. מחמת דעם האָט ער פֿאַרלאָרן די שטים פֿון
אַ מאַנצביל, האָט גערעדט דין־דין, שױן צ ו דין, װי אַן ערשט געבױרן
קעצעלע.
פֿעליציע האָט אים יאָ ליב געהאַט. און ניט פֿאַר זײַן רײַכקײט, פֿאַר זײַן
באַנעמונג, נײן, זי האָט אים ליב געהאַט פֿאַר זײַן שרײַבן. ער האָט 
געשריבן אין פּױליש אַ פּאָעמע װעגן איובֿן...
אין די נעכט בײַ זיך אין קאַבינעט, פֿלעגט ער אױסטאָן די גומענע נאָז,
ער זאָל פֿרײַער קאָנען אָטעמען און שרײַבן ביז אין העלן טאָג אַרײַן. אוּן
פֿעליציע פֿלעגט זײַן די גליקלעכסטע אין דער װעלט. נײן, ס'איז ניט
פּאָזנאַנסקי דער פֿאַבריקאַנט, ס'איז הײַנע, בײַראָן 1 בײַראָנען האָט געפֿעלט
אַ שטיקל פֿוס ־—. נו, איז ער ניט געװּען דער גרעסטער פּאָעט פֿון זײַן
יאָרהונדערט ן אַזױ אוּיך פּאָזנאַנסקי װאָס אים פֿעלט אַ שטיקל נאָז...

דער זונפֿאַרגאַנג צעגליט פֿון דרױסן דעם קופּערנעם גלאָק פֿון מײַן
בײדעמל. דאָס געװּײן פֿון אַ באַהאַלטן קינד וּואָגלט צו זײַן באַשעפֿער.
און די פֿרױ אין דער שטרױענער פּאַנאַמע האַלט אין דערצײלן:
                                    



233
.— אין ערשטן מלחמח־טאָג האָט זיך אַ דרײ געטאָן ם'ךעדל. אַ שפּליטער
פֿון אַ באָטבע האָט געטראָפֿן איגנאַצן אין קאָפּ. פֿאַך זײַן אױםהױכן די
נשמח חאָט ער פֿאַרשװױרן: פֿעליציע, טײַערע, זע צו ראַטעװען מײַן װעךק,
אין דעם איז מײַן גאַנץ לעבן. מײַן עולם־חזח און עולם־חבא ־— —.. ——.

מיט אײן װאַליזקע אין האַנט איז פֿעליציע אַנטלאָפֿן פֿון דער שטאָט.
אינעװײניק ־— די פּאָעמע װעגן איובֿן, אַ בינטל דימענטן און איך קאָםטיום
װאָס זי האָט געטראָגן אױפֿן מאַסקנבאַל, װען זי האָט זיך באַקענט טיט
איר מאַן. בײַם איבערשװאַרצן די ליטװישע גרענעץ אין אַ שיפֿל איבער
אַ טײַך, האָט זיך דאָס שיפֿל איבערגעקערט און די װאַליזקע איז 
אַרײַנגעפֿאַלן אין װאַםער. דורך אַ נם איז פֿעליציע דערשװוּמען צום ברעג און
דערצײלט דעם גרענעץ־פֿירער װעגן אירע דימענטן, חאָט ער זיו עטלעכע
מאָל אונטערגעטונקט אונטערן װאַםער און אַרױסגעצױגן די װאַליזקע.
געװען אַן ערלעכער פּױער, װי מ'האָט פֿריִער אָפּגערעדט אַזױ האָט מען
זיך שפּעטער צעטײלט: ע ר חאָט באַקומען אַלע דימענטן, און ז י —־
איר מאַנס אײביקײט, זײַן וּוערק, און דעם קאָסטיום װאָס זי האָט געטראָגן
אױפֿן מאַסקנבאַל... איר קאָנט אים זען, פֿעליציע טךאָגט אים אױך
איצטער... זי װיל אין אים טאַנצן אױפֿן מאַסקנבאַל פֿון טױט...

די פֿרױ אין דער שטרױענער פּאַנאַמע דערלאַנגט זיך פּלוצעם אַ שטעל
אױף און מאַכט אַ רעוּועראַנס וּױ אַ מאָל, אױף יענעם הימלישן מאַםקנבאַל.
נאָר װאָס איז געשען ז זי קאָן זיך צוריק ניט אָפּבײגן. איר פּנים טונקלט,
מיניעט זיך װי דורכגעברענט פּאַפּיר און אױף די ראַנדן פֿון איר שטרױענער
פּאַנאַמע בלוטיקן די פּאָזעמקעס.

־— מען דאַרף ניט קײן װאַסער, מען דאַרף ניט. אַ צװיק אונטערן האַרצן,
אַ נאַרישקײט. װי האַלטן מיר ז יאָ, כ'װעל מאַכן בקיצור ־—
זי חאָט שטײענדיק מיך באַקוקט מיטן בינאָקל און איר קול חאָט באַקומען
אַ קלאַנג, װי ס'װאָלט געפּלאַצט אין איר אַן אָדער:
־— אַצינד בין איך אַ בעטלערין. שױן באַלד אַ יאָר אַזױ. געװען אַ צײַט
                                    


.13
װען כ'האָב געלערנט מיט צװײ מײדלעך פּאָרטוגעזיש און פֿאַר יעדער
לעקציע גענומען צװײ קאַרטאָפֿל. נאָר זינט די מײדלעך זענען פֿאַךשװוּנדן
חאָב איך ניט מיט װּעמען צו לערנען פּאָרטוגעזיש. גײ איבער די הײַזעך.
אָבער ניט בלױז צוליבן שטיקל ברױט. איך האָב געװאָלט געפֿינען אַזאַ
אײנעם וּױ איר, אַ שרײַבער, און אים איבערגעבן דאָס מײַסטערװערק פֿון
מײַן טײַערן מאַן. װײַל איך, ליבער מענטש, װעל שױן לאַנג ניט צוען,
װעל גײן באַגעגענען די צװײ מײדלעך... גיט אַ האַנט, אַז איר װעט
אױםהיטן די פּאָעמע װעגן איובֿן אַזױ װי אײַעךע אײגענע פּאַפּירן, און נאָך
דער מלחמה ——. פֿאַרשטײט איר דאָך אַלײן... גיט אַ האַנט ז..

װען איר בײניקע רעכטע האַנט מיט די אײדעלע פּיאַנאָ־פֿינגער האָט זיך
אײַנגעשלאָסן אין מײַנער, האָט די לינקע האַנט אַרױסגעצױגן פֿון טאָרבע אַ
ברוליאָן אין קעשענע־פֿאָרמאַט און אַװעקגעלײגט אױפֿן טיש לעבן 
פֿאַרשימלטן ברױט.

אַז די פֿרױ איז אַראָפּ ־— האָט דער גלאָק זיך צעקלונגען. ער האָט ניט
געקאָנט מער אױסהאַלטן די שטוּמקײט. די שטומקײט פֿון אַלטע מענטשן,
װאָס מען כאַפּט אין די גאַסן.
                                    















135
                             קינדערשע הענטלעד


—־־ —־ אַן אײנציקע, פֿאַרפֿרױרענע שױב אין אַ קעלער. אױף דעם 
יאָדלעװאַלד פֿון שױב —— דער אָפּדרוק פֿון צװײ קינדערשע הענטלעך װי בײַם
דוכנען. דער װאַלד אַנטפּלעקט דורך די הענטלעך דעם דרױסן אוּן אין
קעלער פֿאַלט אַרײַן די זון װי אַ מה אין קבֿר.
די װענט זענען באַצױגן מיט האָריקן שנײ און גלימצערן װי אין אַ זאַלצגרוב.
אױף דר'ערד, אין אַ װינקל, ——. צעוּואָרפֿענע שמאַטעס פֿון אַ געלעגער און
צװישן זײ, וּױ גאָלדענע צײן, װינקען אַרױס באַהאַלטענע שטרױען.
אױף די שמאַטעס — אַ דיקער, פֿאַרטריפֿטער קרבן־מנחה בדפֿוס האלמנה
והאחים ראָם...
דערבײַ, אין אַ טאָפּ זאַמד —— אַ פֿאַרגליװערטע, װאַקסענע ליכט, גלײַך אַ
פֿױגל װּאָלט זיך פּיקן דאָס האַרץ מיט אַ טױטן שנאָבל.
און אין מיטן קעלער, צװישן דעם אָפּדרוק פֿון די קינדערשע הענטלעך אױף
דער שױב און דעם קרבן־מנחה אױף די שמאַטעס פֿון געלעגער —־־ אַ קאָפּ
אַ בראָנדזענער פֿון אַ פֿערד, מיט אַ זילבערנעם פֿלעק וּױ אַ קינזשאַל אױפֿן
שטערן, און קאַלטע, פֿאַראײביקטע אױגן פֿון שװאַרצן מאַרמאָר.

און עס רײדן די קינדערשע הענטלעך פֿון שױב:
ליבער קאָפּ, זײַ מוחל. פֿון לעבעדיקן האַלדז ניט מיר האָבן דיך אָפּגעהאַקט.
װען די לעצטע, לעצטע זענען זיך צעפֿאַלן אין אַש —־ דיך אין אַ יאַטקע
געפֿונען, און פּאַװאָליע, אונטער אַ לאַנגן, פֿרעמדן מאַנטל, דערשלעפּט אין
קעלער. מיט דיר —— געוּואָלט זעטיקן אַ זקנה. עלנט װי דו אַצינד אוּיף דער
ערד איז געלעגן די זקנה דאָ אין װּינקל. צוקאָפּנס ——. אַ ברענענדיקע ליכט.
נאָר פּלוצעם ־— הינט. הינט. הינט. זײ באַפֿאַלן די זקנה. דײַן פֿאַרפֿרױרן
פֿלײש. באַפֿאַלן דעם יוּנגעלע צו װּעלכן מיר געהערן... אױ, װי מיר האָבן
געװאָלט אים העלפֿן... צו דער שױב זיך געצוּיגן, צום פֿאַרשנײטן װאַלד,
און װו זענען מיר, וּװ זענען מיר ן..

װען די קינדערשע הענטלעך פֿון שוּיב דערצײלן ——. שמעלצן זיך די אײַזיקע
צאַפּנס פֿונעם בראָנדזענעם קאָפּ. גלאַנציק, אָטעמדיק װּערט זײַן הױט. זײַן
לינקער אױער פֿאַלט אַרונטער װי אַ לאָק. און אין די אױגן פֿון שװאַרצן
מאַרמאָר באַװּײַזן זיך טרערן.
                                    

136
                                 די איובטע


פֿון צעפֿאַלענע לײמיקע נעסטן, פֿון קראַטן־פֿענצטערלעך און צעבױגענע
טירן צוען זיך צום זונפֿאַרגאַנג ברענענדיקע שמות ־— קינדער מיט 
אױסגעשטרעקטע הענטלעך —... װי די זון וּואָלט זײ געבױרן אױפֿן שולהױף און
אַצינד פֿלאַטערן זײ צוריק צו זײער מאַמען.
אַז די זון באַהאַלט איךע קינדער הינטער אַ װאָלקן, לאָזן זײ איבער זײערע
שװאַרצע טרערן ־— דורכגעגליטע סאַזשע ־— אױף דער גאַלעריע פֿון דער
שטאָטשול.
די צװײ־גאָרנדיקע גאַלעריע, דערהױבן אין אַ פּיראַמיד איבער הענגענדיקע
רװנען פֿון געסלעך און זאַװוּלקעס, איז ניט די זעלביקע וןי זי חאָט 
אױסגעזען תּמיד.
אַצינד איז פֿאַרװאַנדלט די גאַלעריע אין אַן אָדלער איבער אַן אָדלער 1
דער אײבערשטער אָדלער, װאָס האָט אַ קאָפּ פֿון אַ חיה און אַ בלאָע ברוםט
צװישן פּורפּורנע פֿליגל, וּױ אַ קװאַל צװישן רױזן, איז אײַנגעביםן מיט די
נעגל פֿון זײַנע פֿיר בראָנדזענע פֿיס אינעם אונטערשטן.
און דער אונטערשטער אָדלער, װאָס זײַן קאָפּ איז װי דער קאָפּ בײַ אַ
מלאך, מיט אַ בלישטשענדיקער שלאַנג אַרום האַלדז, און זײַנע פֿליגל.—־
צװײ קעגנאיבערדיקע פֿעלדזן איבער אַן אָפּגרונט —— שטײט אַ געבױגענער
איבער דער שטאָטשול. זײַנע צען פֿים ־— קאָלאָנעס אױסגעחאַקט פֿון
זאַלץ.—. װאַקלען זיך אונטער די שװערע פֿליגל.
אױבן, בײַ די בראָנדזענע פֿיס פֿונעם אײבערשטן אָדלער, אױף דעם
הינטערגרונט פֿון זײַן בלאָער ברוסט, זע איך אַ באַהאַלטן מענטשעלע.
.—־ מענטשעלע, װער ביסטו ן
—־ כ'בין דער מאָלער יאַנקל שער, דער מאָלער פֿון די געסלעך...

אין זײַן גרינער, סאַמעטענער מאַרינאַרקע שטײט עך אַנטקעגן אַ לײַװנט.
די מאַרינאַרקע האָט ער אַ מאָל אײַנגעהאַנדלט אין פּאַריז. אײנציק איז זי
געװען אין אונדזער שטאָט. מענטשן פֿלעגן זיך אָפּשטעלן אין גאַס און
באַוּװּנדערן איך שײנקײט. מיט אַ גרױסן מעשענעם חעקל חאָט ער זי
פֿאַרשפּיליעט בײַ זײַן גאָרגל. אירע פֿאַלבן האָבן זיך געמיניעט װי די
                                   



ז13
פֿעדערן פֿון אַ פּאַװע. זי האָט פֿאַרמאָגט אַ צענדליק פֿאַרשײדענע קעשענעס
פֿול מיט פּענדזלען, בלײַערס און בלאָקנאָטן.
איצטער הענגט אױף אים די מאַרינאַרקע אַ געשװאָלענע, באַדעקט מיט
שימל, גלײַך ניט קײן מענטש נאָר אַ האָן װאָלט זי געטראָגן. און דער
פּענדזל, װאָס ער האַלט אין זײַנע צײן, זעט אױס װי אַ חלף.
די קאַסאָקע, װאַסערדיקע אױגן זענען אױסגעפּוקלט ביז איבער דעך נאָז
און צװײ ברידערלעכע טרערן שליסן זײ צוזאַמען.
ער קוקט, דער מאָלער, דאָ אױף די צעקרימטע געסלעך, דאָ אױפֿן לײַװנט,
און גלײבט ניט זײַנע אױגן. זינט ער באַהאַלט זיך אױף דער גאַלעריע זעט
ער הײַנט צום ערשטן מאָל װי זײַן װעלט האָט זיך געביטן.
װער האָט אַנטקעגן אַרױםגעבלאָזן אַ קלױסטער ן און דאָ, װוּ די קײַלערשע
יאַטקע, װי קומט דער ראַטוש ז
װער האָט אָנגעצונדן די לאַמטערנעס אױפֿן טױטן שולהױף ן
נאַכסאָל, טאַטעניו, קומט סקילה דעם גאָונס קלױז? און הלמאַי קומט
שׂרפֿה דעם בײמעלע אױפֿן טױער?
בלױז די רינשטאָקן האָבן זיך ניט געביטן.
זײ אױך 1 גלאַנצן פֿון בלוט...
יאַנקל שער װיל פֿאַרשמירן דעם לײַוּוּנט. װי איז דער אמת, אין אים צי
אין דרױסן ז
און אפֿשר איז גאָר שולדיק זײַן פּאַליטרע, האַ ן
ער האָט אַ מאָל געזען אַ פֿידעלע אין די חענט פֿון אַ מײַסטער. אין מיטן
שפּילן ——. אױ, פֿאַרלױרן די קלאַנגען. עולם שטױנט און האַלט אין שטױנען.
דער מײַסטער איז בלײך, װי דער שטױב פֿון קאַלאָפֿאָניע אונטער די
סטרונעס. נאָר באַלד לײגט ער צו זײַן אױער און זאָגט: חשובֿער עולם,
ס'פֿידעלע האָט אָקערשט אױסגעהױכט די נשמה. איך בעט זיך אױפֿשטעלן
און אָפּגעבן כּבֿוד.

ער לײגט צו זײַן אױער צו דער פּאַליטרע. זי לעבט, זי לעבט.
חענגלעך סאַזשע, פֿון די ברענענדיקע שמות, פֿאַלן אױף זײַנע חאָר, פֿאַלן
אױפֿן לײַװנט.
                                    


138
אַצינד גיט ער אַ כאַפּ פֿון די צײן דעם פּענדזל. דער פּענדזל, גלײַך אין אים
װאָלט אַרײַן דער הונגער פֿונעם קינסטלער, שלינגט און שלינגט פֿאַרבן.
עס פֿאַרשװינדן אױפֿן לײַװּנט די פֿלעקן שנײ. פֿון דער יונגער, פֿרישער,
װעסנעדיקער ערד בליט אַרױס אַלץ בולטער אַ ז ק נ ה.

אַזױ חאָט זי אױסגעזען, די אַכציק־יעריקע. אָט לעבט זי װידער, לעבט
װידער 1 אַ שװאַרצע שבתדיקע קלײד מיט קרישטאָלענע קנעפּעלעך. די
האָר װײַס, בלענדיק װײַס, װי פֿאַרפֿרױרענע מילך. דאָס פּנים — אַ קנױל
זילבערנע קנײטשן. אין זײ צאַפּלען פֿרילינגדיקע ריטשקעס. פּליו, פּליו.
אין די ריטשקעס טאַנצט די זון. װאַרפֿט העזעלעך אין קאַלטע באַגנעטן.
און די זקנה, אַ קאַפּעטשקע געבױגן, טראָגט באַראַנטשיק אַ בלאָנד
מײדעלע ־— ־—

הינטער דער זקנה —־. פּנימער. פּנימער. אַ קױמען מיט אַ געקױלעטן האַלדז.
אױף אײן קני בוקט זיך אין דער לופֿטן אַ פֿענצטער. און דער טױער איבערן
געסל, אונטער וּוּעלכן עס באַװעגט זיך די זקנח, איז מיט אַ שװאַרצן
שפּאַלט.

יאַנקל שער מאַכט אַ שפּאַן אַהינטער. יע, אַזױ האָט זי אױסגעזען, די
אַכציק־יעריקע, עס פֿעלט בלוּיז... האַ, װּאָס פֿעלט ן
זײַנע װאַסערדיקע אױגן װערן אױסגעפּוקלט מער. גיסן זיך איבער אױף
דער פּאַליטרע. אַ נאַסע פֿלעמלדיקע ראָזקײט באַדעקט זײַן פּנים.
די זקנה איז געגאַנגען... מיט אַ של־ראָש אױפֿן שטערן... דעם של־ראָש
האָט זי אױפֿגעהױבן פֿון דר'ערד, פֿון רינשטאָק...
—־. יאַנקל, ביסט אַ מאָלער, מאָל דעם של־ראָש 1

ער טונקט דעם פּענדזל אין די געפֿאַלענע טרערן, אין אַ שפּריצל רױט;
און די זקנח, מיט דער בלאָנדער מײדעלע באַראַנטשיק, שפּאַנט שױן
אונטערן צעשפּאָלטענעם טױער, צוּױשן באַגנעטן, מיט אַ קלײן שטיבעלע
 אױפֿן שטערן, װו עס װױנט גאָט.
                                     


239
—— די א י ו בֿ ט ע, אַזױ װעט חײסן דאָס בילד...

ס'דערלאַנגט אַ ציטער די גאַלעריע. בײדע אָדלערס גיבן זיך אַ הײב. צװײ
פּאָר שטורעמדיקע פֿליגל. צוזאַמען מיטן מאָלער יאַנקל שער, צוזאַמען מיט
דער איובֿטע, צוזאַמען מיטן קנוּענדיקן פֿענצטער, מיטן געסל, אַנטרינען
די אָדלערס אין אַ בליצנדיקן וּואָלקן.
                                    


























1.0
                          די לעצטע פֿון אַלע בלינדע


אירע אױגן זענען פֿאַרפֿלײשט ניט דאָ װוּ בײַ אַלעמען. זײ לעבן אינעװײניק,
אין אַ באַזונדער פּנים ־— צוּױי מאַגנעטישע נעדעלעך.
אָט די נעדעלעך צוען־צו בלוּענדיקע צוּוײַגן, זון און שאָטן, קאָליךן װי
קלאַפּנדיקע אָדערן, פּנימער און, דער עיקר, דאָס פּנים פֿון איר בלינדן
געליבטן.
זײ האָבן בײדע זיך באַגעגנט װי צװײ נעכט און זײער שטײנערנע 
בלינדקײט האָט אַרױסגעשלאָגן פֿונקען.
און אַז ער, מיט אַ פּנים פֿון אַ שױב אין רעגן, קלעטערט בײַ נאַכט איבער
מױערן, די לבֿנה זאָל אים אַראָפּװאַרפֿן אַ זילבערנעם הערינג, שפּילט ער
אױף זײַן לאַנגן ירושהדיקן פֿײַפֿיאָל, שפּילט אַ נאָגנדיקן ניגון, אַ מין
פֿײגלשע לװיה, און זי, אין בײדעמל, זעט איר געליבטן אינעם שפּיגל פֿון
זײַנע קלאַנגען.

אײן מאָל האָט ער זיך ניט אומגעקערט. אַ טױבע סאַזשע האָט באַצױגן דעם
שפּיגל. און זי ——־. װי נאָך אַ בלינדקײט װאָלט אַרײַן אין דער בלינדער 1
זי טאַפּט זײַן שאָטן. די שעװעליורע פֿון זײַן שאָטן. די מאַגנעטישע 
נעדעלעך צוּען אים ניט צו...
עמעץ חאָט אַרײַנגעהאַקט אַ מעסער אין אַ טױטן 1
אירע פֿינגער —־־ צען זשוזשענדיקע בינען ־— קךײַזן איבעך דעם בױדעמדיקן
חלל, װּוּ די לופֿט איז איבערגעברענט װי װײַסער אַש.
־— קום, שװעסטער 1

איר קלײנע, זעענדיקע שװעסטער, אַ האַלב נאַקעטע, אַ בוך אונטערן
אָרעם, צװײ צעפּלעך װי אַן אָפֿענע שער, קװאַלט אַרױם פֿון שימערדיקן
װינקל מיט אַ לעמפּעלע אין האַנט.
־—־ לערן מיך אױס טאַנצן, איך חאָב קײן מאָל ניט געטאַנצט, קײן מאָל
ניט אין לעבן.
דאָם לעמפּל —־ אַ סאָװע מיט אײן אױג ־— בלײַבט הענגען אױף אַ בעלקע.
אונטער אים, אין שײַן פֿונעם בלוטיקן אױג, טאַנצן די צװײ שװעסטער.
ם'באַגלײט זײ דער פֿאַרשװוּנדענער פֿײַפֿיאָל, די פֿײגלשע לװיח...
                                    


1.1
־— אַ דאַנק, טײַערע, אַצינד לאָז מיך אַלײן, איך װּיל זען צי גאָט איז
אַ בלינדער.
אַ ציטער נעמט דורך דאָס בײדעמל, װי אַ נעסט בײַם דערפֿילן אַ זעג.
און די בלינדע גענענט פּאַװאָליע צום לעמפּל, די זשוזשענדיקע פֿינגער
דרײען אַראָפּ דעם קאַפּטור, באַנעצן מיטן קעראָסין אירע צעפּ, איר קלײדל,
און דער סאָװעס אױג טוט אַ פֿלײץ מיט פֿײַער.

איבער געסלעך װי הײלן פֿון גײַםטער —־ זון. זון. זון.
זון אין באַנדאַזשירטע שױבן. זון אין פּנימער. זון אין מתים, װאָס געפֿינען
ניט דעם טױט...
מענטשן, צעשפּאָלטענע אין צװײ באַזונדערע פּראָפֿילן, פֿאַרבײנערן זיך
װידער בײַ דעם רױזיקן אָפּשײַן פֿון איר טאַנץ.
און זי אַלײן, די בלינדע, דורכױס אין פֿײַערדיקע אױגן, צינדט אָן מיט איר
טאַנץ די געסלעך, צינדט אָן די שטאָט, צינדט אָן די װאָלקנס:
— ביסטו בלינד, מײַן גאָט, נעם צו מײַן פֿײַער 1..
                                    

















1.1
                            צװישן צװײ קױמענס


װי דער זכּרון פֿון מלאך־הדומה שװימט האַסטיק די לבֿנה צו די ךויִנען
פֿוּן אַ שװאַרצער גאַס און בלײַבט הענגען צװישן צוּױי קױמענס.
לאַנגע, זידנדיקע שאָטנס קװאַלן אַרױס פֿוּן אירע אָדערן, וּױ שװאַרץ בלוט
פֿון אַ דערהרגעט פֿערד, אוּן צעשמעלצן אונטער זיך, ביזן ברוק, די שנײען.
אַ מענטש אַנטפּלעקט זיך פֿון אַ קױמען, װי אַ װילדע קאַטשקע פֿון אַ
טוּנקעלן װּאַסער:
־— שײנ—דע——לע 1
פֿונעם קױמען, אױף דער אַנדער זײַט גאַס, קריכט אַרױס אַ צװײטער:
— צאַל־—קע!
־— שײנדעלע, מיר מוזן לעבן.
—־ יע, צאַלקע. װי לאַנג ליגן מיר אָדער שטײען מיר אין די קױמענם ן
־—־ ניט לאַנג, סך־הכּל די דריטע לבֿנה. איז דיר קאַלט, שײנדעלע?
——. קאַלט? אַז די לבֿנה באַלײַכט זעט אױס אױף מיר די סאַזשע װי אַ
זילבערפֿוקס. פֿאַר קעלט האָב איך ניט קײן מורא. מע זאָל נאָר אונטן, אין
מױער, ניט אײַנהײצן. מיר דאַכט, פֿונקען צוען זיך פֿון קױמען...
—־ קײנער װױנט ניט אין דער שװאַרצער גאַס. און די פֿונקען זענען
שטערן. מזלדיקע שטערן.
־—־ נײן, צאַלקע, שטערן זענען קאַלט און די פֿונקען.—. הײם, נאָדלדיק.
הײס װי קושן, יע, נאָר אַ סך געפֿערלעכער.
־— שײנדעלע, װעמען האָסטו אין זינען, לאָמיר זײַן אָפֿנהאַרציק. כ'האָב
אַלײן געזען...
־—. אַז מען קושט זיך זעט מען ניט, װי אַזױ האָסטו געזען ן
־—־ לעבן גרוב... אײדער מיר זענען אַנטלאָפֿן, אײדער מיר האָבן זיך
באַהאַלטן אין די קױמענס, האָסטו צו עמעצן געשמײכלט, אַ ז ו י 
געשםײכלט, װער איז ער?
־—־ אײַ, צאַלקע, זײַן אײפֿערזיכטיק אין אַ קױמען... גוט, כ'װעל דיר זאָגן,
ס'איז געװען ־—. ־—. ־—־

אַן אָפּקלאַנג פֿון געקאָװעטע שטיװל האַקט איבער דעם זאַץ.
אין בײדע קױמענס, אײנער אַנטקעגן אַנדערן, איבער דער שװאַרצער גאַס,
פֿאַרשװינדן די פּנימער.
                                     

1.3
                      דער פּױער װאָס האָט געזען גאָט


אין אַ האַלבן קרײַז, װי אַן אָנגעשפּאַנטער בױגן, שטײען אַרום קאַנאַװע
די שיסער מיט פֿאַרקאַשערטע אַרבל און צילן אין אָרעדעלע פֿון מזל▮ ־—..
אין אַ קופּע פֿאַרמישפּטע.
דער אָפּשײַן פֿון אַ מעשענעם שײַטער אין דערבײַוקן װעלדל, מיט בײמער
פֿון האַלב צעפֿאַלענע סקעלעטן, באַשימערט מיט ברענענדיקע שאָטנס
דאָס געבײן פֿון לעבעדיקע טױטע, װאָס אַלע זעען זײ אױס װי אײנעך —
אַזױ זעט אױס ערד, װען אַן אַקער צעשנײַדט און קערט זי איבער.
בלױז די באָבע, מיט בײדע אײניקלעך בײַ די זײַטן —— אַ גרײַז גראָע
אָדלערין םיט צעשפּרײטע פֿליגל, בלױז זי האַלט־אױף די אײביקײט פֿון
איר פּנים.
די באָבע איז פֿאַרבליבן פֿון די לעצטע.
בײדע אײניקלעך קושן אירע הענט מיט פֿאַרחלשטע ליפּן:
—־. באָבע, נאַכסאָל פֿאַלן דאָ אַזױ פֿיל מענטשן ן
די באָבע פֿאַרהײבט דעם קאָפּ. ס'איז בלאָ און לױטער. אײן ךיזיקע לבֿנה.
פֿון דער באָבעס אױגנקװעלכל שװימט אַרױס אַ טרעך, װאָס זי האָט 
אױסבאַהאַלטן לאַנגע יאָרן. די טרער שװימט, ריזלט און פֿאַרפֿלײצט די לבֿנח.
ס'נעמט װאָלקענען, רעגענען, מיט װאַרעמע באָבישע טרערן. זײ, די טרערן,
פֿאַרלעשן דעם שײַטער, פֿילן אָן די קאַנאַװע.
באָבע פֿאַרמאַכט די אױגן און בלינדערהײט אַזױ כאַפּט זי אײן אײניקל ־—.
און לאָזט זיך לױפֿן.
װעמען געראַטעװעט ——. חנהלען צי מירעלעןז מע טאָר ניט קלערן. ס'קינד
שלאָפֿט אוּן די באָבע שעפּטשעט:
—־. חנה־מירעלע, חנה־מירעלע...

זי בלאָנדזשעט אין דער צעװײקטער פֿינצטערניש. אױף די אַקסלען שלאָפֿט
הנה־מירעלע.
באָבע קוּמט אין אַ דאָרף. הינטערן שױב פֿון אַ כאַטע צאַפּלט אַ פֿײַעךל.
באָבע טאָפּטשעט אין װאַסער. פֿאַלט, הײבט זיך אױף, און קלאַפּט אָן אין
כאַטע װי אין האַרץ פֿון אַ מלאך.
־— קטאָ 9
—־ גוטער מענטש, לאָז אַרײַן...
                                  

..1
ס'עפֿנט זיך פּאַװאָליע די טיר, און אַ פּױער, האַלב נאַקעט, מיט אַ
לעמפּעלע אין אײן האַנט און אַ בײַטש אין דער אַנדערער, באַװײַזט זיך
אױפֿן גאַניק.
און ער פֿאַרהײבט די בײַטש איבער דער זקנה.
נאָר דעמאָלט שלאָגט אַרױס אַ קול, װּי אַ װײַסער פֿליגל, פֿון דער 
אַלטיטשקעס ליפּן:
־—־ מענטש, װאָס טוסטו, ביסטו בלינד, זעסטו ניט אַז אין רעגן איז גאָט ן

די לאַנגע בײַטש אין האַנט פֿון פּױער, פֿאַרמאָסטן אױף דער באָבען,
דערלאַנגט אים אַ ביס װי אַ שלאַנג. ער קאָן די האַנט ניט הײבן, ער קאָן
זי ניט אַראָפּלאָזן.
אין שײַן פֿונעם לעמפּעלע זעט ער:
אַן אַלטיטשקע מיט לאַנגע, װײַסע האָר װי באַגאָסן מיט קאַלך. די װיִעס
באַהאַנגען מיט קלײנע טראָפּנס —־. באַנאָדלטע קישעלעך. אױף די אַקסלען
טראָגט זי אַ קינד ——. אַ בלאָ שעפּסעלע.
און הינטער דער באָבען, צוּױשן פֿעדעם רעגן, באַצױגענע מיט צאַפּלדיקע
פּערל, שװעבט אַרום אַ געשטאַלט אוּן ציט אוּיס צום פּױער אַ לאַנגן
בליציקן פֿינגער.
די קני בײגן זיך. דאָס לעמפּל פֿאַלט אַרױס פֿון האַנט. אוּן דאָס בלאָע
שעפּסעלע, אַרום האַלדז, װאַכט אױף:
־—־ באָבע 1
                                   












1.5
                                דאָס רינגעלע


...אַ בינטל סאָפּענדיקע שאָטנס —־. האָבן מיר געצױגן בײַ נאַכט איבער די
חאַלב פֿאַרפֿרױרענע זומפּן, װאָס זײער דינער, אָפּנאַרערישער לבֿנה־אײַז
האָט יעדער װײַלע, דאָ־דאָרטן, זיך געשפּאָלטן מיטן געהױל פֿון אַ װאָלף
אונטער די מידע, צעשניטענע פֿיס.
די װאַסערן ־—־ אַלט און שטאַרק, מיט כּלערלײ קרײַטעכצער און װאָרצלען,
פֿאַרזונקענע פֿײגל און חיות־לונאַטיקער, װאָס די לבֿנה האָט פֿאַרמאַניעט פֿון
די װאַרעמע הײלן און זײ פֿאַרפּלאָנטערט אין די זומפּנעצן —— חאָבן
געשלאָגן מיט אַ שאַרפֿער זױערקײט, װי אַ מין װּישניאַק, װאָס עמעץ האָט
▮געשטעלט אײַנצושטאַרקן▮ מיט טױזנטער יאָרן צוּריק.

דאָס בינטל האָט זיך פֿאַרנומען אַלץ טיפֿער אין די זומפּן. און כאָטש אײנער
חאָט װינציק באַטראַכט דעם אַנדערן, האָבן אַלעמענס פֿאַרלאַנגען זיך
פֿאַרקניפּט אין אַ סודוהדיקער שװּאַרצאַפּל־שפּראַך, און מיר אַלע, 
פֿאַרשיכּורטע פֿון מידקײט, האָבן זיך אַרױפֿגעוּוּאַליעט אױף אַ מאָכיק בערגעלע
און זענען פֿאַרזונקען אין לײמיקן דרעמל.
בלױז די אָטעמס——־ רינגען אין אַ װאַסער ——. עגבערן זיך שטיל אין הילכיקן
קלינגענדיקן הלל און פֿילן אים אָן מיט שװעבנדיקע קרײַזן.
קײנער באַפֿעלט ניט מע זאָל אױפֿשטײן. די ליפּן, װי אָפּגעהאַקטע פֿינגער,
קאָנען זיך ניט באַװעגן...
די לײַבער נעפּלען אַרױס די פֿײַכטע װאַרעמקײט, און די קלײדער, מיט
אײַזיקע, נאָדלדיקע בערשטעלעך, קלעפּן זיך צום לײַב.
נײן, כ'װעל ניט אײַנשלאָפֿן. אײנער מ ו ז װעכטעװען, װי אױבן די לבֿנה.
אױך זי איז פֿאַרמאַטערט פֿון בלאָנדזשען אינעם הימלזומפּ. אױך דאָרטן,
אין הימלזומפּ, איז פֿאַראַן אַ מאָכיק בערגעלע, װי דער נאַכטלעג פֿונעם
זומפּקיניג. נאָר די לבֿנה איז קליגער, לאָזט ניט אָנטאָן זיך אַ כּישוף...
מײַנע פֿיס פֿאַרשװימען אין אַ זיסער פֿאַרפֿרױרנקײט. איך קאָן זײ ניט רירן.
מיטן צודריקן ס'לײַב צום אױפֿגעפּױשטן בערגעלע, װאָס האַלט אין זײַן
שװּאָמיקײט דאָס אײַזיקע װאַסער, הײבט זיך דאָס װאַסער אױף פּאַװאָליע
פֿון דער טיפֿעניש און פֿאַרשמידט מײַן שאַרבן אין אַ דינעם גלאָזיקן פֿורעם.
נאָר דעמאָלט דערשפּירן די שפּיצפֿינגער פֿון מײַנע פֿיס אַ צערטלעכע
                                    


146
גן־עדנדיקע װאַרעמקײט. און פּונקט אַנטקעגן, אין דעך לופֿטן, שמײכלען
צו מיר זילבער־גרינע אױגן, אַדורכגעשטרײַפֿט מיטן בליאַסק פֿון דער לבֿנה.
'—. קײן װאָלף איז דאָס נ י ט —. איז דורכגעלאָפֿן אַ מחשבֿה. אַ װאָלף איז
אַ שׂונא פֿון יעטװעדער שמײכל...

און טאַקע באַלד האָט זיך אַנטפּלעקט, אַז די שמײכלענדיקע זילבער־גרינע
אוּיגן זענען דאָס אײגנטום פֿון אַ מײדל־פּנים און אַז די מײדל אַלײן
װאַרעמט עס מײַנע אײַזיקע פֿיס מיט דער זײַדענער זוניקײט פֿון איר לײַב.
ז י האָט עס אַראָפּגעצױגן מײַנע שװערע, צעפֿליקטע שטיװל און פֿאַרלאָקט
מײַנע פֿיס אין איר װאַרעמער נעסט אַרײַן.
־— דו־דו, שעפּטשעט די מײדל, און איר אָטעם טוליעט זיך צו מײַנעס,
און איר פּנים.— וּױ בלאָער מירמל װאָלט זיך באַװעגן: שױן איבער דרײַ
יאָר װי כ'האָב אַרױסגעשיקט מײַנע בליקן, װאַנדערנדיקע טךערן, דיך צו
געפֿינען. וּוען די ערד האָט זיך איבער מיר פֿאַרשלאָסן ־—. בין איך 
אױפֿגעגאַנגען װי אַ בױם, און װען אַ בײַטש האָט מיך פֿאַריאָגט אין 
שײַטערהױפֿן —־־ האָב איך ס'פֿײַער פֿאַרשלונגען אין־זיך און עס אונטערטעניקט.
מיט װעמענס כּוח ן ־— מיט דײַנעם. דעמאָלט אין גאָרטן, װען מיר האָבן
זיך צעשײדט, האָסטו אַ רינגעלע, דײַן מאַמעס אַ גאָלדן רינגעלע מיט אַ
פֿינקלדיקן רוּבין, אַ מהנה מיר געגעבן. זײַ זיך מודה: האָסט דאָס רינגעלע
פֿאַרכּישופֿט, און מײַן ליבשאַפֿט האָט ניט אױפֿגעהערט צו גלוען װי זײַן
רובין. דאָס איז מײַן גוטער מלאך, אין אים האָבן זיך אָפּגעשלאָגן אַלע
טױטן און, וּױ מילבן אונטער ליכט, זיך צעשמאָלצן.

זי האָט אַראָפּגעצױגן דאָס רינגעלע, צודערלאַנגט נענטער, כ'זאָל עס 
דערקענען, און אױסגעקריצט מיט אים אין דער לופֿטן, װי אין קאָרע פֿון אַ בױם,
זיסע װערטער. ערשט דעמאָלט האָבֿ איך דערפֿילט די װירקלעכקײט, װאָס
פֿאַרשטעלט זיך אָפֿט אין חלוּמות.

ס'האָט זיך דערהערט אַ שטעפּערײַ פֿון אַ קױלן־װאַרפֿער, װאָס האָט 
אױפֿגעהױבן פֿון זומפּ אַ װאָרצל װי אַ נאָז פֿון אַ העלפֿאַנד.
                                    


1.7
דאָס בינטל שאָטנס האָט זיך אַ הײב געטאָן פֿון מאָך און צוריק זיך געלאָזן
אַלץ װײַטער אין די זומפּן.
צװישן די דאַרע, הױלע בײמער, די ▮סוכאָסטאָיעןאָ, האָט זיך גערײכערט
דער טאָג װי געלער שװעבל.
אַ בוטשאַן מיט לאַנגע, רױטע פֿיס, איז געשטאַנען אין שימערדיקן זומפּ
מיטן שנאָבל אײַנגעשמידט אין אײַז.
הינטער אונדז פֿאַלט מען. די פֿאָדערשטע אױגן זעען עס ניט, אָבער די
הינטערשטע אין פּאַטילניצע ־—־ יאָ.
מיט אַ מאָל שטעלט זיך אָפּ די מײדל:
־— איך מוז לױפֿן צוריק, צוּם בערגל, כ'האָב פֿאַרלױרן ס'רינגעלע.
אוּן אײדער איך באַװײַז זי אָפּצוהאַלטן, איז שױן איר האַנט פֿאַרפֿלױגן פֿון
מײַנער, װי אַ וּוײַסע טױב.
כ'בין געבליבן אַלײן.
אַלײן װי דער בוטשאַן, װאָם זײַן שנאָבל איז פֿאַרשמידט אין אײַן.
װער פֿון די חבֿרים ס'איז געפֿאַלן, און װער ס'איז אַנטרונען אין דער
װילדערניש.
איך שרײַ: אַהו 1 ניוכע װי אַ װאָלף נאָך איר אָטעם, לױף אַ באָרװעסער
אַהין און צוריק, און באַץ 1 — פֿאַרזונקען ביזן האַלדז אין אַ װאַסערגרוב.
דער טאָג האָט זיך פֿאַרלאָשן װי אַ שװעבעלע. דאָס פֿאַרברענטע ▮העלצלאָ
אין אַ דינעם רױטלעכן צאַנקען חאָט נאָך באַלױכטן אַ װײַלע דעם
האָריזאָנט.
דערנאָך האָט זיך אַראָפּגעלאָזן די נאַכט װי אַן עקדיש.
אױף מאָרגן, אין דולער בלאָנדזשעניש, חאָב איך ענדלעך דערטאַפּט דאָס
בערגל. נאָר פֿון מײדל איז דאָרט פֿאַרבליבן נאָך װינציקער װי פֿון אַ חלום.
כ'האָב זיך קױם באַפֿרײַט פֿון װאַסערנעץ און דערשלעפּט זיך צו אַ װעלדל,
.— אַ באַװױנטן פֿון לױטער בעריאָזעס.
פֿאַרשיכּורט פֿון יואוש און גלױבן האָב איך אױסגעריסן פֿון דר'ערד אַ
שטײן און גענומען זעצן מיט אים אין אַן אױסגעהױלטער בעריאָזע, דער
עלטסטער אין װאַלד. אײן זעץ מיטן שטײן, נאָך אַ זעץ, נאָך אַ זעץ, ביז
די קלעפּ, ערבֿ־דונערדיקע, דומפּע, חאָבן זיך צעשפּליטעךט אין עכאָם.
                                   


..1
דער שטײן האָט זיך צעקרישלט צוזאַמען מיט מײַנע לעצטע מחשבֿות.
און דעמאָלט האָט זיך אַנטפּלעקט אַ געשטאַלט ־—.
זיך אַנטפּלעקט צװישן די הױכע צעשונדענע בעריאָזעס, װי אַ בעריאָזע
פֿאַרװאַנדלט אין אַ מענטשן.
צו ערשט האָבן זיך באַשאַפֿן שװאַרצאַפּלען ־—. זאַלציקער בורשטין,
אָקערשט פֿון ים אַרױס.
אַ װײַלע שפּעטער — אַ צעפּלאָשעטער קאָפּ אין אַ קרױן פֿון דערנער.
אַרום האַלדז אַ שלאַנג.
אַרום לײַב די קלײדער — צעפֿליקט, צעדריבלט אין זיך הױדענדיקע צױטן.
צװישן זײ ־— דאָס אַנטבלױזטע לײַב, אין מאָן־רױטע פּליאַמעס.
־—־ העי, װער ביסטו, די כּלה פֿון זומפּקיניג ן
די שלאַנג אַרום האַלדז האָט געשאָקלט מיטן קעפּעלע אױף נײן.
די געשטאַלט האָט זיך דערנענטערט.
און פּלוצעם ־— פֿון איר לינקער האַנט פֿינקלט אַ רינגעלע, דאָס רינגעלע
מיטן טראָפּן בלוט פֿון רובין.

...פֿון דעמאָלט אָן, װען אין חלום, װוּ קלאַנגען גײען אַרום װי מענטשן,
אַנטפּלעקט זיך מיר אַ ליד, אַן אױסגעבענקט ליד װאָס כ'חאָב ליב, נאָר בײַם
אױפֿװאַכן װּערט דאָס ליד נעלם, װי די טײַערע מײדל אין יענע זומפּן, ־—
נעם איך זעצן מיט אַ שטײן פֿון װערטער זיך אין האַרצן אַרײַן, זעצן אַזױ
לאַנג, ביז דער שטײן צעקרישלט זיך, ביז איך פֿאַל מיטן לעצטן אָטעם
אױף דר'ערד. אין אַזאַ מינוט, טרעפֿט עס, קומט צו מיך אין דער 
װירקלעכקײט דאָס פֿאַרשװוּנדענע ליד, נאַקעט און צעבלוטיקט, נאָר מיט אַ
גאָלדן רינגעלע פֿון ליבשאַפֿט —־. און עס שמײכלט דורך טךערן.
                                   








1.9
                          צש אָנדענק פֿון אַ פּעלצל


בײַם װערן אַ פּעלצל ביםטו פֿאַרבליבן אַ שעפֿעלע.
װען מײַן מאַמע האָט דיך אױסגעקױפֿט בײַ אַ קירגיז אַ הונדערט־יעריקן
פֿאַך אַ טאָרבעלע זאַלץ און מיך דערפֿרײט מיט דער מחנה צום זיבעטן
געבױרן־טאָג —— איז אַזױ װי דער מאַמעס אָטעם װאָלט אַרײַן אין מײַנע
בײנדלעך, װי איו װאָלט אָנגעטאָן אַ לעבעדיקע זון...
קרומאױגיק און צעשניטן פֿון קינזשאַלן חאָבן מאַרשירט אין שנײען די טעג.
אין דיר האָב איך באַשאַפֿן מײן ערשט ליד —־ אַ שנײמענטש.
אַ גײַסט בין איך געװען אין דײַנע פֿליגל. פֿון זיך אַלײן פֿאַךשװוּנדן. זיבן
שטראַליקע טױבן חאָבן מיך געבראַכט אַהײם.
האָסט מיך באַגלײט איבער צײַטן, לענדער, מיטן ניגון פֿון דער קינדחײט—־..
אַ װאַרעם פֿידעלע.
האָסט געזען װי דער צפֿון־שטערן האָט מיך געטאָן אַ ךאַץ...
װען כ'בין געװאָרן פֿאַר דיר צו גרױס, האָסטו מיר אָפּגעגעבן דײַנע הענט —...
די צװײ אַרבל, צו פֿאַרלענגערן די פֿרײַנדשאַפֿט.
דיך, מײַן פּעלצל, האָב איך פֿאַרטרױט מײַנע לבֿנהדיקע פּאַפּירלעך, מיט
בלינדע צעהאָפּקעטע שורות, װי דער טאַנץ פֿון אַ שיכּור אין שנײ...
און שפּעטער, װען מײַן טױבנשלאַק איז אַװעק מיט די װאָלקנס, װער נאָך,
אױסער דיר און אַ טשאַטע װוּנדן, האָבן מיך באַגלײט 1..
װען מײַן פּנים האָט זיך פֿאַרביטן אין אַ פֿאַרקװעטשטן פֿינגער, האָסטו
ניט דערלאָזן דעם פֿיאָלעטן אײַז צו פֿאַרגליװערן מײַן שמײכל.
און אײן מאָל בײַ נאַכט, אין אַ װאַלד, איבער שלאַנגען באַלזאַמירטע אין
אײַז, האָט אַ פֿרױ באַקומען װײען... און אין דיר, אין דײַן װאַרעמער נעסט,
איז אַרײַן דאָס בלאָע קינדעלע, —־ בלאָ װי דו.
און אַ צװײטן מאָל, —— אַ נאַקעטער, בלױז מיט דיר אױף די אַקסלען, האָב
איך געריטן צו דער מאָרגנדיקער זון איבער אַ שלאַכטפֿעלד.
דער שנײ ——. אַ לױטערער בײַנאַכטיקער הימל. מײַן פֿערד —.־ אַ הימען
איבערן שנײ. פֿונעם שניט אין זײַן אָדערדיקן האַלדז פֿאַלן גאָלדענע 
פֿישעלעו. מײַנע ךיפּן זענען באַצױגן מיט זײַנע. הױט איז איבעריק. ביסטו אױך
געװאָרן איבעריק, צי האָסטו דעךפֿילט מײַן ראַנגלעניש און, װי אַ בליק
װאָס איז אָנגעבלױט פֿון קלוגשאַפֿט, זיך אַראָפּגעלאָזן אין שנײ ז
                                   


150
דיבאָם האָט זיך געשטעלט דאָס פֿערד. זײַן ךײַטעך האָט דערזען —־.
אַ בלאָ שעפֿעלע בלאָנקעט אין דער אײביקײט:
.— מע —— מע... מאַ ־— מע...

און אַ װאָלף, אין שנײ אַ געשליפֿענער, אַ בלאַנקער, פֿירפֿיסיקער מעסער,
שנײַדט די געגנט.
                                  



























151
                            דער טױט פֿון אַן אָקט


מיט ברענענדיקע הערנער, צװײ אױםגעקרימטע װאַקסענע ליכט, אונטער
אַ געלן שטראַליקן אָרעאָל, טראָגט זיך אַן אָקס מיט אַ חײזעריקן רעװען
פֿונעם פֿלאַמענדיקן שטאַל אַרױם, װי אין זײַן האַלדז װאָלט געבליבן שטעקן
אַ גילדענער חלף. דאָס צוגעקלעפּטע טרוקענע מיסט פֿון זײַן הינטערטײל
ךײכערט זיך אין פֿיאָלעטע קנױלן און זײַנע פֿאָדערשטע פֿיס, אַרױף ביז
דער געמבע, פֿלאַקערן בײַם סאַמע פֿלײש װי אונטערגעצונדן װילדגראָז.

דעך פֿאַלנדיקער ערשטער שנײ, גלײַך עמעץ װאָלט פֿאַריאָגט פֿון 
הימלשלאַק אַ ריזיקע טשאַטע פּערל־װײַסע יונגיטשקע טוּיבן, פֿאַרטריבן זײ
אױף דער זינדיקער ערד אין מיטן זײער װאַרעמען שלאָף —־־ דער שנײ
קאָן דעם פֿײַער ניט אײַנלעשן. װען די פֿונקען, די רױטע פֿלוענדיקע נאָדלען,
װעקן אױף מיט אַ דינעם שטאָך די פֿאַלנדיקע טױבן —־ דױערט ניט קײן
▮אױאָ ־—־ און די טױבן װערן פֿאַרשלונגען פֿונעם זשעדנעם פֿײַער. און מיטן
כּוּח פֿון די פֿאַרשלונגענע שנײטױבן בושעװעט נאָך װילדער, מיט מער
הנאה, דאָס פֿײַער אױף זײַן קרבן, שמידט אים אין קופּערנע ריפּן, זיצט
אױף זײַן רוקן װי אַ נאַקעטער סאַטיר און שמײַסט דעם אָקס מיט 
שײַטערדיקע בײַטשן.
צו זײַנע אױערן דערטראָגט זיך אַ מממו, אַ גרױליק בענקענדיקער מממו,
אַ דונער מיט אָפּגעהאַקטע פֿליגל...
ער קאָן ניט ענטפֿערן. ס'מױל איז אָפֿן, נאָר ניט אַנדערש —־־ ער האָט
פֿאַרלױרן די צונג.
זײַן אימפּעט יאָגט אים וּוײַטער, ס'פֿײַער חײבט פֿון דער ערד, פֿון די
שקיעהדיק פֿינצטערע זומפּן װאָס צוען זיך ביז צו אַן אָזערע.

ערשט דעמאָלט, וּוען ער שטורעמט אַרײַן ביז די קני אין אָזערע, און מיט
די פֿאַרטאָפּלטע עליפּסענע אױגן, װי צונױפֿגעשמאָלצן גלאָז פֿון אַ סך
קאָלירן, דערזעט ער אין װאַסער נ אָ ך אַן אָקס, אַ קאַפּױערדיקן, מיט די
ברענענדיקע הערנער אַראָפּ, אין הימל אַרײַן ־—־ נעמט זיך קנײטשן אױף
זײַן פּנים אַ מענטשלעכער שמײכל.

עס פּלאַצן זײַנע קופּערנע ריפּן.
                                   

151
דער שנײ שיט און שיט.

און דער אָקס, דרײט אױס דעם קאָפּ אױף לינקס, אין דער ריכטונג צו זײַן
הײמישן דערפֿל, װאָס פֿון אים איז בלױז פֿאַרבליבן אַ פֿינצטערער קױמען,
װי אַ טױטע חאַנט, און ער טוט זיך קײן ריר ניט.

אַ װײַלע פֿלעמלען נאָך די הערנער, װי ליכט צוקאָפּנס פֿון אַ טױטן, און
לעשן זיך צוזאַמען מיטן טאָג.
                                     

























151
                         הינטערן גאָלדענעם שלײער


די זון, אין גרינע פֿלעקן, אַ הענגענדיקער זומפּ, האָט זעט אױם, באַשלאָסן
קײן מאָל ניט אונטערגײן.
פֿאַרפֿרױרן אין מיטן גאַנג זענען די טריט פֿון בלישטשענדיקן פֿרילינג. זײַן
אָטעס אין װאַלדס טיפֿעניש ־— אַ נאַסער שפּיגל.
בײַם ראַנד פֿון װאַלד — צװײ גײער.
יאָאַכים, דער שמיד פֿון זאָסלע, ־—. פֿאָרױס. אַרום פּעלצל אַ שטריק, אױף
זײַן פּלײצע די שטעך פֿון אַ געלער לאַטע, װאָס דאָ אין װאַלד איז זי 
פֿאַרשװוּנדן. און אױפֿן אַקסל טראָגט ער אַ האַק. די האַק —־ אַ בלאַנקער
סקעלעט פֿון אַ װאָלף, מיטן קאָפּ דעם פּלאַטשיקן אַהינטער. אַ װאָלף אַזאַ,
װאָס האָט אַלײן זיך צעריסן...
דער צװײטער גײער בין איך. אַ זעג, אַ באַצײנערטער פּאַנצער, באַשיצט
מײַנע ריפּן, יאָאַכים האָט דאָס אַזױ מיך אױסגעלערנט אָנצוטאָן די זעג.
▮ס'איז האַנטיקער און מען לאַכט פֿון קױלן▮.

גלײַך יעגער בײַם אױסשמעקן אַ חיה, לױערן מיך בײדע אױף אונדזער
קרבן, דער קרבן באַדאַרף זײַן אַ בױם. אַזאַ בױם, װאָס מע רופֿט ▮
סוכאָסטאָי▮, װאָס זײַן קאָרע צעפֿאַלט װי גלידער פֿון אַ מצורע, די שטאָלענע
װאָרצלען האָבן זיך פֿאַרװאַנדלט אין אָדערן אַש, און דאָס נאַקעטע 
צעשפּאָלטענע לײַב איז העל־בלאָ װי ברענענדיקער ספּירט ——.
מיר לױערן אױף אַ טרוקענעם בױם, זײַן האָלץ זאָל פֿלאַקערן מיט דער
ערשטער שװעבעלע.
דער פֿאַרבלאָנדזשעטער אָקס אין װאַלד, מיט װעמעס בלוט ס'חאָט יאָאַכים
געלאָשן זײַן חאַק ——. פֿרירט שױן אײניקע מעת־לעת בײַ אונדזער 
ערדשטיבל און ניטאָ קײן לײַטיש האָלץ פֿאַר אַ באַטעמטן מאָלצײַט.

דער טױטער אָקס ליגט אין שנײ, אױף אַ זײַט, און זײַן קאַרשיקע פֿעל איז
האַלב אָפּגעשונדן, פֿון האַלדז ביזן דיקן בױך — ניט װײַטער. ס'קומט אױס:
ער ליגט אין אַ װײַס בעט אונטער אַ זײַדענער קאָלדךע...
—־ העי 1
־—־ װאָס איז געשען, יאָאַכים ן
                                   


.5:
— שאַ. אַנטקעגן אַ ▮סוכאָסטאָי▮...
־—. דײַן פֿאַנטאַזיע 1
—.־ נײן, ברודערקע, אַזאַ בױם דערקענט מען בײַ נאַכט. אַרום אים,
זעסט, ־—. אַ גאָלדענער שלײער.
מיר קומען־צו נענטער און יאָאַכים האָט געטראָפֿן: אַ דיקער, אַלטער,
קנאָכיק־צעפֿױלטער דעמב, אָן לײַב און אָן לעבן.
.—. ער װעט קלעקן אָפּצובראָטן אַ סטאַדע אָקסן, טרוקן װי פּעך, ——. זעצט
יאָאַכים די האַק אין בױם אַרײַן.
איך באַטראַכט דעם קרבן נאָך אַ מאָל און די זעג פֿליט אַרונטער פֿון גוף
מיט צװײ שטאָלענע פֿליגל.
־—. יאָאַכים, דער בױם איז אײַנגעהילט אין רױך, עס טרערן מיר די אױגן.
־—. אַ טומאַן איז בײַ אים רױך 1 וּועסנעצײַט װאַנדערן די טומאַנען װי
מענטשן, און זײערע מידע פֿיס רוען אָפּ אױף די בײמער. די זעג, לאָמיר
פֿידלען 1
און די זעג בײַסט אײַן די צײנער אינעם דעמב און דער שנײ אונטן װערט
באַזיפּט מיט פּורפּורנעם זעגמעל.
־— יאָאַכים, אַ טומאַן זאָל זײַן ביטער ז אַ האַרץ ־— נו, יע, אָבער ניט קײן
טומאַן...
יאָאַכים װישט מיטן אַרבל די אױגן און די זעג בלײַבט שטײן אין בױם
װי אַ שיף צװישן קרועס.
מיר טרעטן אָפּ עטלעכע שפּאַנען פֿון דעמב און װאַשן אױם מיט שנײ די
פֿאַרביטערטע אױגן.
־— יאָאַכים, װּאָס זאָגסטו אַצינד ן װעסנעצײַט װאַנדערן די טומאַנען װי
מענטשן...
דער שמיד פֿון זאָסלע האַלט זיך בײַם זײַניקן:
־—. ביטערע טומאַנען. לאָמיר זעגן װײַטער 1
מיר זעגן, זעגן און דאָ, ניט צו גלײבן, פֿון טױטן בױם ־—. אַ לעבעדיקער
ניגון.

און אַ יוד אַנטפּלעקט זיך אונטער הענגענדיקער קאָרע, אין אַ טלית, און
                                    


155
ער שמײכלט טיט דער זעלבער גאַליקער גרינקײט װי די זון װאָס װיל ניט
אונטערגײן:
־—־ אין אָט דעם בױם לעבן מיר שױן אַ צװאַנציק חדשים. יע, מײַנע ייִדן,
מײַן וּוּײַב און איך. אונטן, אין אַ פֿוקסנהײל באַקט זי בולבעס און איך,
אױבן, זאָג ההילים. אַ דאַנק דיר, גאָטעניו, װאָס איך בין ניט אײַנגעשלאָפֿן,
אַ נס, אַ נס. װאָלט איך ניט געזאָגט תּהילים װאָלט איך דאָך אײַנגעשלאָפֿן
און די זעג אײַערע װאָלט מיך דעמאָלט צעשניטן.
                                     

























156
                              אָ לװיה אין רעגן


אַ מאַן מיט אַ שװערן זאַק אױף דער פּלײצע דערנענטערט זיך צו אַ
פֿינצטערער שטאָט אין אַ גאָסרעגן. אַ בליץ ־— דאָס בלוט פֿון אַ 
צעשפּאָלטענעם שפּיגל —־. צינדט אָן דעם רעגנס פֿלײצנדיקע זײַלן.
צװישן זײ —־ דער מאַן מיטן שװערן זאַק.
אַ שװאַרצע חאַלבע לבֿנה, באַזײמט מיט גלוענדיקע ראַנדן, אַזױ זעט
ער אױס.
נײן, אַזאַ רעגן־טעם האָט זײַן צונג נאָך קײן מאָל ניט געפֿילט. ניט קײן
רעגן —— אַ הימלישער כּישוף־מאַכער חאָט צעשמאָלצן די צײַט 1 נעכטן,
חײַנט, מאָרגן ——.. ניטאָ. ניטאָ. דער פֿרילינג פֿון אָדם הראשון און דער
װינטער פֿון אָדם האַחרון זענען צעשמאָלצן אין אַ ריזיקן קעסל װאָס איז
אױסגעשמידט פֿון װאָלקנס. דער קעסל האָט געפּלאַצט. און די צעגאַנגענע
צײַט מבולט אַכזריוהדיק איבער דער ערד, און באַלד־באַלד װעט זי
פֿאַרשלינגען דעם גײער מיט זײַן שװערן זאַק אױף דער פּלײצע.

ער קאָן ניט לײקענען: די פֿיס ג י י ע ן. עס גײען די פֿיס און עס גײט
דער רעגן. אַ סימן, ברודערקע, אַז אָרט איז נאָך אַלץ אױפֿן אָרט, אַז אַ
שפּליטער פֿון דער צײַט־נשמה איז ערגעץ פֿאַרבליבן. ניט סחם ערגעץ ־—־.
נאָר טאַקע אין זײַן ברוסט. קלאַפּ־קלאַפּ —־ די צײַט אַרבעט. צײַט און אָרט
האָבן זיך, קענטיק, ליב. דער שׂכל דער נאַרישער קאָן זײ ניט צעשײדן...

אַ גראָע צעכװאַליעטע װאַנט, װי אין דער װאַנט װאָלטן זיך געטרונקען
װעלף, שװימט אַרױס הינטער די זײַלן פֿון רעגן.
—— דער מאָנאַסטיך פֿונעם הײליקן פּאַװעל.
דאָ, אין מאָנאַסטיר, אין געװעלבטן רוּיט־ציגלדיקן קאַמער פֿון דער 
שװעסטער אורשוליאַ, טרעפֿן זיך וּואַלדמענטשן. אַ מאָל אַנטרינט אַחער אַ 
פֿאַרמישפּטער, מיט קױלן אין לײַב, וּואָס אין מיטן פֿלי חאָבן זײ חרטח
געהאַט... אַ מאָל ־— אַ טיפֿוס־קראַנקער, אין אַ צעפֿליקטן סאָלדאַטסקן
שינעל װי אַ צעשאָסענע פֿאָנע, װאָס בלױז דער אָדלערל אױף זײַן אײנציקן
קנאָפּ טראָגט אים נאָך אױף זײַנע זוניקע פֿליגל.
דאָ, אין מאָנאַסטיר, חאָט אים אורשוליאַ געראַטעװעט. שפּעטער איז זי
                                   


ץ15
געװאָרן די פֿאַרבינדלערין מיטן װאַלד און ער, דער מאַן מיטן זאַק, פֿלעגט
קומען אַהער נאָך ידיעות.
ער געדענקט, אַז לינקס, בײַם צעשױבערטן װעלדל, איז דאָ אַ קאַנאַװע
אונטער דער װאַנט, װאָס איז פֿול מיט בריִענדיקע קראָפּעװע. דורך דאַנען
באַקומט מען זיך אַרײַן אין הױף.
אַצינד וּואָלט ער גרײַלעך װעלן, אַז קראָפּעװע זאָל אים ברוּען און ברענען.
די פֿיס, די הענט, דעס זכּרון —־־ אַבי אים זאָל װּײ טאָן. זענען דװקא אירע
גלאָזיקע נעדעלעך באַהאַלטן פֿון רעגן... אוּי, ברודערקע, װי עס בענקט זיך
אַ מאָל נאָך װײטיק. נאָך אמתן, געשמאַקן װײטיק 1 דאָס קאָן בלױז 
פֿאַרשטײן אַ געלײמטער, װאָס די נעגל פֿון זײַנע פֿינגער זענען איבערגעצױגן
איבערן גאַנצן לײַב.

דאָס זיבעטע פֿענצטערל. זעקס. זיבן. אוּן אָנקלאַפּן צו דער שװעסטער
אוּרשוליאַ דאַרף מען זיבן מאָל.
פּאַװאָליע עפֿנט זיך אַ בלײַענע טיר.
אַ געלע, דערשראָקענע ליכט, מיט אַ װאַקסענעם פֿײַערל —— בינען זענען
אױפֿגעשטאַנען תּחית־המתים פֿון זײער זשומענדיקן װאַקס, ־— בלאָנדזשעט
הינטערװײַלעכץ אין פֿינגער דינע, אײדעלע פֿון אַ גליקלעך־דערשראָקענער
פֿרױ און מאָלט־אױס אױף די רױטע קוּואַדראַטענע ציגל פֿון קאָרידאָר אַ
                       ▮
געדרײטן, װאַסערדיקן שטעג.

די יונגע פֿרױ, זײַן רעטערין, אין אַ נעפּלדיק־צעפֿאַלדעװעט נאַכטהעמד,
שװעבנדיק אַהינטער, מיט די אױגן צום גאַסט, זעט אױס אין קאָרידאָר װי
אַ רוסאַלקע אין פּערל, װאָס טונקט זיך, שוּױמט אוּן מאַניעט אים פֿון 
טונקלברענענדיקע כװאַליעס. און ער, מיטן זאַק אױף דער פּלײצע —— אַ פֿישער
מיט אַ נעץ...
ער לאָזט איבער דעם זאַק אין אַ נישע פֿון קאָרידאָר און די שמאָלע טיר פֿון
אורשוליאַס קאַמער, אַ צודעק פֿון אַ דעמבענער טרונע, װערט פֿאַרהאַקט
הינטער בײדן.
—־. קאָליאַ, װאָס איז געשען, זעסט דאָך אוּיס װי דײַן זײדע ן
                                     


.15
                                                                           ־
קאָליאַ, אָדער קאָפּל, װי מ'האָט אים גערופֿן אין שטוב, ציט זיך אױס אױפֿן
דיל, אין אַ װינקל, מיט די האָריקע הענט איבערן קאָפּ.—.־ ער, דער קאָפּ,
זאָל ניט אַנטלױפֿן.
־—. גערעכט, אוּרשוּליאַ, איך זע אוּיס וּױ מײַן זײדע, װײַל די אײביקע
יונגשאַפֿט איז אַרײַן אין דיר.
זי ברענגט אַ האַנטעך. אַ פּעקל בגדים.
־— טו זיך איבער. די קלײדער זענען דײַנע. האָסט זײ דאָ איבערגעלאָזן
מיט אַ יאָר צוריק.
—— אורשוליאַ, װיפֿל איז דער זײגער ז
.—.. צװײ.
־— אַ דאַנק, ניט כּדאַי בײַטן די קלײדער. אין אַ שעה אַרום וּועל איך צוּען
װײַטער. זעסטו, אַ גלעזל מילך...

װּען אורשוליאַ קומט מיטן גלעזל מילך, שלאָפֿט שױן קאָפּל אַ געשמידטער
אין זיסע קײטן.
זי פֿאַרלײגט זײַנע אָפּהענטיקע הענט אַרום איר נאַקעטן האַלדז און ברענגט
אים, עלעהײ אַ האַלב דערטרונקענעם, צו דעם אינדזל פֿון איר בעט.
אירע ליפּן, שפּיציק־װאַרעמע, שפּרינגען איבער זײַן בײניקן פּנים, װי
פֿײגעלעך װאָס קאָנען נאָך ניט פֿלוּען — איבער דערנער.
ס'נאַכטהעמד נעפּלט פֿון איר אַוּועק. איר זוניק לײַב טריקנט אױס פֿון זײַן
געבײן דעם רעגן.
־— קאָליאַ, כ'האָב דיך פֿרוער געזען אין הלוּם. ביסטו אײנער צי צוּױי ן
נײן, ביסט אײנער, בלױז דעמאָלט װען דו ביסט ניטאָ ביסטו צװײ.
ס'פֿײַער פֿון ליכט —— אַ קאַרליק מיט אַ ברענענדיקן הױקער ־—־. פֿאַרזינקט
אַלץ מער אין זײַן װאַקסענעם קבֿר.
—־ בלױז דעמאָלט װען דו ביסט ניטאָ ביסטו צוּױי...

דער רעגן טוט אַ זעץ אין שױב מיט זײַנע בלײַענע פֿױסטן.
אַ זעץ אין קאָפּלען.
 זײַנע װוּעס פּלאַצן.
                                     


159
װער טוליעט אים ן װער זײגט דעם סם פֿון זײַנע גלידער? אױ, ער קאָן
נאָך פֿאַרשפּעטיקן 1
ער באַפֿרײַט זיך, קאָפּל, פֿון איר זוניקן צױבער, שפּרינגט אַרױס פֿון בעט,
קומט צו לױפֿן מיטן זאַק, װאָס ער האָט איבערגעלאָזן אין קאָךידאָר, און
געשװינד גיט ער אים אַ לײג אױפֿן געלעגער.
אורשוליאַ פֿאַלט צו זײַנע פֿיס מיט אַ געװײן:
־—־ מײַן זאַק מיט זינד, מײַן זאַק מיט זינד 1
־— אורשוליאַ, ניט דײַנע די זינד, קאָנסט זיך איבערצײַגן.

אַ יונגע אַנטבלױזטע פֿרױ אין אַלט־גראָען פֿאַררײכערטן גאָלד פֿון דעך
קאָפּטשענדיקער ליכט, אױפֿן הינטערגרונט פֿון רױטע ציגל, בינדט 
פֿונאַנדער אין בעט, זיך שטיקנדיק פֿון טרערן, דעם ערדענעם צעאַקערטן זאַק און
פּלוצעם דערלאַנגט עך זי פֿון זיך אַ שלײַדעך װי אַן עלעקטךישער
שטראָם —— און אַ מתים־ריח גיט אַ שלאָג אין קאַמער:
אַ טױטער יוּנגל ־—. אַ צעבראָכענע סקולפּטור פֿון בלאָען, דורכזעוקן 
מאַרמאָר, די האָר ——. אַ לאָרבערקראַנץ פֿאַרפֿלאָכטן אַרום דעם שטערן, און די
אונטעךשטע ליפּ, אַ ליגנדיקער פֿרעגצײכן, קוקט אָן פֿון זאַק אַרױס מיט
קבֿרדיקע בליקן די צװײ געשטאַלטן.
—— קאָליאַ, װער איז דער יונגל, װער איז דער טױטער מלאך ז
ער ציט אַריבער דעם זאַק איבער דער צעבראָכענער סקולפּטור און 
דערצײלט:
—— װער איז דער טױטער מלאך ן ס'איז יוליק, מײַן צען־יעריקער פֿרײַנד.
אױף אַ דעמב, אין אַ שנײוקער נעסט, האָב איך דערזען לעבן דער אָזערע
נאַראָטש אַ פֿאַרשנײטן יוּנגל. זײַנע װוּנדן האָבן געלױכטן דורכן שנײ, װי
דאָ אין קאַמער דאָס געבליץ דורכן שײַבל. אַרום דעמב האָט זיך געדרײט
אַ װאָלף מיט אַ צעגריזשעטן שאָטן. קױם כ'האָב זיך צו אים דערנענטערט,
איז דער װאָלף, מיטן שאָטן אין די צײן, פֿאַרשװוּנדן.
איך האָב אַראָפּגענומען דעם יוּנגל פֿון דעמב. ער חאָט אױסגעזען װי אַ
פֿאַרפֿרױרענע סאָװע. און שטעל זיך פֿאָר, אורשוליאַ, מיר האָבן זיך 
דערקענט: אָט די, װּאָס איז אַרומגעשװומען אין מײַן לײַב װי אַ נאָדל, איז
                                   


160
געװען זײַן שװעסטער. און װײםטו װער ס'האָט אים אין שטאָט, אײדער
ער איז געקומען אין װאַלד, געראַטעװעט ן ניט צו גלײבן —— אַ חיצל 1 װען
אַ האָרדע צװײפֿיסיקע פֿײַערן האָבן זיך געיאָגט נאָך מײַן יונגן פֿרײַנד,
האָט אַ היצל פֿאַרװאָרפֿן איבער זײַן האַלדז אַ פּעטליע און אים באַהאַלטן
צװישן געכאַפּטע הינט אין װאָגן.
זינט איך האָב געפֿונען דעם יוּנגל אױפֿן דעמב, איז ער געװאָרן מײַן
שװאַרצאַפּל.
צוריק אַ חודש, װען די ערשטע פֿיאָלעטע בוטשאַנען האָבן אַ צי געטאָן אַ
װעסנעדיקן שמײכל איבערן װאַלד, האָט דער שׂונא אַרײַנגענומען אונדזערע
מענטשן אין אַ פּאָדקעװע. ס'חאָט אױםגעזען, אַז מיר חאָבן בלױז אײן
װעג: זיך פֿאַראײניקן מיט די װאַלדמענטשן פֿון קאָמאַנדיר טשאַרנאָהוז
אױף דער אַנדער זײַט נאַראָטש.
ס'איז געװען אַ פֿאָספֿאָרנע לבֿנה־נאַכט.
אין אַ לאַנגער שורה, וּױ מוראַשקעס, צוען מיר איבערן אײַז פֿון דער אָזערע.
יוליקן טראָג איך אוּיפֿן אַקסל. אַ לעבעדיקע הפֿילה. אױפֿן דעמב האָט ער
אָפּגעפֿרױרן בײדע פֿיסלעך. באַבסקע רפֿואות האָבן װינציק געהאָלפֿן. זײַן
אָטעם און מײַנער ——. אײן אָטעם. נײן, מיר האָבן זיך בײדע געביטן מיט
די אָטעמס.
אין מיטן אָזערע, אױס בערגלעך שנײ, האָט פּלוּצעם זיך אַ הײב געטאָן דער
שׂונא. די נאַכט, אַ פֿיאָלעטער פּאָזשאַר, האָט אָנגעצונדן אין אײַז אונדזערע
פּנימער. איך האָב אױסגעװאַשן מיט בלוט מײַנע אױגן, די שוּוערדיקײט
פֿון שנײ▮און פֿײַער זאָל ניט װערן טעמפּ, און מיט דער לעבעדיקער הפֿילה
אױפֿן אַקסל, און מיט פֿיס װאָס זענען געװאָרן היוּה, לױף איך צװישן קוּילן
אַלץ נענטער, נענטער צו די יאָדלעס אױפֿן אַנדערן ברעג. און דאָ ——. ערשט
אַ װאָלף, אַ גרינער פֿונקען־שפּריצנדיקער װאָלף, מיט זײַן שאָטן אין די
צײן, יאָגט, יאָגט זיך נאָך אונדז בײדן, און שױן דערלאַנגט ער אַ שפּרונג
אױף דעם יונגל, דעם פֿאַרקלאַמערטן אַרום מײַן האַלדז. נאָר אין יענעם
אוּיגנבליק, ס'קלינגט וּױ אַ מעשׂהלע פֿון הנך, װען דער װאָלף איז געהאַנגען
אין דער לופֿטן, האָט דעם שונאס קױל אַדורכגעהאַקט זײַן שאַרבן.
אין אײניקע טעג נאָך דער שלאַכט, זי איז געבליבן פֿאַרקריצט אין דער
                                    


161
אײַזיקער מגילה, איז יוליק פֿאַרשװוּנדן. װי אַזױ ז ער איז דאָך קױם
געשטאַנען אױף די פֿיסלעך ז אױף דעם קאָן איך ניט ענטפֿערן. האָב אים
לאַנג־לאַנג אַרומגעזוכט און ענדלעך אים געפֿונען לעבן טױטן וּואָלף.
יוליק האָט באַװײנט זײַן רעטער. כ'האָב ניט געקאָנט אים אַוּועקנעמען
פֿונעם טױטן װאָלף.
——־ ס'איז ניט קײן װאָלף ־—. האָט ער געטענהט, —־ אַ הונט, אַ הונט 1 אײן
שטערן האָט באַשיצט בײדן, װען דער היצל האָט זיך דערבאַרעמט איבערן
יונגל און אים באַהאַלטן אין װאָגן. שפּעטער, באַנאַנד מיטן באַפֿרײַטן הונט,
איז ער געקומען אין וּואַלד.
בײַ נאַכט, װען יוליק איז געשלאָפֿן אױף דער אָזעךע, צוגעטוליעט צו דער
אײַזיקער פֿעל, האָב איך צוגענומען פֿון אים די באַשעפֿעניש און ערגעץ
באַגראָבן. נאָר דער יונגל האָט ניט אױפֿגעהערט כליפּען:
—־ איך װיל צו א י ם, װאָס איז אַרײַן אין דער לבֿנה...
פֿון דעמאָלט האָט ער ניט געגעסן. בלױז אײַז געשלונגען. און אַלײן געװאָרן
אײַז. אַ פֿאַרפֿרױרענער ניגון.
זאָג אַלײן: זאָל איך מקבר זײַן יוליקן אין אַ זומפּ ן איבערלאָזן אין 
זשאַװערדיקן הפֿקר זײַן געבײן ז אַ חודש האָב איך געטראָגן מײַן טױט ברודערל
אױף דער פּלײצע. איך װיל אים באַערדיקן אין שטאָט פֿון זײַן געבױרן.
אורשוליאַ, װיפֿל איז דער זײגער ן
־— דרײַ.
—־. ניט פֿאַרשפּעטיקט. ביז באַגינען װעל איך אַלץ באַװײַזן.
—־ קאָליאַ, אין שטאָט איז פֿול מיליטער. אױף דער גרינער בריק הענגען
חבֿרים.
.— רעגן איז אַ גוטער פּאַנצער. די חימלישע חילות װעלן פֿאַריאָגן די
ערדישע. אַ רידל, אַ קלײנער רידל איז דאָ פֿאַראַן ן
אורשוליאַ טוט זיך אָן אין קאָפּלס קלײדער, װאָס ער האָט איבערגעלאָזן
מיט אַ יאָר צוריק אין מאָנאַסטיר. זי קומט מיט אַ רידל און שטעלט זיך
לעבן בעט.
־— קאָליאַ, דער פּאַנצער װעט באַשיצן בײדן 1
                                     



161
קאָפּל נעמט דעם זאַק אױף דער פּלײצע. װידער זעט עך אױם אין זײַן
געבױגנקײט: אַ שװאַרצע האַלבע לבֿנה באַזײמט מיט גלוענדיקע ראַנדן.
אורשוליאַ ריגלט אױף די טיר. און אײדער זײ קנױלן זיך אַרױם פֿון קאַמער,
נעמט זי מיט דעם לײַלעך פֿון בעט אונטערן מאַנטל.
און די ליכט ־— אַ קאַרליק מיט אַ ברענענדיקן הױקער — באַגלײט מיט
איר לעצטער װאַקסענער טרער די לוּױה אין רעגן.
                                    




























163
                        דאָס קעטטעלע פֿון פּימסנהאָלץ


ער געדענקט שױן אַלײן ניט װער ס'האָט אים פֿאַרטרױט די געחײמעניש.
קאָן זײַן אַ חלום.
אַ חלום־קאַרליק, אױף קװעקזילבערנע פֿיםלעך, חאָט זיו אַרײַנגעגנבֿעט
אין זײַן נשמח, דורך אַ פֿענצטערל אַזאַ, װאָס ער האָט פֿאַרגעסן אינעװײניק
צושליסן און אים דערצײלט דעם סוד.
ס'קאָן אױך זײַן, אַזױ מײנט ער, אַז דער זקן, װאָס האָט זיך אױסבאַחאַלטן
אין אַן אוהל אױפֿן בית־עולם און געװאַרט ביזקל זײַן לאַנגע פּורפּורנע
באָרד, װי אַ צװײַג ראַבינעס, װעט אַרײַנװאַקסן אין דער ערד און אים
צוּװאָרצלען צו די טױטע — האָט עס אים דערצײלט מיט זײַנע 
שטאַמלענדיקע ליפּן.
און אפֿשר — ער קאָן ניט שװערן אַז נ י ט.— האָט דעם סוד אים 
אױסגעקלאָגט אױף מאַמע־לשון אַ קוקאַװקע.
ער געדענקט ניט ו ו ע ר, נאָר עמעץ האָט אים אין יענער צײַט 
אַרײַנגעשושקעט, אַז דאָרטן־און־דאָרטן, אױף טאָטערשע גאַס אין אַ ברונעם, איז
באַהאַלטן אַ קעסטעלע פֿון פּימסנהאָלץ, װאָס איז פֿול םיט די טײַערםטע
דימענטן ־— אײנציקע אין דער װעלט.
דער פֿײַערדיקער עק פֿון מלחמח האָט זיך נאָך געצױגן דורך דער טױטער
שטאָט, װי אַ ריזיקע, פּרעהיסטאָרישע באַשעפֿעניש.
די שװאַרצע פּלעצער פֿון אָפּגעברענטע מױערן האָבן באַלאַגערט לײמיקע
װאָלקנס, גלײַך די װאָלקנס וּואָלטן אַראָפּגענידערט אָפּצובױען די שטאָט...


אין אײנער אַ נאַכט האָט דער מענטש, אָנגעטאָן אין פּאַפּירענע בגדים,
װאָס ער האָט געהאַט פֿאַר זיך אױפֿגענײט פֿון שמות פֿון הײליקע ספֿרים,
זיך געלאָזן פֿון בית־עולם צו טאָטערשע גאַס אױפֿצוזוכן דעם ברונעם.
װײַל כאָטש ער איז געװען עלנט װי אַ פֿינגער, האָט די מעשׂה מיטן
קעסטעלע פֿון פּימסנהאָלץ דערװאַרעמט זײַן געבײן.
לאַנג זוכן דעם ברונעם האָט ער ניט באַדאַרפֿט. די לבֿנה האָט מיט בליציקן
שימל אַרומגעלעקט זײַנע װענטלעך און דערבײַ איז געלעגן דער 
ברונעמשטאַנג, װי אַ תּליה װאָס קניט פֿאַרן געהאַנגענעם.
און דער מענטש האָט אַרײַנגעקוקט אינעװײניק און גאָרנישט ניט געזען,
                                   


.16
װײַל זײַן פּנים איז באַפֿלעקט געװאָרן פֿון שפּינװעבס בײַם בײגן זיך
איבערן מױל פֿון ברונעם.
חאָט ער צעךיסן אױפֿן פּנים די בלינדע שפּינװעב־נעץ און אַרײַנגעװאָרפֿן
אין ברונעם אַ שטײן אױסצומעסטן, װעדליק דער צײַט פֿון זײַן פֿאַלן,
די טיפֿעניש.
דער שטײן חאָט אים געענטפֿערט.
און דעמאָלט חאָט ער פֿון בוזעם אױסגעפּלאָנטערט אַ שטריק, זי 
פֿאַרקניפּט אַרום אַ חאָק, און װי אַ קױמען־קערער אין אַ קױמען זיך 
אַרונטערגעלאָזן אין ברונעם.
לעבלעך איז געװען דאָס װאַסער װי דאָס חאַרץ פֿון אַן אָקאָרשט 
געשטאָרבענעם.
און ערשט דעמאָלט װען די לבֿנה, װי אַ פּערלנע טורקלטױב, האָט 
אַרױסגעפֿליגלט מיט אַ זיפֿץ פֿון ברונעם, האָט דער מענטש אױםגעפֿונען אונטערן
װאַסער דאָס קעסטעלע פֿון פּימסנהאָלץ, אין בוזעם עס בֿאַחאַלטן, און זײַנע
בײנער האָבן געזונגען בײַם אַרױפֿצוּען זיך אױבן.
דער מאָרגן־שטערן איז געחאַנגען איבער דער געגנט װי אַ טראָפּן בלוט.

און דער מענטש איז געלאָפֿן איבער טלוּענדיקע חאָלאָװעשקעם, ביז װאַנען
ער איז דערלאָפֿן צום אַלטן בית־עולם.
ערשט דאָרטן, מיט אַ קלאַפּנדיק האַרץ, און מיט אױגן װי װילדע 
מאָנבלומען, האָט ער אין בײדע הענט אַרײַנגענומען דעם אוצר און עס געהאַלטן
אַנטקעגן.
און ער האָט דערזען אַ ——. שאַרבן.
אַ שאַרבן װי אַלטער פּאַרמעט, מיט שטױנענדיקע צװײ לעכער און מיט
אַ קלוּגן, לעבעדיקן שמײכל, האָט אים אָנגעקוקט אין דער מפּולת און —־
ניט אױסגערעדט קײן װאָרט...
—־ שאַרבן, װי איז דײַן נאָמען ן
און אַז די צײן די פֿאַרביסענע פֿונעם שאַרבן האָבן אױף דעם ניט 
געענטפֿערט, האָט דער מענטש מער ניט אױסגעהאַלטן און אים אַ שלײַדער
געטאָן אָן דר'ערד װי משה די לוחות...
                                   


165
נאָר באַלד איז אים געקומען אױפֿן רעיון, אַז דער שאַרבן איז ענלעך צו
זײַן טאַטן.
חאָט ער באַדעקט מיט קושן דעם לעבעדיקן שמײכל און זײַנע פֿײַעךדיקע
טרעךן האָבן זיך איבערגעגאָסן אין דעם שאַרבנס לעכער.
בײַם קושן אים האָט ער דערפֿילט אַ הײמישקײט. אַ װאַרעמער ניגון האָט
זיך צעשפּילט אין זײַנע אָדערן.
אָבער פּלוצעם האָט אים אַ װיסטער כּוח אַ זעץ געטאָן אַהינטער:
—־ נײן, ס'איז ניט דער טאַטע, יענער האָט אַזױ ניט אױסגעזען...
און ער האָט נאָך אַ מאָל אין בײדע הענט אַרײַנגענומען דעם שאַרבן און
װי אַ חונט אַ צעשלאָגענער דערלאַנגט אַ װאָיע:
־— װי —— איז ——. דײַן — נאָ — מען ן 1
און דעמאָלמ האָט דער מענטש דערחערט זײַן אײגענעם נאָמען...
און ער האָט דערפֿילט, אַז דער קאָפּ, װאָס ער טראָגט שױן אַזױ פֿיל יאָרן
אױף די אַקסלען, איז ניט זײַנער.

חאָט ער אױף זײַן קאָפּ אַרױפֿגעטאָן דעם שאַרבן, און צוהאַלטנדיק אים
אַזױ מיט בײדע הענט, אין די פּאַפּירענע בגדים, װאָס ער האָט געהאַט
פֿאַר זיך אױפֿגענײט פֿון שמות פֿון הײליקע ספֿרים —־ האָט ער זיך 
אַװעקגעלאָזן איבער דער טױטער שטאָט צו באַגעגענען די גאולח...
                                  














166
                                  באָמקע


אַז באָמקע, נאָך אַ יאָר פֿינצטערניש, האָט אין דער באַפֿרײַטער שטאָט זיך
אַרױסגעהױבן פֿון די קאַנאַלן, האָט ער דערמאָנט אָן אַ בירגער פֿון פּאָמפּײ,
װאָס די לאַװע האָט אים באַגאָסן מיט צעשמאָלצענע דימענטן.
זײַנע דינע, דורכזעעװּדיקע פֿיס, לעבעדיקע טײלן פֿון אַ טױטער שפּין,
זענען שטײן געבליבן אין אַ שמאָל געסל ־— אַ שװאַרצער אָרון.
די זון איז אים באַפֿאַלן װי אַ הײשעריק.
מױערן פֿוּן בײדע זײַטן געסל ־—־. שפּילצײַג פֿון דער קינדחײט.
ראָז און ראָז אין אַ װעלט פֿון ראָזקײט.
ס'האָט אים װער אַ צי געטאָן בײַם אַקסל. אַ דרײ דעם קאָפּ ־—. אַ מײַזעלע.
—־. אַך, דאָס ביםטו, פֿאַרבענקט זיך נאָך באָמקען ז װײַזט אױס, ניט פֿאַראַן
קײנער, װאָס זאָל דיר זינגען אין קאַנאַל אַ זמרל ן נו, מיר װּעלן בלײַבן
גוטע פֿרײַנד אױך דאָ. זע נאָר װי ראָז די מױערן1 פֿון װאַנען אַזאַ ראָזקײטן..
און באָמקע צערטלט זי, די גראָוּנקע, אױף זײַן אַקסל. דערמאָנט זיך, אַז
אַ מאָל פֿלעגט ער אַזוּי האַלובען זײַן בלימעלען.
בײַם קלאַנג ב ל י מ ע ל ע פֿאַרשװינדט די ראָזקײט. די מױערן —— ניט קײן
שפּילצײַג נאָר לײמענע סקעלעטן. איבער זײ שוּועבט אַ װאָלקנדל ־—. אַ
מלאך מיט פֿאַרסאַזשעטע פֿליגל.
—־ באָמקע ־—.. צוּפּט אים דאָס מײַזעלע —־ און װאָס װײַטער ן
זײַן זכּרון —— אַ שטעג צװישן זאַנגען. די זאַנגען שנײַדט מען, און מיטן
אױסשנײַדן —— ניטאָ דער שטעג.
־— באָמקע, ביסט אַ מײַזעלע וּױ איך, ניט פֿאַר דײַנטװעגן די באַפֿרײַטע
שטאָט. װו איז די נקמה ן
דער מלאך מיט די פֿאַרסאַזשעטע פֿליגל טראָגט אַװעק דאָס געסל — דעם
שװאַרצן אָרון.
אַנטקעגן, װי די קאָרעטע פֿון אַ טײַך אַן אױסגעטריקנטן, מיטן זאַמדיקן
זילבער פֿוּן טױטע פֿיש, אַנטפּלעקט זיך פֿאַר אים אַ מגושמדיק ברײטע
גאַס אָן אַ לעבעדיק הױז בײַ די קאַנטן, און איבער איר מאַרשירן די נײַע
סאָלדאַטן מיט אַן אָרקעסטער, װאָס דערלאַנגט אַזאַ מעשענע מוזיק, װי
דונערן װאָלטן טאַנצן אוּיף אַ חתונה.
װען דער אָרקעסטער אין אײנעם מיט די סאָלדאַטן װערט נעלם, בלײַבן
                                    


ץ26
נאָך זײַנע קלאַנגען ־—. שטױבזײַלן פֿון צעהאַקטן שטײנקױל.
באָרװעסע ייִנגלעך, מיט קורצע, פֿאַררױכערטע ביקסלעך אין האַנט, פֿיךן
צװישן די זײַלן אַ געבונדענעם פּאַרשױן.
־— װער איז דער בר־מזל ז ־—. שטעלט באָמקע אָפּ אַ דערבײַוקן.
— אַ פֿױגל מיט קעשענעס. דער פֿרוּערדיקער תּלין פֿון שטאָט. מע פֿירט
אים הענגען.
— אַזױ, דער תּלין, מײַן תּלין ז
און באָמקע נעמט יאָגן איבערן ברוק און יאָגט אָן דעם ▮פֿױגל מיט
קעשענעס▮.
נאָר אײנער װאָס פֿירט דעם געבונדענעם, אַ יוּנגל אין אַ באַראַשקענער
פּאַפּאַכע, מיט אַ פּנים אין גרינע זומער־שפּרינקלעך, װי די זון װאָלט אים
באַלױכטן דורך אַ נעץ, שטעלט אָן זײַן ביקסל אַנטקעגן באָמקען.
—־ בירגער, װוּהין ן
——. זען דעם תלין.
־— דאָ ——. ניט. אין בערנאַרדינער גאָרטן...

דער זכּרון, אַ מאָלער, מישט אין באָמקען זײַנע פֿאַרבן. ער מישט זײ אױף
דער פּאַליטרע װי נשמוה. און מיט אַ לאַנגן בליץ טונקט ער אין זײ און
מאָלט, מאָלט:

...אַ מאַרצאָװע נאַכט. בײַם פּױער אין דער כאַלופּע, װוּ ער מיט בלימעלען
באַהאַלטן זיך, שלאָגט אַרױס אַ פּאָזשאַר. קעץ יאָמערן אין משוגענער
זיסקײט. מיטן קינד אין בוזעם װי אַ קענגור, שפּרינגט באָמקע פֿונעם
בױדעם אין אַ בערגל שנײ. זײערע קװעקזילבערנע שאָטנס װילן אָניאָגן אַ
צװײטע װעלט. די צװײטע װעלט איז אױפֿן אַנדער ברעג טײַך. נאָר 
חײַנטיקע נאַכט איז באַלעבאָס דער טײַװל. דער אײַזדעק פֿונעם הײמישן
טײַך ־— פּלאַצט. פּלאַצט פֿון געלעכטער. װי אָקסן בײַם דערשמעקן בלוט
רעװען זײַנע קרוּעס; און איבער זײ —־ באָמקע און בלימעלע. די טריט
געמאָסטן און געוּװיגן װי אוצרוה. אַ קרועלע צעװײנט זיך מיט אַ קינדיש
געװײן. נאָר טײַוּול צו דאַנקען 1 ־— אַריבער, אַריבער 1
                                   


168
זײער שאָטן אױפֿן ברעג — װער חאָט אָפּגעטאָן אַ כּישוף מיט זײער
שאָטן ן אַ שאָטן מיט פּיאַװקענע אױגן, אַ שאָטן מיט אַ לעמפּל 1

...אַרום אַ קאַרשנבױם װי אַ ליוסטרע —־ צװײ תּליות. דער, װאָם מע פֿירט
אים איצט אַ געבונדענעם, חענגט צו ערשט בלימעלען. װי אַ 
פֿרילינגבלימעלע צאַפּלט זי אין דער יום־טובֿדיקער בלאָקײט. און איבער איר —,
שװאַלבן. צװיטשערדיקע שוּואַלבן.
װען ער הענגט באָמקען —— רײַסט זיך אָפּ די שטריק, און אַ גאָלמעסער
פֿאַלט אַרוּיס פֿון זײַן קעשענע.
־— װי אַזױ חאָסטו באַהאַלטן דעם גאָלמעסער ז ־—.. פֿרעגט דער תּלין.
.— ס'איז מײַן געהײמעניש.
——. באַנוצן קאָנסטו אים ן
—־. יע...
— בלײַבסט לעבן. איך באַדאַרף אַ גאָלער.
און אָט זײפֿט ער אים די מאָרדע, דעם תּלין, און פֿירט מיטן גאָלמעסער.
װען עס קומט צום גאָנערדיקן האַלדז, טוט זײַן האַנט אַ ציטער.
—— דיר גלוסט זיך איבעךשנײַדן, האַ ן
—־ איך לײקן ניט.
— איז װאָס ז מורא, האָסט מורא ן
—־ נײן, אַזאַ נקמח איז קײן נקמח ניט, ס'איז אַ צו קלײנע.
און װײַטער, װײַטער גאָלט ער דעם תּלין, ביז אײן מאָל, װען יענער הוליעט
אױף אַ באַל, געראָט באָמקען צו אַנטרינען אין ▮געהײמשטאָט▮.

אין בערנאַרדינער גאָרטן, צװישן אַקאַציעס, קװענקלט זיך באָמקע. בײַ אַ
קליאָן, מיט אַ שטריק אױף די צװײַגן —— דער פֿאַרמישפּטער תּלין.
—־. באָמקע — פֿרעגט אים דאָס מײַזעלע ——. װאָס האָסטו דעמאָלט געמײנט:
▮אַזאַ נקמה איז קײן נקמה ניט, ס'איז אַ צו קלײנע▮ ז
—־ כ'האָב געמײנט... איך חאָב דעמאָלט געמײנט...
צום טײַװל 1 ער קאָן ניט ענטפֿערן.
נאָר באַלד — אַ מאָדנער אײַנפֿאַל, אַ געדאַנק װי אַ פֿאַלנדיקער שטערן:
                                  


169
ער װעט צולױפֿן צום יונגל אין דער באַראַשקענער פּאַפּאַכע, דערצײלן אים
זײַן שײַכות מיטן תלין, און זאָל ער אים אַצינד דערלױבן, מיטן זעלביקן
גאָלמעסער, נאָך אַ מאָל דעם הלין אַרומגאָלן. און לאָמיר הערן איצטער דעם
זיגערישן קול:
— דיר גלוסט זיך איבערשנײַדן, האַ ן

נאָר װען באָמקע האָט איבערגעלעבט די נקמה אין געדאַנק, האָט זיך
צעלאַכט דאָם מײַזעלע.
און באַלד איז ער אַװעק פֿון בערנאַרדינער גאָרטן, אַוּועק צום הױז װוּ 
בלימעלע אין געבױרן, און א י י ן שטאַרקן קוש געטאָן זײַן צעפֿאַלענעם
רױטן לײם.
                                    





















0ץ1
                          האָניק פֿון אַ װילדער בין


אַזאַ װעט שױן בלײַבן די נאַכט: אַן אַלטע, אַ פֿאַרזעםענע ביז אין גראָען
צאָפּ אַרײַן.
די לבֿנח, װאָס האָט אַלע אירע נאָענטע איבערגעלאָזן אױף דער ערד און
קײנעם זעט זי ניט, זאָגט װידױ אױף איר מירמלנעם טױטנבעט פֿאַר דער
אײנציקער באַשעפֿעניש אין שטאָט, דעם קברן לײמע, װאָס קאָרטשעט
זיך אונטן, אױף רודניצקער גאַס, אין אַ קופּע זיפֿצנדיקע בלעטער.
לײמע, װאָס זינט ער געדענקט זײַן פּנים, איז ער אַ קברן, ער, װאָס חאָט
פֿאַרזײט מיט מענטשנקינדער אַ האַלבן בית־עלמין, װּעט שױן מער קײנעם
ניט מקבר זײַן.
קינדער, זקנים, אַלע דאָ געבירטיקע, אַלע זענען אַרײַן אין מלכות פֿון די
שטערן. צו ערשט —— געװאָרן פֿלאַמענדיקע שײַטן. בײנערנע װינטן, אין 
צעפֿליקטע העמדער מיט מגן־דודס, האָבן צעטראָגן און צעהאַנגען איבערן
שאַרבן פֿון דער וּועלט זײערע פֿונקען אין אַ בלוטיקער קרױן.
פֿאַרשעמט זײַן בית־עלמין.
פֿאַרשעמט די מצבֿות.
דעריבער זינקען זײ מיט געבױגענע קעפּ, עלעהײ באַלײדיקטע מחוּתנים,
װען די כּלה איז פֿאַרשװונדן פֿון אוּנטער דער חופּה.
פֿאַרשעמט איז לײמע.
— רידל, װוּ ביסטו, מע דאַרף מקבר זײַן די לבֿנה...
אַצינד זעט ער די לבֿנה מיט זײַן גלעזערן אױג. אױף דעם אַנדערן הענגט
אַ שלאָס. דער זילבערנער שליסל איז ניט מער אױף ד ע ר־װעלט.
אַ מאָל, אַ האַלבן יאָרחונדערט צוריק, האָט אים אַ וּױלדע בין אױסגעשטאָכן
דאָס לינקע אױג.
די מעשׂה מיט דער װילדער בין איז פֿאַרשריבן אין אַ פּינקס:

אין אַ שײנעם זומערטאָג, װען לײמע האָט אַראָפּגעלאָזן אַ מת אין קבֿר,
איז מיטגעפֿלױגן אין גרוב דעם בר־מיננס נשמה פֿאַרשטעלט אין אַ װילדער
בין. באַדאַרפֿט אײַנרוּימען אַ סוד אײדער מע געזעגנט זיך אױף אײביק.

לײמע, אַ פּראָסטער חי־וקים, האָט ניט באַנומען די שפּילערײַ פֿון גײַסטער.
                                     


171
           אים איז ניט געפֿעלן דער גאַנצער קונקל־מונקל, און ער האָט אַ זעץ געטאָן
           די בין מיט זײַן לײמיקער לאָפּעטע.
           
די בין האָט אַרױסגעלאָזן אַ קינדעריש געװײן. איר געשליפֿן, זוניק פּנימל
           האָט באַקומען דעם אָנבליק פֿונעם טױטן. אײן מינוטקעלע שפּעטער חאָט
           מען דערהערט אַ קװיטש. לײמע האָט זיך געכאַפּט פֿאַרן לינקן אױג, װוּ די
           װילדע בין איז אַרײַן װי אין אַ בינשטאָק; און דאָס אױג איז באַלד 
           אױסגערונען אין אַ רױטן זשיפּענדיקן װאַקס אונטער דעם קברנס האָריקער לאַפּע.
           
שטאָט איז דעמאָלט געגאַנגען אױף רעדלעך. זײַן קברנשאַפֿט איז געשטאַנען
           אין קאָן. מ'האָט אים ניט צוּגעלאָזן צו אַ חשובֿערן מת. נאָר לײמע האָט
           ניט נאָכגעגעבן און די ▮רעדלעך▮ זענען געװאָרן שטיל. אַ דאָקטאָר מיטן
          נאָמען צירולניק האָט אים אַרײַנגעשטעלט אַ גלעזערן אױג, אַזױ בלאָ און
          כּמעט אַזױ גרױס װי אַ הינערשער פּופּיק. און צוזאַמען מיט די גרודעס
          ערד אױף דעם זאַרעטשער בית־עלמין האָט לײמע באַגראָבן די מעשׂה
          װעגן דער בין.
          

װּינטן, וּױ קעץ בײַם פּאָרן זיך, מיאַוקען אים צוקאָפּנם.
          ניטאָ קײן גואל. די מתים זענען װײַט. זאָל אים אײנער צוטראָגן אַ קענדל
          װאַסער...
          —־־. עי, רידל, װו ביסטו, מע דאַרף מקבר זײַן די לבֿנה 1
          נאָר זײַן רידל, זײַן בית־עלמינדיקע װײַב, קאָן ער ניט אָנטאַפּן.
          שאַ. אָט װּאַנדערט זײַן רידל איבער אים. װאַנדערט אַלײן צװישן 
          הענגענדיקע פֿוּנקען. זי גראָבט, זײַן רידל, דעם קלינגענדיקן אַין־םוף.
          לײמע ציט אױס אַ לאַנגע האַנט צו דער לבֿנה. לײגט צו אַ שטערן צו
          אירע נאָזלעכער.
          
דאָס זילבערנע פֿעדערל גיט זיך ניט קײן צאַפּל...
          
דעמאָלט ——. איך חאָב אַלײן געזען —־־ איז די װילדע בין אַרױסגעפֿלױגן פֿון
          זײַן גלעזערן אױג און אַרײַנגעשטאָכן אין מײַן האַרץ איר לעצטן פֿײַערדיקן
אמ     האָניק.
                                              
271
אין סידבך סיײַ
        א'ין ,מיד'ב,ר נזיני



א
די טרער די בענקענדיקע אױף מײַן וּװע
איז אַלט וּױ דו. פֿון דוּר־המידבר שטאַמט זי.
אַ לוּיב דער קלײנער טרער, װאָס האָט די זכיה
צו זען, אַז אױך אין דײַן זכּרון פֿלאַמט זי.
געשלײַפֿלטער גראַניט איז דײַן זכּרון.
דײַן פּראַכט איז אַ פֿאַרצערנדיקער פֿײַער.
אוּן װי אַ מאָל איך קני כײַם נהל פּאָרן
און טרינק די שטאַרקע אײביקײט אױך הײַיאָר.
אָ, גאָט מײַן גאָט, מיט װּאָס בין איך דאָס זוכה,
אַז איך, ביז־האַלדז־פֿאַרקנאָטענער אין גושן,
זאָל קוּמען צוּ דעם אָפּקלאַנג פֿון אָ נ כ י,
זאָל קומען װוּ די פֿליגל דײַנע רױשן 1



ב
בײַ סאַנאַפֿיר, דער אינדזל פֿון קאָראַלן,
די שטערנקרױן אַנטקעגן שלמהס בוכטע, —־
דײַן שאָטן שװּימט אין ים, באַזױמט מיט שטראַלן,
און קלאַנגען אונטער זײ ־— אין זיך געזוכטע.
איך האָב אַ האַנט געטונקען אין אַ כוּואַליע:
——. אַ שפּליטער, זאָל די האַנט ניט בלײַבן לײדיק...
אין ים־סוף האָט אַ פּורפּורנע פּמליא
געשפּילט אױף מײַנע פֿינגער ליב און פֿרײדיק.
און װײַטער, װײַטער האָט עס מיך געצױגן,
צום לעבעדיקן קװאַל פֿון קלאַנג און ליניע —־ ־—.
און מלכּת־שבֿאָ, מיט פּערל אין די אױגן,
אַנטהילט די ברוסט, קומט אָן פֿון אַבעסיניע.
                    






175
 ג
מיט יונגן צה▮ל קלעטער איך צוזאַמען.
קאָראַלענע די בערד. אין שטױב דער לאָגל.
־— אַז דו װעסט אומעטום אַ שעה זיך זאַמען,
געדױערן װעט פֿערציק יאָר דער װאָגל.
עס װיל דעריאָגן אירע פֿיס אַן אינדין ——.
זײ זענען װּײַטער פֿון איר בליק און דינער.
און דין־דין קלינגט אַ גאָלדן גלעקל, דין־דין ——.
אַ קעמל רופֿט זײַן טוּיטן בעדװנער.
אַ טאַמאַריסק. אַ שלאַנג אַרום די צװײַגן ־—
דאָס בלינצלט נאָך צו מיר אַ שפּור פֿון בעל...
                                       ־ ־
דער קעמל שטעלט זיך אָפּ. און מיר —— מיר שטײַגן,
און ס'גײט אַ װאָלקנזײַל פֿאָרױס דעם צה▮ל.



ד
פֿון שבֿטים צװעלף —— אַ גאַנצער קיבוץ־גליות.
די שבֿטים האָבן זיך צעטײלט אין שבֿטים.
בײַ דײַנע קינדער טױשן זיך די ראָליעס.
דו בלאָזסט אין בײנער טרוקענע דײַן אָטעם.
אין רױטע זאַמדן שװימען שטעט און לענדער.
אַ קינד. אַ מאַמע. ברענענדיקע שײַטן.
און וּױ די לופֿט, אָן שאָטן, אָן געוּוענדער,
איז דורכזיכטיק די צײַט פֿאַר אַלע צײַטן.
אין מידבר סיני װערט דײַן אומח יונגעך,
און דײַן געבאָט, אין בלעטער פֿעלדז —־ דײַן פּינקם,
פֿאַרקריצן מיט אַ פֿײַערדיקן פֿינגער
סקעלעטן פֿון די געטאָס און טרעבלינקעס 1
                   





6?2
ה
די אײַנגעקריצטע שריפֿט װעט בלײַבן אײביק,
פֿאַרזיגלט אין גראַניט מיט מאַכט און דעה.
און װי אַ לײבינטע װעט ברומען לײביק
פֿון ראַס־אַל־נקב דורך קדש־ברנע. ־—
אַזאַ געזאַנג נעמט זינגען אין די גלידער,
װי בליצן װאָלטן עס אין מיר געזונגען 1
גאָר הױך — די זוּן. אַ נאַכט איז אין דער נידער.
און רױטע הירשן זעען אױס די יונגען.
דאָס איז דער טאָל פֿיראַן. אַ לײמיק נאַסע
די ערד. אַ מאַנדלבױם. עס בלעקען רינדער.
און ס'פֿאַלט די זון אַראָפּ פֿון אַ טעראַסע,
און אױף די אַקסלען כאַפּן זי די קינדער.


ו
האָסט אױפֿגעוּואַכט אין סיני, אַל־נקמות,
װען צו דײַן באַרגשפּיץ האָט זיך שױן געהױבן
דײַן טױטער פֿאָלק, דער באַרג פֿון די עצמות —־.
אַ יאָמערבאַרג פֿון אומשולדיקע טױבן 1
ס'האָט אונטערערדיש קינדערבלוט־געריזל
דערװאַרעמט מיט באַלעבנדיקע שטימען
די אָדערן אין דײַן גראַניט און קיזל,
און האָסט אַנטפּלעקט דעם צוּױיטן באַרג דײַן םימן:
צעטראָטענע װּי שפּילצײַג אונטער זױלן ־—
צעטרעטן איצט אין סיני טוּיט און פּחד.
און אױף די ליפּן גלוען דײַנע קױלן,
און מיט די קינדער ביסטו זיך מתיחד 1
                    






277
ז
מען גיט דיר נעמען: סערבאַל, דזשעבל מוסאַ...
איך פֿיל דעם באַרג. פֿון אַלע איז ער שענער.
דו שטײסט מיט קופּערפֿעלדזן בחבֿרותא ——.
אַ טראָפּן בלוט װײַזט אָן: ביסט יענער, יענער.
איך האָב שױן װען געהערט די זעלבע טענער,
אָ, בלינדערהײט װאָלט איך צו דיר געטראָפֿן 1
אַ טראָפּן בלוט וּוּײַזט אָן: ביסט יענער, יענער,
װי ס'נעדעלע מאַגנעט װײַזט אָן דעם צפֿון.
עס שטעלט זיך אָפּ די זון. זי גײט ניט אונטער.
און אױף אַ שטײן־מזבח, דיר צופֿוסן,
אַ גלות־קינד, אַ זעלנער אַ פֿאַרװוּנדטער,
און שיקט פֿון דיר אַהײם די לעצטע גרוסן.



ה
דער באַרג 1 דער באַרג 1 די שטילקײט בליט מיט בשׂםים
פֿון אַלע דורות. דימענטענע רײנקײט.
דער באַרג 1 דער באַרג 1 די זון גיט אַ באַשטראָם אים.
צעשמאָלצן װערט איר שליטה אין זײַן שײנקײט.
און איבער אים צװײ שטראַלנדיקע לײטערם ־—
און טריט, װאָס בלױז מען פֿ י ל ט זײ אױף די שטאַפּלען.
אַ קלאַנג... עס בלאָזן קופּערנע טרומײטערס.
אַ קלאַנג... און סנהען װערן די שװאַרצאַפּלען.
אַ פֿראָסטיק זילבער שלאָגט פֿון זײַנע שפּאַלטן,
און אױף מײַן רוקנבײן לױפֿט דורך אַ ציטער,
װי דאָס װאָלט מיך זײַן גײַסט, אין פֿעלדז באַחאַלטן,
באַרירט מיט דער הסכּמה פֿון געביטער.
                   






8?2
             ט
             — טו אױס די שיך און שטעל זיך אין אַ שורה,
              טו אױס די שיך און זאָל דאָס זאַמד דיך שװענקען.
             אַצינד איז דאָ די צײַט פֿון מתן־גבֿורה.
             די שטילקײט איז אַ תּהום. אַ תּהום פֿון בענקען.
              און אױבן, אױף די שטראַלנדיקע לײטערס,
              אַ תּפֿילה קלעטעךט פֿון די סאַמע טיפֿן,
              װי ס'װאָלט אין האַרץ, בײַם קלאַנג פֿון די טרומײטערם,
              אַ דימענט אָן אַ דיטענט זיך געשליפֿן:
              זאָל רו אוּן שלום קומען שױן געשװינדער.
              פֿון באַרג אין סיני — בלאָז אַװעק די שׂינאה.
              פֿאַרשנײַד אױף ס'נײַ אַ בונד מיט דײַנע קינדעך,
              און זאָלן רױטע זאַמדן װערן גךינע!
              



י
              און פּלוצעם קומען אױפֿן באַרג די שטערן,
              צונױפֿגעװאַנדערט פּונקט װי מיר פֿון גלות.
              באַנומענע פֿון ליכט, מיר זעען, הערן:
              די מענטשן װערן אײנס מיט די מזלות.
              און אױפֿן באַרג, דורך בליצנדיקער אימח,
              אַ יונגל מיט אַ פֿאָן. ער גיט זי איבער
              אַ האַנט, װאָס נעמט זי אױבן אַ געחײמע,
              און זאַלבט מיט אײביקײט, און בענטשט דעם גיבור.
              און װער עס האָט געזען די נאַכט אין סיני,
              געדענקען װעט דער סיני אױך זײַן נאָמען.
              און װער עס האָט געזען די פּראַכט אין סיני,
נאָוןע▮מ     װעט קענען טױזנט יאָר דערצײלן. אָטן.
                                   






279
                  ג,?גד▮אַנקננן.פֿון אַ, ▮היך'מו
                             


געדאַנקען פֿון אַ הירש
                                 פֿאַר ה. לײװיק
             
באַגינען. ס'קניט אַ הירש פֿאַר מײַנע טריט.
             פֿאַרכּישופֿט חאָט בײַ נאַכט אַ שנײ זײַן פּורפּורנע מדינה.
             זײַן פּנים איז ניט זײַנס, ער קניט.
             און אינעם שנײ דערקענט ער ניט זײַן מינע.
             
עך מײנט, אַז איך בין גאָט. װאָס טאָן אַצינד ן
             זײַן קאָפּ איז אַ קרישטאָלענע, אַ נאַסע קאַנדעלאַברע.
             ▮דערצײלן מײַנע הירשן ן בין איך בלינדז▮
             אַ בינטל שטערן צװיטשערט אױף אַ סאַברע.
             

־— ניט קני, מײַן ציטערקינד, איך בין קױם־קױם
             דער זעלבער װאָס איך בין. אַ שנײ האָט בײדן אונדז געפֿאַנגען.
נאָװעמבעד     אָ, טרינק מײַן סינישלוט און יאָג פֿון טרױם
    טמ     צו דעם װאָס איך בין ניט. און זוּך אין מידבר זײַנע קלאַנגען.
                                     
















280
                        פֿאַטאַ־טאָרגאַנאַ


געשען איז דאָס —־. דערצײלט אַ חבֿר —. לעבן דיר־אַל־באַלאַח.
אַ הײשעריק. און הינטער אים דער שאָטן פֿון אַ מלאך.

טסתמא זענען זײַנע פֿליגל מיט בוקעטן קױלן.
דער פֿליִענדיקער בראָנדז האָט, קענטיק, דאָ זײַן װעג פֿאַרהױלן.

און אומגעריכט —־ אַ נאָנטער ניגון אינעם סאַמע פֿלאַקער:
דער אָפּקלאַנג פֿון אַ קוזניע. און אַ ריח אַ געשמאַקער

פֿון שװאַרצן ברױט געבאַקענעם אױף בלעטער פֿון די קליאָנען.
און אָט איז אױך מײַן הײַזקע מיט די שװאַלבן און װאַזאָנען.

איך קום אַרײַן און שדי גיט אַ האַנט מיר פֿוּן מזוזה.
מײַן מאַמע שרײַבט צו מיר אַ בריװ. מײַן שװעסטער נײט אַ בלוזע.

דער װײַנשלבױם אין פֿענצטער איז דער פֿאָדעם צו איר נאָדל.
דער זײגער אױפֿן װאַנט —— אַ האָן, װאָס קרײט בכּבֿוד גדול.

אַ בלענדעניש ן װי קאָן דאָס זײַן? מען מוז זיך איבערצײַגן 1
אָט שלינג איך שױן די װײַנשל די געסילעטע אױף צװײַגן. ־—

אַפֿילו קערלעך זענען דאָ 1 און איך צעבײַס אַיעדער
צו פֿילן אױך אין טערפּקן טעם די סודותדיקע סעדער.

נאָר שטענדיק דאַרף זיך צװײ מאָל איבערצײַגן אַ בן־אָדם...
— אַנטלײַ מיר—— זאָג איך——שװעסטערקע, די נאָדל אָן דעם פֿאָדעם.

און איך פֿאַרשטראָם די נאָדל אין מײַן קלײנעם לינקן פֿינגער.
אַזאַ מין זינגענדיקער װײטיק 1 ס'װערט מיר גרינגער, ייִנגער.
                             



281
              אַן אינדיק מיט אַ בײַטשל קרעלן בלאָזט זיך װי אַ פּריצטע.
              און אָט איז אױך די קוזניע אונטער זשאַװער אַ צעבליצטע.
              
געװאַלד, װי קאָן אַ טױטער טאַטע שמידן טיטן חאַמער 1
              מען מוז אים העלפֿן, און געשװינד איך יאָג צו אים פֿון קאַטער.
              
אַ פּױער ברענגט אַ לאָנקע אין די אױגן צו דער קוזניע.
              — אַנו, פּאָדקאָװאַ יוזש גאָטאָװאַ ז און דער טאַטע: פּוזניע.
              
מײַן גרינגער יונגל־חאַמער איז דעך אָפּקלאַנג פֿון זײַן שװעךן,
              און בײדע קלינגען, קלינגען און זײ גײען אָפּ אין טרעךן.

נאָװעמבער     םיר לײגן זיו אַ װײַל אין גראָז, די חאַמעךם ליגן פּאַזע,
    פּ19     און מיט אַ מאָל איך חער אַ קול: מיר זענען שױן אין עזח 1
                                         


















181
                          ▮דער קװאַל פֿון נבמה▮


פֿאַרפּלאָנטערט אין זאַמדיקע פֿלאַכן, װי בלינדע הירשן מיט פֿלאַמענדיקע
הערנער, קאָרטשען זיך די אָפּשטראַלן פֿון טאָג אין בײַנאַכטיקן םידבר

צו װעמען איז דער מידבר געגליכן?

צו אַ ריזיקן מזבה פֿון דימענט, װוּ די נאַכט ברענגט פֿאַר אַ קרבן אירע
יונגינקע שטערן.

אין דער שטילקײט דערהער איך אַ שטים:
—־ אַבֿרהם 1

און באַלד קומט די שטים דײַטלעכער און זינגעוּודיק צעצױגענער:
——. אַבֿ——ר—הם 1


דאָס בלוט.—־ פֿאַר אַן אָפּגרונט. די קני בײגן זיך:
—־.. הנני...

אַ האַנט נעגלט זיך אַרײַן אין מײַן האַרצן. דעךלאַנגט מיך אַ צי אַחין, צו
דעם בת־קול.


נענטער. נענטער. נענטער.

איך דערזע דעם געװיסן פֿון מידבר: אַ פֿעלדז. אַ קװאַל, װי די צונג פֿון
גאָט, שפּרודלט אין זײַנע שפּאַלטן. און דער קװאַל, בײַם טךינקען די
מידברדיקע שטילקײט, רופֿט עס מיך בײַם נאָמען.

ס'איז ▮דער קװאַל פֿון נבֿואה▮.
 
אַזױ האָט ער גערופֿן בײַם נאָמען מײַנע זײדעס.
 
אײביק מוז עמעץ ענטפֿערן: הנני...
                                    

נ28
                אַן אָדלער אױסגעשמידט פֿון זאָלץ


איך בין קײן סדום, צו פֿילן אַלטן װײטיק, עולח־רגל.
אַן אָדלער אױסגעשמידט פֿון זאַלץ פֿאַרשליסט אין מיר די נעגל.

און שיכּור בין איך פֿון די זיסע װוּנדן, שיכּור, שיכּור.
— אַ דאַנק דיר, אָדלער, פֿאַר דײַן סם, דאָ בלײַב איך אָן צוריקקער.


אַ שאָטן צװישן דערנער, װאָס איז אױך דער רױז ניט נײטיק —־
אַזאַ בין איך אָן דײַן גענאָד, אַזאַ בין איך אָן װײטיק.

אױך דו האָסט אױסגעבענקט מײַן בלוט בײַם טױטן ים.—־דײַן שפּיגל,
צענעמען ס'זאָל דײַן אינגעװײד, אַ שלאָג טאָן אין די פֿליגל.

מיר זענען בײדע שיכּור... לאָמיר זען און לאָמיר הערן,
װי איבער אונדז און אונטער אונדז פֿאַרליבן זיך די שטערן.
                             


















.28
                                 אָדע צום הײשעריק
          

אײנציקער שאָטן אין מידבר, שטורעם פֿון זײַדענע זעגן,
          רױטער מיראַזש פֿון נקמה פֿלאַטערט דיר שטענדיק אַנטקעגן.
          רױטער מיראַזש פֿון נקמה —— פֿלײשיקע זאַנגען אין הימל.
          כ'װיל מיטן זעלביקן הונגער שלינגען אַן אַלף, אַ גימל...
          
ס'פֿאַלן די טוּיטע װי האָגל. קינדער געבױרסטו אין פֿלוען.
          קינדער װי זײַדענע זעגן זינגען אַרױס דײַנע זוען.
          ס'הױדען זיך וּױגן אין פֿײַער, הינטערן פֿײַער ——־ אַ רעגן.
          רױטער מיראַזש פֿון נקמה פֿלאַטערט דיר שטענדיק אַנטקעגן.
          
הײשעריק, איצט װען איך זע דיך איבער די זאַלצבערג די סדומעך,
          זשומעט אין מיר דײַן שגעון, בין איך אַ טײל פֿון דײַן יאָמער.
          האָט דיך געבױרן אַ נבֿיא צװישן אַ האָרדע גזלנים ן
          יאָ, ביסט אַלײן װּי דער נבֿיא, מיט אַ פֿאַרלענגערטן פּנים...
         
פֿינצטערניש קלינגט פֿון די פֿעלדזן. כ'ליג מיט דײַן שאָטן צוזאַמען.
         רױטער מיראַזש פֿון נקמה זעגט מיט געזאַלצענע פֿלאַמען.
          זאַלץ װּעט ניט שטילן מײַן הונגער, סײַדן —־־ אַן אַלף, אַ גימל...
19.4     הײשעריק, לאָז מיך ניט איבער, ס'בלוען שױן זאַנגען אין הימל.
                                       














285
                             ירושלים
         

א
         די שטײנער דײַנע —— פֿול מיט אױגן.
         און זע: פֿון שטײנעראױגן פֿאַלט
         אַ רעגן, ניט אױף דר'ערד נאָר אױף די װאָלקנס.
         און אױף די װאָלקנס װוּ דער רעגן פֿאַלט
         גײט אױף די שטאָט, װּאָס אונטן איז אַנטרונען.
         
...קלײנע קינדער שפּילן זיך מיט זונען.
         


ב
         דאָ אָטעמען די מױערן.
         דאָ אָטעמען די טױטע.
         ס'איז ניט קײן שטאָט ־—
         אַ ריז אַן אײַנגעשלאָפֿענער
         אַ יאָר, אַ דור, צי הונדערט,
         איז אױפֿגעװעקט אַצינד
         פֿון אָדלערס פּורפּורנע,
         צערײצטע,
         און הײבט די חענט װי האַלבע רעגן־בױגנם
ט19     אַרומצונעמען אין דער װאָר — זײַן חלום.
                                













286
                    עלזע לאָטקער־שילער


געבױגענע װײנען די אײזלען אין ירושלים,
ניטאָ מער די הײליקע זקנה, די זינגערין עלזע.
ניטאָ װער ס'זאָל קאָרמען די אײזלען מיט בליציקן צוקער
און העלפֿן זײ שלעפּן די װוּנדיקע שטײנער פֿון קאַסטעל;
די שטײנער, װאָס פֿאַלן אַראָפּ מיט אַן ▮אױ▮ פֿון די הערצער
בײַ אַלע װאָם קומען אין לאַנד־—אַ מאַיאָנטעק מיט שטײנער 1 ־—
צו בױען אַ הײם פֿאַרן הײמלאָזן מלך משיח.

אַ מאָל האָט פֿון באַרג זיך אַרונטערגעקוליעט אַן אײזל,
פֿאַרלאָרן אַ פֿאָדערשטן צאָן. האָט די זקנח צעשמאָלצן
איר חתונה־רינג בײַ דעם גאָלדשמיד ר, ניסים פֿון אַלטשטאָט,
און ס'חאָט שױן דער אײזל אַ גאָלדענעם צאָן אַ מתּנח.

און װער האָט באַנומען װי זי דאָס געװײן פֿון באַשעפֿער ן ־—.
שױן אַלצדינג באַשאַפֿן 1 די אײביקײט איז אים שױן אײביק
אַ קײט אױפֿן האַלדז, און קײן צװײטער איז מער ניט בנמצא...
זי שפּילט אין האָטעל אוּיף איר בלױען קלאַװיך זײַן דערמאָנונג,
װען ער איז געװעזן דער מײַסטער פֿון טרילערס און לײבן,
געשריבן מיט בײמער זײַן פֿרישע גן־עדן־פּאָעמע,
אַ װײַבלעכן גראַם פֿון אַ מענערשן ריפּ אױסגעקנאָטן.

עס גוססן רװק בײַם שפּילן די אַשיקע פֿינגעך.
זי טאָר נאָך ניט שטאַרבן 1 אַ יונגע, פֿאַרליבטע מוךאַשקע,
ביז בלוט אַ צעביםענע, האָט אין איר צימער פֿאַרבלאָנדזשעט
און שפּילט מיט דער זקנה באַנאַנד אױף די אַלטע קלאַװישן.
                            







ץ28
                  זי טאָר נאָך ניט שטאַרבן 1 געפֿאַלן אין גאָרטן אַ זונרױז ־—.
                  אַ װעלט איז געפֿאַלן 1 די קערנער ——־ גאָלדהױטיקע מענטשן.
                  מען װעט זײ פֿאַרקױפֿן אין מאַרק, און זײ שינדן די הױטן...
                  און אױסלײזן דאַרף זי די קנעכט.—־ די גאָלדהױטיקע מענטשן.
                  
זי טאָר נאָך ניט שטאַרבן 1 אין ים זענען כװאַליעס געבױרן.
                  זײ קאָנען ניט רײדן. זײ מאָנען מיט קינדערשע הענטלעך 1
                  ס'געבעט פֿאַר די זױגלינגען־כװּאַליעס מוז װערן דערזונגען,
                  דער שטורעם זאָל הײַנט ניט פֿאַרשלינגען די ראָזע נשמות.
                  
אַוּװּ איז דער אָנהײב פֿון הימל ן —־ אין ירושלים.
                  אַצינד איז די זקנה אַ שטערן און שװעבט איבער מױערן.
                  אַ בלױער קלאַװיר איז די שטאָט. אַ פֿאַרשלײערטע כּלה.
שםםז ▮בײַגד     איך שפּאַן אױפֿן שטײנערנעם טעפּעך צוזאַמען מיט עלזען,
        ק19     פֿאַרשיכּורט פֿון בלױען קלאַװּיר און צעשניטן פֿון העלזען.
                                            


















288
                      יעקבֿט לײטער


אױף אַן עפּל־רױטן דאַך אין קאַטאַמאָן ־—. אַ לײטער
אױםגעבאָרגט פֿון יעקבֿס חלוּם. און אַ יוד פֿון פּױלן
װי אַן אַלטער אָדלער אין זײַן הימלנעסט פֿאַרהױלן
אױבן יאָמערט. און עס קלעטערט נײַגעריק אַ צװײטער.

—— זײדע, װעמענס טױט באַװײנט איר, װען אַזױ פֿיל שטערן
אײַלן פֿון די בערג אױף שבת אין ירושלים ן

—־. ס'גיסן זיך אַלײן פֿון האַרצן, קינד מײַנס, באָכן טרערן,
װען דער כּותל איז געפֿאַנגען אין ירושלים.

—— זײדע, קאָנען מיר פֿון לײטער ניט דעךזען קײן שׂיטחה 9
שטײנער בלוּען. שלוּוה בליט. עם בליט ירושלים.

־— אַלע טאָג אַנטקעגן כּותל דאַװן איך דאָ מינחח
און איך זע: דער כּותל בלוטיקט אין ירושלים.

און צוזאַמען מיטן יוד אין הימלנעסט פֿאַרהױלן
שװימען מײַנע אױגן איבער גלוענדיקע חומות,
צו דער װאַנט פֿון טרערן, צו דעם כּותל פֿון חלוםוח,
און דער כּותל ציט זיך אַ געפֿאַנגענער ביז פּױלן...
                           












289
             פֿאָרגאַנגענהײט אין צפֿת


א
פֿאַרגאַנגענהײט, האָסט מיט אַ רעגן־בױגן,
אַ רעגן־בױגן אײַנגעטונקט אין בלוט,
אַרומגעבונדן די שװאַרצאַפּלען מײַנע
און ניט געװאָרן. װי עס װאָלט אַ קינד
געשפּילט זיך אין באַהעלטעניש מיט מיר.
ביסטו אַ קינד ן
װוּ האָסטו זיך באַהאַלטן ן
דײַן בלאַנקער ניגוּן שװימט אין מיר װי אַ פֿאַרשטראָמטע נאָדל
און מאָנט איך זאָל אַ רים טאָן די פֿאַרטונקלעניש.
איך זאָל
דערזען דיך יונג, װי זון װאָס װערט ניט אַלט.
נאָר איך, אַ בלינד געשלאָגענער פֿון טױטע,
האָב אַלץ געװאַרט אַ סימן אַז ביסט דאָ.
און הײַנט האָב איך דעךזען, דערהערט דעם סימן:
   
עס האָט אַ האָן אַ קרײ געטאָן אין צפֿת,
   אַ לעבעדיקער האָן, אַ הײמיש קרײען.
   און װוּנדער: אינעם קרײ —— מײַן הײם און גאַם,
   און איך און דו, פֿאַרגאַנגענהײט, אין צװײען.
   אין קרײ פֿון האָן אַנטפּלעקט זיך דײַן געשטאַלט,
   און יונג ביסטו, װי זון װאָס װערט ניט אַלט.
                       












290
ב
קרײט צום דריטן מאָל דער האָן —־.
צינדט זיך אָן
דער הר מירון.
אין זײַנע שטײנער װאַנדערן געדאַנקען.
די זון װּאָס קומט פֿון קבֿר
לאָמיר דאַנקען.
די זון איז יונג,
זי שטעלט דעם עךשטן טךאָט.
אַ װאָלקן מיטן אױסזען פֿון מײַן שטאָט
מאַכט לעבעדיק און ליב די פּאַנאָראַמע.

אינעם װאָלקן נײט פֿאַר מיר אַ העמדעלע
די מאַמע.
                   



















291
ג
עין־אַל־דזשין — דאָס איז דער קװאַל פֿון שדים,
עין־אַל־דזשין.
דאָרטן טאַנצט דער טײַװל מיט זײַן אײדעם
און עס קושט זיך ליליה מיט די זין,
די, װאָס טרינקען פֿונעם עין־אַל־דזשין.

דאָס דערצײלן גוטמוטיקע דרוזן,
עין־אַל־דזשין.
מײַנע ליפּן גלײבן ניט, זײ מוזן
איבערצײַגן זיך צי ס'האָט אַ זין,
אַז דו ביסט פֿאַרכּישופֿט, עין־אַל־דזשין.

קלאַנגען באָדן זיך אין דיר, ניט שדים,
עין־אַל־דזשין.
אַלע שדים גראַמען זיך מיט בײדעם,
און דײַן טעם איז פֿון אַן אַנדער מין ־—
ביסט אַ קװאַל פֿון לידער, עין־אַל־דזשין 1
                   















192
         ד
          און מיט אַ גאָלדן העמערל און דלעטל,
          קלאַפּט אױס אין דינעם קופּער אױף די קני,
          דער מאַן פֿוּן פּױלן, אַריה, אונדזער שטעטל
          אין בלױען אַראָמאַט פֿון דעם אַר▮י.
          
באַהאַלטן איז דער קינסטלער אין אַ חוּפּה,
          געשטיקט פֿון הענגלעך װײַנטרױבן אַלײן;
          און מיטן קלאַנג פֿון העמערל אין קופּער ־—
          עם קוטט דאָ די פֿאַרגאַנגענהײט צו גײן.
          
פֿאַרגאַנגענהײט — זי קומט ניט דורך אַ טױער,
          זי גליט דורך װּײַנטרױבן, דורך זײער זאַפֿט,
          װאָס מיט אַ מאָל זײ װערן זױער, זױער:
          זי שטײט פֿאַר אים אין טרערן און זי גאַפֿט.
          
נאָר װען זי קומט אַהײם אין קופּער, דעמאָלט
          באַװעגן זיך אין קופּער הענט און פֿיס.
צפֿת     און גאָלדן העמערל אין שאָטן דרעמלט,
55מ     און װײַנטרױבן —— צוריק זײ װערן זיס 1
                               














נ29
▮ד?גר 'ער▮ײַז ,פֿזן ז.י נאַ'?גננןננ
                


מײַן טאַטע
 

מײַן טאַטע איז אַ קרוע אױף די טײַכן פֿון םיביר, —־
 מײַן מאַמע איז אַ שײַטער־הױפֿן לעבן דער װיליִע,
 נאָר בײדע זענען זײ אין מיר,
 דער שײַטער־הױפֿן און די קרוע.
 
מײַן קינד, זײ װעלן זײַן אין מיר
 אױך הינטער מײַן פֿאַרחאַקטער װוע —־
 דער שײַטער־חױפֿן און די קרוע.
                  





















.29
     די צעפּ פֿון מײַן שװעסטער


עס קומען די צעפּ פֿון מײַן שװעסטער
בײַ נאַכט אין מײַן צימער װי פֿליגל;
און װיל איך אַ קוש טאָן מײַן בעסטער ־—
װערן זײ בלוט אינעם שפּיגל.


דאָס גיט מיר די שװעסטער אַ סימן:
מיר זענען אין לאַנד פֿון דײַן װיגל...
—־. שװימען, שװימען, שװימען,
אַחין, מיטן שטראָם, דורכן שפּיגל 1

נאָר הינטערן שפּיגל איז לײדיק ־— ——.
פֿאַרלאָרן האָט זי אין אַ נעפּל
אַ סטענגע, װאָם מאָרגן װעט פֿרײדיק
מײַן קינד עס אַרײַנטאָן אין צעפּל.
               



















295
                טאַטע און קינד
                 

א אַגטקעגן פֿעגצטער


די קלײנע פֿךעגט איר טאַטן, דעם פּאָעט,
װאָס לעשט זײַן קאָפּ אָן בלאַט פּאַפּיר אַ מידער
אַנטקעגן פֿענצטער, װו ▮אַ שטערן צו אַ צװײטן רעדט▮.
                                                  .
——. זאָג דעם אמה, גאָט שרײַבט לידערן

און אײדער נאָך ס'באַװײַזט דעם טיפֿן ענין צו דעךקלעךן
זײַן מאַיעסטעט דער דיכטער —— ענטפֿערט שױן דאָס קינד:
—־ מסתּמא שרײַבט ער. זײַנע לידער זענען עס די שטערן.
פֿאַר װאָס זאָלסט דו ניט שרײַבן מיטן זעלבן װײַסן טינט ן
                       






















296
                                   ב שאַ
             

אַלע נאַכט אין מײַן צימער זעט אױס דער װאַזאָן
־            אַ זילבערנער האָן.
             איז מיר אַ װוּנדער: אַ האָן און קרײט ניט.
             
אַלע נאַכט אין מײַן צימער, פּאַװאָלינקע, שאַ,
             קומט דער טאַטע אַרײַן מיט אַ קריגל אַזאַ
             און גיט דעם װאַזאָן צו טרינקען.
             
שטענדיק טרינקען. איך קאָן ניט פֿאַרגעסן, —־.
             פֿאַר װאָס גיט דער טאַטע אים קײן מאָל ניט עסן ז
                                    





















297
             ג שפּילצײַג


דײַנע שפּילצײַג, מײַן קינד, חאַלט זײ טײַער,
דײַנע שפּילצײַג נאָך קלענער װי דו.
און בײַ נאַכט, װען ס'גײט שלאָפֿן דאָם פֿײַער,
מיט די שטערן פֿון בױם דעק זײ צו.

לאָז דעם גאָלדענעם פֿעךדעלע נאַשן
די פֿאַרװאָלקנטע זיסקײט פֿון גראָז.
און דעם יונגל טו אָן די קאַמאַשן
װען דער אָדלער פֿון ים גיט אַ בלאָז.

און דײַן ליאַלקע טו אָן אַ פּאַנאַמע,
און אַ גלעקעלע גיב איר אין חאַנט.
װײַל ס'חאָט קײנער פֿון זײ ניט קײן מאַמע,
און זײ װײנען צו גאָט בײַ דער װאַנט.

האָב זײ ליב, דײַנע קלײנע בת־מלכּחס,
איך געדענק אַזאַ טאָג —־ װײ און װינד ־—:
זיבן געסלעך און אַלע מיט ליאַלקעס
און די שטאָט איז געװען אָן אַ קינה
                












298
               דער שנײמענטש


קומט אץ זומער־הײשעריק אַ חלום ־— —
אינעװײניק מאָנט אַ שנײמענטש: חעלף.
און איך זע: די שױבן פֿון מײַן חלום
װערן װעלדער װוּ עס װאָיען װעלף.

—— ליבער גאַסט, איך װײס, דו ביסט ניט יענער
שנײמענטש פֿון מײַן קינדהײט, ביסט ניט ער,
לאָמיר קוקן אױג אין אױג װי מענער:
זאָג דײַן נאָמען, װאָס איז דײַן באַגער ז

בלאָנדזשענדיקע אָפּקלאַנגען פֿון הײלן.
זײַנע ליפּן שלאָגן מיט אַ קעלט.
־— שוּלדיק, שולדיק —— הײבט ער אָן דערצײלן ־—
אין אַ שנײמענטש האָב איך זיך פֿאַרשטעלט 1

דעמאָלט, װען מײַן גאַנצענע פֿאַמיליע
האָט מען אָפּגעקאָסעט פֿון דער װעלט,
אױך מײַן גאָלדן מײדעלע, מײַן ליליע ־—
האָב איך אין אַ שנײמענטש זיך פֿאַרשטעלט 1

מײַנע גלידער זענען לאַנג ניט מײַנע,
בלױז די פֿיס די מידע זענען יאָ.
גײען זײ... אוּן האָבן ניט קײן טענה,
װאָס דער חוט־השדךה איז אַ קךאָ.

ס'ענטפֿערט ניט מײַן גאָט. ער איז אַ שטומער.
כ'װיל ניט זײַן אַ שנײמענטש אָן אַ שטאַם 1
נאָר צעשמעלצן קאָן מיך ניט קײן זומער,
זאָג, װוּ נעמט מען גיהנומדיקן פֿלאַם ז
                    




299
                 נײַנטע סימפֿאָניע


— ס'נעמט אָנטײל אַ שטורמישער ים אין קאָנצערט...
— עס װײנען די פֿידלען מיט קלאַנגען צעגליטע...

נאָר איך האָב אין כװאַליקע פֿידלען דערהערט
אַ שטים פֿון דער ליטע:
—־. יודן, שטײט אױף צו דער שחיטה.

אַ פֿרױ... אירע אױגן ־—־ צװײ קינדער אין גרוב,
צעהױדעט אַ געסל אוּן פּױקט מיט דער דלאָניע,
בײַם שפּראָץ פֿון דער זון, אין אַ קעלער, אַ שטוב,
)איך זע איר געשטאַלט אין דער נײַנטער םימפֿאָניע(:
— דער הימל האָט מער ניט קײן שליטה,
ייִדן, שטײט אױף צו דער שחיטה.

זאָל זײַן אַז משיח אַלײן איז דאָס קול.
זײ װילן ניט אױפֿשטײן. —— דערבאַךעם זיך, ניטע 1
עס פֿאַלן די פֿידלען און ס'פֿאַלט מיט אַ מאָל
דער הימל, װאָס האָט ניט קײן שליטה.
פֿאַרברענט איז די צונג, נאָר געבליבן אַ קול,
אַ שטים פֿון דער ליטע. —— ־—
                       













00נ
          געװײן פֿון שטײנער


די שטײנער אין מײַן אַלטער שטאָט
װײנען אין די נעכט װי קינדער:
־—־. װאָס האָסטו אונדז געלאָזט אַלײן ן
אָ, שעם זיך דו פֿאַרשוּױנדער 1
אַ שטײן איז עלנט וּױ אַ שטײן,
װאָס האָסטו אונדז געלאָזט אַלײן ן

צי זענען מיר דען שולדיק אױב
צעפֿאַלן איז דײַן שטוב אין שטױב ן
מיר האָבן ניט קײן פֿיס און ניט קײן פֿליגל.
װאָס האָסטו אונדז געלאָזט אַלײן 9
אַ שטײן איז עלנט װי אַ שטײן.
מיר האָבן ניט קײן פֿיס און ניט קײן פֿליגל.
                 



















301
                              װילנע


נײן, איך דאַרף זיך ניט דערמאָנען, דו אַלײן ביסט מײַן זכּרון,
בין אַ זונזײגער אין מידבר און מײַן שאָטן איז דער װײַזער.
ס'גאַנצע לעבן װעט ער קרײַזן אַרום זונזײגער דעם דאָרן,
און באַװײנען דײַנע יאָרן און באַװױנען דײַנע הײַזער.

אומגעזען, װי ם'האַרץ, נאָר װאַכיק, תּמיד קלינגט אַ גלאָק—־דײַן נאָמען:
װיל —־ נע 1 װיל —־ נע 1 און די קלאַנגען, אין באַגלײטנדיקער גאַמע,
זענען גאַסן און חבֿרים, זענען פּנימער און ההומען.
צװּישן ההומען און פֿאַנטאָמען קלינגט אַ פֿײַכטער נאָמען: מאַמע.

אױ, װען איך װאָלט קאָנען בךענגען אױף די אַקסלען איר געבײן דאָ 1
אײַנגעפֿאַסט איך װאָלט עס דעמאָלט װי אַ דימענט אין הר־ציון,
און פֿאַרשריבן אָט די שורות אױף איר טרײסטנדיקן שטײן דאָ...
פֿאַרן מאַמע־טעמפּל, באָרװעס, מיט מײַן קינד געקומען קניִען.
                                


















01נ
                צום טױט פֿון מײַן רעטעךין
            דעם אָגדענק פֿון יאַגאָװאַ באַרטאָשעװיטש

אױב ניט דו, מײַן רעטערין,
װאָלט איך דאָך קײן מאָל, קײן מאָל
ניט געזען ירושלים.
ם'װאָלטן מײַנע קידער,
אוּנטער שנײ, װי זכריהס בלוט, געשרוען צו די שטערן
און די שטערן װאָלטן ניט דערהערט.
)זײ זענען אױכעט
ייִדישע געװען אין גרינע שױבן פֿון מײַן שטאָט,
און זײ פֿױלן איצטער אָן מצבֿות(.


אױב ניט דו, מײַן רעטערין,
װאָלט איך געמוזט אַלײן
איבערשנײַדן זיך דאָס לעבן, װאָס איז פֿול מיט לעבֿנס;
און עס װאָלט מײַן דרעמלענדיקע מײדעלע, מײַן טרײםט,
ניט געפֿרעגט דעם טאַטן אַזאַ װוּנדערלעכע שאלח:
▮װיפֿל יאָר בין איך געװעזן אײדער כ'בין געבױרן ן▮


אַצינד איז רעגנצײַט,
און ביזן האַלדז בין איך אין בערג ־—
מיט קװאַלנהענט אָן מיר זיך אָנגעהאַנגען,
אַריבערטראָגן זאָל איך זײ די תהומען.
און זע: אָט קומט אַ װאָלקן און אַ קעלער אינעם װאָלקן,
און דו, אין אַ פֿאַטשײלע, װי אַ לאָנקע צװישן תּליות,
געבױגן איבער מיר, דעם בערגל װונדן.

טײַן רעטערין, ביםט אױסגערעגנט אין ירושלים.
אַ ךעגן־בױגן חאָט פֿאַר דײַן נשמח זיך געצונדן.
                            





נ0נ
            מיניאָטור


קומען װעל איך אױף די קני,
קומען װעל איך אױף די הענט.
קומען װעל איך אױף די טרערן,
װוּ דײַן טעמפּל איז פֿאַרברענט.

כ'װעל דיר ברענגען זיך אַלײן,
װי אַ האַנט פֿון זיך אַלײן...
מיניאַטור װעט זײַן דער טעמפּל,
אױסגעשניצט פֿון מײַן געבײן.

װאַלדיקס. מאַמע. מאַמע־שטאָט 1
ס'וּועלן צוען זיך מיט רעש
צו מײַן בײנערדיקן טעמפּל
גרינע פּנימער פֿון אַש...
              



















.0נ
                              








▮
                  גראָ


זײ װערן גראָ, די געטאָ־פּאַרטיזאַנען,
זײ װערן גראָ, װי שטערן אין באַגינען.
און איבער יונגן מאַרמאָר
פֿאַלט אַ מידע זײער גראָקײט
מיט אָפּשײַן פֿון רװנען.


און גראָע אױגן שװימען צו אַ שטאָט,
װּוּ בלױז אַ דענקמאָל איז געבליבן,
בלױז אַ װונד אין חימל.


װײ,
בײַם דענקמאָל װיקלען זיך װי שלאַנגען
רױטע קרענץ,
פֿון מערדער באַרעמהערציקע, פֿון דײַטשן,
װּאָס קומען איצט מטמא זײַן די שטײנער.


און ס'דאַכט:
עס גיבן שטײנער זיך אַן עפֿן.
איבער װאַרשע גיט אַ זאַלפּ: נקמח 1
פֿון יענע יונגלעך אין די באַרעליעפֿן.
                 












305
                          שעהען


דו געדענקסט נאָך װען די שעהען זענען אײנציקװּײַז געבױרן,
יעדער שעה ־—־ אַן אַנדער פֿאַרב און גורל.

איצטער שטײסטו פֿאַר די שעהען און אַ בײג זיך, און אַ חײקעך:
אַלע סמען מישט צוזאַמען אַ משוגענער אַפּטײקער.

אין דער פֿינצטער, אין אַ שטײסל מישט ער בלינד און בחפּזון:
אײַזן, פּערל, גראָזן מיט נאַרקאָזן.

אױפֿגעמישט אין אײן רפֿואה אַלע דאָרטנס מיט די דאָען —־
און ער גיט דיר טרינקען דײַנע שעהען.
                            





















306
                     צײַט

פֿאַר יעקבֿ גלאַטשטײן צו זײַן זעכציקסטן געבױרן־טאָג
 
דעמאָלט, װען מײַן באָבעלע,
 אױסגעפּוצט אין עסיק אוּן אין האָניק,
אַזאַ נאָבעלע,
 האָט מיך צום געבױרן־טאָג
 באַשאָנקען מיט אַ זײגער —־
 דעמאָלט איז מײַן צײַט געגאַנגען
 אין דעם זעלבן שטײגער.
 
ס'איז געװען אַ װאַנטזײגער, װאָס שטאַמט פֿון דעך לבֿנה...
 ימען טינט איז װײניק צו באַשרײַבן זײַן פֿאַסאָן.
 זי האָט אים געראַטעװעט
 )אױב ס'דינט איר דער זכּרון(
 כּלה־צײַט, פֿון אַ פּאָזשאַר כײַם זײדן אין סמאָרגאָן ־—
 יענע שטאָט, װו אין אַ לאָרבערקראַנץ
 איך בין געבאָרן.
    
ער איז געװען אַ קאַליקע
    מיט קרומע פֿיס פֿון בלײַ;
    אױף דינע קײטן גאַליקע,
    װּאָס באָמבלען זיך דערבײַ.
    

אַ שנײמענטש, אַן אַנדרוגינוס,
    פֿון רױטן האָלץ און שטאָל.
    מיט ברענענדיקע אױגענעס,
    װי שטערן צװעלף אין צאָל.
    

איך האָב מײַן גאַסט מײַן טײַעךן
    באַשטימט אַן אױבן־אָן:
    ־—. איך װעל דיך פּוצן, שײַערן
    און דאָ װעט זײַן דײַן טךאָן.
                     


507
און כאָטש ער האָט געשניטן,
האָט ער דעמאָלט ניט פֿאַרשניטן
מײַן צײַט.
זי איז געװען אין גאַנצן מײַנע.
און אַז מײַן באָבען האָט פֿאַרגלוסט זיך דװקא
אָנצוקלאַפּן מיטן בלאָען שיךעם
אין גן־עדן ——.
האָט דער זײגער ניט דערלאָזט מיר זאָלן זיך צעשײדן.
געװאָרן איז די באָבעלע אַ הײמישע קוקאַװקע
און יעדער שעה אַרױסגעשפּרונגען פֿון איר קבֿר:
—־ קו־קו 1
דײַנע איז די צײַט, אױ דײַנע, דײַנע:
—־. קו־קו 1

אַצינד, װען יענער זײגער איז פֿאַרברענט,
איז אױך מײַן צײַט װי אָפּגעברענטער קאָרן.
און בלױז דער בלינדער קו־קו זוכט אַ נעםט אין מײַן זכּרון.
                     















08נ
           בײַם לײענען שעקטפּיר


▮ס'איז די קללה פֿון דער צײַט, װען בלינדע
לאָזן פֿירן זיך פֿון משוּגעים▮.
שורות הײַנטיקע פֿוּן קעניג ליר,
שורות גרױליקע פֿון מיר צו דיר.
ניטאָ פֿאַר זײ קײן נאָנט און װײַט,
װוּהין דו זאָלסט אַנטרינען ־—
דער עכאָ: ▮ס'איז די קללה פֿון דער צײַט▮
װעט דיך געפֿינען.


־— און אױסער צײַט ן

־—־ איז ביטערער... אין יענע טױבע שלעסער
טוט ניט װײ דער טיפֿער שניט פֿון מעסער.
מ ע ק אָ ן אַ פֿ י ל ו נ י ט אַ ר אָ פּ פֿ ו ן ז י נע ן.
                    


















309
                         רעמבראָנדט
         

אין אַמסטערדאַם, אין נײַנצן פֿעךציק זיבן,
         געזען האָב איך ▮די נאַכטװאַך▮ פֿון ךעמבראַנדט.
         װען מ'האָט זיך שױן פֿאַרגונען לעבן, ליבן,
         האָט אױפֿגעזיגלט אַ באַפֿרײַטע האַנט
         
ס'געמעל פֿון דר'ערד. זי האָט עס דאָרט באַהאַלטן
         פֿון דיקן טױטמאַרשאַל און זײַן אַרמײ;
         און ם'האָט דאָס בילד, פֿון ליגן אונטער שנײ,
         אַרױסאַנטפּלעקט פֿאַרהױלענע געשטאַלטן.
         
װי לאָטאָסבלעטער װיקלען זיך די פֿאַרבן...
         געשטאַלטן, װאָס די צײַט חאָט זײ פֿאַרמאָלט ־—
         זײ לעבן װידעך. פּנימער אין קאַרבן.
         פֿון הינטער שפּיזן, אין צעגליטן גאָלד.
         
װאָס פּײַניקט םיו דײַן אַלטער לײַװנט, םײַםטער,
         אַצינד אין זיבן יאָר אַרום, אַצינד ן
         אַנטפּלעקן זיך אױף ס'נײַ אין מיר די גײַסטעך
         פֿאַרחױלן אין זכּרון, אין דער בלינד 9
         
װער װיקלט אים פֿונאַנדער, דעם זכּרון,
         צעקאָרטשעט װי אַ שפּיגל אין אַ פֿלאַם ן
         װער האָט אין דר'ערד באַהאַלטן מײַנע יאָרן,
         זײ אױפֿגעזיגלט מיט אַ װאָרט און גראַם ן
         
װי לאָטאָסבלעטעך װיקלען זיך די פֿאַרבן...
         געשטאַלטן, װאָס די צײַט האָט זײ פֿאַרמאָלט ——
         זײ לעבן װידער. פּנימער אין קאַךבן.
4פּ1     פֿון חינטער שפּיזן, אין צעגליטן גאָלד.
                             



10נ
            דער קראָנקער דיכטער


עם קומט דער טױט אים אױםהײלן פֿון לעבן.
אונטערן קופּאָל פֿון שאַרבן גײט און פֿאַלט אַ רעגן
אױף ברענענדיקע לאַנדשאַפֿטן.
ער פֿילט
דעם שײנעם זעלבסטמאָרד פֿון אַ מינדסטן טראָפּן.
אַ דאָקטאָר, װי אַ װאָלקן אַ פֿאַרקלערטער,
בלוטיקט אַ רעצעפּט בײַ אים צוקאָפּן:
—־ דרײַ מאָל טעגלעך צו אַ לעפֿל װערטער.
                    

























11נ
                       דער גוטס


אַ פּאַלמע װיגט אַ פֿײגעלע און קאָן עס ניט פֿאַרװיגן,
אַנטקעגן פֿענצטער, װוּ עס ליגט דער גוסס.
איך זע װי צװישן בײדן גײט אַ דימענטענער ניגון ־—
די זון־מוזיק פֿון זילבן, װערטער, אותיות.

דער םקולפּטאָר מיט די טױזנט אױגן ענדיקט שױן די מאַםקע.
װי גיט מען זיך אַן עצה מיט אַ טרער װאָס אױף דער װוע ן
אָ, טרער דו לעצטע, גלי אים אָפּ די פֿינגער. לאָז ניט, בליאַסקע.
און זאָל דײַן האַר פֿאַרזאַמען די נסיעח 1

דער סקולפּטאָר האָט שױן זײַנס געטאָן. אַוּועק. ניטאָ דער גדול.
די מאַסקע ־—. בלאָ. דאָס פֿײגעלע נעמט שװעבן
אין זעלבן בלאָ. און דאָרטן, װו איך זע עס װי אַ נאָדל,
געשעט דער איבערבײַט פֿון טױט און לעבן.
                            


















512
                        יונגשאַפֿט


נעװען איז אַ בית־עולם, געװען אַ גרינע באַנק,
צום ערשטן מאָל מיר זײגן דעם פּורפּורנעם געטראַנק.

און אַז דײַן װײַסער אַקסל גיט װײַסער נאָך אַ בלאַנק —
באַדאַרף איך ניט קײן אױגן, װאָס לעשן דעם געדאַנק.

▮פֿאַרזיגל אַלע װערטער, צו שיכּור איז די באַנק,
אַ שטילקײט קאָן דערהערן, די מתים זענען קראַנק▮.

פֿאַרשנײט איז דער בית־עולם, און דו, און אױך די באַנק,
נאָר דײַנע ליפּן זינגען: אָדי מתים זענען קראַנק▮.
                           






















315
                     די זעג


אַ מאַן האָט זיך פֿאַרװאַנדלט אין אַ זעג
און אױסער מיר האָט ניט דערזען אים קײנער.
און מענטשן, װען זײ קומען אים אין װעג,
אין אײגן פֿלײש דערפֿילן זײַנע צײנעך.

צעזעגט האָט ער זײַן צײַט, זײַן הײם, און שטײנעך.
צעזעגט די זון די מאַךמאָרנע, דעם רעגן,
און בלױז די ו ו ע ר ט ע ך ניט געקענט צעזעגן.
און אױםער מיר האָט ניט דערזען אים קײנעך.
                      























.1נ
               דיאַלאָג אין גראָ


זי זאָגט: פֿון דײַנע אױגן גײט אַ ךױך,
זײַן קלאָרן אינהאַלט קאָן איך ניט געפֿינען.

ער זאָגט: פֿון מײַנע אױגן גײט אַ רױך —־
ניט אױסגעלאָשן זענען די רװנען.

זי זאָגט: װי קאָן איך לעשן, איך בין פֿלאַם,
און בלױז מײַן טױט איז אַ געלײמטע כװאַליע 1

עך זאָגט: פֿאַרלאָשן האָט מײַן רױך דײַן פֿלאַם,
צו וּואָס האָסטו באַדאַרפֿט די װאַקכאַנאַליע ן
                     





















15נ
              ליבשאָפֿט


אַ דיכטער אין זײַן שרעק צערײַסט
אַ מאָל זײַן ליד: צו שײן, צו אָפֿן.
און קלאָגן קלאָגט אין אים זײַן גײַסט,
ביז װאַנען ס'קומט אין נײַע סטראָפֿן.

באַגעגנט האָב איך אַ געשטאַלט.
אַ מאָל איז זי געװעזן א י י נ ע—־־
אַ בליץ. װאָס קנוען צװינגט דעם װאַלד,
באַגעגנט האָב איך הײַנט אַ זקנח.

דו חאָסט אַ ליד פֿון זעכצן יאָר
פֿאַרברענט אין שײַן פֿון דײַנע גלאָריעס.
אַזאַ װעט שױן ניט קומען. קלאָר.
צי איז דאָס ליבשאַפֿט, צי אַכזריות ן
                



















16נ
               דײַן האַנט אױף מײַן אַקטל


א
קױם פֿיל איך דײַן האַנט אױף מײַן אַקסל,
די האַנט פֿון אַ שאָטן,
קױם פֿיל איך די פֿינגער װי שניטן אין שנײ צו אַ כוטער ־—
נעמען זיך צוען פֿון מײַנע שװאַרצאַפּלען די שניטן,
און איך בין אין זײ אַ פֿאַרקלונגענער זילבערנער שליטן.



ב
כ'בין געװען שױן אַ װאָלף אין אַ װיוגע,
מיט אַ צװײַגעלע קאַרשן אין מױל.
זענען שנײען געװאָרן משוגע
און פֿאַרשאָטן צו דיר מײַן געהױל.

און דעם צוּוײַגעלע קאַרשן פֿון מױל...
                         



















17נ
           דאָס אײביקע


דו האָסט געזאָגט: ▮איך װאָלט מיט פֿךײד
זיך אָפּגעזאָגט פֿון אַלע מײַנע
באַשערטע יאָרן ־— פֿאַרן פּרײַז
פֿון קאָנען איבערלעבן וּױדער
מיט דיר צוזאַמען י ע נ ע נאַכט
װען בײדע זענען מיר געװעזן
װי ניט־פֿאַרשטאַנענע מוזיק▮.

און איך, װי ס'װאָלט אין מײַנע צײן
                                                             ,
דאָס האַרץ געגוּססט ־— האָב געשװיגן,
און בלױז געזען: אַ מינענפֿעלד
און םיר, צעװישן פּולװער, ־— ליגן.
               




















318
                 זילבערנער פֿעניקס
                  פֿאַר לײב ראָכמאַן

פֿאַרהאַק ניט דעם טױער, לאָז לעבן די װוּנדן.
געפֿין אַזאַ קאָרענעם קלאַנג זײ צו זעטיקן.
דאָס איז דײַן ירושה. דאָס זענען די בונדן.
און װײ, אַז דו וּועסט בלױז אַ רגע פֿאַרשפּעטיקן.

אַן אײנציקער פּאַרמעט ־—־ אַ זילבערנער פֿעניקם,
אַרױםגעפּיקט האָט זיך ניט לאַנג פֿון די שײַטערן.
דאָס איז דײַן ירושה. דעם אײביקן קעניגס
באַהאַלטענער פּסוק אױף דעם, װעט דיך לײַטערן.
                       
























519
                   רױכן פֿון ייִדישע קינדער


א
פֿון זינט עס האָט דער האַר, פֿון אײגן־ברענענדיקן שאָטן,
דעם פֿײַער־װאָגן מיט די װונדער־סוסים אױסגעקנאָטן
בײַ זיך אין קוזניע, און פֿאַרטרױט זײַן װילן צו די סוסים,
דער נבֿיא זאָל אין הימל ברענגען פֿון דער ערד אַ גרוס אים ־—.
און אליהו איז פֿאַרבײַ דעם סיריוס, דעם יופּיטער,
צו זײַן דער סאַמע נאָנטסטער שטערן לעבן דעם געביטער —־.
פֿון דעמאָלט האָט דער פֿײַער־װאָגן שױן געמוזט אין זעלבן
צעשפּילטן ריטעם אױסמעסטן די שטערנישע געװעלבן.
געלאָזן האָט ער אליהון ערגעץ אין אַ סאַליע,
צוזאַמען מיט זײַן צײַט —— אַ כװּאַליע װאָס געבױרט אַ כװאַליע.
און צװישן בײדן איז דער מילכװעג שױן אַצינד אַ גדר,
און װעלטן דרײען זיך װי שלאַנגען רונד אַרום די רעדער.
װײַט־װײַט איז שױן דער פֿײַער־װאָגן, װײַט פֿון בליצן, שלאַקםן,
איז דאָ אַ כּוּח װאָס זאָל קאָנען אײַנהאַלטן די אַקסן ן

און פּלוצעם האָט אַ ברומעניש מיט אָפּקלאַנג פֿון יללות
אַ קנײטש געטאָן דעם חלל, װי עס װאָלטן די מזלות
געװאָרן לײבן ——־ —־. װי מלאָכים װאָלטן זיצן שיבֿעה.—־. ——
אַ װײַסע האַנט האָט אָנגעכאַפּט די סוסים בײַ דער גריװע:
——־ צוּם קעניגרײַך פֿון אַשמדאי, דעם צינדער און דעם שינדער,
און ברענג דעם טאַטן זײַנע ליבע קינדער 1
                            











10נ
ב
באַשלאָגן האָט אַן אײַז די גלידער
בײַם דימענטענעם רכבֿ־אַש,
װען ער האָט זיך געלאָזן װידער
צום קעניגרײַך פֿון בלוּט און פֿלײש.


געצױגן האָט אים אַ זאַװײע ־—־.
אַ צוּגעקלעפּטער שטױב צום אַקס.
די קײטן פֿון דער קאַסיאָפּײע
צעפּיצלט ער װי דינעם פֿלאַקס.


און אָט איז שױן דער שטױב אַצינדער
די אַלט־באַקאַנטע גרינע קױל.
דער פֿײַער־װאָגן זוכט די קינדער,
װוּ זענען זײ ן ניטאָ קײן מױל.



ג
בלױז רױכן, רױכן, שװעבעדיקע רױכן,
די טױטע קינדער — לעבעדיקע רױכן.

זײ רופֿן: מאַמע, מאַמע 1 פֿון די רױכן,
די גאַנצע פּאַנאָראַמע איז אין רױכן.

די ליאַלקעס און די בײגל זענען רױכן.
און איבער זײ די פֿײגל זענען רױכן.

די טױטע קינדער הילן זיך אין רױכן,
די טױטע קינדער שפּילן זיך אין רױכן.
                





21נ
        ד
         דער פֿײַער־װאָגן חאָט דערפֿילט: ער איז פֿון זעלבן שטאָף,
        און זײַנע רעדער —.־ װאַקלענדיקע, לאָמע.
        ער װעט ניט ברענגען די פֿאַרשעמטע רױכן צום אַין־סוף,
        און דאָס װעט זײַן פֿאַר אַלע טױטע קינדער די נקמה.
        
נאָך גוט װאָס אליחו איז דאָ ניט מיט אים באַנאַנד,
        אָ, נוט װאָס ער איז אױבן אין דער סאַליע.
        און דיבאָם שטעלן זיך די סוסים קעגן ההום, בײַם ראַנד,
        באַשטימט אין זײַנע שלונדן צו דערלאַנגען זיך אַ װאַליע.
        
נאָר באַלד האָט אים די זעלבע װײַסע האַנט געטאָן אַ צי
        מיט בלענדיקע מאַגנעטישע געװעבן:
        —־־ דו זאַמל אײַן די רױכן אין דײַן לײדיקײט און פֿלי,
        אַזױ װי כ'לעב, די טױטע קינדער מײַנע װעלן לעבן 1
        

ה
        און מיר, אין אױסגעבענקטן לאַנד, װי דענקמעלער פֿון אײַזן,
        באַשטענדיק װאַרטן מיר און בענקען, דאָ זאָל זיך באַװײַזן
        דער אָדלערדיקער פֿײַער־װאָגן זעגנדיק דעם נעפּל,
        מיט קינדער, קינדער, ניט קײן רױכן, זוניקע װי עפּל.
        און אליהו, ער אַלײן, זאָל זײַן מיט זײ צוזאַמען,
        צו אָנװײַזן די קלײנע זײער טאַטן, זײער מאַמען.
        און ער אַלײן זאָל אױפֿהױבן אַ כּוּסע, מאַכן קידוש,
אמ   און פֿונעם פֿײַער־װאָגן זאָל ער בענטשן זײ אין יודיש ——. ־— —־
                                    








512
             פֿרץ מאָרקיש


מיר האָבן בײדע זיך געזעגנט
בײַ פּוּשקינס דענקמאָל, בײַ די טרעפּ;
אוּן מאָסקוּוע האָט צוּ לאַנג באַרעגנט
מיט רױטע שטערן אונדז די קעפּ.
און וּױ מיר נעמען זיך פֿונאַנדער
און ליפּן צוקן: זײַ געזונט 1 —
האָסטוּ דערזען װי אַלעקסאַנדער
פֿאַרשטעלט אין בראָנדז אַ הײסע װונד.

און נאָך אַ מאָל דײַן האַנט אין מײַנער
און דײַנע אױגן גרױ פֿון גרױל.
——. איך װיל ניט װערן אַ ציגײַנער ־—.
האָסטו געזאָגט מיט קרומען מױל.
פּאָעט 1 אין אײביקײט דײַן װאַנדער,
װוּ ס'גיט זיך אונדזער שטױב אַ צונד 1..
און איבער דיר האָט אַלעקסאַנדער
פֿאַרשטעלט אין בראָנדז אַ הײסע װוּנד.


איך האָב געזאָגט: אַ שװאַרצע חופּח,
פֿון טױט געשפּונען, איז מײַן שטאָט.
מיר זענען טעקסטן צו דײַן ▮קופּע▮
און אױסדערװײלט צום עשאַפֿאָט.
אַװדאי איז דער שנײ מיך אײגן
און קײן מאָל װעט ער ניט צעגײן...
נאָר מיר צוקאָפּנס װיל איך לײגן
אַ יודישן, אַ װײכן שטײן.
                 






נ32
         עס האָבן פּלוצעם די טרומײטן
         זיך אױסגעלאָשן אױפֿן סקװער.
         און כ'חאָב דערזען דײַן טרער אין קײטן,
         װען ס'איז אַװעק אַהײם דײַן טרער. — —־
         װו ביסטו, חבֿר ן ־—־ זינג דעם אמת 1
         פֿון קבֿר זינג מיט פֿרײַען מױל:
         איך האָב דיר, לאַנד, געשאַלט פּאָעמעם
פּ19     אוּן חאָסט צוריקגעשאַלט אַ קױל.
                         

























.32
           צו א. װאָגלער


דו ביסט געװען אַ פֿעלד מיט גריקע,
און דײַנע לידער —— בינען, בינען,
װאָס ציִען פֿונעם פֿעלד יניקה
און טראָגן האָניק ביז באַגינען.

און איצטער: זינגסט פֿון זעקסטן גאָרן
דײַן טרױער צו דעם קלײנעם בינשטאָק.
די בינען ברענען אין זכּרון,
דער חלוּם כלוטיקט אין אַ רינשטאָק.
                























25נ
                    באָלאָדע פֿון יונג־װילנע


צעשפּליטערט אײנעך פֿון דעם צװײטן ־־ זע איך װי איר שפּאַנט
צו הײלן די רװנען צװישן פֿעלדזן פֿון יחודה.
אָ, ברידער לעצט־געבליבענע, איר פֿינגער אָן אַ האַנט,
און די װאָס זענען אַש אין װינט ־— קומט אַלע צו מײַן סעודח.

מיר האָבן אױפֿגעבליט אין קלאַנגען איבער אונדזער הײם
באַגלײַך מיט די בעריאָזקעס איבער טױערן, געזימסן;
און אונדזער חלום חאָט געחלומט בימים חחם
פֿון אױסגעלײזטער װעלט אין לױטער גרינסן.

איז ענג דער ברונעם װען די שטערן טרינקען זײַן אַין־סוף ן
מיר האָבן זיך געצױגן צו די שטערן דײַנע, װילנע 1
אױך װען מיט אונדזער בלוט זײ האָבן אָנגעזאָגט דעם סוף ——
געװען מיר זענען העזהדיק און יונג און 'שטשעפּעטילנע, 1

אַצינד איז ענגער אונדז די וּועלט אין עלנטן געבײן,
װי ס'גאָון־געסל מיטן שטױב און קאָפּטשענדיקן לעמפּל.
אָ, ברידער לעצט־געבליבענע, אַלײן, אַלײן, אַלײן,
צוזאַמען מיט די טוּיטע קומט איר איצטער צו מײַן טעמפּל.

ס'קומט לײזער װאָלף מיט גרינע לידער, קומט פֿון גלותטאַן,
אַן אױפֿגעצוקטער פֿון זײַן אײגן זינגענדיקן פֿײַער.
דאָם װילנע־קינד, װאָס איז אַװעק אין שנײ פֿון דזשינגים־כּאַן...
אין אױג —— אַ װילדע רױז, אין מױל —־. אַ בלײַער.

און ס'קומט דער שוסטער משה־איצקע, װי נאַפּאָלעאָן.
האָט אױסגעשטעפּט מיט רױטע פֿעדעם זײַנע משוגעתן;
־— דער טױט איז ניט פֿאַר מיר־—.האָט ער געזאָגט—און אײנעך קאָן
זיך דורכרײַסן, יע, יע, מע זאָל ניט שפּאַסן 1
                              



316
         און שמשון, װאָס אַ פּאָדקעװע פֿון גאָלד האָט דער עסטעט
         געשםידט פֿאַר זײַן ציגײַנער־פֿערד און װי אַ זאַנג אַ דינער
         געטראָגן זיך אױף אים צו יעדן טאַנץ און קאַבאַרעט,
         ביז אָפּגעשימערט האָט זײַן קאָפּ אין האַק פֿון אַ ליטװינער.
         
און ער, מײַן געטאָ־כרודער... ס'האָט אַ מלאך אים באַהיט
         אין מתים־טאָל. ער האָט דעם טאָל באַהאַנגען מיט גירלאַנדן 1
         געװען איז הײמיש עפּלװײַן בײַ שמערקען דאָס געמיט ־—
         צוזאַמען מיטן טױטן מלאך קומט ער פֿון די אַנדן.
         
ס'באַגלײט זײ װאָגלער פֿון פּאַריז —־ אַ בלוענדיקע צװײַג,
         און פּרצקע, װאָס קלאָגט זײַן װילנע־קדיש אין קאַנאַדע;
             ע
         און װי אַ לײב אַרױסגעריסן פֿון זײַן אַלטער שטײַג,
         נאָר אײַנגעשטאָכן איז די שטײַג אין אים —־ קומט חײם גראַדע.
         
און װילנע קומט, און די װילוע, מיטן זעלבן שטעג,
         זי שטעלט אַרײַן איר בלױקײט אין די אױםגעפּיקטע שױבן.
         און װידער שליסן םיך אַ בונד װי אין די יונגע טעג,
▮פּ     און װידער הײבן מיר די כּוםות מיט באַנײַטן גלױבן.
                                                               




































ו
                                       





?2נ
                               נץון זין. ▮צו זין.
                                  

תּפֿילה צו זיד אַלײן
          

צו זיך אַלײן װי צו אַ צװײטן לײג איך צו מײַן אױער.
          און מײַנע אױגן, איבערפֿול מיט זינגענדיקער זעונג, ־—..
          איך נורטעװע אין דײַן געחײם, װי אָדערן אין מאַרמאָר:
          פֿאַרזיגלט זענען דײַנע סודות, װער האָט זײ פֿאַרזיגלט ן
          פֿאַר װעמען די מוזיק פֿון דײַנע ניט־אַנטפּלעקטע סודוּת ן
          מוזיק פֿון הענט און ליפּן. קלאַנגסימבאָלן אין דער פֿינצטער.
          מוזיק פֿון רעגן, רעגן־בױגן, איבער ——־ איבער ——. איבער —
          
דו ביםט אַ בינשטאָק חינטער פֿײַער און איך קוּם ניט נענטער.
          דו קאָרמעסט מיך מיט אָפּגעחאַקטע קלאַנגען ־—. דײַנע בינען.
          און ס'טרעפֿט, אַ בין פֿאַרבלאָנדזשעט און זי ציט אַװעק אין מידבר,
          אַ בין פֿאַרזוכט אַ בלענדל הױט און זי װערט בלינד פֿון שײנקײט,
          און אײנע זוכט: אַ קוש טאָן די פֿאַרסמטע בלום און שטאַרבן.
         
איך זע און הער. און מיט די קלאַנגסימבאָלן, װי מיט נאָדלען,
         פֿאַרנײ איך װוּנדן אױף די װײַסע מוסקלען פֿון פּאַפּיר.
         נאָר אַלצדינג װאָס איך האָב געזונגען ביז אַצינד איז אָרעם
         אַקעגן דײַנע אוצרות װאָס דו האָסט אין מיר פֿאַרזיגלט.
         ס'איז יעדער קלאַנג אַן אָפּקלאַנג פֿון דער תהומיקער מיסטעריע,
         מיט יעדן שפּאַן —־. אַלץ װײַטער און פֿאַרהױלענער דער בינשטאָק.
         
די צײַט איז בלױער װאַקס. און טריף נאָך טריף זי װערט צעשטאָלצן.
         אָ, שטילקײט אױסגעטאָן פֿון צײַט 1 עס קומען שױן די בינען
         צוריק אַהײם פֿון זײער לאַנגער, זוניקער נסיעה.
         לאָז אײן מאָל מיך אַרײַן אין זיך אַלײן, װי בלוט אין בלוט,
▮,1     און זאָל די װילדע מלכּה מיך אַ ביס טאָן 1
                                        



528
               שײנקײט
 

די שװאַרצע קוזניע לעבן פּלאַנקען
 אין פֿונקען װי אין רױטן מאָן —־־
זי האַמערט מיר אין די געדאַנקען:
־—. איך בין... דערמאָן זיך שױן, דערמאָן 1

און די דערמאָנונג איז אַ קלאַמער,
אַ שפּיץ אין מיר, אַ שפּיץ אַהין.
שמידיאל קלינגט פֿונאַנד זײַן האַמער
אין שװּאַרצער קוזניע: יאָ, איך בין 1

פֿון בױדעמשױב איך זע דעם וּװּנדער.
                                     .
שמידיאל צױבערט קלאַנג נאָך קלאַנג,
און אונטער יעדן קלאַנג באַזונדער
װערט אױסגעצױגן מײַן פֿאַרלאַנג,

װאָס צװישן פֿונקען קוּמט ןיך װײַזן
דורך בלאָער פּריזמע פֿון קרישטאָל:
אַ װינטער אױסגעשמידט פֿון אײַזן,
אַ שקיעה אױסגעגליט פֿון שטאָל.

איך גיב דעם שמידער מײַן שװאַרצאַפּל,
מײַן צײַט, מײַן ליבע, מײַן געװײן;
און אונטער האַמער גלי איך, צאַפּל,
אַבי צו קאָנען זאָגן: שײן 1

און אָט דער שײנקײט װיל איך דאַנקען,
זי איז מײַן אײביקע מינוט.
אָ, שװּאַרצע קוזניע לעבן פּלאַנקען,
דײַן האַמער טאַנצט בײַ מיר אין בלוט 1
                 



329
                         פּאָעזיע
         

אַ טונקל פֿיאָלעטע פֿלױם
         די לעצטע אױפֿן בױם,
         דין־הײַטלדיק און צאַרט װי אַ שװאַרצאַפּל,
         װאָם חאָט בײַ נאַכט אין טױ געלאָשן
         ליבע, זעונג, צאַפּל,
         און טיטן מאָרגן־שטערן איז דער טױ
         געװאָרן גרינגער —
         דאָם איז פּאָעזיע. ריר זי אָן אַזױ
▮1     מען זאָל ניט זען קײן םימן פֿון די פֿינגעך.
                          
























530
                   פּפ


אײַננעמען שטחים פֿון צײַט מיטן װאָרט,
זאַלבן אױף זײ דײַנע זױבעךע זילבן;
װיקלען אין קלאַנגען־רצועות די מוסקלען,
אָנטאָן אַ שטילקײט אין ערדישע הױטן,
שפּאַלטן אַ גראַם װי אַ מילגרױם און טרינקען,
לאָזן די גלידער פֿאַרשװימען אין לידעך
ביז דײַנע לידער אױף ס'נײַ װערן גלידער —
אַט צוליב דעם ביסטו, יונגל, באַשאַפֿן.
                    

























1נ5
                       דרײַ בײמער
                   
פֿאַר יעקבֿ באָטאָשאַגטקי
           
װער ביסטו, פּאַלמעצװײַג, דײַן גרין
            באַקאַנט איז מיר, באַקאַנט...
           ־—־ איך בין געװען, איך בין, איך בין
            אַ צוּוײַג אַ כיראָמאַנט.
           יונגל, גיב דײַן האַנט.
            

איך גיב, איך גיב, און איבער מיר
           זינגט דער כיראָמאַנט:
           —־. יונגל, ס'גײען אין דײַן האַנט
           באַזונדערע דרײַ װעגן.
           אײנער ־— צו אַ ראַבינע
           אָנגעטאָן אין רעגן.
           דער צװײטער שטעלט זיך אָפּ אין שנײ
           אַנטקעגן אַ בעריאָזע;
           דער דריטער —־ בײַ אַ פּאַלמעבױם
           אין העמדעלעך אין ראָזע.
           
יונגל, ס'איז די ראַבינע
           דײַן מאַמע, זע װי רױט...
           אין בעריאָזע װױנט דער טױט
           װאָס האָט געהײסן: טאַטע.
           און אין פּאַלמע לעבט אַ גײַסט,
           װאָס האָט נאָך ניט קײן נאָמען.
           
ייִנגל קלײַב זיך אױס אַ בױם
55מ       און צי פֿון זײַנע שטראָמען.
                           






552
                  אין גאָרטן


א
בײַ נאַכט אין גאָרטן האָט זיך עס אַנטפּלעקט
און ס'האָבן צוגעשטימט די בלעטער,
און ס'האָבן פֿינקל־װאָרעם און אינסעקט
דערצײלט מיר שפּעטער:
די זון איז ניט פֿאַרגאַנגען, װײַל עס גרינען
װי קלײנע זונעלעך ציטרינען.

די קלײנע זונעלעך, זײ װעגן
די זוניקײט פֿון זיך אַלײן.
די קלײנע זונעלעך, זײ מעגן
זיך.גרײסן: װי מיר זענען קלײן 1


ב
כ'בין די פֿײַכטקײט. צו מײַן גײַסט דעם פֿײַכטן
צוּען זיך די גראָזן מער און מער.
אַז די שטערן זאָלן קאָנען לײַכטן —־.
קומען זײ און טרינקען פֿון מײַן טרער.
                     
















נ33
                   ביכער


פּאַפּירענע סקעלעטן, לאַנג אַנטפֿלײשטע,
איר שטױסן ביכער אין מײַן הױז —. אַװעק 1
און בײגט זיך ניט מיט רוקנס גאָלד־געלײשטע...
ס'איז מײַנע הײַנט אַן אַנדער ביבליאָטעק:

אַ רעגנבוּך אין פֿענצטער קומט זיך מעלדן.
אַן עפּלבוך אין רעגן־בױגן־באַנד.
איך לײען אים. די עפּל ־— זײַנע העלדן —־
זײ פֿאַלן מיטן לײענער באַנאַנד.

אַ פּאַלמעבוך אין לופֿטיקן געקלעטער 1
אַ פֿױגלבוך, װאָס װיגט זיך אױף אַ צװײַג 1
אַ פֿײַגנבוך מיט אױפֿגעמישטע בלעטער,
װאָס נאָר מײַן שׂונא װײַזט ער איצט אַ פֿײַג.
                   


















.5נ
                   אין פּאַרק


אַ בלינדער מאַן,
רובינען אַנשטאָט אױגן,
זיצט אין װײַסן העמד בײַ אַ פֿאָנטאַן
און שװאַלבן איבער אים אין קאַראַהאָד
אַרום דער הױלער טענצערין פֿון קלינגענדיקן װאַםער.

אַן אָנגעשפּיצטער הונט בײַ זײַנע פֿיס,
מיט בלאָע אױגן פֿון זײַן האַר ־—. דעם בלינדן.

און לעבן בלינדן טוליעט זיך אַ פֿרױ,
װי אַ דינע מאָנבלום אין אַ האָגל.
זאָלן זען די שװאַלבן:
זי האָט ליב.
זאָלן זען די בײמער:
זי האָט ליב.
פֿולע זענען אירע טרערן,
פֿולע מיט מתּנות.


נאָר די צװײ רובינען זײַנע שנײַדן זי געהײם
און —
־—. ▮צעזאַר, קום אַחײם,
איך חאָב ניט ליב ךחמנות!▮
                      










5נ3
                  דער האָגל


א
אַזױ פֿיל מילגרױמען אין דײַנע װאָלקנם 1
און בליצן שפּאַלטן זײ,
עס פֿאַלט אַ האָגל.
דײַן טעם, באַשעפֿער, זײגן מײַנע ליפּן,
און דו אַלײן האָסט זיך געלאָזט אין װאָגל
דורך מײַן נשמה, װי די זון דורך אַ געדיכטן װאַלד,
אַהין, װו קײנער איז נאָך ניט געגאַנגען.
אַ פֿױגל װּערט געבױרן אין דײַן אײגענער געשטאַלט
אוּן זעצט דײַן שװײַגן איבער
אין די שװײַגנדיקסטע קלאַנגען.



ב
אַלע שטאַמען קומען זיך צוזאַמען,
אַלע צװײַגן מאַכן צו די פֿענצטער.
קענסט פֿאַרבלאָנדזשען אין די גרינע פֿלאַמען,
אין געדיכטן װאַלד, װאָס איז דער שענסטער.

קענסט פֿאַרבלאָנדזשען אין אַ נעץ פֿון טױען,
אין די שאָטנס, װען זײ װערן װילדער...
קענסט פֿאַרבלאָנדזשען הינטער מײַן חזיון,
איך זאָל אָנװײַזן דײַן װעג אין בילדער.
                    












6ננ
                פֿון זיד צו זיד


װי לאַנג דער װעג פֿון זיך צו זיך, װי לאַנג ן
אַ מאָל אַ האַלבע רגע דאַרף געדױערן,
און שױן. אָט איז די גאַנצקײט. נאָר אַ שלאַנג
איז אױף דער סטעזשקע צװישן בײדע טױערן.
און זיבן װעלטן, זיבן קעלטן, דאַרף אַ מאָל דער גאַנג
דער נאָענטער, פֿון זיך צו זיך, —־־ געדױערן.
                     



























ץ33
            ליד װעגן אַ מוראָשקע


װוּ חאָב איך געזען אַזאַ מין פּנימל,
װעלכע שפּיל באַװײַזט מיר די נאַטור ן
יעדער שטײנדל ברענט —— אַ װײַסער גיחנומל,
און עם קומט אַ מענטש אין מיניאַטור.

ניט קײן שטךױ —— אַ סוד אַ יענעװעלטיקן
ברענגט מיר די מוראַשקע פֿונעם טאָל,
װוּ די טױטע, זײ אַלײן געװעלטיקן,
און דאָס קול פֿון טױט איז אָן אַ קול.

יאָ, דאָס איז מײַן פֿרײַנד און ניט קײן אַנדערער,
האָב גערופֿן ־— קומט ער מיט זײַן גנאָד.
און פֿאַרשטעלט האָט זיך אַזױ דער װאַנדערער
צו מגלח זײַן בלױז מיר דעם סוד.

ם'פּנימל, אין פּורפּור אין צעשפּיגלטן,
לײקנט ניט, אַז מיר זענען באַקאַנט...
און אַ קלײנעם פּאַרמעט אַ פֿאַרזיגלטן
לאָזט מיר די מוראַשקע אין מײַן האַנט.
                   













338
                                ים־ליד
          

אַלע, װאָס זענען געװעזן מיר טײַער,
          אַלע, װאָס זענען פֿאַרשלונגען װי פּערל אין פֿײַער,
          זײ, מיט די זילבערנע מוסקלען,
          אָ, בראשיתדיק טײַער.—
          שװימען אַצינד אױפֿן ים
          פֿאַרשטעלטע אין כװאַליעס.
          צוען צו מיר די קאָראַלענע חענט,
          שיכּור פֿון טרערן און הפֿילות,
          פֿון ים־שטורעם שיכּור.
          נאָר ס'גײט זײ אַנטקעגן מײַן שיף
          מיט אַן אײַזערנער נאָז
ט19      און מערדעריש קאַלט זי צעשנײַדט און צעפֿליקט זײ אױף שטיקער.
                                   





















559
               דער ים־הונט


אַ פֿעלדז אין ים. די כװאַליעס פּאַטשן.
און אױבן זיצט װי אױף אַ טראָן
און ס'גרײכט דעם ים ניט זײַנע לאַטשן ־—
אַ ים־הונט. װעמען גײט ער אָן ז


בלױז אײנעם גײט ער אָן ביז קינאה,
און ער באַגריסט אים פֿון קאַבינע.
                   


























3.0
                צװײ טאָלער


צװײ מאָלער אײנער קעגן צװײטן
און דער ים צעװישן
ברענט.
פֿאַרבן שרױפֿן זיך און מישן,
פּענדזלען טאַנצן אין די הענט.
און אײנער מאָלט דעם אַנדערן:
דער מאָלער אױפֿן ברעג
מאָלט דעם זונפֿאַרגאַנג, און יענער
מאָלט דעם מאָלער אױפֿן ברעג.

בײדע מאָלער זענען שױן געפֿאַלן
אין דער שלאַכט.
בלױז די בילדער לעבן, לעבן, שטראַלן
אין דער נאַכט.

ניט לאַנג אַזױ 1 װּי ברענענדיקע לײבן,
װילד און װילדער,
שלאָגן זיך די בילדער.
װען אײנס װעט פֿאַלן װעט דאָס צװײטע קאָנען זיך דערהײבן.
                     













3.1
   אַ גליװאָרעם אין גראָזן


אַ גליװאָרעם אין גראָזן,
און װײַט ־— אַ שיף אין שטוךעם.
צי װעט די שיף זיך לאָזן
צום שײַנענדיקן טורעם ז

דער ים־װאָלף זינקט אין גסיםח,
און װאָיעט צו זײַן װעלפֿין.
מיט צײנער־זעגן זיםע
באַגעגנט אים אַ דעלפֿין.

אַ װאַקל און אַ שאָקל.
די פֿינגער צוקן, צאַפּלען.
און צוען דעם בינאָקל
צו זײַנע טױטע אַפּלען.

אַ כּישוף־גלאַנץ אַ ראָזן
דערזעט ער דורך יסורים:
— צום גליװאָרעם אין גראָזן,
צום שײַנענדיקן טורעם!
            














2.נ
                   אונטער דער ערד


צװיטשערן פֿײגל דען אונטער דער ערד
מיט געטלעכע טרעךן
פֿאַרשטיקטע אין העלדזעלעך דינע,
אָדער דאָס פֿלאַטערן אונטער דער ערד
אײנמאָליקע װערטער, װי ניט קײן געזעענע פֿײגל 9

װוּחין מײַנע פֿיס האָבן שׂכל צו שפּאַנען,
איבער שנײ, איבער חײ, איבער שיכּורן פֿײַער,
פֿילן זײ װערטער,
נשמות פֿון װערטער,
אַ שאָד װאָס די פֿיס מײַנע קאָנען ניט האַלטן קײן בלײַעך...

װי אַ שלאַנגען־באַשװערער
פֿאַרהאַלט איך די פֿיס אינעם גאַנג:
דאָ און דאָ און דאָ.
דאָ זענען זײ דאָ.
אײנמאָליקע שטילקײט.                                           ,
אײנמאָליקע ערטער.
און איך גראָב מיט די חענט —— מײַנע בײניקע ךידלען,
ביז װאַנען עס פּלאַצן
די שװאַךצע פּאַלאַצן
װוּ ס'פֿלאַטערן װערטער
באַהאַלטן אין פֿידלען.
                        









5.נ
                   נשמה

און פֿלוצעם דערפֿילט מען: עס לעבט די נשמה צו גיד
                                משה קולבאַק

זי לעבט צו גיך. צו שטום. און קליגער
פֿון אַלע װערטער, נײַ און אַלט.
איז מאַיעסטעטיש װי אַ טיגער,
באַשאַפֿענער אין גאָטס געשטאַלט.

זי חונגעךט. ס'איז דײַן לײַב צו װײניק.
זי שלינגט דײַן צײַט, װען ס'האָט אַ טעם...
און איז באַזונדער און איז אײניק,
אין פֿינצטערניש, מיט װײַסן פֿלאַם.

זי לעבט צו גיך. איז יונגער, עלטער,
מיליאָנען יאָרן פֿון דײַן לײַב.
זי גײט אַװעק װוּ עס געפֿעלט איר,
און דיר, דעם נאַר, באַפֿעלט זי: בלײַב 1
                   


















..נ
                 אַ זעונג


איך זע אַ קוזניע אָן אַ טיר, אַ לאָמע,
צעװישן תּחום און תּהום אין שנײ פֿאַרחױלן.
און ס'ציט אַרױס פֿון הײסע, רױטע קױלן
אַ בלינדער שמיד זײַן בליציקע נשמה.

און ם'פֿאַלט זײַן חאַמער װי אַ בער פֿון אײַזן...
און זײַן נשמה זינגט און האָט חנאה:
־— בלינדער שמיד, װאָס זאָל איך דיר באַװײַזן ן
דײַנע אױגן זענען װידער בלאָע.
                  























5.5
                       דער קתּצךמאַכער


אַ קלאַפּ אין טיך. און ניט קײן פּיקהאָלץ מיט אַ בלאָען שנאָבל.
ם'באַװײַזט זיו עטעץ מיט אַ שטעקן. ם'פּנים בליציק־ראָז.
▮אַ טרונק, עס גליט אין מיר אַ קוזניע...▮ —־ און פֿאַרנײגט זיך נאָבל.
די מאַמע קאַלטע דימענטן דערלאַנגט אים אין אַ גלאָז.

אַ זשליאָקע מיט אײן צי דאָס װאַסער און פֿאַרבײַסט אַ שםײכל:
▮אױ, װײניק, װײניק, און אַ ברונעם װעט מיר זײַן גענוג 9
עם טוט מיר װײ מײַן שטעקן און עס טוט מיר װײ מײַן שׂכל▮.
ס'דעךלאַנגט די מאַמע נאָך אַ גלאָז, און איך פֿון אַלקער לוג.

אַרײַנגעגאָסן און באַלעקט זיך: ▮אײַ, געשמאַק, װי ביטער 1▮
און ברעכט די גלאָז און עסט זי אױף מיט קריצנדיקע צײן.
באַװײַזט אַ לאַנגע, ךױטע צונג מיט גלאָזיקן געשפּליטעך,
אין אַלקער בלײַבט אַ זונפֿאַרגאַנג װען יענער לאָזט זיך גײן.

▮אַ קונצן־מאַכער 1▮ זאָגט די מאַמע. נאָר פֿון אַלטן עמעך
נעמט פּליעסקען זיך אױף ס'נײַ זײַן פּנים, װאָם איז בליציק־ראָז.
און ס'קלאַפּט אין מיר זײַן שטעקן, און עס װײנט אין מיך זײַן זמר,
און יעדן מאָל אין זונפֿאַרגאַנג איך זע אַ צונג מיט גלאָז...
                            













6.נ
         צום שטערן־זעער


שטערן־זעער, פֿרײַנד מײַן גרױםער,
נאַ אַ חלום, זײַ אים פּותר:


האָב געזען אַן ערד אין שקיעה
און זי גײט מיט רױטע פֿיס,
װי אַ קרוע נאָך אַ קרוע
פֿרילינגצײַט. קײן מענטש, געװים,
האָט נאָך ניט געזען דעם װוּנדער,
אַז די ערד האָט רױטע פֿיס.
װי איך טראַכט אַזױ, באַװוּנדער,
און איך צײל אין זיך די צאָלן
װיפֿל פֿיס פֿאַרמאָגט די ערד ־—..
יאָגט אַ רײַטער צװישן טאָלן
און פֿאַרהאַלט בײַ מיר זײַן פֿערד.

ס'איז דער פֿערד אין גאַנצן באָרדאָ,
בלױז אַ פֿלעק װי אַ קינזשאַל
פֿונעם שאַרבן ביז דער מאָרדע,
זײַנע אױגן ——. גאָלד און גאַל.
נאָר פֿון רײַטער שלאָגט מיט שכינה,
װי אַ בעקן פֿון קרישטאָל,
װוּ עס קומט די זון אַ מאָל
טרינקען וּוײַן מיט ליפּן דינע.
                                                                









,
                





3.7
איצטער, אין מײַן װילדן שטױנען,
װײַזט דער רײַטער מיר צװײ קרױנען
און ער זאָגט: פֿאַר דיר איז א י י נ ע,
פּינקטלעך פֿאַר דײַן מאָס און פֿאָרעם,
און די צװײטע איז אַ קלײנע,
סײַדן אָנצוטאָן אַ װאָרעם.
נאָר דײַן קרױן מיט זיבן שטערן
װעט דיר דעמאָלט בלױז געחערן,
װען דו װעסט געפֿינען, ברודער,
פֿאַר דער קלײנער קרױן אַ קאָפּ.

און דער רײַטער ־—־ אין גאַלאָפּ.
און אין דרױסן —־ אַ גערודער.
                 




















8.נ
              אין אַ שטײנהאַקערײַ


איך האָב זיך דערזען אין אַ שטי.נהאַקערײַ,
אין מיר ——־ דינאַמיט.
סכּנה. זאָל קײנער ניט זײַן. פֿלאַקערײַ.
געברום פֿון גראַניט.

מיט זוּניקע מוסקלען, צעשפּליטערט און גאַנץ,
די גלידער אין טאָל.
און פֿריש װי דער טױט מײַן גראַניטענער טאַנץ,
און לידער אָן צאָל.

עס קומען שױן װעגענער, לאָדן מיך אָן
צו בױען אַ װעג.
עס װעלן זיך צוען געװיס אַ מיליאָן, —־־
צו גרױס מײַן פֿאַרמעג...
                      


















3.9
               ד פֿאַרפֿרױרענע שיף


— בלױהאָריקע װיוגע, אַנטפּלעק מיר, באַװײַז,
די קלײנע, פֿאַרפֿרױרענע שיף צװישן אײַז.
איך האָב זי דערזען און געבענטשט אין סיביר,
אָט נעכטן ——. װען איך בין געװען אַ יאָר פֿיר,
באַגלײט פֿון אַ הונט איבער שנײענס געשליף.
בלױהאָריקע װיוגע, אַנטפּלעק מיר די שיף 1

—־ אַ פֿרישער גן־עדן מיט בײמער פֿון גליק,
און דו אין אַ װאָלענעם, רױטן באַשליק.
אַ הונט קושט דײַן שאָטן: צוק־צוק... עלעהײ
דאָס קושט ער די חינטעלעך זײַנע אין שנײ.
און ס'גליטשן זיך װינטן, װי מילך אַזױ פֿריש,
אױף זונמעסערס איבערן לאַנגן אירטיש.


נאָר הינטער די װינטן —־ אַ שיף צװישן אײַז,
פֿאַרפֿרױרן, באַשאָטן מיט שנײען װי רײַז.
די הילצערנע הענט —־. אירע װעסלעס —־.. געשמידט,
און ס'העלפֿט ניט די מעכטיקע זון אין דער מיט;
זי ציט פֿאַר די װעסלעס, נאָר ס'פֿעלט בלױז אַן אונץ
די חיח ——. די זון —— זאָל באַװײַזן דעם קונץ.

דו קומסט צו דער שיף אין דײַן רױטן באַשליק ——.
פֿאַרגאַנגען די זון און פֿאַרפֿרױרן דאָס גליק.
לאָזסט איבער אַ טרער אױף איר דנאָ און ביז שפּעט
צום חאַר פֿון דער װיוגע.—. דײַן האַרץ, דײַן געבעט.
און ס'בעט אױך דער הונט מיט געביל און געפֿיל:
די שיף מיט דײַן טרער זאָל אַװעק װוּ זי װיל.
                      





550
         דער האַר האָט זײַן אױער גענױגט צו דײַן מױל,
         אַ בליציקער פֿינגער האָט אָנגעזאָגט: װױל 1
         און װי אַן אָרקעסטער אין מיטן קאָנצערט
         װאָלט פֿאַלן אין תּחום ־—. חאָט אַ ברום זיך דערחעךט.
         און װאַסערן חײבן זיך איבערן װאַלד,
         פֿאַרשװענקען די בײמער און ציִען זײ באַלד.
         
און אױפֿן אירטיש, מיטן פֿינגער באַגלײַו,
         אַ גאָלדענע טראָגט זיך די שיף מיטן טײַך.
         דײַן טרער האַלט די װעסלע, װי דו האַלטםט די פּען —
         פֿאַךזשמורע די אױגן און װעסט זי דעךזען.
         אַזױ, דיר פֿאָרױס, איבער טײַך, איבער ים,
         צו אָנזאָגן װוּנדער די װעלט און דײַן שטאָם.
         
איר פֿאָן איז אַ פֿידל. איר אַנקער —־ אַ םםיק.
         זי חאָט אין װילוּע געבראַכט דײַן מוזיק.
         זי האָט מיטן ניעמאַן פֿאַרלענגערט דײַן רום,
         זי שװימט מיטן ירדן אַרום און אַרום.
         און װען איבער דיר װעט שױן בלוען אַ רױז —־.
אמ     נאָך לאַנג װעט זי שװימען װעלט־אײַן און װעלט־אױם.
                                












51נ
אאזיס
▮ —
    װיגךנןנגו. א'זן ▮כװו▮ײַננ'ס1
                 


דער װײַנשטאָק


לערן זיך בײַם װײַנשטאָק: שאַפֿן, שאַפֿן,
אײַנזאַפּן דעם גאַנצן װײַן פֿוּן איטלעכער מינוט.
שטענדיק פֿילן: זױבערע, מעלאָדישע געלאַפֿן,
רעגנס מאַכן צײַטיק יונגע טראַפֿן,
שטילערהײט באַגיסן זיך מיט אײגן בלוט
און —־. שאַפֿן.

אינעװײניק מער וּױ דרױסן —— קלעטער.
זאָלן זײַן די װוּנדן אָן אַ מום.
זאָלן טרינקען שטערן, מענטשן, געטער,
דו אַלײן װעסט ניכטער װערן פֿוּנעם װײַנשטאָק שפּעטער,
לאָמיר זײַן באַשײדן: אין אַ טױזנט יאָר אַרום.
                      


















55נ
                   אױסדרעסירטע היות


װעךטער, װערטער 1 אױסדרעסירטע חיות הינטער שטײַגן,
כ'לאָז אײַך פֿרײַ. אַנטלױפֿט צוךיק אין דזשונגל, זיםע קנעכט 1
קײנעמסדיקע נײַע הימנען ——־ אָדעךן פֿון שװײַגן,
צוען מיך מיט זײער ניט־אַנטזיגלטן געשלעכט.

אױםגעפֿינען װעל איך צװישן םידברדיקע סקאַלעם
יענעם אַלף־בית אָן װערטער, װאָס אים זאָל פֿאַרשטײן
חײשעריק און ךעגן. סאַראַ נװאַלדיקע חתגלות:
טױטע װעלן ענטפֿערן און שמײכלען װעט אַ שטײן 1

לײענען םײַן דיכטונג װעלן שטאָפֿן, מינעראַלן,
פֿײַערן, װאָם עםנדיק אַ צװײטן —־ װערן אַש.
— חעי, רעמבאָ, דו צױבערער און שפּאַלטער פֿון װאָקאַלן,
ענטפֿער, יונגל: װאָס איז דאָרט מיט דיר אַזאַ מין רעש ן...
                          


















356
                 שאָגאַלישער גאָרטן


הינטערן טױער, אין אַכצנקאַראַטיקע טױען
באָדט זיך דײַן כּלח.
ציטערדיק שװימט זי אַרײַן אין פּאַליטרע מיט בלױע באַלזאַםען
צוזאַמען.
ס'װערט דײַן חזיון אַ גאָרטן. אָ, נאַכט נאַכטיגאַלע!

ס'קושן זיך פֿאַרבן. דײַן פּענדזל —־ אַלײן:
אַ חאָמונקולום
איבערן מילכװעג פֿון לײַװנט,
קאַפּױער דאָס קעפּל.
ס'גיבן אים איבער פֿאַררײטלטע סודות
מײדלשע, װאַרעמע עפּל.
זײַנע קאָלירן באַפֿרײַען דאָס גוטס, װאָס דער גאָרטן
באַהאַלט אין אַ נעפּל.
                        


















ז35
                  דער װעג צום גן־עדן


פֿון אַלע באַלאָרבערטע בילדער אין לוּװר
)יאָרהונדערטער פֿירן צוזאַמען אַ װאַנט מיט אַ װאַנט(,
באַגלײט מיך אַ פּנים־אָן־הױט פֿונעם גורל:
די קו מיט איר פֿלײשיק־צעשפּאָלטענער ברוסט—־,פֿון רעמבראַנדט.


ניט אַנדערש:
אַרײַנגעזױפֿט חאָט דער געװאַלדיקער האָלענדער
אַ מאָל זײַנע גילדענע כּוסוה מיט פֿאַרבן,
די װײַנען געהײמע,
און פּלוצעם דערזען אין זײַן שיכּורן שאַרבן
אַ תּליח.
עם הענגט אַ בחמה.
און אָט איז פֿאַראײביקט זײַן חלום דער...

געלײגט אױפֿן יאַטקעקלאָץ האָט ער זײַן חלום, געשונדן
אַנטפּלעקן זיך זאָל דער קאָליר פֿון בהמישן מו.
און תּפֿילה געטאָן, און באַשלאָגן דעם לײַװנט מיט װוּנדן,
כּדי ס'זאָל אַרײַנגײן אין לוּװר־גן־עדן ־—.
די קו.
                          













58נ
              אַ הונדערטיעריקע


איר לײַב איז לײם. באַפֿרײַט פֿון שׂינאה, ליבע.
איר קראָענבליק איז אױסער נײן און יע.
איר לײַב איז לײם. אַ פֿאָרעמלאָזע גליבע,
באַדעקט מיט לײַװנט, װי אין אַטעליע.

אַקעגן איבער דרײט זיך מיט געפּילדער
אַ קאַרוסעל. דער הינטערגרונט איז פֿלאַקס.
און װי די קאַרוסעל ——. בײַ איר די בילדער,
נאָר אָפּגעשנעלט פֿון זיפֿצנדיקן אַקס.

פּאַװאָליע... אױך די קאַרוסעל איז 
אױםעךאון יאָרן־װײַט פֿון זקנישן געבײן.
                                .
אַ חלום װעלכן קײנער איז ניט פּוחר,
באַפֿרײַט פֿון שׂינאה, ליבע, יע און נײן.

—..—. אַ מאַן װעט באַלד פֿאַרקאַשערן די אַרבל,
אַראָפּצוּען דעם לײַװנט פֿונעם לײם,
װאָס האָט ניט מער קײן לעבעדיקן פֿאַרבל,
װוּ אַלע קנײטשן בלאָנדזשען בלינד אַחײם —


און איבערקנעטן מײַסטעריש די זקנח,
אַז בלײַבן װעט אַ װענוס אױף דער באַנק.
און איבעךלאָזן װעט ער בלױז די קלײנע
אַנטפֿלײשטע זילבער־אױרינגען: אַ דאַנק.
                    








559
                        װאָלקנס


װאָלקנס ־— אורמאָדעלן פֿאַר אַ בלוטדאָרשטיקן מאָלער
נעמען־מיט מײַן פּנים. די געזאַלצענע קאָלירן
װאָלקענען אין װײַטעניש צום װילדן גאָון: זאָל ער
מאָלן, מאָלן. זײ פּאָזירן.

ערגעץ מעסט אַן אָדלער מיטן פּענדזל אין די נעגל
טײַנע קלײנע פֿךײדן, גרױסע פּחדים.
קומען צו דער אױםשטעלונג װעט בלױז אַ װײַםער זעגל,
אָפּגעריסן פֿונעם שװאַךצן פֿאָדעם.
                        
























560
            ▮מפּראָװיזאַציע


זאַטל ניט קמצניש דײַנע שעהען ־—.
זאָל די צײַט ניט שפּילן מער דעם לץ.
נאָר צעשפּרײט זײ איבער אַלע דנאָען,
זונפֿאַרגאַנג זאָל צאַפּלען אין אַ נעץ.

זאָלן זײ אַ שפּרונג טאָן אין אַ קראַטער,
שװימען איבער װאַםערן... אַבי
אָפּנאַרן דעם טױט. אין זײַן טעאַטער
זאָלסטו זיך ניט שטעלן אױף די קני.


רײַם אַראָפּ זײַן מאַסקע 1 און געשװינדער
דײַנע שעהען איבער אים פֿאַרשפּרײט.
זקנים זענען פֿאַךגרימירטע קינדער,
און די אַלטע שטאַרבן יונגערחײט.
                 


















561
                 עלעגיע אױפֿן סױט פֿון אָ העלפֿאַנד


־—. —־. און פּלוצעם חאָט זיך אָפּגעשטעלט זײַן האַרץ אין חיות־גאָרטן.
עם חאָט אין אים אַ שמיד אַן אומגעזעענער, בײַם שמידן,
פֿאַרלױרן פֿון די הענט זײַן שװערן חאַמער
און אױפֿחײבן צוריק דעם חאַמער איז ער ניט בכּוח.

אוטזיםט די ךױטע עפּעלעך, קונדםים,
זײ חאָבן שױן פֿאַר אים דעם טעם פֿון שאָטנם.

און װײַט, אין אַפֿריקאַנער דזשונגלען,
חינטעך טאָזאַםביק,
באַװײנען אים די אָבֿוח.
                              






















62נ
                    איו װײס שױן דעם טעם...


איך װײס שױן דעם טעם פֿון די שנײען אין קילימאַנדזשאַךאָ.
זײ האָבן דעם ריח פֿון הײמישער חלה,
געטונקען אין רױכיקן זאַלץ. און פֿאַרפֿרױרן
אין זײערע מײַלער אַן אײַזיקער ןונפֿאַרגאַנג הױערט
בײַ טאָג און בײַ נאַכט, און די לופֿט איז געטעסעט פֿון מירמל...
                 




























































































































▮
                              



65נ
                          נעכטן


נעכטן, אין אַ נאַבטיקעך מינוט,
האָב איך פֿון טײַן אינגעװײד
און זינגעװײד
פֿאַרנומען
קלאַנגען, װאָם אַ מענטש האָט ניט אַרױםגעחאַקט פֿון גוטען.
אַנדערש ניט: עס טרינקט זיך דער באַשעפֿעך אין מײַן בלוט 1
   
)װי זאָל איך אים װאַרפֿן אין דער טיפֿעניש אַ בײגל 9
   אונטערגײן װעט באַלד אין מיר די לופֿט און דער פּלאַנעט...
   אַלע פֿײגל,
   אַלע טרעלן
   װעלן
   װעלן
   אין טײַן האַרצן ־—.
   דעמאָלט שלאָגן זיך על־חטא 1(
                           


















.56
         מט קױל פֿאַרצײכנט


גנבֿע ניט מײַן טרױער. זײַן פֿאַרמעגן
טױג נאָר פֿאַר אַן אײנציקן. ער איז
אָנגעטרונקען מיט אַ שװאַרצן רעגן
אינעװײניק. דרױסן —— אַ נאַךציס.

אױך אַ בלום צעברעכן מוז מען קודם
אײדער זי איז גרײט מיט דיר צו גײן...
אַנדעךש לאָזט זיך אױס פֿון אַלץ אַ בױדעם
און קאַפּױער שטעלט זיך דאָם געװײן.

איבערלאָזן װעל איך מײַנע שװערע
טרױער־עפּיטאַפֿן אין גראַניט,
װען די זון — אַן אינדישע פּאַנטערע,
װעט מיך ברענגען װוּ איך װיל צי ניט.
                 



















365
                                  ניאָגאַראַ
         

ניט מיט אַ װילן אַן אײגענעם
         אומזיניק פֿאַלסטו, ניאַגאַראַ,
         איבער דעם װילן קײן דעה ניט חאָט שױן דער װילן אַלײן.
         װאַםער־און־פֿײַער־און־שנײ־גיהנום 1
         אױסטאַטוּוּרט איז דײַן מראה
         מיטן אינדיאַנישן מעסערטאַנץ. ד ו אָבער קענסט ניט פֿאַרגײן.
         
זעלבסטמערדער קומען זיך אָנעסן
         אין דײַן געיאָמער —־ מיט שװײַגן.
         ביסט זײ מקנא. צעשמעטערן קאָן דיך ניט פֿעלדזיקער דנאָ.
         הױ, סאַראַ װיסטע רחמנותן:
         פֿאַלן און קײן מאָל ניט שטײַגן 1
טמ     פֿאַר דער ניאַגאַראַ, דער עלנטער, איז די ניאַגאַראַ ניטאָ...
                                   



















66נ
              אַקאָרד


מיט אײנציקן פֿינגער
)די אַנדערע הינטער אַ װאָלקן
אים זענען מקנא( —־
שפּילט זון אױף דער פּיאַנע
פֿון בײניקע, צײניקע כװאַליעס.
אַ פֿינגער, װאָס װיל ניט פֿאַרגײן
מיט דער קאָםמישער דלאָניע.
אַ זילבערנער פֿליפֿיש
פֿאַרשלינגט אים באַנאַנד מיט מײַן גראַם,
צו בךענגען דעם פּערל,
װאָס װערט איצט געבױרן אין ים,
אַן אַקאָרד פֿון דער לעצטער סימפֿאָניע.
               





















67נ
               לעצטע תע


װאָס געשעט אין דער קלײנער םעקונד
װען דער טױט גיט אַ צי פֿאַרן לעפּל ן
——־ ס'גוערט געבױרן אַ קלאַנג װי אַ װוּנד,
ערגעץ פֿאַלט אין די גראָזן אַן עפּל.


און דערנאָך ן
              —־־. פֿאַלט דײַן האַרץ װי דער עפּל
אין די רױמען, אָן גראָזן, אָן גרונט ־— —־
און דו קענסט ניט באַװײנען דעם נעפּל,
װײַל ניטאָ שױן די קלײנע סעקונד.
                 






















568
                         פֿון טאָגבוד


אַז איך זע: אַרום בית—עולם חױקערט זיך אַ פּלאַנקען,
אָדער ס'איז דאָס גוטע אָרט פֿאַרמױערט מיט אַ װאַנט —־
גיבן בײמער בערדיקע מיר איבער די געןאַנקען
פֿונעם פֿאָלק, װאָס אונטער װאָךצלען הערט ניט אױף צו צאַנקען:
''ברודער, אױך אַ טױטער װיל ניט זײַן קײן אַרעסטאַנט 1▮

און איך װער אַ האַק, װוּ אַלע פֿינצטערנישן בלאַנקען,
אױםצולײזן טױטע פֿון דעם פּלאַנקען, פֿון דער װאַנט...
                            

























369
                         אױסדערװײלטער בױם


װען סטראַדיװאַריוס חאָט דערפֿילט: באַשערט איז אים צו שניצן
די לעצטע פֿידל —— איז ער אין אַ שטוּרעמנאַכט, אַ גרױער
אַװעק אין װאַלד, געבױגן אױף אַ שטעקן.
װי ברענענדיקע סמיטשיקעס באַפֿאַלן אים די בליצן.
ער קניט פֿאַר יעדן בױם, לײגט־צו זײַן אָטעמדיקן אױער:
אָ, װעלכער אױסדערװײלטער בױם אַצינד װעט אים אַנטפּלעקן
די גרױסע הערונג, אַז פֿון זײַן געהילץ די לעצטע פֿידל
זאָל שניצן סטראַדיװאַריוס ערבֿ גסיסח ן
עם װײנט אין אים דער צער פֿון מינדסטן זאָמען קלאַנג. צער־
גידולמוזיק, װי ער אַלײן װאָלט פֿון אַ תּפֿיםח
באַפֿרײַט זײַן טױט באַנאַנד מיט רײנסטע קלאַנגען.
מחילח בעט ער בײַ די שאָטנס, װאָס ער האָט גזלניש
אַראָפּגעזעגט די קעפּ, כּדי צו פֿאַנגען
דעם נאַכטיגאַל, ער זאָל אַרײַן אין פֿידל און סימפֿאָניש
מגלה זײַן דעם טרױער פֿון אַ בױם נאָך ערשטן רעגן,
בשעח אַנטלױפֿן קאָן ער ניט װען אים באַפֿאַלן זעגן...

מיט אײַזערנער און קאַלטער הענטשקע װאַרפֿט אים אום דערשטורעם.
אַ װאָלקן שטײט צוקאָפּנס מיט אַ רידל.
און סטראַדיװאַריוס קױם
ער שעפּטשעט: אױסדערװײלטער בױם,
צעזעג מײַן גוף —־. דעם װײנענדיקן פֿורעם,
און שניץ פֿון מיר, און מיט מײַן בלוט באַמאָל —— די לעצטע פֿידל.
                                  









570
                שפּאַציר אױף אַ ביודעולם


דער קלײנער קבֿר, אױסגעבעט מיט געלן פּליוש,
איז לײדיק.
עס מאָנט אַ מענטש: ▮איך װיל ניט בײַטן מײַן לבֿוש ——.
פֿאַרטײדיק 1▮

דער מענטש בין איך, צי דו, צי עמעץ אין שפּיטאָל
אַ צאַנקער.
און יעדער שװימט צום טױט, און לאָזט אין מיר זײַן קול —־.
זײַן אַנקער:

אָאַנטפּלעק דעם זינען פֿונעם סוף, דעם רױטן מאָן
באַגינען.
אױב ענדציל איז די גרוב —— איז אױך דער אָנחײב אָן
אַ זינען▮.

אַ רעגן װאָגלט צום בית־עולם, אים אַצינד
צו כאָװען,
װי ס'װאָלט אַ װוּנדערקינד געשפּילט פֿאַר נאָך אַ קינד
בעטהאָװען.

און װען דער פֿרילינג־רעגן ענדיקט זײַן קאָנצערט,
פֿאַרטרױט ער
זײַן לײַב דעם קבֿר: ס'ליגט אַ רעגן אין דער ערד
אַ טױטער.


אַ טױטער ן נײן, ס'איז רעגן אין אַ רגע שױן
פֿאַרזונקען.
דער אָנהײב האָט קײן סוף ניט. איבער מיר ▮ אַ קרױן
מיט פֿונקען...
                        



371
              קלײגע זון


קלײנע זון, דו װאַרעמסט אָן די ימען ־—
בלױז אַ גײענדיקן טראָפּן גאַל
קענםטו ניט דערװאַרעמען. דײַן שטךאַל
װערט פֿאַרפֿרױרן װען איך קומט צוזאַטען.
                





























371
                           גילדענער קרײַז
         

דער זײגער האָט אױפֿגעהערט װײנען. געשלאָסן
         אַ האַנט אין אַ האַנט איז דער גילדענעך קרײַז.
         אַצינד מוזסטו מעסטן מיט אַנדערע מאָםן:
         דײַן האַרץ איז אַ טױב אין אַ פּאַסטקע פֿאַר םײַז.




























































,
                                















375
             דער בליגדער מילטאָן


צו פֿיך און פֿערציק יאָך
)מײַן גאַלאָפּירנדיקער עלטער(
און אפֿשר טאַקע אין אָט דער מינוט ־—
איז בלינד געװאָרן מילטאָן.
ס'האָבן זײַנע װערטער
זיך מיט אים געװאָלט אַ שפּיל טאָן:
װעט ער ליבן בלינדערהײט
אַ אָבױם▮, אַ אָהונט▮, אַ ▮רעגן▮ 9

מיט אַ האַלבן קערפּער אױף דער סאָפֿע
און קאָפּ־אַראָפּ אױף דר'ערד
איז ער געלעגן
פֿאַרשיכּורט פֿון זײַן אײגן בלוט.
געזוכט אין בלוט די שװימענדיקע זונען,
אָנצוצינדן שװאַרצע מירמלװערטער אין אַ סטראָפֿע.

ביז דער בלינדער מילטאָן
חאָט די רעטעניש באַשײדן:
ער האָט אין בלוט געפֿונען
זײַן פֿאַרלױרענעם גן־עדן.

צו פֿיך און פֿערציק יאָר
בין איך געשלאָגן
מיט זעעװדיקײט. װי אַ גײזער שלאָגן
אין מיר די בלוטן פֿון אַ דור.
שיכּור פֿון מײַן זעעװדיקײט
װעל איך תּמיד זען אים
אין מײַנע אָדערן, דעם בלינדן דור.
ביז איך װעל געפֿינען מײַן פֿאַרלױרענעם גיהנום. ־—. —־.
                     



.37
             פֿאָרטױבטע אָקטן


פֿאַרטױבטע אָקסן אײַלן צו דײַן גאָרטן,
מיט אײגענע חלפֿים אין די םײַלער.
דער אָנטרײַבער ——. אַלײן אַן אָקס
מיט אױגענעס בוהײַענע.
עס לאַכט זײַן בײַטש די בלײַענע
אױף זײַנע אונטערטאַנען.
געשװױרן האָט דער קײַלער:
דײַן פֿלײט װעט ער פֿאַרװאַנדלען אין אַן אומפֿלײט,
און דײַנע בײמער װיאַנען װעלן, װיאַנען.


די אָקסן יאָגן אָן ־—
פֿון שװאַרצער לאַװע אַ געװעסער.
באַשירעמט זענען בלױז די בלינדע םױלװוּרפֿן אין דר'ערד
און טױבן, אױף געזימסן פֿון די שלעםער.

נאָר דו ביסט גאָר בעת־מעשׂח
אױף אַ קאַרשנבױם, באַזונדער,
און איבער דיר ־—. אַ נעסט
אַ דרימל־בלאָע.
די פֿינגער טאַפּן־אָן אַ קינדשאַפֿט
מיט אַזאַ הנאה,
אַז װען דו שפּילסט אױף איר
געשעט אַ װוּנדער:


אױף די אָקסענע קני
פֿאַלן אָקסן דערנעבן.




־— ־—־ ־— —. —.

בדמיך חיו ־—
אין דײַן ליד זאָלסטו לעבן 1
                    



75נ
▮צװײ ▮כאַ'ל1אַ'ז.?ג7.ז װיג▮ו א'ייִו ,ץינד'ד1ײמו
                   


באַלאַדע פֿון זעקסטן פֿינגער
      

זעקם פֿינגער האָט געהאַט מײַן טאַטע.
      אױף דער רעכטער האַנט,
      בײַם גראָבן פֿינגער,
      חאָט געװױנט דער זעקסטער.
      אַזױ פֿון דורי־דורות,
      אױך זײַן טאַטע און זײַן זײדע.
      )מען האָט דעם שטאַם גערופֿן אין סמאָרגאָן: ▮די שעשטשאָריקעס▮(.
      און בלױז בײַ זײַן מיזיניק האָט זיך אָפּגעטאָן דער צײבן
      לעולם ועד. װי עס װאָלט מײַן שטאַם צו מיר געשטאַמלט:
      —־ אַ פֿרעמדער ביסטו,
      ניט פֿון אונדזער גזע...
      
פֿון זינט איך פֿיל דעם עפּל־ריח פֿון מײַן צײַט,
      געדענק איך
      דעם קאַרליק בײַ מײַן טאַטנס גראָבן פֿינגער:
      דער נאָגל איז אַ רױטע באָרד,
      און איבער אים, כ'װאָלט שװערן, —
      געהײמע, ביסטרע אײגעלעך,
      קאַפּאַבל צו דערבליקן
      דורך זיבן הױטן
      מײַנע מוזיקאַלישע רעיונות.
      און אַז איך װיל דערגײן דעם סוד
      נאַכסאָל מיך פֿעלט אַ פֿינגער ——.
      װערט אױסגעצױגןשלײך דעם טאַטנס פּנים,
      װי עם װאָלט
      געשװוּמען אין אַ פֿרירנדיקן װאַסער: פֿינגער־שמינגער...
                             



6ז5
אַזאַ מין ענטפֿער איז אַ פּאַטש אין באַק פֿון דער נשמה.
אַ פּאַטש מיט אַלע פֿינגער,
אױך דעם זעקסטן.
אָ, גרױלעניש־פֿאַרהױלעניש 1
איך מוז דאָך פֿאָרט אַנטפּלעקן
דעם םוד.
נאָר ם'פּלאַצט די שטילקײט
פֿונעם קאַרליקס אַ געלעכטער.

אַ בלױער פֿוקסן־עק
פֿאַרשאַרט אין שנײ די חאָלאָװעשקע
פֿון אױסגעברענטער זון.
דעך לעצטער פֿונק
לױפֿט־נאָך זײַן האַרינטע מיט אַ געװײן אין דרױסן
און װערט פֿאַרפֿרױרן לױפֿנדיק
צעװישן מיר און װאַלד.
אַ קאַלכער מיט אַ װײַםן, לאַנגן פּענדזל
קומט אַרײַן אין כאַטע אױף די טשיפּקעס
דוךכן שײַבל
און ענדיקט אױסקאַלכן די װענט,
װאָס אָנגעהױבן נעכטן.

אַצינד איז װידער שטיל װי אין אַן אױער.
אַלע שלאָפֿן.
איך אַלײן בין װאַך.
די װײַסע, אױסגעקאַלכטע װענט ——־
זענען מער שױן ניט קײן װענט נאָר שפּינלען.
שפּיגלען אײַנגערעמט אין שפּיגלען.
און אינעװײניק טאַנצט אַרום דער קאַרליק:
                     



377
   ערגעץ בלאָנדזשען קלאַנגען,
   האָבן ניט קײן רו.
   אַז דו װעסט מיך פֿאַנגען ־—
   דעמאָלט בין איך דו.

ס'מעסער מיטן קופּערהענטל אָטעמט אױפֿן טיש,
אומגעזעטיקט פֿונעם שוּואַרצן לאַבן ברױט. איך מוז אים
זעטיקן 1 און מיטן שאַרפֿן הבֿרל אין פֿױסט
באַפֿאַל איך איצט מײַן שׂונא אין די שפּיגלען,
הינטער שפּיגלען.
—־ סזיק, װעסט קײן לעבעדיקער ניט אַרױס פֿון כאַטע 1

פּלוצעם, כ'װײס ניט װי אַזױ,
קניט ער פֿאַרן מעסער: אױ 1
און פֿאַרגליװערט אין די שפּיגלען.— מײַן זעקספֿינגערדיקער טאַטע...
                          

















8ז5
                       דאָס רױטע פֿיסל


באַגינען. אַ כוטער אין סטעפּ אונטער שנײענע לאָמפּן.
און קראַנק איז דער טאַטע. סע װאַנדערט אַװעק זײַן נשמה
אַ נאַקעטע איבער די שנײען. איך זע אירע סליאַדן.
מעת־לעתן מען װאַרט אױף אַ דאָקטער. און פּלוצעם — אַ הירזשען,
װי זודיקע שטײנער געקאָלערט אין אײַז־קאַלטן װאַסער.
די מאַמע, אין האָריקע װאָליקעס, עפֿנט די טיר,
דער טאַטע ־— די בלײַענע אױגן; און איבערן גאַניק ־—
אַ פֿערד מיט אַ שײַטער אין מױל און אַ רױך פֿון די נאָזדרעס
און עמעצער אױבן, װאָס ציט אים צוריק פֿאַרן צײַמל,
כּדי ס'זאָל דער פֿערד ניט אַרײַנגאַלאָפּירן צום טאַטן.
נאָר באַלד איז צו מערקן אַ קאָפּ אין אַ גוּזמאדיק הױכער
באַשנײטער פּאַפּאַכע, וּואָס קען פֿאַר אַ טױבנשלאַק דינען,
און יודישע װערטער צעשמעלצן די שרעק אױף די שױבן:

▮דערזען, אױפֿן בײַשטידל פֿינקלט דורך שנײ אַ מזוזח ——.
באַדאַרף מען ניט פֿרעגן צי זענען די אײַנװױנער יודן.
בקיצור: סע יאָגן מיך פֿוסטריט אַ באַנדע קירגיזן
און װילן מיך לעבעדיק פֿאַנגען. מײַן נאָמען איז ליפּע.
און די... )ער װײַזט־אָן אױף אַ בלאָנדער באַשעפֿעניש, ליבלעך
פֿאַרקוטעט אין שױמיקן מילך פֿון זײַן אָפֿענעם פּעלצל( ־—.
אָט־די איז מײַן מײדל, מײַן פֿרױ, און איר נאָמען איז נינאַ.
דערלױבט מיר זי לאָזן בײַ אײַך. איז אַ גוטע נשמה
און עסט ניט קײן סך. װי אַ פֿײגעלע פּיק און פּיק־פּיק.
צום װידערזען, טײַערע 1 העי, און זאָל פּלאַצן דער שׂונא 1▮


און אײדער ס'באַװײַזט נאָך די מאַמע באַנעמען דעם ענין.—
דערלאַנגט שױן דער פֿערד אַ צעװיאָסלע די כװאַליקע שנײען,
װי יעדער זײַן פֿום װאָלט געװעזן אַ לאָשיק באַזונדער,
און ליפּע —— אַ װאָלף, מיט די נעגל אין פֿלײש, אױפֿן זאָטל.
                             



79נ
אַ שליטן מיט זיבן באַגלעקלטע צפֿון־חינט נאַשפּיץ.
געקוטען איז ענדלעך דער אײנציקער דאָקטער פֿון געגנט.
ער האָט ניט געװאָלט. ס'איז מלחמה. דאָס געלט איז קײן געלט ניט.
ביז צוגעזאָגט האָט מען אים געבן אַ זעקעלע זאַלץ —־
און דאָס האָט געחאָלפֿן. אין שטוב איז אַ טונקעלע װײכקײט.
די בערװענעס טריפֿן מיט קלעפּיקער סמאָלע, װי האָניק.
אַזאַ יענעװעלטיקע בריאח װעט חײלן מײַן טאַטןן
אַן אױג איז בײַם דאָקטער צעגאָסן — אַ געלכל װאָס טױג ניט...
דאָס אַנדערע בלינצלט און טרינקט זיך אין זומפּיקע טךערן.
זײַן פּנים —— אַ שימל־באַצױגנס אױף ברױט בײַ אַ בעטלער.
און קײנער פֿאַרשטײט ניט זײַן מאָדנעם אײנזילביקן לשון...

מיט אײַליקע, שטרױענע פֿינגער באַטאַפּט עך דעם גוסם
און ציט פֿון זײַן דאָקטערשן בוזעם אַרױס, װי פֿון האַרצן,
אַ הױפֿן מיט פּיאַװקעס. ער גיט זײ אַ לעק צי זײ לעבן —־־
זײ לעבן 1 )מיר דאַכט זיך: דאָס ןענען פֿאַרכּישופֿטע ךינגען
אַרום זײַנע פֿינגער די שטרױענע...( ס'לעבן די פּיאַװקעס —־
אומלעבעדיק, אױסער דעם גאַנצן באַשטאַנד, איז דער טאַטע—־—־—

אַ באָרװעסער ליג איך לעם אים. זײַנע פֿיס װערן קעלטער.
בין עלטער אַצינד מיט דער צײַט פֿון אַ בערגעלע שטומקײט.
אַ זײַדװאָרעם שפּינט מיט זײַן אינגעװײד װײַסע געװענדער.
און דעמאָלט באַשאַפֿט דעך באַשעפֿער דעם ניגון פֿון לעבן:
אַנטקעגן פֿאַרנעפּלטן לײַב, װאָס איז אָקערשט געװעזן
מײַן לײַבלעכער טאַטע; פֿון הינטער אַ הױטיקן לײַלעך,
װוּ אײַנקװאַרטירט האָט זיך די איבערגעלאָזענע נינאַ —־
איז איצט אַ קאָנצערט. אַ געצװיטשער װאָס בױעךט דעם באַלקן.
און אױסטערליש: במקום דעם בר־מינן שטעלן צוקאָפּנס
די אײנציקע װאַקסענע ליכט —־ איז אַצינד גאָר די מאַמע
באַנאַנד מיט דער ליכט, בײַ דער פֿרעמדער פֿון הינטערן לײַלעך.
                          


380
         די ליכט איז אַ גאָלדענע סאָװע. דער לײַלעך ־—־ אַ שטורעם.
         די מאַמע און דאָקטער ——. צװײ זונפֿאַרגאַנג־שאָטנס אין שטורעם.
         און בײדע אַ טונקעלן מענטשעלע צוען אַלץ העכער,
         נאָר צוגעקניפּט איז ער צום הײמישן בעט מיט אַ סטרונע.
                                                                  


ך
         פֿאַךשיכּורט פֿון שאָטן־געטראַנק, נעם איך יאָגן צום לײַלעך.
         בײַם גרענעץ באַשװענקט מײַנס אַ פֿיסל דאָס בלוט פֿונעם שטורעם.
         און באָרװעס אַנטלױף איך אין דרױסן, צו שנײען פֿאַרבלױטע,
         צעגלי זײ מיט שרעק־חיראָגליפֿן, װאָם אָטעמען בלענדיק.
         און ביז־הײַנט־צו־טאָג, הינטער מיר, יאָגט דאָס פֿיסל דאָם רױטע:
א5מ     — אַזױ װערסטו, יוּנגל, געבױרן, כּסדר און שטענדיק.
                                        





















581
            א'יב,?גך ב'דין ז'בךװ
                    


די קױמען־קערער
                   פֿאַר מאַקס װײַגרײַו

איבער קאָסע דעכער, װאָס די שטערן קױם זײ האַלטן,
איבער קאָסע דעכער מיט באַהאַנגענע חלפֿים,
קלעטערן בײַ נאַכט און פֿאַרבן שװאַרץ דעם שנײ —— געשטאַלטן:
קלײנע קױמען־קערער, װי זעקספֿליגלדיקע שׂרפֿים.

פֿראָסט מיט גרינע שװעבלאױגן טאַטװּרט זײַן זמר
שפּינװעבסדיק אין די אַנטבלױזטע יאַטלעך. צו אַ רימען
צוגעבונדן איז אױף יעדעך פּלײצקעלע אַן עמער,
מיט אַ דימענט אונטער םאַזשע, מ'זאָל ניט זען קײן סיטן.

איבער מײַן זכּרון מיט באַהאַנגענע חלפֿים,
איבער מײַן זכּרון, װוּ אַ שנײ פֿאַרשיט די קראָען ——..
                                               ,
קלײנע קױמען־קערער, װי זעקספֿליגלדיקע שׂרפֿים,
ראַטעװען די זױגלינגען אין שטאָט פֿון װילנער גאָון.

װײ 1 אַ רעטער גליטשט זיך אױס... אָט פֿאַלט אַ זױגלינג... דעמאָלט
אײַלן ךחמימדיקע הענט, און גאָט אַלײן דער גוטער
כאַפּט אין זײ אַ בלאָען דימענט־מענטשעלע, װאָס פֿלעמלט,
און ער טוליעט אים אױף אײביק אין זײַן װײכן פֿוטער.
                         










582
                      אַ שװאָלב מיט אָ זײַדענעם שנעבל


אַז איך װעל קומען אין אײביקער הײם, צו טאַטע, צו מאַמע און שװעסטער —־.
װעט ניט לכּבֿוד מײַן קומען אַהײם באַגעגענען מיך אַן אָרקעסטער;
נײַעךט װי איך װאָלט אַרײַן אין אַ שטאָט
אַ פּוסטער און אַ פֿאַרפּעסטעך.

ביסלעכװײַז װעט פֿון מײַן חלום װאָס מאָנט: זינג, ברודערל, װײַטער, ניט־ענדיק 1
אױפֿגײן אַן אױג, װי אַ קנאָספּ אױף אַ צװײַג, און בענקען צו חלומען שטענדיק.
פּנימער װעלן פֿון קװאַליקן שטױב
זיך נענטעךן לױטער־בלענדיק.

עמעץ װעט האָבן אַ טענה צו מיר: האָב אומשולדיק טינט אים פֿאַרגאָסן.
װעט אים אַ מלאך באַרװקן: מת, דאָ זענען גאָר אַנדערע מאָסן 1
ס'װעט מיך באַשיצן אַ הפֿילה, געזאָגט
אַ מאָל, אין שנײוּקע חצוּהן.

אָבער אַ דינער סקעלעט פֿון אַ שװאַלב, אַ שוּואַלב מיט אַ זײַדענעם שנעבל,
װעט מיר דערלאַנגען אַ בליציקן פּיק און צינדן קאָלירן פֿון שװעבל:
־—־. גזלן, דו האָסט מיך פֿאַרצוקן געװאָלט,
װי ברױט אַ װאַרעמען לעבל.

כ'וּועל זיך דערמאָנען. כאָטש דעמאָלט װּעט זײַן מײַן בינשטאָק־זכּרון באַזונדער:
־—־ יע, ס'איז געשען אױף אַ בױדעם... אין יאָר... מײַן שװעלבעלע, ס'איז ניט קײן װוּנדע
ס'האָט מיך פֿאַרשיכּורט אַ הונגער, אַזױ
װי רױכיקער װײַן בורגונדער.
                                     









383
דענסטמאָל חאָט דיך מײַן לונאַטישע האַנט, אין קלאַנגיקעך נעסט פֿון שפּאַךונע,
אָנגעטאַפּט װי אַ באַפֿעדעךטן גײַסט. נאָר שװערן דיר בײַ מײַן אמונה? ־—
כ'האָב דיך אַ קוש געטאָן בלױז, און פֿאַךשעמט
נעכליפּעט אין־זיך משונה.

לאַנג װעט דער מלאך די װאָגשאָל פֿון דין באַקלערן און װעגן און מעסטן.
־— אָט איז דער אורטײל: אַ שװאַלב װעסטו זײַן און קלעפּן אױף בײדעמער נעסט
ביז דיך װעט עמעץ אַ קוש טאָן װי דו —־ ־— —
געענדיקט. אַזױ צום בעסטן.
                                 
























.8נ
               דער בריװ


האָסטו באַקומען אַ בריװ און געקלערט:
אײַנהילן קאָן זיך אין אָט־דעם קאָנװערט
עמעץ, װאָס ליגט אונטער שנײען שױן לאַנג,
אונטערן שנײ פֿון דײַן ערשטן געזאַנג ז

װוּ האָט די טױטע גענומען פּאַפּיר ן
נײן, ס'איז בעריאָזעװע קאָרע...
אינעם קאָנװערט קומט די טױטע צו דיר
נאָך אַזאַ לאַנגער הזכּרה:
   
זע, איך בין די זעלביקע,
   שטענדיק יונג, װי גראָז.
   יוגנט ראָז־געוּועלביקע
   איז נאָך פֿריש און ראָז.
   
מײַנע גלידער ——. אײדלשטײן
   בענקען נאָך געשליף.
   לאָז ניט פֿרעמד אַ מײדל שטײן,
   װאָס חאָט ליב דיך טיף...
   

אַלע שװאַרצע דימענטן
   שלײַף אין מיר און קלײַב,
   און מיט קושן ־— רימענטן
   פּאַסעװע מײַן לײַב.
                   









385
                      אַ װינטערנאַכט


אָפּגעזונדערט, אָן אַ זײַט פֿון אַלע איךע שװעסטער,
בלאָזט־אַרױם אַ װינטערנאַכט אַ װאָלפֿישן אָרקעסטער:

פֿיאָלעטע קראָפּעװע — דער שנײ װאָס האַלט אין סמאַליען,
מיט אַ פּנים פֿון אַ הליה גאַלאָפּירט מײַן תּלין.

אונטער שנײ —־־ אַ מינענפֿעלד. קױם װעסלע־איך־אַריבער —־.
דעמאָלט װעט באַפּאַנצערן אַ יאָדלעװאַלד, אַ גיבור.

װעלף מיט אָפּגעפֿליקטע לאַפּעס. װאָיענדיקע װידױס.
ערגעץ גוססט, אָן אַ מױל, אַ מענטשן־קול ביחידות.

▮פֿוסטריט מײַנע, זאָג איך, אַז איר װײסט ניט װוּ עס ליגן
אונטער שנײ די מינעס —— װעל איך מאָלן אײַך אַ ניגון.

שפּאַנען זאָלט איר אין זײַן סימן, פּינקטלעך אױף אַ קאָמע,
ס'זאָל ניט הײסן: צוליב פֿיס פֿאַרשפּילט מען די נשמה...▮

ביזן װאַלד געשליפֿן האָט דער ניגון זײַנע סליאַדן,
און אין זײ ־—־ די טאַנצנדיקע פֿוסטריט נע־ונדן.





—— —— —־־ —— ־—־ —— ——. —.—
אונטער גראָז —— אַ לידערפֿעלד. און מיטן זעלבן ניגון
שפּאַן איך צװישן לידער, װײַל איך װײס ניט װוּ זײ ליגן.
                          










86נ
         ▮כאַפֿך'עגנכן'ע 7ױ'פֿן
             

טוף־נאַכטיקע לאָנדשאָפֿט


לבֿנה אױף אַ קעמל פֿוּן געהױקערטן גראַניט.
האָרך, עס גײען ציטערנישן אין דער ערד װי װאָלקנס.
אַ בליץ מיט פֿיאָלעטע הערנער
שװימט אין ים און צינדט
אַן אױסבײג פֿון אַ כװאַליע.
נאָר לבֿנה קוקט אוּיף דעם פֿאַרדעכטיק,
װי אַן אַלטער קברן אױף אַ נײַ־געבױרן קינד.
                      






















ז58
            אָ מיזמור אין עין־גדי


א
אַ מיזמור אױף די שטײנבעקפֿעלדזן פֿון עין־גדי
חינטער
אַ װאַסערפֿאַל, אין דודם הײל:

איך בלאָנדזשע אין דײַן פֿורעם.
איך גײ אין דײַנע אָדערן.
עס קלאַפּט מײַן חאַרץ אין דײַנם.
איך בין אַ תּפֿילה אָנגעטאָן מיט װוּנדן,
װי אַ בױם
איז אָנגעטאָן מיט פֿײגל אין אַ שטוךעם.
   
שולמית־חאָר באַשיצן דײַנע שטילקײטן אין הײל.
   די סטאַלאַקטיטן שימערן װי גאָלדקנױטן אין אײל.

אױף יענער זײַט פֿון יאָרן און זכּרון,
הענג איך אױף אַ תּליה
צװישן אָפּגעאַשטע זונען.
פֿאַרװיקל מיטן װאַסערפֿאַל
מײַן שײַטערדיקן לײַב,
און זאָל מיר דאַכטן, אַז איך בין אַנטרונען.

אַ בינטל ציפּערבלומען איז מײַן קינדחײט.
זײ טוליען זיך אין מײַנע אױגן,
שװײַגן צו אַ חלום.
געפֿעלט דיר.—
שיק אַ מלאך מיט אַ פֿידל
און ער װעט זײ פֿאַרזײען
אין דײַן חױכן, בלױען גאָרטן.
   
שולמית־האָר באַשיצן דײַנע שטילקײטן אין הײל.
   די סטאַלאַקטיטן שימערן װי גאָלדקנױטן אין אײל▮
                    

588
ב
באַלד. און ס'װעלן מיך אַ צי טאָן הענגענדיקע שטךאָמען
אינעװײניק, צו די װײכע, מאַמעדיקע תּחומען.
װעל איך זײַן געגליכן צו דעם װאַסערפֿאַל װאָס פֿאַלט ניט ז
־—־ אפֿשר.


▮בין צערונען װי אַ װאַסער▮, האָט דעך בעל־חתּחילים
אױםגעזונגען מײַנע ליפּן. זאָג איך נאָך און פֿיל אים.
האָט מיך עמעץ טראָפּ־נאָך־טראָפּן איצטער אױפֿגעסיליעט ז
־— עמעץ.

ניט קײן פֿעלדזנטױב. אַ װוּנדער װאָם חאָט קײן געשטאַלט ניט,
װעל איך זײַן געגליכן צו דעם װאַסערפֿאַל װאָם פֿאַלט ניט,
מיט אַ רעגן־בױגן אַרום האַלדז און פֿאַלן, פֿאַלן
אײביק...
                             


















389
                        דער מירטנװאַלד
                          פֿאָר זלמן שזך

פֿאַראַן אַ װאַלד, אַ מירטנװאַלד, אַנטקעגן צפֿת, בײַם װאַדי
אױף הר מירון. איך האָב זײַן גרינעם גײַסט, זײַן אומבאַרירטן,
אַנטזיגלט מיט אַ קוש און בין פֿאַר נאַכט אַרײַן לבֿדי
אין קעניגרײַך פֿון מירטן, מירטן, מירטן.

אַ רעגן האָט געלאָזן אױפֿן מירטנװאַלד זײַן שלײער —־
צעפֿונקטן, פֿײַכטן שמײכל, אַ קדמוניש־אַלקאָלירטן.
אָ, קינדהײט־ריח, װער האָט דיך פֿאַרזײט, װוּ איז דער זײער 9
—— הנני 1 —— בליצט אַ קול, דורך מירטן, מירטן.

אַ דרימל־זונאױג מיניעט זיך אױף יעדן מירט באַזונדער.
ס'פֿאַרגאַנגענע —— װעט באַלד אַ נײַע זײַניקײט געבערן...
אַנטפּלעק מיר, קול, דעם קװאַל װו דײַנע װערטער טרינקען װוּנדעך1
־— געפֿינסט דעם קװאַל אין דיר, אין דײַנע טרערן.
                              


















90נ
            אינדזל פֿון רױטע קאָראָלן


זײ חאָבן זיך בײדע געבאָדן אין ים.
צװײ קינדער, ניט אַלט נאָך צוזאַמען קײן דרײַסיק.
און שױמיקער װײַן איז געװאָרן דער ים,
װוּ זי איז געשװומען הײסבלוטיק און פֿלײַסיק.

און זי איז דערשװומען די ערשטע צום ציל ־—
צום אינדזל פֿון רױטע קאָראַלן.
ס'האָבן דעם לײַכטן און פֿײַכטן געהיל
אירע מוּסקלען פֿאַרברענט מיט די אײגענע שטראַלן.

געדױערט האָט קענטיק זײַן שוּױמען צו לאַנג
צום אינדזל פֿון רױטע קאָראַלן,
װען ער איז געקומען ־— איז פֿרוער אַ שלאַנג
זײַן מײדל באַפֿאַלן.

און ער האָט געזױגן פֿון אַקסל דעם סם
אַנטקעגן איר שמײכל, װאָס לעבט נאָך אין ים,
אױפֿן אינדזל פֿון רױטע קאָראַלן.
                      














91נ
     פּסוקים פֿון אָ רעגן


כ'חאָב פֿאַרנומען אָפּגעחאַקטע פּסוקים
פֿון אַ רעגן.
ס'חאָט אַזױ געטענחט רעגן —־
טיךקל־טירקל,
מאַך אַ צירקל
און פֿאַרשרײַב פֿון דײַנעט װענן.
                              .
   

כ'בין אַ לעבעדיקע ליךע
   און אַ ךואה ואינו נראח.
   
חינטער מײַנע פֿאַרבן, ליניעם,
   גײען עפּעלעך און דיניעס.
   
מײַן יךושח װעל איך לאָזן,
   װוּ איך װעל געבױרן גראָזן.
              


















591
                  איד און בױם


־— אײלבערטבױם, צי האָט אַ בליץ,
דער גאָלדשמיד פֿון די װאָלקנס,
דיך אױסגראַװירט בײַ נאַכט אױס פֿאַרגעניגן?


—— כ'בין װי דוּ.
געשפּאָלטן, און באַדעקט מיט אַש די בלעטער.
אַ בױם זאָגט קײן מאָל ניט קײן ליגן.

־—. אײלבערטבױם, איך האָב דיך ליב,
נאָר זאָג מיר בנאמנות, ——־
געדײַעט נאָך אין דיר אַ גרינער ניגון?


—־ כ'בין װי דו.
אַ נײַער בױם פֿון מיר װעט בלוען שפּעטער.
אַ בױם זאָגט קײן מאָל ניט קײן ליגן.
                      

















נ9נ
                טיט װעמען


מיט װעמען האָסטו זיך געראַנגלט, פֿאָטעך,
אַ גאַנצע נאַכט בײַם יבוק ן
אינעם גראָ▮פֿאַרקױלטן בראָנדז
פֿון חינקעדיקע אײלבערטבײמער,
קבֿרים פֿאַר די בליצן,
פֿאַרמוסקלט איז נאָך דײַן געראַנגל
מיטן װילדן מלאך.

אָ, זינט ער חאָט באַרירט אַ מאָל דאָס לעפֿל פֿון דײַן דיו
און בײַגעקומען —־
הינקען מיר ביז איצטער,
און ס'הינקען־מיט אין אונדז חלומוח
צװישן ערד און הימל,
װי מאַלפּעס אין אַ רעגן.

הלמאַי האָסטו ניט אױםגעלונקען
דענצמאָל א י ם אַ פֿליגל, ——
פֿאַרמישפּט זאָל ער זײַן
אַרומצוהינקען אױף דעך ערד 1
צוזאַמען װאָלטן מיר אַצינד
געקײַקלט זיך אין אומגליק,
און ס'װאָלט געהאַט אַ זינען
אונדזער נאַריש װאָרט: נקמה...
                   









.9נ
                    פּנימער
                 
פֿאָר אַריה שמרי

אַזױ פֿיל פּנימער 1 און יעדער —
אַן אַנדער פּנים און אַן אַנדער גורל אין די בליקן.
און דו, פּאָעט, געבױגן אױף דײַן טרילערל —— דײַן פֿעדער,
באַנוגנסט זיך מיט אַלץ די זעלבע גליקן...

אַ מוסטער נעם פֿון אים, דעם אַל־באַשאַפֿער,
באַשאַף אַ נײַעם אָדם אין דײַן צלם
פֿון רױע קלאַנגען, פֿון אַן אױפֿגעשױדערטן מעטאַפֿאָר,
און קנײַפּ־אַרױס פֿון מאַן אַ ריפּ,
ער זאָל ניט װערן נעלם.

און װײן מיט מבול, גיב אַ לאַך מיט לאַװע,
און טו אַרױסגראָזן אַ גראָזונג װידער ־—.
אַבי עס האָט פֿאַרזוכט די נײַע חוה
דעם בױם פֿון לידער.
                      

















95נ
                      קאָנטראָסטן


כ'חאָב געזען װי עס טײט זיך אַלײן אַ סקאָרפּיאָן,
װען ער האָט ניט קײן אױסװעג פֿון גראָזיקן פֿײַער.
און אַ תּלין, װאָס האָט ניט קײן האַרץ דאָס צו טאָן ——
אים איז, נעבעך, דאָס ביליקע לעבן צו טײַער.
                         




























396
                      אַ מענטשן־פֿרעסער


דאַס נײַ־געבױרענע בײַם שכן, ס'ערשטע מאָל אין װיגל,
געדענקט נאָך פֿון גן־עדן־צײַט אַ זמרל, אַ ניגל.

מײַן טאָכטער ־— גאַנצע פֿינף יאָר אַלט ־— איז נײַגעריק, מקנא,
אַ הירשלדיקע לױפֿט זי זען וּױ שײן עס װײנט אילנח.

מיט אַש באַשאָטן קומט זי באַלד פֿון יענע דלד אַמות:
־— אילנה איז אַ מענטשן־פֿרעסער, פֿרעסט די ברוסט... איר טאַטעס...
                            
























ז39
                 זאָל טונקלען


זאָל טונקלען מיט שטומקײט פֿון ברינעמער אַלטע...
די ערד —— אַ פּאַליטרע מיט בראשית־קאָלירן            .
איז נאָכגיביק־װײך
פֿאַרן מאָלער דעס בלינדן.

זאָל טונקלען.
די זון קאָן צעשמעלצן די דורות,
צעשמעלצן די פּנימער —— ניט צו דערקענען.
די זון איז אױך דאָ אין אַ גראָז,
אין אַ מילגרױם,
געשפּאָלטן בײַ נאַכט.
זאָלן בלוען װי יאַגדעס
באַהאַלטענע טרערן.
אַ מורא צו קוקן
אױף קבֿרים באַשטראַלטע.

זאָל טונקלען מיט שטומקײט פֿון ברינעמער אַלטע.
                    
















.39
                        אַ הלום


ס'האָט זיך מיר געחלומט, אַז איך קום
צװישן אַזאַ פֿאָלק װו קײנער איז נאָך ניט געשטאָרבן.
קײן מאָל איז דאָרט ניט געװען קײן קרבן.
יעדער זױגקינד איז אַ מתושלח.
ס'קעניגט נאָך דער זעלבער קלוגער מלך
פֿונעם דור, װאָס פֿאַרן ערשטן מבול.
גיט זיך נאָר אַן אײַנוּװינער אַ גראַבל
אין זכּרון ——.
זענען אײַנגעפֿאַסט אין אים, װי שטערן, זײַנע יאָרן.
אײביקײט איז זײַן טאָג־טעגלעך ברױט.

צװישן אָט דעם פֿאָלק בין איך דער אײנציקער משוגענער,
װאָס אין זײַנע טעמפּלען און געמאַרקן
זאָג איך אָן די בשׂורה: מענטשן, כ'האָב געזען דעם טױט 1

ניט קײן טרערן. ס'פֿאַלן פֿון די ריזנאױגן שטײנער.
עולם־גולם. קײנער גלײבט ניט, קײנער.

דעמאָלט הײבט זײַן האַנט דער קעניג,
צװינגט דעם פּעבל שװײַגן:
——פֿרעמדער, דײַנס מײַן קעניגרײַך, אױב װעסט מיך איבערצײַגן1
                         











399
                   צש הבר


געבױגן ביסטו, גאַליק־מעלאַנכאָליש,
אַ פֿױגל אױף אַ דאָרן — דײַן טשופּרינע;
אַ לשון, זאָגסטו, װאַלגערט זיך אין פּאָליש
צוזאַמען מיט זײַן װעלקנדיקער שכינח.
ס'װעט באַלד אַ תּהום פֿאַרשלינגען זײַנע םליאַדן
באַנאַנד מיט דײַנע בוזעמפֿרײַנד ־—. כּתבֿ־ידן.

אױ, חבֿר, לאָז דעם תּחום דעם אומבאַװוּסטן
אַלײן אין ההום, װעט ליב זײַן דאָם געקלעטער.
געזען האָב איך אין אַמסטערדאַם אַנוסטן
אַן אַלטן בינטל פּאַרמעטענע בלעטער — —— ——.
זײ װעלן )ס'פֿלעגט מײַן מאַמע זאָגן: זײ'לן(
צעשימערן זיך באַלד. איך נעם דעךצײלן:

אַכט הונדערט יאָר צוריק איז קרוע־בלוע
אַנטרונען אױף אַ שיף אַ יוד פֿון בעמען.
און בלױז די בלעטער פֿון זײַן ▮אור זרוע▮
באַװיזן האָט ער אױפֿן װאַסער נעמען.
אַזױ דערצײלן אָפּגעהיטע פֿונקען:
אָמיט מאַן און מױז די ספֿינה איז געזונקען▮.

אַצינד, װען איבער אַלצדינג מיט אַנאַנדער
אַראָפּגעלאָזן האָט דער ים זײַן װוע,
ניטאָ קײן כװאַליע, װאָס געדענקט דעם װאַנדער —
אַצינד חאָט אָנגעהױבן איר נםיעה
די אײביקײט: אָן מורא פֿאַרן װעטער,
באַװעגן זיך די פּאַרמעטענע בלעטער.
                     





400
         פּאַװאָליע, אַ יאָרהונדערט נאָך יאָרחונדעךט,
         זאָנדירן זײ דעם גליװערדיקן דנאָלאַנד.
         און פּלוצעם האָט אַ פֿישעריונג, פֿאַרװוּנדערט,
         אַרױםגעצױגן לעבן ברעג פֿון האָלאַנד
         אַ פּאַרמעטענעם פֿיש 1 פֿאַר כּמה גולדן
         האָט אױסגעקױפֿט שױן עמעץ זײַנע שולדן.
         
באַשריבן איז דער פֿיש מיט קלײנע אותיות,
         און פּערל, פּערל איבער זײ װי קרױנען.
         איך האָב געזען די פּערל איבער אותיות...
         אַזױ, מײַן פֿרײַנד, קען אײביקײט באַלױנען.
         טאָ ליאַרעם ניט, און זײַ צו ערשט אַ גאָון —־
         פֿאַראַן גענוג נאָך פּערל —־. אױף די דנאָען..
















. דעד כּתבֿ־יד פֿונעם 'אור זרוע', געשךיבן אױף פּאַרמעט פּון ד, יצהק בן
משה, געפֿינט זיד אין דער ראָזענטאַליאַנאַ, אַמטטערדאַם.
                              


401
           אין װאַ,'ן.י־נ'יראַ'ן





א
דאָ פֿאַלט נאָך באַגינען דער מן אױף אַן אַשל
און צוגעװױנט זענען די צװײַגן לאַנגאָניק...
אַ פּאַסטעכל קלײַבט די מתּנה אין קײשל
און ם'חאָט נאָך דעם טעם װי אַ פּלעצל אױף האָניק.

דאָ לעבט נאָך אַ לשון, װאָס דאַרף ניט קײן ליפּן,
דאָ שטױנט נאָך אַ שטײן צום אַרױסשלאָגן װאַסער.
און איך בין געקומען מיט דעם זיך פֿאַרקניפּן,
און לעשן אין װאַםער אַ נײַ קול־מבֿשׂר.

אַנטרונעגע יודישע װעךטער, אין אַלטן
העברעיִשן פֿוםטראָט 1 — איך לאָז אײַך אין הײלן.
אַ מאָל װעט, קאָן זײַן, דאָ זיך קומען באַהאַלטן
אַ נבֿיא, און הערן װאָס הײלן דערצײלן.
                      
















01.
ב
              
וכל העם רואים את הקולות , שמות, יתרו כ, טו
 דאָס פֿאָלק איז ניטאָ מער. בײַ נאַכט איז אַ היכל
 דער װאַדי־פֿיראַן. און פֿאַרזיגלט מיט שלאַנגען.
 האָט עמעץ געלאָזן אַ שאָטן, אַ שמײכל 9 —־־
 געבליבן בלױז קלאַנגען. איך ז ע בלױז די קלאַנגען.
 
זײ בליצן אַצינד פֿון די קופּערנע בלאָקן
 און פּנימער װערן זײ. הױלן װי חיות
 צום איבערגעװאַקסענעם, שטראַליקן זקן...
 דאָרט קניִען די קלאַנגען אין װײַסע אַבײַעס.
 
און מײַנע שװאַרצאַפּלען, צום פֿאָלק נע־ונדע,
 זײ גיסן זיך איבער פֿון קלאַנגיקער פֿילקײט.
 װי לעבעדיק בלוט איז נאָך װאַרעם דער װאַדי.
 אַ שטײנאָדער קלאַפּט אין פֿאַרזיגלטער שטילקײט.
                        
















403
ג
צו קורץ איז די נאַכט, אַז די מדין־בערג זאָלן
מםוגל זײַן קילן אין ים זײער לאַװע.
ניטאָ אַזאַ פֿאַרב מען זאָל קענען זײ מאָלן
אַנטקעגן די שטערן, בײַם אָטעם פֿון יהוח.

פֿאַרטײדיקן מוז איך מײַן חאַרץ פֿאַר דער שײנקײט,
װאָס שמעלצט אינעם ים־םוף די נאַכטיקע מײַלן.
און שלײַדערן טרעךן, פֿון לױטער אַלײנקײט,
אַזױ װי דער מידבר־יאָזש װאַרפֿט זײַנע פֿײַלן.

צו קורץ איז די נאַכט, ס'זאָלן מײַנע געדאַנקען
מסוגל זײַן קילן אין ים זײער לאַװע.
ניטאָ אַזאַ דנאָ, װוּ זײ װעלן ניט בלאַנקען
בײַם אָטעם פֿון יחוח ——. —־ ——
                    
















.40
ד
אָאון זעסטו מײַן חלום ־—. איז דאָ זאָלסטו בלײַבן,
אַלײן אים צו טרינקען װײַט־װײַט פֿון געזעטל,
װי ס'טרינקט פֿון זײַן אינגעװײד־ברונעם דעך קעמל,
ביז װאַנען איך װעל דיך אין מידבר אַנטלײַבן▮.

דאָ בלײַב איך. ביז װוּנדיקן אָפּגרונט — אַ מאמין.
געזאַלבט צו זײַן אונטער אַ שטראָם פֿון רובינען.
װער בין איך ז אַן אוראַלטע פֿידל אַזאַ מין,
װוּ הונגעריק זשומען פֿאַרבלאָנדזשעטע בינען.

אַין־סופֿיקע אײנזאַמקײט איבער די סקאַלעם.
אין אײנזאַמקײט האָט ניט דער עלנט קײן שליטח.
פֿאַר נאַכט, אין אַ צײַטיקער שעה פֿון התגלות,
באַגעגענען װעל איך מײַן מאַמען פֿון ליטע.
                     
















05.
             ה
             דאָ בלײַב איך, פֿון דאַנען צו שיקן מײַן ברכח.
             אַ פֿײַעךקױל צוקט נאָך אין אַש פֿון זכּרון.
             אומזעוקער פֿליגל װעט געבן אַ פֿאָכע
             און אָנצינדן װי אַ מנורח די יאָרן.
             
און דאָ װעל איך שרײַבן אָן אױפֿחער, מיט אײגן
             באַגנעדיקטן פֿײַער, באַדאַכט, מײַן מנילח.
             מיט שטערן־פֿאַרלאָפֿענע אױגן זיך בײגן
             בײַם פּאַרמעט —־ פֿון הירשנפֿעל זילבערדיק־לילע.
             
דעךנאָך װעל איך חײבן דעם פּאַרמעט צום גײַער,
             װאָס עיגולט און היט מיך אין לופֿטיקן קטורת:
             —־. אָ, נעם די מגילח, באַצױגן מיט פֿײַעה
ק19־אַמ     און ברענג זי בשלום צו גליקלעבע דורות.־
                                 
















06.
                       4א▮פֿזיגז
                        ▮ —







א
אָאַזיס אױפֿגעגאַנגענער פֿון אײגן לײַב 1 אָאַזים
פֿון פֿרײַנדשאַפֿט. )בײמער, װי איז אײַער נאָמען ן(
באַבלעטערט חאָםטו מיט אַ פֿײַכטן, זינגענדיקן זאָמען
מײַן אָפּגעברענטע צײַט. )אָ, בײמער, װי איז אײַער נאָטען ז(
און דורך די צװישנצװײַגן, די װיטראַזשן פֿונעם היכל,
װאָס צײַטיקט זיך אַצינד: אַ מילגרױם נאָך אַ שטורעם, אָדער
אַ שמײכל װאָם געבױרט אַ מילגרױם ן —־. ם'איז דער ערשטער שמײכל.
און װען איך שליס די אױגן צו דערגרונטעװען די חהומען ——
דערזע איך: בליציק שװימט אין מײַנע אָדערן זײַן יאָדעך...

אַ ליכטיק ערד־געציטער, װאָס דערשרעקט בײַ נאַכט די חושים,
די דרימלענדיקע פֿײגל. נאָר קײן רו איז אָן דעם ציטער
ניטאָ. ניטאָ. ניטאָ. און פֿרעג פּירושים
                                               בײַם יופּיטער.—. —— —..
                           















ץ0.
ב
בײַטונג פֿון אָטעמס קאָן הױט ניט פֿאַרהױלן,
אָטעמס אין שפּיגלענע שטילקײטן... זעסטן
מײַנעך ־—־ אַ שופֿל צעשײַטערטע קױלן,
דײַנער —־ די װײכע מוזיק אין אַ נעםט.



ג
ב'װיל אױסזײגן פֿון דיך דײַן טױט, אַז דו זאָלסט אײביק לעבן,
אַז איו אַלײן זאָל װערן אַ געמיש
פֿון דו־און־איך. און פֿילן אין די ערדענע געװעבן:
געזעטיקט רױשט אין מיר דײַן טױט, מיט פּורפּורנעם האַשיש.

נאָך װעט אַ מאָל באַפֿאַלן דיך אין אײגן חױז אַ חאָגל ־—
אַנטלױף ניט, בלײַב 1
דאָס זענען מײַנע װערטעך, די פֿאַרפֿרױךענע אין װאָגל,
זײ װילן זיך דערװאַךעמען און אױםגײן אױף דײַן לײַב.
                           














.0.
  אַ דינע, שמײכלענדיקע האַנט


אַ דינע, שמײכלענדיקע חאַנט
געצױגן חאָט זיך מיר אַנטקעגן.
אַזױ קאָן אױסזען אַ בריליאַנט,
געשליפֿן זוניק פֿון אַ רעגן.

אַ חאַנט זאָל שמײכלען מיט אַ בליק
פֿון אומפֿאַרמײַדלעכן באַצװינגער 1
אַזױ קאָן װײַזן זיך מוזיק,
װען ס'װאָלט מוזיק פֿאַךמאָגן פֿינגער.
             























09.
                       באָהעלטעניש


באַחאַלט זיך אין מײַן ליד. און װי אַ פֿײַלןשױגן,
אַן אױםגעבױגענע פֿון בענקשאַפֿט, ליג אין ליד און לאָקער:
אַ ךײַטער יאָגט פֿון יענער־װעלט צום לעבנם רײנםטן מקוך,
גאַלאָפּ, גאַלאָפּ...

עם פֿאַלט די נאַכט —־ אַ שװאַרצער שטײן אין קאָפּ.
                          

























.1.
           מאָרגן־שטערן


די מלכּה פֿליט. נאָך איר —־ פֿאַךליבטע בינען.
און װער ס'באַפֿרוכפּערט זי אין פֿלײ
באַקומט אַנשטאָט אַ קרױן —,,,
דער קעניגינס אַ נאָדלקוש.
און האַסטיק זינקט אָן זינען
צוזאַמען מיטן חאָניק־זיםן
אײנציקן באַלױן...

ם'דעךהײבן זיך די ליפּן מײַנע
נענטער צו דער מלכּח.
ניטאָ קײן װאַנט פֿון גראָען פֿלײש,
ניטאָ מער קײן פֿאַרהױל.


און ס'קוקט זיך צו דער מאָרגן־שטערן:
פֿינצטער פֿאַלט באַגינען
אַ טױטע בין ־—..
צו מיך,
אין הײסן מױל.
               














11.
               לירישע נישנסן


א
...זײַן אַזױ דין װי דער פֿױגל, װאָס באַלד
קײנער שױן זעט ניט אין שקיעח זײַן סימן;
פֿלוענדיק —— מיטנעמען פֿידל און װאַלד,
ערדישע קינאח, קרישטאָלענעם חיםען.


הימען צו װעמען ז צו חײמישער נעסט.
ענג איז דעם פֿױגל אין הײכן אַסטראַלע.
בענקט נאָך אים עמעץ ן װען יעדער פֿאַךגעסט
ס'פּנים פֿון קינסטלער —— געדענקען אים אַלע.



ב
אױםגעברענט חאָט מיטן שײַטער באַנאַנד
ס'יונגל דערבײַ, און איך האָב ניט קײן טענה...
אָבער זײַן עכאָ ——. געבליבן פֿון בראַנד:
▮כ'װיל ניט באַזינגען גאָטס שײנקײט, נאָר —־־ דײַנע▮.

עכאָ, דו קלעזמער פֿון גײַסט און רובין,
ם'קאָן דיך אַ לאָפּעטע לופֿט ניט פֿאַרשיטן.
אױך די ניטאָוקע ענטפֿערט: איך בין
דאָרטן װוּ דו, צװישן בליטן און צװיטן.
         


















־
ג
אונטערן פֿײַגנבױם, זומערדיק־זאַט,
שמײכלט אַ קינד, נאָכן זוניקן זײגן.
בלאָנדקײט פּלוס נאָנטקײט. און קינדס אַךאָמאַט ־—
װאָסער געשאַנק איז דער פֿרױ אַזױ אײגן ן

דאָך... אַ באַזונדערע מילכענע טרער
לעבט ניט בשלום בײַ איר, אַז דער גאַנצעך
פֿײַגנבױם גיט זײַנע בלעטער אַ קער:
▮ם'װעט ניט באַשיצן דײַן זײַדענער פּאַנצער▮.
                   

11.
                  ריטעם


ריטעם פֿון האַמער אין דלאָט. און באַשטענדיק —
ריטעם פֿון האַמער אין דלאָט.
אײַזערנע דלאָניע, דערבאַרעם זיך, ענדיק,
זאָל אין אַן אײנציקער שטאָט

בלײַבן א י י ן פּנים אָן קאַרבן, אָן ריצן,
יונג װי די יונגשאַפֿט. מײַן גאָט 1 —
כ'װעל מיט מײַן הױט יענעם פּנים באַשיצן,
אױב דו דערפֿילסט מײַן געבאָט —־

ריטעם פֿון האַמער אין דלאָט...
                   





















13.
      א'ין זו▮ינ,7ן'על1ננר
            

פֿאַר מיכאל אַסטור

װיפֿל טרעפּ האָב איך גענידערט ביזן
װײַנקעלערן ־— צוזאַמען: פֿערציק זעקם.
װעמעס לאָמפּ האָט מיר בײַם תּחום באַװיזן
ס'פֿײַערל ז ——־ אין חלום אַ רעפֿלעקס.
לױטערעײַסט בין איך געקומען אונטן,
צװישן פֿעסער, קריג, פֿאַרשפּינטע שפּונטן;
און דערזען אַן אױפֿשריפֿט בײַ דער זײַט,
עלעהײ מיט בלוט פֿון אַ פֿאַרװוּנדטן:
▮דיכטער, ביסט אין װײַנקעלער פֿון צײַט 1▮

אינעם קעלער אַשיק־פֿיאָלעטן
אָטעמט ניט קײן חאַר, קײן באַלעבאָם.
גליװערדיקע שמײכלען דאָ סקעלעטן,
ס'װאַלגערט זיך לעם יעדערן —— אַ כּום.
װאָלקענען אין מיר די פּחדים גרעסער:
י ענע האָבן שױן געצאַפּט די פֿעסער,
אָבער איך װעל טועם זײַן, איך מוז 1
און —— אַ זעץ אין ערשטן פֿאַס מײַן מעםער,
דאַכטן זאָל מיר: ס'איז אַ מין אַרבוז.

ליפּן, ליפּן, האַלט פֿאַר ליב דעם עונש,
נאַט אײַך צײַט, װאָס כּלומרשט ניט פֿאַראַן:
װײַםער װײַן פֿון קינדחײט, פֿריש, קדמוניש.
נאָנטע נעכטן־ריחות. קאַראַװאַן
זונען און לבֿנות. אומפֿאַרגײלעך
ציִען זײ דוךך מיך ־— דעם היגן מלך.
שיכּור בין איך ן איז דאָס משוגעת ן
װוּנדער 1 אױך סקעלעטן הוליען פֿרײלעך:
▮שױדער ניט און זופּ פֿון יעדער פֿאַם 1▮
                  


.1.
         —־ —־ רױטער װײַן פֿון ליבע. גליִוק־שװאַרצעך
         װײנענדיקער װײַן פֿון טױט. איך בין
         װידער אַ געשונדענער אין קאַרצער,
         גאָלדיק ציט פֿאַרבײַ די צײַט ־— אַ בין.
         װידער יױרט מײַן איך פֿון זעלבן האָפּן,
         װאָרהאַפֿטיק: עס ךינט ניט אױס קײן טראָפּן.
         אױך די מאָרגנס נאָך מײַן הײַנט, װאָס בלױז
         ציטערדיקע צוקן מיר צוקאָפּן —־.
         טרינק איך. זײער טעם איז פֿון אַ רױז...
         
ליפּן, ליפּן, זאַלבע צװײט און ־—. אײניק,
         לױבן זאָלט איר ביזן לעצטן צאַנק
         אַלע סאָרטן װײַן. איז אײַך דען װײניק ן
         זאָל אײַך זאָגן דער באַשאַף אַ דאַנק ן
         אונטער די קרישטאָלענע געװעלבן
         װעלן דורות קינדן זיך און קעלבן,
         זיבן מאָל װעט זײַן די ערד פֿאַרבלײַט —.
         ביז עס װעט אין װײַנקעלער דעם זעלבן
ט19     עמעץ קומען טרינקען אײַער צײַט.
                             











15.
        .


מיסט.רמ מרד
     י
 


—
                  א'ױ'פֿן יבן,
'כ,▮יב1 נ?ג▮כוךמו ,פֿון 7ן?גג,?גנדננ'ם1
 



אײגט
 נאָך הױדעט זיך די ערד, און ס'האָט קײן דעח
 די צײַט ניט אוּיף דעם שטענדיקן זכּרון.
 אין זײַנע כװאַליעס ציט מײַן אָדיסײע
 צוזאַמען מיט די יאָרן, יאָרן, יאָרן.
 װוהין 9 איך האָב ניט אײַנגענומען טראָיע,
 נאָר טרױער איז דער אינדזל פֿון מײַן װאַנדער.
 די כװאַליעס ——. אָדלער־פֿליגל בליציק־בלױע —.
 אָט רוען זײ, אָט בלאָזן זיך פֿונאַנדער,
 און װילן אוּיפֿהײבן דעם ים 1 נאָר קענטיק,
 זײַן טרױער װעגט װי מײַנער, און זײ פֿאַלן מיד, אָפּהענטיק.
 

צװײ
 אײנזילביק װאָרט מײַנס: ים 1 װי קאָן דיך פֿאַנגען
 אַ זילב ז װי קאָן פֿאַרזיגלען דײַן סטיכוּע
 אַ קלאַנג, װאָס איז אַ קינד פֿון דײַנע קלאַנגען,
 געבױרן אין אָרקעסטער פֿון דער שקיעה ן
 ניט איך ־—. נאָר װוּנדן זינגען דיר אַ הימען,
 װי מושלען, װאָס געדענקען נאָך די דנאָען.
 װײַל אין דײַן קעניגרײַך ניטאָ קײן סימן
 פֿון אַשמדאי, װאָס האָט אין זײַן שגעון
 געצונדן מענטשן אױף דער ערד װי סמאָלע.
 צי האָסטו דעמאָלט ניט געקאָנט פֿאַרפֿלײצן זײַן ממשלה?
                        







19.
דרײַ
נאָר װוּ איז איצט די ערד ן װוּ איז געבליבן
אַ יוגנט ן װוּ איז גאָךטן און בית־עלמין ן
בלױז ים און ים. סעפּטעמבער פֿעךציק זיבן.
און אָפּגעקײטלט בין איך איצט פֿון אַלעמען...
װוּ איז מײַן חײם ן אַ זינגפֿױגל האָט פּלוצעם
געלאָזן חױל און אָפּגענאַךט מײַן דלאָניע,
אַ ניטעעזעגנטער און אָן תּרוצים...
און ס'איז מײַן הײם — זאָל לעבן די איראָניע 1 ——
אַצינד אַ שיף געזעגלט איבער שטראָמען,
װאָם אָפּאַטריאַ▮ איז דװקא איר ניט־חײמלענדישעך נאָמען.


פֿיר
די ▮פּאַטריאַ▮ איז כּולו בליאַסק און זשאַװער.
די זעגלען — אַ געלאַטע פֿון קאָלירן.
פֿאַרגלײַכן קאָן מען זי צו אַ קענטאַװער,
װאָס האָט אַראָפּגעשלונגען פּאַסאַזשירן.
זײ ליגן אין אַ דעמפּיקער קאַבינע,
װי קאָנטראַבאַנד אין קאַמופֿלירטע שאַכטלען.
און אױפֿן מאַםטבױם קנײַפּט אַ מאַנדאָלינע
אַ נאַקעטער מאַטראָס לכּבֿוד װאַכטלען.
זײ דאַנקען אים אין װײַסע קאַראַהאָדן
און מיטן זונפֿאַרגאַנג ־—־ שאַלאָם 1 צוריק צו זײער באָדן.
                          









10.
פֿינף
דער זונפֿאַרגאַנג — מײַן שטאָט! איך זע זי בולט.
האָב זי געקושט אין פֿײַער, איצט —.־ אין װאַסער,
און בײדע מאָל איז זי אין מיר געקױלעט — —.. ־—
נאָר איצט קום איך פֿון װעלטן מאָנפּאַרנאַסער,
געצװאָגן אין די לוּװערישע פֿאַרבן,
אָראַנזשענע און שלאַנגענע און בלאָנדע.
באַצװינג איך זײ, באַשירעמטע אין שאַרבן,
איך זאָל דערזען אין זונפֿאַרגאַנג דזשאָקאָנדע,
און װאַקכאַנאַליעס פֿונעם גרױסן פֿלעמער. —
אומזיסט! אַ מעסער קױלעט גאַסן אױפֿן ים אין דעמער.


זעקס
דער זעלבער זונפֿאַרגאַנג ציט אױך היפּנאָטיש
די גליװערדיקע פּאַסאַזשירן אױבן.
און יעדער זעט, װי אַלט־באַקאַנט און שטאָטיש
פֿאַרגײט די זון אין זײַנע אַלטע שױבן.
געשלאָסן קאַנטשאַפֿטן. זײ מורמלען שטילע
די נעמען )װעגן דעם װעט קומען װײַטער(.
אַ בינטל אותיות־פּורחות פֿון אַ הפֿילה,
אַנטרונען פֿוּן אַ פּאַרמעטענעם שײַטער.
אוּן װען איך שרײַב די שורה דאָ די נײַנטע ——..
איז נאָכן זונפֿאַרגאַנג, און פּליטים שמועסן באַפֿרײַנדטע.
                       









11.
זיבן
...גרשוני האָט געברענט אין בערגען־בעלזען
די מתים. אַ געװעזענער פּאַרטײער
איז לוקאַ. איצטער גלײבט ער בלױז אין העל זען,
אין חלום, װאָס דער מענטש איז אים אַ שלײער.
זײַן װײַב איז לענאַ. מ'חאָט געשטעלט די חופּה
בײַם צפֿון־פּאָל. די מחותּנים ——. בערן.
שוּלמיה האָט געשפּילט אין אָװילנער טרופּע▮,
איצט שפּילט זי חינטער אַ װוּאַל פֿון טרערן.
מאַיאָר גאַליצקי טראָגט אַ פּױליש היטל
און ס'קוקט אױף אים דער אָדלער דער קרומקעפּיקער מיט ביטול.


אָכט
און מאַטלע איז אַ הױקערדיקע זקנה.
אַ פֿיאָלעטער הײפּטל קרױט ־— איר פּנים.
—־ געבליבן בין איך װינציקער װי אײנע,
אַנשטאָט די אײניקלעך האָב איך פֿון סלאָנים
געראַטעװעט אַ ליאַלקע. אַ מהנה
דער מאַמע רחל. דאָליע מײַנע, דאָליע.
זי װײַזט די ליאַלקע. און צו דער לבֿנה
שפּאַצירט אַ זילבער־אײניקל פּאַװאָליע.
די זקנה גיט אַ שפּרונג: מען װעט זי שעכטן 1
און אַלע זעען דעם געהײמען פּאַסאַזשיר: דעם נעכטן.
                         









11.
נײַן
די כװאַליעם פּאַטשן זיך אַלײן װי סאָװעם
באַפֿאַלענע אין יענװעלטיקע הײלן.
און ביז מיר װעלן קומען צו די אָבֿות,
איז דאָ, מײַן פֿרײַנד, אַ ים נאָך צו דערצײלן.
דערצײלט האָט שױן די פֿיאָלעטע זקנה,
אַצינדער װעלן אַנדערע דערצײלן
פּאַסירונגען, אַ מעשׂהלע אַ קלײנע ־—.
און די נשמח װעט פֿון דעם זיך הײלן.
און שיכּור איז די ▮פּאַטריאַ▮ און דרײםטער.
לבֿנה האָט נאָך ניט געזען אַזאַ מין שיף מיט גײַסטער.


צען
אָ, פּנימער צוריק פֿון אַ יאָרצענדלינג 1
הלומות מײַנע, װו זענט איר פֿאַרנאָפּלט ז
איך בין װי איר אַ זעונג, אַ לעגענדלינג,
אוּן ס'איז מײַן דאָ װי אײַערער ־— געדאָפּלט.
פֿאַרברענטע פּערל זאַמל איך און סיליע,
און װעל זײ אָנטאָן אין ירושלים
אַ יונגער דאָרט געבױרענער פֿאַמיליע,
אַ רעגנבױגנדיקן שטאַם אַ נײַעם.
דערװײַלע הײבט דער ים זיך צו די שטערן
און גיט זײ איבער װאָריקע לעגענדעס. לאָמיר חערן:
                       










13.
                                  ג רש ונ י:


זײַן פּראָפֿיל איז אַ טוגקל צעגליטע האַק אין אַ יאָזן אָךעאָל פּון אַש. אַן אומגעזעעגער
האַמער האַלט זי גאָד אין קאָװען. דער האַמער פֿאַלט װײו, מיט אָן איגעװײניקסטן אָפּקלאַנג,
אױף זײַן הױט דער מעטאַלענער, און דיגע, געזאַלצענע פֿונקען שפּריצן אין ים אַרײַן.

—־אַ באָטאַניקער בין איך. בלומען, גראָזן, געװיקסן חאָב איך ליבער פֿון אַלע
נאַרישקײטן אין דער װעלט. זײער פֿאָרעם און אינחאַלט זענען מיר װױל
באַקאַנט, עלעחײ מײַן זכּרון װאָלט זײַן אַ בינשטאָק. איך װאָלט קענען
אָנשרײַבן אַ ספֿר, מיט די פּיוטים פֿון זײערע פֿאַרביקע תּפֿילות. נאָר צו
װאָס ן מען דאַרף זײ זאָגן אינעװײניק —־. ־—־ —־

אַפֿילו ד אָ ר ט ן, מיט קײטן אױף די פֿיס, בײַם טראָגן מתים צום געציקן
שײַטער־חױפֿן, האָב איך זײ תּמיד געזאַמלט, די אײדעלע קינדער פֿון דער
ערד. אין מלכות פֿון טױט איז מיר געגאַנגען אין לעבן, װיפֿל מינים בלומען
עם באַצירן די געגנט.

געפֿאַלן אונטער אַ חאָרמע אױםגעלאָשענע מענטשן, און קײן בלוט איז פֿון
מיך ניט געגאַנגען, װײַל ס'חאָט שױן פֿרוער אױםגעקאַפּעט װי אַ 
יוםכּיפּורדיקע ליכט, האָט אַ נאָענט פֿ אַ ר ג ע ס נ י ט ל איבער מיר זיך
דערבאַרעמט און מיט די לעבעדיקע פֿליגל דערהױבן מײַן געבײן.

אױף דעם טױטנװעג פֿון די מתים צום שײַטער־חױפֿן און צוריק האָב איך
נײַן און נײַנציק בלומען באַזונדערע באַװיזן אָנצוזאַמלען. כ'האָב זײ 
אױסבאַחאַלטן אונטער מײַן קבֿרדיקן געלעגער אין אַ זײַדן העמדל פֿון אַ טױט
קינד, און בײַ נאַכט —־ זײ צערטלען, זיך מיט זײ האַלובען, און דערקענען
ןועדליג ריח און ליניע איטלעך בלימל באַזונדער.

...פֿאַרפֿראָרן איז נאָך געלעגן די ערד, און װי אַ צעשמאָלצן בערגל שנײ
חאָט די זון אָפּגעטײַעט.
                                    




.1.
באָרװעס, מיט נײַע קײטן אױף די פֿיס, צוזאַמען מיט ענלעכע צו מיך,
חאָב איך געפּאַלמעסט מיט אַ לאָם דעם בײניקן באָדן צו קאָרמען דעם
געשװאָלענעם פֿײַער מיט מתים. פּלוצעם: אַ נײַע אומבאַקאַנטע בלום. די
פֿךישינקע בלעטלעך ציטערן װי סטרונעס אונטער אַ דין פֿעלדל
שײַנענדיקן שנײ.

טםתּמא, איז מיר געקומען אױפֿן רעיון, איז דאָס אַ זעלטענער פּרימולאַ
װעריס, אָדער װי ס'הײםט אין פּױליש: פּעךװיאָסנעק. די בלום װאָס אַדאַם
מיצקעװיטש האָט אַזױ ראָמאַנטיש באַזונגען. אַ סימן ——. ס'איז חודש
אַפּריל.

פּאַװאָלינקע, די װעכטער זאָלן ניט מערקן, בײג איך זיך אײַן, שאַר אָפּ
דאָס פֿעלדל שנײ, װי דעם זױם פֿון אַ בלוזקע בײַ אַ געליבטער, און װיל זי
נעמען. צו מײַן שטױנונג איז די בלום צוגעהעקלט צו אַ קײטל. איך אַנטהיל
זי װײַטער, און די בלום איז גאָר אַ מעדאַליאָן אױף אַ נאַקעטן קערפּער 1

דעמאָלט האָב איך גענוטען דעם קערפּער אױף מײַנע אַקסלען און אים
געטראָגן צום שײַטער.

אַרומגעכאַפּט מיטן פּורפּלנעם זײַד פֿון די פֿלאַמען, חאָט זיך באַלד
צעשמאָלצן דאָס אײַז אַרום די גלידער.


און אַ רגע איז געװאָךן אַן אײביקײט, און אין איר חאָב איך דערקענט דעם
מעדאַליאָן, און דאָס מײדל אױף װעמעס האַלדז דער מעדאַליאָן אין
געהאַנגען.

—־. מײַן כּלח 1 מײַן כּלה 1 װי בײַ אַ סאַרנע אונטער אַ רעגן־בױגן —.. אירע
גרינע, גליקלעכע אַפּלען. איך אַלײן חאָב איר געשאָנקען דעם טעדאַליאָן
בײַ דער פֿאַרקנסונג.
                                  


415
און כ'האָב געשװינד אַרײַנגעטאָן אַ האַנט אין פֿײַער און אײדער םײַן
ברענענדיקער מלאך איז צעפֿאַלן אין אַש ־—. דעם מעדאַליאָן פֿון איבערן
טױטן האַרץ אַראָפּגעצױגן.

און דאָם איז די מהנח, װאָס איך ברענג דעם אױסגעבענקטן לאַנד...
                                   

ל וק אַ:


לוקאַ איז אַ װאָלף. גאָך זײַגע האָר פֿאַלן אים ביז די אַקסלען, און װען דער װיגט קאַמט זײ,
פֿאָטפּאָרירן די לאָקן.

—־. זיבן יאָר אױף אַ קרוע איז עמעץ פֿון אײַך געשװוּמען ן איבערן אײַז־ים,
װוּ נעכט און טעג זענען אײנפּנימדיקע צװילינגען, חאָט די קרוע, אין גרײס
פֿון אַ מיטעלער שטאָט, זיך געפּליעסקעט.


באַשטענדיק איז דײַן הײם ניט דאָ װוּ זי איז. דײַן מאָרגן איז דײַן נעכטן.
און בלױז אײן מאָל אין אַ מענטשנס לעבן דרײט זיך איבער די בערישע
צײַט.

קאָנסט ניט חלומען 1 אױסגעװײַםט מיט אַ בלענדיקן פּענדזל חאָט די זון
דײַן חלום, און דײַן װאָר איז אָן פֿאַרבן, װי דו אַלײן.

דײַנע אױגן זענען בלױז װײַסלען, װאָס קוקן און זעען ניט.

אַנטלױפֿן ן םײַדן אַ פֿאָקע זאָל דיך אײַנשלינגען, און אַךױםשפּײַען 
העטחעט, איבער אַלע םיביךן.

חאָםטו פֿאַרזוכט םירםלנע מענטשנפֿלײש ן אַ לעבלעכן מוסקל פֿון אַ
טױטן חבֿר ן
                                    


16.
פֿאַרפֿראָרענע סליאַדן פֿון מאַגנעטישער משוגעת, נאָר אױך זי איז אױף
דער קרוע אַ געפֿאַנגענע.

און אַז אַ מענטש לאָזט איבער זײַן לעצטן אָטעם, װאָס בלײַבט הענגען
צװישן קרוע און אומזוניקער זון, װי אַ רױכיק־דימענטענע טױב איבער אַ
צעבראָכן אײעלע.— האַקן אױסעט זײַנע חבֿרים אים אַ קבֿר אין אַ גליבע
אײַז, לײגן אים אַרײַן אינעװײניק, דעקן אים צו מיט אַן אײַזברעט, און
לאָזן אַװעק דעם קרישטאָלענעם סאַרקאָפֿאַג איבער די װאַסערן. און װוּהין
די קרוע װאַנדערט ־— כאַגלײטן דיך קרישטאָלענע סאַרקאָפֿאַגן. 
פֿאַרשלאָסן איז אינעװײניק די זון טאָג און נאַכט און מיט אַן אײַזיקן שמײכל,
װי אַ ליוסטרע אַ באַהאַנגענע מיט קרעפּ, הענגט זי אײביק צוקאָפּנס איבער
די אײביקע פּנימער פֿון דײַנע חבֿרים.

ס'טרעפֿט: אַ גלאַנציקע פֿאָקע זעצט זיך אױבן, װי אַ ספֿינקס איבער אַ
שװימענדיקן אָרון, און בײדן ביסטוּ מקנא מיט דער זעלבער נאָגנדיקער
קינאה.

און אָט, בײַם ענד פֿונעם זיבעטן יאָר, האָט אַ װילדער שנײשטורעם זיך
צעטאַנצט איבער דער קרדע; צעטראָטן די זון װי אַ בלינדן װאָרעם און
געצװונגען דעם ים זיך צוּ שטעלן דיבאָם.

און דעמאָלט, אין שנײשטורעם, האָט זיך באַװיזן אַ געשטאַלט: מײַן
מאַמע. און אַ בעכער מיט װײַן האָט די מאַמע גענענט צו מײַנע ליפּן:

—־ זון מײַנער, טרינק, ס'איז דער װײַן פֿון לעבן 1

און קױם פֿאַרנומען אירע ייִדישע װערטער און דעם װײַן געטרונקען, האָב
איך דערפֿילט, אַז גאָט איז מיט מיר באַנאַנד אױף דער קרוע.
                                                     




.
                                    



417
— מאַמע, חאָב איך גערופֿן, מאַמע, איך קאָן שױן װידער חלומען 1

נאָר דער שנײ האָט צעדריװלט איר געשטאַלט, און ערגעץ װײַט, איבערן
ים, חאָט געפֿלאַטערט איר פֿאַטשײלע. און אױף דער מאַמעס אָרט איז לעבן
מיך געשטאַנען אַ צװײטע: לענאַ 1 יאָ, די זעלביקע לענאַ. אַ טאָכטער
פֿון אַ דאָרטיקן שטאַם. געבראַכט מיך אַ פֿאַרפֿראָרענעם צו איר טאַטן
אין אײַזגעצעלט און דערװאַרעמט מײַן לײַב מיט אירע כּישופֿדיקע ליפּן.

איר טאַטע, אַי־דאַי־ביקע, אַן אַלטער פֿישער, אַן עסקימאָס, חאָט מיך
אױסבאַהאַלטן. און װײַל די היטער האָבן געדאַכט —־ פֿאַרזונקען האָט מיך
אין ים דער שטורעם, האָבן זײ שפּעטער ניט פֿרײַגעלאָזן די שפּירחינט מיך
צו זוכן.

און לענאַ האָט מיט מאַמישער גוטסקײט איבער מיר זיך געבױגן, און אױך
איר טאַטע, דער אַלטער עסקימאָס, האָט מיך ליב באַקומען.


זענען אַװעק אַ פּאָר חדשים און איך האָב צו אים גערעדט אַזױ צו זאָגן:

—— גוּטער מענטש, העלף מיר פֿון דאַנען אַנטלױפֿן, צוזאַמען מיט דײַן
טאָכטער 1

און אַי־דאַי־ביקע חאָט אױםגעקלעפּט אַ קאַיאַק מיטן אײל פֿון מאַקסונען,
אַזױנע פֿיש, און מעת־לעתן לאַנג האָט ער אונדז געפֿירט דורך געהײמע
צװישנפֿעלדזיקע װעגן איבערן אײַז־ים.


און אָט בין איך צוזאַמען מיט מײַן װײַב אױף דער ▮פּאַטריאַ▮, און דאָס
קינד אין לענאַס בױך —־ איז די מתּנה.


און די טאָכטער פֿון אַי־דאַי־ביקע האָט געשמײכלט מיט שמאָלינקע אױגן און צוגעשאָקלט
מיטן קאָפּ, װאָס די לבֿנה האָט אים אונטערגעלענט מיט אַ קישן...
                                   


418
                                  ש ו ל מ י ת:


אַז לוקאָ האָט פֿאַרענדיקט, האָבן אַלע זיד צתעטוליעט גענטער. איבער די ךוקגט האָט
געשליפֿן זײַן קליגג דער אָטעמדיקער מעטער פֿון דער קריִע. און שולמית, װי אַ 
דדעמלעגדיקער שװאַן, האָט אױסגעצױגן צו לענאַן אַ זילבערגעם מאָדיליאַנרהאַלדז און זי אָ קוש
געטאָן אין שטערן.


.— זעט מײַנע שװאַרצע חאָר! זאָלן קומען שאָטנם און קראָען מיט זײ זיו
פֿאַרגלײַכן 1 קײן אײן גראָ פֿעדעמל קאָן מען אין זײ ניט געפֿינען. און די
זעלבע חאָר זענען געװען גראָ, נײן ——־. װײַס, װי באַשנײטע צװײַגן.

און גראָ זענען זײ געװאָרן פּלוצעם, בײַם שפּילן אין געטאָ די ▮גרינע
פֿעלדער▮...

ס'האָט פּאַסירט דעמאָלט, װען מײַן בליק איז אין מיטן שפּילן געפֿאַלן אין
זאַל, און אַנשטאָט מענטשן זענען געזעסן אױף די שטולן — ביקסן.


באַמערקט האָט די גראָע מיסטעריע אַן אַקטיאָר אױף דער םצענע, און
זײַנע מוסקלען זענען געװאָרן פֿאַרגליװעךט װי בײַם דערזען אַ שלאַנג.

און די ביקסן האָבן אַרומגענומען אַלע פֿרױען און זײ געבךאַכט אױפֿן
שולהױף, אין דער אַלטער קלױז.

־— לאָמיר זאָגן קדיש נאָך זיך אַלײן, מען װעט אונדז באַלד לעבעדיקערחײט
פֿאַרברענען 1

אָט די װערטער האָט אױסגערופֿן אַן עלטערע פֿרױ, און די ערשטע זיו
אײַנגעװיקלט אין אײנעם פֿון די טליתים, װאָס האָבן זיך געװאַלגערט אױף
דער ערד, װי די געװעזענע הױטן פֿון זײערע בעלי־בתּים.

און באַלד חאָבן זיך אַלע װײַבער אײַנגעחילט אין טליתים און געזאָגט קדיש
נאָך די אײגענע לעבנס לױט די יאָמערדיקע פּסוקים פֿון דער עלטעךער פֿרױ.
                                      


19.
און בײַ אָט דעם קדיש זענען צוריק שװאַרץ געװאָרן מײַנע װײַסע האָר,
װײַל װערן ו ו ײַ ס ע ר האָבן זײ שױן ניט געקאָנט...
                                   

ג אַ ל י צ ק י:


און דאָ האָט שולמית איבערגעהאַקט איר דערצײלן. גאַליצקי האָט מיט זײַן האַנט פֿאַרזיגלט
אירע ליפּן. זײַנע פֿינגער האָט זי ניט אַװעקגענומען, נאָר שאַרף געקוקט אױף זײַן פּנים,
װאָס איז געװען פֿאַררײכערט װי אַ שטײנערנע װאַנט, אונטער װעלכער מ'האָט אױסגעפֿירט
אַן עקזעקוציע.

—־. פּראָשען פּאַנסטװאַ, לאָמיר ניט אַלץ דערצײלן. די האָר קאָנען װידער װײַס
און שװאַרץ װערן. שולמיה, איר זענט דאָך אַן אַקטריסע, יאָ ן טאָ זינגט
עפּעס אַ הײמיש לידל. זאָל זײַן לעבעדיק, מיר פֿאָרן דאָך קײן ארץ־ישׂראל 1
איך װעל צושפּילן אױף אָט דער באַלאַלײַקע — ־—.


און מאַיאָר גאַליצקי האָט אַרױטגעצױגן פֿון קעשענע אַ בינטל קופּערנע גילזן, אָגגעטיליעט
אױף אַ שגירל, און מיט זײ געקלימפּערט אַהין און צוריק:

־—.דאָס זענען די גילזן פֿון מײַן ביקס. אַזױ פֿיל שדים האָב איך באַרװקט אין
װאַרשעװער אױפֿשטאַנד...





—־־   ־—־.   ——־   ־—.   ——־   ——.   —־־.   —   ——־   ——.
                                       











430
עלף
װוּ זענען מיר ן װי קומט אין ים אַ דאָרטן ן
געביטן קענטיק חאָט די שיף איר ליניע
צו אײַזיקע און פֿײַערדיקע פּאָרטן,
אַנשטאָט צו זײַן בײַ קאָרסיקע, סאַרדיניע — —. —־
און זע: אַ קױמען קאָרמעט מיט רובינען
צעקךימטע מײַלער. ס'גיט אַ בלענד קאַםאָקע
אַ מאָדנע אױג פֿון אַשיקן באַגינען.
באַװײַזט זיך ניט בײַם האָריזאָנט אַ פֿאָקע ן
איז ניט קײן דאַכטוּנג װאָס איך מאָל און שילדער ן
—— דאָס װאַנדערן צוריק אַהײם די זעונגען און בילדעך 1


ציתּלף
דער טאָג איז אַ▮פֿאַרלײקענונג פֿון טרױמען.
ער האַלט אין מעקן בלוטיקע מגילות.
אַ ים איז ים. אַ קױמען איז אַ קױמען.
אַנטהילט דעם מענטשנגײַסט פֿון זײַנע הילעס.
אַ טױטע כװאַליע איז ניט מער קײן כװאַליע.
אַ טױטער מענטש —־ אַפֿילו ניט קײן טוּיטער.
ס'איז בלענדעניש —־ ——. —־ קאָנטורן פֿון איטאַליע
געזעגענען. דער ים איז ראָז און לױטער.
כ'האָב ליב די ליכט—געבױרונג. די פֿאַנטאַסטיק
פֿון אַל דאָס נאַקעטע, רעאַלע. אָבער אָן באָמבאַסטיק.
                       









431
דדײַצן
צו ערשט ־— אַ װאָלקנדל. און ברוסטיק־װאַרעם
באַװײַזט זיך אים אַנטקעגן אַ סירענע.
און באַלד, פֿון שװאַרצע שױמען, פֿול מיט שאַרם —־
אַ גאָלדענער באַלעט, װי אױף אַ םצענע.
דאָס טאַנצן װאַסער־טענצערינס. צעפֿלאָםן
די האָר. אין גלי־גלי־גליקלעכע יסורים.
אוּן שלאַנגיק צוּען זיך אױף שטריק מאַטראָםן:
דאָס צױבערט פּאָםײדאָן. ס'װעט זײַן אַ שטוךעם 1
ער שטײט אין ים. זײַן באָרד איז ביז דעם נאָפּל.
און כאַפּט אַ װאַסערמײדל אױף זײַן דימענטענעם גאָפּל.


פֿעךצן
דער קאַפּיטאַן, מען רופֿט אים אָדיסעוס,
באַטאַפּט דעם צױבערער מיט זײַן לאָרנעטע.
זײ קענען זיך. און בײדע האָבן דעות.
פֿאַרבלאָנדזשעט האָט די גײַסטערשיף צו קרעטע.
און ס'הענגט אים זײַן געליבטע אױפֿן שולטער —־.
אַ טיגערין אַ צוגעהײמישט גוטע.
אוּן מעג די שיף זיך הױדען װי אַ מולטער —
די טיגערין האָט ליב אין אַ קאַיוטע.
אַ בליץ. און װי אַ זעלנער פֿאַלט אַ זעגל,
און די געליבטע לאָזט אַרױס פֿון קאַפּיטאַן די נעגל.
                          









31.
        םופֿצן
        מיט מאַרמאָרנע העקסאַמעטערס באַזינגען
        די כװאַליעס דעם געװיטער. זײער קעניג
        באַװיליקט שױן די ▮פּאַטריאַ▮ צו שלינגען...
        דערװײַל איז זי דעם קעניג װידעךשפּעניק.
        זײַן צאָרן ברענט. איז דאָ אַזאַ מין שפּאַסער ן
        ער גיט אַ הײב פֿון מיטן ים אַ סקאַלע.
        אַ װאָלקנבראָך. אַ ליאַלקע שװימט אין װאַסער.
        איז דאָס דער לעצטער אונטערצי פֿון אַלע
        נסיונות ן נײן, מען קאָן דעם טױט ניט מײַדן 1
        געלאָזן אױף דער ערד —— געפֿינט ער אױף די ימען. סײַדן ן...
        

זעכצן
        דער שטורעם האָט די מראה פֿון אַ בױנע.
        אַ בליצן־חלף שימערט װוּ־ניט־װװק.
גרשוגי: מסהמא בין איך זינדיקער װי יונה,
        טאָ שלײַדערט מיך אין ים ־— װעט װערן רװק.
        דאָס יודנלאַנד װעט זײַן מיט יודן אָן מיר.
        אַ מתים־ברענער איז ניט קײן מיוחס.
        אַ שאָד, אַ שאָד איז בלױז דער מעדאַליאָן מיר.
 לוקאָ: זאָל גײן דער קאַפּיטאַן צו אַל די רוחות 1
        אַ שיף ן געטרױען קאָן מען אים אַ לײצע,
        אַי־דאַי־ביקע דער עסקימאָס װאָלט זיך געטאָן אַן עצח 1
                                










433
          זיבעצן
 מאַטלע: עס קומט מיר. ניט געראַטעװעט די שװאַלבן.
שולמיח: אַ חאַלבער װעג איז אױך פֿאַר מיר אַ גאַנצער.
אַ שטים: זאָגט װידױ 1
גאַליצקי:             נײן, איך האָב ניט ליב קײן האַלבן,
         האָב ליב גאָר אײַך, און ליבע איז אַ פּאַנצער.
  לעגאָ: אױב כ'חאָב קײן טעות ניט, איז גאָר דער שטורעם
         אַצינד אין מיר, און שטילקײט איז דערנעבן.
  להאַ: װאָס מײנען דײַנע קינדערשע דיבורים ז
  לעגאַ: אַזױ, אַזױ, אַ שטױםערל, אַ לעבן.
גאַליצקי: ס'געפֿעלט מיר. בליץ־און־רעגן װעט אים זאַלבן
         צו זײַן אַ העלד. אַ גאַנצער װעג! איך האָב ניט ליב קײן האַלבן 1
         

אַכצן
         אַ קינדגעװײן האָט אָפּגעטאָן דעם צױבער
         פֿון שטורעם־קעניג. זיגערישע, פֿלינקע
         מאַטראָסן לאַכן: ער פֿאַרגלעט זײַן שױבער...
         דער סאַפּענדיקער ים איז בלױ װי סינקע.
         דעם שטורעם־קעניג פֿאַלן אײַן די דמים:
       .— אַנטלױפֿן אױף די װאָלקנס ־— בלאָנדע קעמלען 1
         זײ נעמען ניט. און שפּרײטן גוטע בשׂמים.
         באַנײַטע שלװה. מידע זעגלען דרעמלען.
         און אױפֿן מאַסטבױם קנײַפּט אַ מאַנדאָלינע
         אַ נאַקעטער מאַטראָס: אױ, דינע מײדל, דינע־דינע.
                                    








.43
נײַנצן
די פֿיאָלעטע מאַטלע שטײט באַזונדער
און לאָזט אַ טרער אין ים: ־— איז עמעץ ערבֿ,
אַז מיט אַ זקנה װעט געשען אַ װונדער,
געפֿינען װעל איך אינעם לאַנד מײַן קרובֿ ן
איך װײס דאָך ניט אין סאַראַ שטאָט צי דערפֿל,
אין אימהדיקע בערג, צי גאָר אין תהומען
איך זאָל אים זוכן. סײַדן װּאַרפֿן װערפֿל...
־—. אָ, באָבעשי, צי װײסט איר כאָטש זײַן נאָמען ן
—־. דעם נאָמען ז איך װעל גײן צו מאַמע רחל
און װעל זי פֿרעגן װו ער װױנט. מען רופֿט אים כּבֿיכול.


צװאַנציק
אַראָפּגעלאָזן שױן אין ים דער אַנקער.
צי האָט אַ דנאָ אַ חלום ז װײַסע שטיבלעך.
אַ פּאַלמע. און אַ זאַמד אַ זוניק בלאַנקער.
און הענט װי טױבן פֿלאַטערן דאָרט ליבלעך.
און עמעץ לױפֿט אַנטקעגן מיט אַן עמער,
װי ברענען װאָלט דער ים, און ער ——. געלאָשן.
מײַן ברודער 1 ס'טונקלט. נײן, איך קאָן ניט זען מער.
פֿאַרהאַקט אױף זיבן שלעסער איז מײַן לשון.
באַפֿאַלן װעט אים אױך אַ ליקױ־חמה,
און ער װעט מורא האָבן שװײַגן, צי עס לעבט די מאַמע — — —־
                        










35.
         ז.י 'ס1אָ'▮כך?ג'ם1 ▮כל1ןננן






אײנס
ס'איז נאַכט. אַ הױז בײַ שײך־אַברעק. דאָ װױן איך
בײַם ברודער. אײגן בלוט און הײמיש נענטםטער.
זײַן יום־טובֿ מיט אַ הױפֿן אַש באַלױן איך...
בלחש קומט אין צימער דורכן פֿענצטער
אַ פֿײַגנבױם. עך ברענגט מיר אַ מתּנח
אַ זיסן מילכװעג. יע, אַ גוטער סימן.
־—. שהחײנו, ברודער, פֿײַגנבױם ־—. שהחײנו 1
אַזאַ מין בױם איז װערט אַ ליד, אַ הימען.
אַ פֿײַגנבױם ן דאָס איז דער עץ־החײם,
באַבלעטערט מיט אַ לעבעדיקן יודן־דור אַ נײַעם.


צװײ
דורך זײַן געצװײַג, און אױסגעטאָן פֿון חומר,
דוךך ציטער־שפּינװעבם דײַטלעך נעמט זיך שנײַדן
בײַם פֿוס פֿון באַרג דער דענקמאָל פֿון אַ שומר —
ס'גערײַט פֿון טױטן אַלעקסאַנדער זײַדן.
און איבער אים )דאָס װײַזט מיר אָן און לערנט
מײַן ברודער(, אינעם זילבערלעכן הוחו,
װוּ ס'ענדיקט זיך דער כּרמל, װערט באַשטערנט
אַלץ ליכטיקער די חײל פֿון אליחו.
שאַקאַלן װײנען זיך צונױף און שאַלן,
װי ס'װאָלטן קינדער נאָכגעמאַכט ס'געיאָמעך פֿון שאַקאַלן.
                       







436
דרײַ
די הײל. דאָ איז די לופֿט אַן אַלט־געהײמע,
אַ גילגול פֿון אַ טײַך אַן אױסגעטײַכטן.
...אַ פֿײַערל. ס'באַפֿאַלט מיך אַ תרדמה.
פֿאַרשאָטן כ'ליג אין שנײ. אַנטקעגן לײַכטן
אַ האָרדע צװילינג־פֿײַערלעך, אומצײליק. —־
חבֿרים װעלף. זײ װעלן זיך מסהמא
צעטײלן מענטשלעך מיט מײַן יעדן חלק.
נאָר װעלן זײ מיר לאָזן מײַן נשמה,
צי בלױז די צױטן פֿוּן צעפֿליקטע קלײדער ז
איך ליג אין שנײ און טו אַ תּפֿילה, גיב זיך שטום אַ נדר:


פֿיר
אױב דו װעסט מיך באַשיצן פֿון די חיות,
באַצאָלן װעל איך דיר מיט גרױסע לידער
בײַם כּרמל, בײַם געזאַלבטן הר־הבית,
אַז יעדער שטײן װעט שפּרינגען װי אַ װידער.
און קױם איך טו מיט דיכטערישער העזה
דעם נדר, און איך ענדיק ——.־ ערשט אַ זקן
האָט אױסגעשײלט זיך באַלד פֿון אַ בעריאָזע
און צױמט די װעלף. איך הער זײ אױף צו לאָקן.





—— ־— —— —— — ——. ——.— — ־—

אַצינד, כּדי מקײם זײַן דעם נדר,
געקומען בין איך אין זײַן הײל. ניטאָ דער זקן, לײַדער...
                         








37.
פֿיגף
איז דאָס די קלײנע גרױסע ערד אָן מעסטונג 9
איז דאָס די ערד, װאָס גײט אַרײַן אין סידור ן
װוּ דער באַשעפֿער האָט געבױט זײַן פֿעסטונג,
צעשפּליטערט זי און פּלאַנט צו בױען װידער ז
איז דאָס די ערד פֿון זעונגען און טראַנסן,
װוּ אױך דער טױט איז ניט רעאַל ז דערװײַלע
פֿאַרשיכּורן אײנמאָליקע ניואַנסן,
און ערגעץ מאָנט אַ שאלה נאָך אַ שאלה ־—.־.— ־—
איך טרינק דעם װילדן, גרױען װײַן פֿון שטײנער,
װי ס'װאָלט אַ זעג מײַן פֿינצטערניש געזעגט מיט אירע צײנער.


זעקס
דער נחל קישון בלינצלט װי אַ נאָדל,
דו קענסט אַרײַנטאָן ס'טײַכל אין דײַן קליאַפּע.
פֿון דעסט װעגן איז ער בכּבֿוד גדול
אַ תּושבֿ אין הנך. װי אױף אַ מאַפּע
איז אױסגעשפּרײט דאָס לאַנד. עס איז די לאַנדשאַפֿט
אַ לולבֿדיקע. ס'האָט די זון אַ פּיטום.
איך גײ אַצינד מיט חיפֿה שליסן קאַנטשאַפֿט.
כ'האָב ליב דעם זאַלץ פֿון אומבאַקאַנטן ריטעם.
ס'באַגלײט מיך זמירי. װעגן אים —־ באַזונדער.
אַ װוּנדער איז מיר נאָר, װאָס װוּנדער איז דאָ ניט קײן װוּנדער.
                             









.1.
זיבן
און אָט איז חיפֿה. אָנגעגליטער קעסל.
דער ים־שטאָל איז איר דעק. און ס'איז געגליכן
צו זשיפּענדיקער לאַװע גאַס און געסל,
פֿאַרגליװערט אינעם שפּרונג צום ים־התּיכון.
אַ דראָט־פֿאַרצױמונג. ענגלענדער אין קאַסקעס.
אַראַבער. יודן. אָפּגעברױנטע פֿרױען,
אַנטבלױזט די ליטקעס. און מיט שװאַרצע מאַסקעס
צװײ אצלניקעס יאָגן װי קאַובאָיען.
און פּלוצעם ־— בום 1 אַ רױך. עס פֿאַלט אַ שטאַבע.
אַ באָמבע אױף רחובֿ־המלכים. שײנער ברוך־הבא.
                           

















־
אַכט
מײַן חבֿר זמירי שטאַמט פֿון אוקראַונע.
שױן צענער יאָר אין לאַנד, נאָר אונטער װעגנס
צו זיך אַלײן. עס רוט אױף אים די שכינה
בײַם שילדערן די אײגנשאַפֿט פֿון רעגנס
און היגע בײמער. אַז די בײמער שװײַגן
מוז רײדן זמירי: ▮אָט איז מײַן אידעע ——
געהער צו דער פּאַרטײ פֿון זיסע פֿײַגן,
און בלױז אַ בױם זאָל זאָגן דיר אַ דעה▮.
                       ▮
מײַן חבֿר זמירי גיט זיך ניט קײן װאַקל:
.— אַ באָמבע ז ניט קײן חידוש. אַ געװײנטלעכער םפּעקטאַקל.
                          










39.
נײַן
אױך אײזלען חאָט ער ליב. און קומט צו חיפּן
אַן אײזעלע, נעמט זמירי אים שױן מאָלן:
־— ▮אַ רױזן־צװילינג זענען דײַנע ליפּן,
און דײַנע אױערן ־— צװײ פֿײַפֿיאָלןאָ.
און גיט ער אױך אַ צאַרטן פּאַטש אין סאַמעט
פֿון הינטער־חלק, װערט אים טאָפּל גרינגער.
דאָס אײזעלע נעמט מיט אַהײם, צעפּליאַמעט,
די זיגלען װאַרעמע פֿון זמיריס פֿינגער.
)ס'חאָט פֿראַנסיס זשאַם, דערמאָן איך זיך, אַ תּפֿילח:
▮כ'װיל קומען אין גן־עדן מיט די אײזעלעך די שטילע▮(.


צען
אַ קיאָסק. אַ בלאַט־פֿאַרקױפֿער איז מעײן
אין בלאַט גמרא. ס'קאָנען אים די קונים.
פּאַװאָלינקע. זײ לאָזן אים צעקײַען.
אין קורצע כאַקי־הױזן —־. אַ בן־שמונים.
באַהאַנגען מיט מטבעות נאָז און שטערן,
און אױפֿן קאָפּ אַ זױגלינג נאַקעט, מאָגער,
און טיט אַ בױך, װאָס קלײַבט זיך צו געבערן,
באַגעגן איך אַן אײניקל פֿון חגר.
די זון פֿאַרגײט. און זיך אַלײן אַנטגילדן
באַלקאָנען, שױבן, די העברעוּש מאָנענדיקע שילדן.
                         









0..
עלף
און זמירי זאָגט: אָװוּ זענען די קאָלירן ז
אַנו געפֿין זײ, אױב דו ביסט אַ בריה.
געדענק: אָריענט. מען דאַרף זיך אָריענטירן,
אַניט װעט דיך פֿאַרשלינגען די מיסטעריע.
אַצינד ־—־ אָט איז אַ שיכפּוצער, טאָ גיב אים
אַ שימער טאָן די שיך. דו ביסט פֿאַרבעטן
צו אַרנאָלד צװײַג. זײַן ביטערקײט פֿאַרגיב אים.
איז װערט אַ פּרײַז פֿון עלנט. עך, פּאָעטן...▮
אַ הענגענדיקער בלײַבט מײַן פֿוס: ניט נײטיק,
איך חאָב דאָך אױסגעבענקט דעם שטױב אין געטאָדיקן װײטיק!


צװעלף
אַ װאַקלדיקער מאַן אין שװאַרצע ברילן
באַװײַזט זיך פֿון אַ בױדעמדיקער נישע.
אַ גאָרגלדיקע האַנט. אַ גוטער װילן.
די האַנט װאָס האָט געשריבן ▮סערזשאַנט גרישע▮.
און אױפֿן טיש ——. אַ װאַזע מיט גלאַדיאָלן,
זײ טרינקען זײַנע טרערן פֿון דער װאַזע.
באַשײַמפּערלעכע, װוּנדיקע סימבאָלן,
םך־הכּל פֿון דעם גאַנצן עולם־הזה.
נאָר אײנע טרײסט אים, אַז די קונסט איז געטלעך ־—
די שװאַרצע קאַץ, זײַן פֿרײַנדין, אין די װײַסינקע שקאַרפּעטלעך.
                         









4.1
דרײַצן
דער מײַסטער זאָגט: ▮איך לעב דאָ ניט־חאַרמאָניש,
דערװידער איז מײַן שפּראַך, די שפּראַך פֿון געטע.
קױם־קױם איך זע. די זון איז צו דעמאָניש,
און אירע שטראַלן — אולטראַ־פֿיאָלעטע
אַ גאַנצן טאָג. איך האָב די נעכט שױן גערנער,
זײ קומען הױכע, שטומע, װי זשיךאַפֿן.
אַז װײכע שאָטנס דעקן צו די דערנער,
איז אײַנגענעם אַ גאַנצע נאַכט צו שאַפֿן.
די מענטשן װאָלטן דאָ געװען פֿיל בעסער,
װען ס'װאָלט זײ ניט די זון צעשניטן מיט איר חײסן מעסער▮.


פֿעךצן
—— און ס'לאַנדז ־— ▮מײַן פֿרײַנד, איך ליב דאָם לאַנד פֿון ביבל,
נאָר װיסן זי דעם אױסדרוק מאַרצעפּאַנע ן —
אַ שײנער טרױם. איך זאָג עם אָן פֿאַראיבל.
מײַן לאַנד איז דאָ. )ער װײַזט מיר אָן אַ פּיאַנע(.
דאָ הױערט באַך. און װעגן אים איך ענדיק
אַ בוך. האָב זײַנע נאָטן און כּתבֿ־ידן.
איך טרינק זײ מיט די בלינדע אױגן שטענדיק.
מיט באַכן קאָן מען גײן אױף באָריקאַדןאָ.
און אַרנאָלד צװײַג טוט אױס די שװאַרצע בךילן
און װעקט פֿון קבֿר באַכן. זאָל ער װעקן, זאָל עך שפּילן...
                            









441
פֿופֿצן
איך האָב אַ מאָל געפֿאַנגען אין װילוע
אַ פֿישל אױף אַ ציטערדיקער װענדע.
מאַכט איצטער מײַן זכּרון אַ נסיעח
אַהין, װוּ אױך דער טײַך איז אַ לעגענדע:
װען דורכגעהעקלט און שױן באַלד אָן לעבן
געצאַפּלט האָט דאָס פֿישל אױבן, דעמאָלט
איז לעבעדיק דער אָפּשפּיגל דערנעבן
געשװומען װײַטער, זילבערדיק צעפֿלעמלט.
צו װעלכן פֿישל בין איך איצט געגליכן ן
אַדורכגעהעקלט און געפֿאַנגען זענען בײדע איכן.


זעכצן
אָ, לײענער, זײַ מוחל מײַן דיגרעסיע,
זי האָט געמוזט אַרײַן אין מײַנע סטראָפֿן.
אַװעק די פֿישלעך — זאָג איך בפֿרחסיא:
אַן אױסטערלישע הײם, אַ שאָד צו שלאָפֿן 1
ס'איז חלומדיקער דאָ די װאָר פֿון אַלע
חלומות. נײן, דערלױב מיר זאָגן דרײסטער:
די װּײַטע נעכטנס פֿילט מען דאָ רעאַלע,
די הײַנטן האָבן פּנימער פֿון גײַסטער,
אַ ההום —־ די מאָרגנס. עיקר־העיקרים:
פּאָעזיע איבער אַלע צײַטן זוכט אַ לײַב, אַ פֿאָרעם.
                      










3..
זיבעצן
געװעט האָט זיך די זון: זי מוז צעשמעלצן
די אײַזיקײט אין מײַן געבײן, דעם גליװער.
נאָר ס'װעלן ניט דערװאַרעמען קײן פּעלצן
אַ טױטע װעלט. אױף גאַסן תּל־אָבֿיבֿער
איז לעבעדיק. אַ שװיצערײַ. ס'איז יעדע
מינוט שױן אַלט. אַן עקסטראַבלאַט אין רינשטאָק.
אַ תּימנער משיח האַלט אַ רעדע.
און װי דורך אַ פֿאַרגרעסער־גלאָז אין בינשטאָק.—־
אַ ראָיעניש פֿון פּנימער. װי מאָדנע.—
די זעלביקע, װאָס מ'חאָט פֿאַרברענט אין װילנע, קאָװנע, גראָדנע.


אַכצן
למען האמת מוז איך דאָ געשװינדער
פֿאַרבעסערן די פֿערזן, בין זיך מודה:
בײַם זען אַזױ פֿיל, קײן עין־הרע, קינדער
צי האָט זיך ניט געטאָן דאָס האַרץ אַ הױדע?
פֿאַראַן אַ טרער, װאָס פֿון דער זון איז הײסער,
אַ טרער, װאָס פֿאַלט אין זיך װי אין אַ ברונעם,
און ם'װערט אַן אָדליגע. זי גליט בסתר.
עס האָבן אױפֿגעװעקט זי די ניגונים
פֿון קינדער, קינדער האָפֿערדיקע, זשװאַװע.
פֿאַראַן אַ טרער פֿון גליק, װאָס קאָן פֿאַרגיסן מיט אַ לאַװע 1
                              










444
נײַגצן
קאַפֿע ▮קנקן▮ — אױף מאַמע־לשון: קריגל ——
איז אָנגעפּראָפּט מיט קינסטלער װי מיט בינען.
מען דאַװנט צו דער מוזע: ▮גיב מיר פֿליגל,
איך זאָל חלילה ניט אַראָפּ פֿון זינען▮.
מען קערט אַרײַן אַ קאָניאַק נאָך אַ קאָניאַק,
און ס'גײט אַ רױך פֿון די פֿאַרשװיצטע בלוזעם,
װי ס'װאָלט געװעזן דער געטראַנק אַמאָניאַק...
נאָר ס'בלײַבן קאַלטע, ניכטערע די מוזעס ——
פֿאַר אַלעמען קײן פֿליגל װעט ניט סטײַען.
און איך אַלײן בין שיכּור אױך. בין שיכּור ולא מײן.


צװאַנציק
אַ קלײנער קיבוץ־גלױות פֿון באַקאַנטע
מאַנירן, איזמען. אײנער שפּילט יעסיענין,
אַ צװײטער איז צום װינציקסטן אַ דאַנטע,
אַ דריטער טראָגט אַ בערדעלע װי לענין
און מאַכט אַ מינע, גלײַך עס װאָלט זײַן פֿאָטער,
אַ בדחן צי אַ כּלי־זמר פֿון דער ליטע,
געװען אַ דזשינגיס־כּאַן, אַ װאַזשנער טאָטער.
אַ פֿערטער שװײַגט צו זיך ־— פֿון דער עליטע.
)אָ, בראָדערזאָן, װי האָסטו װעגן איזמען
נעזאָגט אַ מאָל: ▮איך האַלט ניט פֿון קײן איזמען, איז מען—— איז מען 1▮
                       










4.5
אײן און צװאַנציק
פֿון םאַמע װינקל, אײן־אַלײן, יחידיש,
טיט ברײטן שמײכל גוטטוטיק־נאַװון,
באַגריסט מיך אַ פּאָעט, װאָס שרײַבט אױף יודיש,
און ▮מאַכט אַ װאַרע▮ זאָגט ער הױך בכּיװן.
מען רופֿט אים שׂימהח, און אים פּאַסט דער נאָמען,
װי ס'פּאַסט אַ יונגן דיכטער זײַן טשופּרינע ן
װי ס'פּאַםט אין שול אַ יתום זאָגן: אָמן,
און װי עס פּאַסט פֿאַר שׂימחהן זײַן פֿרײַנדינע,
װאָס נײט אים אױס מיט בלימלעך אַ רובאַשקע,
און װעט באַלד קומען אין ▮קנקן▮ מיט אים צו טרינקען משקה.


צװײ און צװאַנציק
אום האַלבער נאַכט, װען ס'דרימלט שױן דער קעלנער,
נאָר ס'דרימלט ניט דער נומער אױף זײַן אָרעם,
באַװײַזט זיך עמעץ אוּן מען פֿילט: אַ זעלנער,
געבױרן אין אַ הױט —־ אַן אוניפֿאָרעם.
—־ ▮דער זקן איז דער ליבלינג בײַ דער יוגנט
)פֿאַרטרױט מיר שׂימחה(, גיט צו שמעקן פֿעפֿער.
דעם זקן װאָלט עס אָבער ניט באַנוגנט,
װען עך אַלײן װאָלט ניט געװען אַ שעפֿער.—.
האָט ליב געדאַנקען אױסצושלײַפֿן, טאָקן▮.
און שׂימחה זאָגט: ▮באַקען זיך מיט דעם שטענדיק יונגן זקן▮.
                          









46.
דרײַ און צװאַנציק
דער שטאַלטנער מאַן, באַהאַנגען מיט קאָלעגן,
װי פֿײגל אין אַ שטורעם אױף אַ צעדער,
ציט אױס אַ שװערע באָקסערהאַנט אַנטקעגן
און מיטן דריק ־—. ניטאָ שױן מער קײן גדר.
און שטילער װערט. עס קלאַפּט אַרײַן פֿון װײַטן
דער ים־גערױש.— אַ כװאַליעדיקע עדח.
דער זקן זאָגט: ▮איך שטעל זיך פֿאַר אַ פּײַטן
אַזױ 1▮ —־־ ער סאַלוטירט. מיר זענען בײדע
די זעלבע נאַכט געפֿאָרן אױף אַ שיפֿל
און מעשׂיות האָט ער אױפֿגערודערט ——. איך געדענק ניט װיפֿל...


פֿיר און צװאַנציק
קאָן זײַן, איך װעל נאָך האָבן אַן אָקאַזיע
מײַן פֿרײַנד און העלד צו שילדערן געהעריק
אַ צװײטן מאָל. ער מאַניעט מײַן פֿאַנטאַזיע.
איך זוך די פֿאַרבן. ס'איז מײַן פּענדזל טרעריק.
דערװײַל ־—־ צװײ שורות בלױז פֿון אָט דעם שײנדל
אין יענער נאַכט, װען איך האָב אים באַגעגנט:
־—. ▮קאָנסט ברענגען מיר פֿון אונדזער לאַנד אַ שטײנדל,
און כ'װעל דיר זאָגן אַקוראַט זײַן געגנט▮.
אַזױ איז יצחק, פֿון פּלמח דער גרינדער,
אינטים געװען מיט מאַמע ערד, װאָס בענקט נאָך איךע קינדער
                        









ץ..
פֿינף און צװאָגציק
אין ביאַליק־הױז. מען קומט אַרײַן דאָ צװישן
אַ סטראָפֿע מאַנדלבײמער. אין אַ סאַליע,
באַשטעלט מיט בענק און לאַנגע, שװאַרצע טישן —
די אױסדערװײלטע, שרײַבערשע פּמליא.
הײַנט אָװנט איז מען חבֿריש מקבל
אַ גאַסט, װאָס אַלע רופֿן אים: דער װילנער,
בלױז ער אַלײן איז גלײבן ניט קאַפּאַבל.
דער יושבֿ־ראָש, אַ װײַסער װי אַ מילנער,
איז אױך שױן דאָ, פֿאַרװיקלט אין אַ שאַליק.
ס'איז גוט צו אָטעמען דעם גײַסט פֿון חײם־נחמן ביאַליק.


זעקט און צװאָנציק
װען ס'וּואָלטן זײַן די שױבן דיק װי ציגל,
צעקרישלט װאָלט זײ אױך דעם ראַדיאָס ברומען.
דאָס פֿאָלק ישׂראל שמעלצט זיך אין אַ טיגל;
— גראָמיקאָ... רוסלאַנד... בעװין... אונאָ... טרומען...
אַ שיף מיט עולים... ענגלענדער... קפֿריסין...
אַ שיסעךײַ לעם באַב־אַל־װאַד... אַראַבער...
און ־—־ טאַנצמוזיק. מײַן גאָט, מען דאַרף דאָ ניסים 1
און באַלד געשעט אַ נס: אַ באַסאַראַבער
באַגריסט אַ ליטװאַק. יע, ס'איז יעקבֿ פֿיכמאַן,
מגושמדיק און —־ זעט אַ גראָז. אַן אײדלמאַן, אַן איך־מאַן.
                           









8..
זיבן און צװאַנציק
־— איך קום פֿון שחיטה־שטאָט, צו דיר, משורר
פֿון שחיטה־שטאָט. מײַן זון איז דאָרט פֿאַרלאָשן.
פֿאַרטיליקן האָט ניט געקאָנט דער צורר
דאָס אײנציקע װאָס לעבט אָן לײַב —— מײַן לשון.
די אותיות־פּורחות האָבן זיך פֿון שײַטער
אַ הײב געטאָן מיט מײַנע הענט צוזאַמען
און צוגעפֿאַלן דאָ צו זינגען װײַטער ——
דערמונטערן די אָפּגעהאַקטע שטאַמען.
איך בין מיט מײַנע טױטע אומצעטײליק,
און זײער װײַסער שטױב איז װי ירושלים —— הײליק.


אַכט און צװאַגציק
לײגט צו אַן אױער צו דער ערד, איר קלוגע:
די מערדער טאַנצן אין פּאַלאַצן גראָמע.
און מײנט ניט, אַז דער טױטער איז משוגע,
ער לױפֿט אַרום אין דר'ערד און מאָנט נקמה 1
און װעלן מיר זײַן מאָנונג ניט דערהערן,
זײַן האַק װעט פֿאַלן, האָב איך מורא, װוּ זי
װעט װעלן. אַן אַרמײ פֿון טױטע טרערן
 װערט לעבעדיק, װי ס'האָט געזען בן־בוזי — ־— ־—
פֿאַרמאַכט די אױגן: טױטע טרערן שטײַגן,
 אַצינד, חבֿרים, לאָמיר אַלע שטומערהײט ניט שװײַגן.
                          









9..
נײַן און צװאַנציק
דער דרױסן האָט געבלעטערט בלױע דפֿין
און פֿול מיט אותיות איבער מיר געפּינטלט,
װי איך אַלײן װאָלט פֿרוּער זײ באַשאַפֿן ־— —־־ ־—־
און ס'האָט אַ מאַנדל־ריח זײ באַװינטלט.
נאָר פּלוצעם —־־ איבער אַלענבי יאָגט האַסטיק
אַ רױטער מגן־דוד און אַ מאַסע
נאָך אים. װי ס'יאָגט אין קינסטלער די פֿאַנטאַסטיק...
און שװאַרץ איז שױן בײַם טױער פֿון ▮הדסה▮.
—— אַ חאַנטגראַנאַט... ס'איז לעבן דזשעבעלוע...
לבֿנה קוקט אין פֿענצטער פֿון שפּיטאָל אוּן רײַסט זיך קריעה.


דרײַםיק
ס'איז ערבֿ ראָש־השנה. ערבֿ בײַטונג.
באַזונדער נאָך די פּולװער און די פֿלעמלעך.
נאָר אַז דו נעמסט אין האַנט אַרײַן אַ צײַטונג,
באַשיטן דיר די אױגן שװאַרצע רעמלעך.
און ערגעץ זיצן קאַלטע דיפּלאָמאַטן
און שפּילן שאָך מיט דיר און מיטן חלום
פֿון עלטער־זײדן דײַנעם, פֿונעם טאַטן.
װי ענדיקט מען די מאָדנע שפּיל בשלום ן
דער שװאַרצער קיניג היפּערט צו די וּוײַסע...
די װײַסע לױפֿערס גיבן זיך ניט אונטער, הער אַ מעשׂה 1
                          









50.
אײן און דרײַסיק
פּאַרטײען. אונטערערדישע געזעמלען.
אַנטרונען איז אַן אַרעסטאַנט פֿון עכּו.
מען זוכט געװער אין הױקערס בײַ די קעמלען.
װער װײס ן קאָן זײַן, די קעמלען זענען טאַקע
פֿאַרשטעלטע יודן. גרײטן דעם נצהון.
מען גלײבט ניט אַ מלמד, אַ הבדניק,
אַ קינד אין װיג. און אין די זעלבע װּאָכן
זעצט אײנער איבער פּושקינס ▮מיעדני װסאַדניק▮,
און קינדער זעצן איבער אים אױס קינאה
מײַן טאָכטערס נאָמען ——־ און פֿון ר ײַ נ ע איז געוּואָרן ר י נ ה.


צװײ און דרײַסיק
דערװּײַל קומט אָן אַ װײַסע פֿרױ פֿון 
אוּיבערגליל. דאָס פּנים שלאָגט מיט האָרעװּאַניע.
אַ זילבער־פֿעכער איז דער טשוּב, דער שױבער.
גענוג צו זאָגן בלוּיז איר נאָמען: מאַניע.
און װי עס טריקנט אַ מאַלאַריע־באָדן
דער אײקאַליפּטוס־בױם און װערט ניט זעטיק,
אַזױ איז מאַניע מיטן לאַנד געלאָדן.
אַ נײַע מאָס פֿאַר ייִדישער עסטעטיק.
זי ברענגט מיר פֿון גליל אַ הענגל טרױבן.
אַזעלכע פּערל זענען בלוּיז בײַ איר אין קיבוץ, אױבן.
                        









451
דרײַ און דרײַטיק
די לעצטע קלעטערטרױבן... זע: פֿאַרזונקען
אין יעדער טרױב אַ מלאכל — דאָס קערל.
זײַן שמײכל װײנט מיט פֿיאָלעטע פֿונקען.
פֿאַראַן באמת בלוענדיקע פּערל 1
די טרױבן זענען דורכזיכטיק אָן מוךא,
זײ קלעטערן אָנפֿיסיק צו די הײכן.
אַ שאָד, עס פֿאַלט ניט װען מען װיל דער יורח,
אַ גראָבער פֿינגער לאָזט אױף זײ אַ צײכן.
אַצינד אַז כ'האָב פֿאַראײביקט שױן די טרױבן,
באַקומט דאָס װאָרט די װײַסע פֿרױ. איך װיל דײַן צײַט ניט רױבן.


פֿיר און דרײַטיק
זי זאָגט, און אירע גוטע אױגן מיניען:
־— געקומען כ'בין צו דיר מיט צװײ ענינים.
איז לאָמיר קודם װעגן ערשטן ענין
אַ שמועס טאָן אַזױ זיך גלײַך אין פּנים:
ס'מוז יודיש אױסגלײַכן די חוט־השדרה
להכעיס אַלע פּײַניקער און שענדער.
מען מוּז פֿאַר יוּדיש בױען אַ קאַטעדרע,
ירושלים זאָל פֿאַר אַלע לענדער
אַ טרײסט געפֿינען. זי זאָל זײַן מקײם
איר צוזאָג. מוזן מיר זיך טרעפֿן אין ירושלים.
                         









51.
פֿינף און דרײַסיק
והשנית, אױב דו בענקסט נאָך שנײ, מײַן ליבער,
טאָ קום צו אונדז און האָסט דעם גאַנצן חרמון.
אַ שנײ פֿון שנײענלאַנד. און דאָרט, בציבור,
קאָן זײַן, אַ סיביריאַק װעט עפּעס לערנען.
דאָרט גײט באַנאַנד אַ װאָלקן מיט אַ וּואָלקן
שפּאַצירן אַזוּי נידעריק אין פּרדס,
װי ס'גײען צוגעטוליעטע פּאָרפֿאָלקן...
באַרירן קאָנסט די זײַדענע קאָקאַרדעס.
און ביכעך גײען צװישן הענט. בקיצור,
באַקענען װיל איך דיך מיט זײ און זײערע באַשיצער.


זעקס און דךײַטיק
די סאַברעס בלוּען. סאַפּענדיקע רױטן.
די לופֿט איז ראָז פֿון שטעכיקער שאַטירונג.
אַ בליץ האָט זײ אַ צונד געטאָן די קנױטן
און מיטגענוּמען אײנע פֿאַר אַ צירונג.
די קנױטן זײגן זידנדיקן בױמל.
באַלױכטן מיט דער בלוּונג זענען מײַלן.
אַן אָדלער װאָלט געמעגט הײַנט בענטשן גומל ־—־
די סאַברעס האָבן אים געשאָסן פֿײַלן.
אַ גאָון, װען מען נעמט אַראָפּ זײַן שאַרבן,
באַדאַרף זײַן מאַרך אַװדאי קאָכן מיט אַזעלכע פֿאַרבן.
                         










53.
זיבן און דרײַטיק
צונױפֿגעקלעמטע סאַברעס בלוען, בלוען.
באַשטאָכענע מיט נאָדלען בריסט אוּן היפֿטן ——.
געװיקסן, האַלב פֿאַרװאַנדלטע אין זדען,
װאָס קײנער קושט ניט אױס די הײסע גיפֿטן.
בלױז װילדע רױזן טוליען זיך צו זײער
פֿאַרבענקטן לײַב, צערײצט װי בלינדע שלאַנגען.
אַ רעגנהאַנט אַנטהילט נאָך ניט דעם שלײער
כּדי צו לעשן זינדיקע פֿאַרלאַנגען.
די םאַברעס ברענען אין די נעכט. ביז װאַנען
די קנוּיטן זײגן אױס די הערצער, און די סאַברעס װיאַנען.


אָכט און דרײַסיק
ם'האָט יעדער שטאָט אַ ים בײַ איר צופֿוסן,
װאָס פּליעסקעט זי מיט אײביקע אַזכּרות.
און פֿעלט אַ ים, צו װינציק אירע זכותן,
איז דאָ אַן אַנדער ים: אַ ים מיט צרוה.
די שטאָט פֿון מלך דוד איז באַלאַגערט.
אַ שלאַגבױם נאָך אַ שלאַגבױם. קאָנטראָליאָרן.
דער פֿרעמדער מושל זוכט אין אױטאָ, גראַגערט.
און בײַ לאַטרון —־ מ'איז דעמאָלט נאָך געפֿאָרן
מיט יענעם װעג — פֿון העלער חױט אַ דונער:
דאָס רופֿט אַ מועדזין מיט סעריע קױלן די לאַטרונער.
                           









.45
גײַן און דרײַטיק
דער אױטאָ יאָגט. אַזױ זעט אױס אַ סאַרנע,
װאָס פֿילט ניט בעת דער יאָגעניש די קױלן...
אַ צװײטע לופֿט. ניט מער שױן אַזױ פּאַרנע.
ירושלים נענטערט זיך פֿאַרהױלן
צעװישן בערג. ס'איז יעדער באַרג אַ טױער
מיט זײַלן בלוטשטײן, דימענט און גאַרפֿוּנקל.
נאָר אײדלשטײנער פֿון משפּחה ט ר ו י ע ר
פֿאַרשלינגען זײ. װו פֿרוּער העל — איז טונקל.
און װען דער לעצטער טױער װעךט פֿאַרשװוּנדן,
דערזעט מען: ס'ליגט אַ מײדל, אױף דער ברוסט——אַ בײַטשל װונדן.


פֿערציק
אַ דאַנק דיר, שׂימחה, דו פּאָעט אין לעבן 1
)פּאָעט אין טױט שױן ביסטו איצט, מײַן חבֿר 1(
האָסט אײַנגעשטעלט פֿון װעגן מיר דײַן לעבן
און מיך אַהין באַגלײט. עס װעט קײן זשאַװער
דײַן אָנדענק ניט באַדעקן. כ'טוּ פֿאַרנעמען
דײַן רױען קול: אָמען דאַרף ניט זײַן אַ נבֿיא
און פֿאַר אַ חכם דאַרף מען אױך ניט שמען —
קױם װילסטו זען דעם כּותל־מערבֿי,
איז איצט די לעצטע שעה. מיר מוזן אײַלן.
אַ זון אױף יעדן טױער —— נאָר עס ציטערן די זײַלן▮.
                        










55.
אײן און פֿערציק
עם פֿאַלט אַצינד מײַן האַנט אַ זאַנגיק שלאַפֿע:
צי װעט זי קאָנען ברענגען אַ שעדעװער ז
װײַל איצטער שפּאַנען מיר דורך שער־יפֿו
אין אַלטשטאָט. זינג, מײַן האַנט, אַני הגבֿר 1
די קרישלדיקע מױערן פֿאַרקאָװעט
מיט קלאַמערן פֿון דורות. אומבאַנעמלעך 1
נאָר װוּ עס חײבט זיך אָן דער מגדל דוד ——.
אַ מאַרק. פֿון בײדע זײַטן — שמאָלע קרעמלעך
באַדעקט מיט לײַװנט, ס'זאָל דאָ ניט די כיטרע
שפּעטזומער־זון צעשמעלצן די פֿילפֿאַרביקע פּאַליטרע.


צװײ און פֿערציק
אָט זיצן טערקן פֿעסקעדיק פֿאַרזעסן.
באַקרױנט מיט בלױע דאַשיקעס —— אַרמענער.
אין שװאַרצע, ברײטע פּלודערן —־ טשערקעסן.
פּאַטראָנען־פּאַסן. קריגערישע מענער.
דערבײַ אַ בעדװנער שפּילט אין בײנדלעך,
דאָס װײַסע העמד איז מיט אַ גורט באַצױגן,
און קונציק איז דער גורט באַצירט מיט שטײנדלעך,
װאָס לױערן װי זײַנע ביסטרע אױגן.
און זײַן קעפֿוּאַ — אַ געשטרײַפֿטע, ראָזע,
מיט אַן עגאַל פֿון ציגנהאָר. אַ מאָלערישע פּאָזע.
                       










56.
דרײַ און פֿערציק
דערנעבן, אין אַ קאַפּטורל אַ גרױען,
פֿאַרהױבן אױפֿן שאַרבן, זיצט אַ װילדער
בערבער און זאָגט נבֿיאות פֿאַר די פֿרױען,
װאָס הינטער שלײערס הערן זײַן געפּילדער.
אַ שיסל זאַמד, נאָך װּײַסער פֿון אַלבאַסטער,
בײַ זײַנע פֿיס. אין שיסל טאַנצן שלאַנגען.
אַ גוטע בשׂורה קאָסט אַ האַלבן פּיאַסטער,
מען דאַרף זי ניט אַרױסצוען מיט צװאַנגען.
אַן אָפֿיציר, מיט ראַקיש־רױטע װאָנצן,
שפּאַצירט אַרום אַ פֿײַפֿנדיקער אײַנצוקױפֿן שמאָנצן.


פֿיר און פֿערציק
גערוך פֿוּן בשׂמים, אײזלקױט און עסיק.
אַ צימרינג צו פֿאַרנאַרן אַ געליבטן.
פֿוסטוק־שאַמי ־— די ניסלעך פֿון דמשׂק,
כאַמוד־עזיז ־— די ניסלעך פֿון עגיפּטן.
און קאָקאָסניס באַוּואַקסן װי באַבונען,
געבראַכט פֿון דזשונגל. מאָנבלומען. אַ פּראָשיק
צו זען אין חלום זיבן רױטע זונען.
און סלאָיען, אײַנגענורעט אין אַ קאָשיק,
צו קינדער האָבן און צו כּוח־גבֿרא ——
דאָס האַנדלען אײַן די מאַמעלעך פֿון זעבצן יאָר, די בראַװערע...
                          









457
פֿיגף און פֿערציק
אָט זענען אינדיע־אינדיקעס —— קונדסים,
און שװאַרצע אָדלערס צוגעשמידט צו פֿלאָקנס.
און איבער זײ — װי מענטשן, הױלע מתים ־—.
בהמות אָפּגעשונדענע, אױף האָקנס.
אַ בלינדער קעמל דרײט זיך אין אַן עיגול
און פּרעסט די סומסום־זאָמען אַ באַפֿעטםטער.
דער געלער בױמל קאַפּעט פֿון די ציגל.
דער בלינדער קעמל בלײַבט אין מאַרק דער לעצטער.
און זײַנע ליפּן גאַװּערן אוּן צאַפּלען:
־—. אַ יושר װאָלט געװען, דו זאָלסט מיר קױפֿן צװײ שװאַרצאַפּלען.


זעקס און פֿערציק
װוּ בין איך דאָ ז אַנטלױף, אױב דיר איז ניחא
דײַן זעקל פֿלײש. דער מאַרק איז לױטער ליגן.
און מיט אַ בינטל ▮רױזן פֿון יריחו▮
פֿאַרשטעלט מיר אַן אַראַבער צװישן ציגן.
.—־ ▮יהודי, קױף אַ רױז, ניטאָ איר גלײַכן,
אַ רױז װאָס אײביק לעבט זי, גיב נאָר װאַסער,
מען קאָן זי צו דײַן אײביק פֿאָלק פֿאַרגלײַכן...▮
צי מײנט ער טאַקע, צי ער איז אַ שפּאַסער ע
די ציגן לאַכן, לאַכן צו דער בױנע,
און ס'קלעפּט אַרום דער צױבער מיט זײַן שפּינגעװעב דעם קונח.
                             










.5.
זיבן און פֿערציק
און מיט אַ מאָל ־— אַ יוּד אַ הדרת־פּנים,
אַ גילגול־יוּד פֿון פּױלן צי פֿון זשאַמעט.
זײַן בליק פֿאָרױס. דער שװיבל גײט ניט אָן אים.
זײַן שװאַרצער הוט פֿון שאָטנדיקן סאַמעט
מאַכט װײַסער נאָך זײַן הױט. און מיט אַ שטעקן
צעשפּאַלט דעם מאַרק, װי משה האָט פֿאַר צײַטנס
דעם ים געשפּאָלטן: באַלד װעט זיך אַנטפּלעקן
די װאַנט. ער זעט זי אין זיך פֿון דער װײַטנס...
פֿאַרקלערט, אַ סידורל אין האַנט, און אײנער —
אַ ייִד גײט דאַװנען מינחה בײַ די אַלטע־אַלטע שטײנער.


אַכט און פֿערציק
איך גײ אים פֿוס־טריט נאָך. זאָל זײַן צום גוטן.
אַ פֿײגעלע גראַװירט מיט רױטע טרעלן
דעם האָריזאָנט. בלױז אײניקע מינוטן ——־
און אַנדערע די פֿענצטער און די שװעלן:
▮רחובֿ היהודים''. ידנגעלעך מיט ש''סן
וּוּאָס טראָגן ז י י. אין שװאַרצע זאָקן — מײדלעך.
צי זענען טאַקע נאָענט בײדע גאַסן ז
װי קלײנע הפֿילין, װאָס מען האָט די שײדלעך
צום ערשטן מאָל אַראָפּגענומען, גלאַנצן
די יוּנגלאױגן. זעען גאָר די מײדלעך ניט אין גאַנצן.
                         










59.
נײַן און פֿערציק
אַ גאָלדשמיד קושט זײַן העמערל. דער מײַנסטער
קלאַפּט אױס מיט אים אַ יומטובֿדיקן שמײכל.
——.. אָפֿון אַלע בעכערס מוז ער זײַן דער פֿײַנסטער,
דער גואל זאָל אים אָנגיםן אין חיכל.
איך זע: אַ נײַער עולח. חאָסט מסתּמא
גענוג פֿאַרלאָרן. דאָ װעט אױך זײַן ביטער.
נאָר ס'לעבט אַ יוד אין פֿײַער פֿון נחמח,
די פּלײצע איז שױן צוגעװױנט צו ריטער.
געדענק, זאָלסט תּמיד זאָגן: כ'בין אין 
ארץישׂראל —־ איז מיר גוט, און ס'װעט דיר גוט זײַן אָןשום תירוץ▮.


פֿופֿציק
אַ ספֿרים־קרעמל. כ'האָב שױן אַזאַ מזל.
האַרצרײַסנדיק אוּן װאַרעם זיפֿצט דער גאַניק.
דאָ שטײט נאָך הערצל אױף דער בריק אין באַזל,
און מאָנטעפֿיאָרע מאַכט נאָך אַלץ אַ פּאַניק
אין הױכן קאָלנער. אָבער ס'הערט זײַן לשון
אַ תּחילימל, װוּ ס'פֿעלט דאָס ערשטע זײַטל.
רעם שפּאָלער זײרנט מעשײַתּ )פֿאַר אַ גראָשן(.
אַ ישיפֿון )מיט האָלצשניטן(. אַ טײַטל.
און אָט איז פֿאַר דעם נײַגעריקן גײער.
                                   .
ריא אָלטע ליעבע ראָטטעט ניכט —־. ראָמאַן פֿון אײַזיק מאיר...
                      









60.
אײן און פֿופֿציק
די חורבֿה־שול. אין פּאָליש ליגט אַ נזיך.
־— ▮געקומען פֿון קאַװקאַז, מער װײם מען גאָרניטאָ.
אַזױ דערצײלט מיר אומעטיק ר, לאָזער.
־— ▮מען מעג אים פֿרעגן װי ער הײסט ז▮ — ▮מען טאָר ניט▮.
ר, לאָזער איז אַ רבי, נאָר האָט װינציק
תּלמידים: ''אױ, מ'האָט ניט געקענט אַ שפּילקע
אַרײַנשטעקן אַ מאָל. נאָר ס'איז ניט גינציק
די צײַט. אַ גאַנצע יוגנט שפּילט אין פּילקע.
מ'אַנטלוּיפֿט בשהיקה פֿון דער שטאָט. עס הױזן
געמײנע פֿלעדערמײַז און סאָװעס אין די שולן, קלױזן▮.


צװײ און פֿופֿציק
ס'איז פֿול מײַן האַרץ מיט עפּלװײַן. ראָמאַנטיק ז
ניטאָ דאָס װאָרט. און זאָל מיך עמעץ טאַדלען...
די טרעפּנשטײנער זענען בלױ, פֿירקאַנטיק,
און איך, אַן אײראָפּעער, מעשׂה גדלן,
בין ציטערדיק אוּן קלײן װי אַ הושענא.
געדרײטע, בלױע טרעפּלעך װערן שמעלער.
אַ נידערונג. אַ ליקל. אַלע מײַנע
געדאַנקען צוּען טיפֿער, אין אַ קעלער.
די בלױקײט איז אַ קװאַל פֿאַרבלױט מיט בליטן.
און מיט אַ מאָל: אַן אַנדער בלױ. דער קעלער איז צעשניטן:
                        









461
דרײַ און פֿופֿציק
מיט חורבן־גראָז, װּי הענט געזען אין פֿלאַקער,
באַװאַקסן איז דער כּותל. נאָר זײַן אַלטקײט
איז ערד, װאָס תּמיד מאַכט זי יונג דער אַקער,
און שפּאַרט פֿון אינעװײניק איר צעשטראַלטקײט.
און כאָטש איך זע דאָ קײנעם ניט, ס'איז לײדיק ־—־
אַזױ פֿיל דורות פֿיל איך מיט די ליפּן
קדמוּנותדיק, חלומוהדיק און פֿרײדיק —־ —־־ —־.
מײַן האַרץ —— אַ זיפּ. זײ זיפּן זיך, זײ זיפּן.
ס'איז יעדער שטײן אַ שטאָט. ניטאָ אַזױנער,
װאָס איז מסוגל צײלן אירע קיניגלעכע װױנער.


פֿיר און פֿופֿציק
װי קאָן אַ שטילקײט זײַן אַזױ געלאָדן
מיט בלױען אינהאַלט ן װו זאָל איך דאָ לאָזן
אַ װאָרט, אַז בלוּי פֿון הפֿילות איז דער באָדן
און ס'זענען רחמימדיקער בלױ די גראָזן ן
אַ ליכטצינדער, אַלײן פֿון װאַקס און קנײטלעך,
גענענט צו מיר און פֿרעגט, צי זאָל ער צינדן
אַ ליכט. זײַן שטים איז יענעװעלטיק, טױטלעך,
און בלױז די אױגן זענען בלױ װי אינדן.
——־ מײַן ליבער יוד, איך װײס ניט צי װעסט קאָנען —־.
צינד אָן מיליאָנען ליכט בײַם כּותל, צינד מיר אָן מיליאָנען ז
                           









61.
פֿינף און פֿופֿציק
און טו איך מײַן פֿאַרלאַנג צו אים אַ כליפּע,
צעמאָלן זיך וּױ קערנער די אַמאָלן.
מײַן זעונג שנעלט פֿון זיך אַראָפּ איר קליפּה:
מיליאָנען ליכט אין בלוּיע זשיראַנדאָלן 1
אַ ברענענדיקער ליכטװאַלד 1 זײַנע שפּיצן
געחױבן צו אַ גילדענער מרכּבֿה.
די בײמער יונגע בײמעלעך באַשיצן...
אַ ליכטװאַלד איז דער כּותל־מערבֿי.
און וּװּ בין איך ן מיט זײ צוזאַמען ברען איך,
געשײַטערט און געלײַטערט, אַל דאָס אײביקע דערקען איך 1


זעקט און פֿופֿציק
די בלױקײט קומט צוריק, נאָר אַשיק־בלײכער.
איר בלוט איז אָפּגעגאַנגען מיר צוקאָפּנס.
פֿאַרשפּריצט איז בלױז אױף מײַנע הענט אַ זכר:
געצײלטע שטילע, אומגעשטילטע טראָפּנס.
װער שאָטנט איבער מיר ן װוהין, פֿון װאַנען
ס'גערױש ן װי קומט אַ זעגל נאָך אַ זעגל?
אַ לאַנגע מחנה הײמישע בוטשאַנען 1
זײ נעמען מיט פֿון כּוהל אין די נעגל
דעם אָפּשײַן פֿון זײַן בלױקײט קעגן איבער.
בוטשאַנען װעלן מיט דער בלױקײט צודעקן די גריבער ־—־.— ־—.
                        









63.
זיבן און פֿופֿציק
עס ברענען אױס די טעג און װערן קירצער.
די אױסגעברענטקײט העלט בײַ נאַכט װי גריקע
צעװישן תהומיק טונקעלע געװירצער.
באַגינען האָט עס מער ניט קײן יניקה.
און ערגעץ פֿון אַ באַרג, װי אַ משפּחה
געקניפּטע אָדלערס, דורך מעת־לעתן לױערט
אַ רעגן. צװײַגן פֿילן שױן זײַן פֿאָכע.
בײַם אַקערן —— אַן אַנדער גלאַנץ די רױערד.
פֿאַרװעלקטע בלעטער זיפֿצן אױס די פֿױלונג
צום נאָנטן רעגן, צו זײַן פּערלמוטערנער פֿאַרחױלונג.


אַכט און פֿופֿציק
ער שיקט אַ בליץ אַרונטער. זײַן מרגל
זאָל אױסלוגן פֿאַר אים די שענסטע געגנט.
און ביז צוריק עס קומט ניט דער זיגזאַגל,
מעג דונערן — די ערד איז ניט באַרעגנט 1
נאָר קױם דערצײלט זײַן קנעכט, אַז דאָ, צי דאָרטן,
געפֿונען שױן, מיט גליק, די יפֿת־הואר ——.
מעג זײַן אַ װאַלד, אַ פּרדס, צי אַ גאָרטן,
מעג זײַן אַ נײַע שטאָט, נאָך פֿול מיט בױער.—
ערשט דענצמאָל װערט זײַן מאַיעסטעט נתגלה.
צעשפּרײט די פֿליגל און באַדעקט זײַן אױסדערװײלטע כּלח.
                          









.6.
נײַן און פֿופֿציק
באַלאָדן איז דער חתן מיט אַ משׂא
באַלזאַמען, פֿאַרבן, קלינגענדיקער צירונג.
זײ זענען אַלע נאַסע, נאַסע, נאַסע,
די כּלה צאַפּלט אונטער זײַן באַרירונג.
אַ נאַקעטע, נאָך ברענענדיקן תּענית,
צעעפֿנט זי די װאָרצלדיקע צױמען.
פֿאַרשיכּורט פֿון די זאַפֿטיקע מתנוה,
פֿאַרליקערט פֿון די שװימענדיקע שױמען.
זי װײס, די ערד, פֿאַר װאָס מען רופֿט זי מ אַ מ ע ־—
צעהענגט זי שפּעטער די מהנות: קוקט מײַן פּאַנאָראַמע 1


זעכציק
געקעסטלט פֿיאָלעט, מיט גךינס געװיךעט,
פֿאַרהילט איר לײַב די ערד אַ גליקלעך שטילע.
אַ ריח פֿון געצונדן בלױען שפּירעט.
אַן אײלבערטבײמל רײכערט אַ נאַרגילע.
מאַראַנצן־בלעטער זענען שװאַרץ װי ראָבן,
די נאַסע זון באַזױמט ניט זײער דינקײט.
אַזאַ מין שװאַרצקײט איז געזונט. זײ האָבֿן
געזױגן, אױסגעזױגן שױן די גרינקײט
פֿון אַלע פּירות אױפֿן בױם. גלײַכצײַטיק
בוךשטיניק העלע גלוען די מאַראַנצן. באַלד שױן צײַטיק.
                        









65.
אײן און זעכציק
אַ מילגרױם שפּריצט מיט בלוט. און מיט אַ ראָזן,
אַ פֿידלנעם קאָליר —־־ אַ כריזאַנטעמע.
נאָר לאָמיר זײ דערװײַל אַ רגע לאָזן,
ס'געהערן מענטשן אױכעט צו דער טעמע:
אַראָפּגעשוּוענקט דעם שטױב פֿון זײער אױסזען,
באַנײַען זיך די פּנימער, די חושים.
און לױפֿן זײ, די מענטשן, אָדער פּױזען,
דערקענסטו ה י י מ ע ן װעדליג די מלבושים.
בלױז דער װאָס איז געבױרן דאָ, דער םאַבךע,
פֿאַרהילט זיך אין אַ נאַקעטקײט, נאָר טראָגט עס יונג און כראַברע.


צװײ און זעכציק
װי ס'װאָלטן כּל־המינים פֿײגל האַלטן
אַרומגעקלעפּט אױף קאָפּ און קאַרק די נעסטער,
אַזױ איז יעדער אין זײַן מאַנטל, פּאַלטן,
ס'דערקענט אַ ברודער װעדליג דעם זײַן שװעסטער.
און רעגן קלײַבט פֿון זײַנע קינדער נחת,
געגליכן זענען זײ צו פֿרישע בײמער:
באַשליקן; פּאַרטיזאַנישע פּאַפּאַכעם;
אַ קוּטשמע פֿון אַ קאַלטער געגנט. לאמר:
ס'געפֿינט שױן יעדער אױס אין זײַן װאַליזע
לכּבֿוד רעגן, װאָס געהערט לאַנג־לאַנג צו דער גניזה.
                          









66.
דדײַ און זעכציק
אַ פּוּילישער שינעל געפֿינט אַ לשון
מיט פּאָפּעליאַטן באַסאַראַבער שפּענצער.
אַ טופֿליע זינגט צו ליטװישע קאַלאָשן.
און װי אַ פּאַװע טראָגט אַ װינער טענצער
זײַן פּעלערינע. ספּאָדיקעס און היטלען
באַקומען ערשט אין רעגן זײער מראה.
פּידזשאַקן, מאַרינאַרקעס, בלױע קיטלען,
דערצײלן װעגן רײַסן און בוּכאַרע.
אַ בורנעס מיט אַ גאַליציאַנער טיזליק
פֿאַרמעסטן זיך אין יוּחוס: װער איז קאַרליק, װער איז ריזליק?


פֿיר און זעכציק
עס קלאַפּט מיט נאַפֿטאַלין אַ שטיקל פֿוטער,
מיט מענטע ־— װאָס מען רופֿט נאַפּאָלעאָנקע.
און אײנער גיט אַ ריח פֿון אַ כוטער,
אַ צװײטער ציט זײַן כּוח פֿון אַ לאָנקע.
איך װאָלט געשװױרן: דער אין אַ באַראַשיק ־—
בײַם נאַראָטש אין די װעלדער איז געלעגן.
און כאָטש ער לאַכט, די אױגן זענען אַשיק,
אַ סמאָלע־ריח גיט ער אָפּ דעם רעגן.
אָרקעסטערדיק פֿאַרמישן זיך צוזאַמען
די מענטשן־ריהות מיט די בשׂמים, פֿאַרבן פֿון די שטאַמען.
                                                               
































,
                      


67.
פֿינף און זעכציק
נאָװעמבער נײַן און צװאַנציקסטער. אַ דאַטע
פֿון זעלבן טײג װאָס נעכטן. ם'האָט באַגין זיך
געװאַרעטט פֿױל די ערד אַ זוניק־זאַטע.
זי האַלט דעם רעגן אינעװײניק, אין זיך.
געקומען בין איך אין גליל, דאָרט אױבן,
אין דאָרף בײַם גרענעץ, נאָענט צו מנאַרח,
פֿון װעלכן מאַניע חאָט געבראַכט מיר טרױבן,
װוּ ס'גײט באַנאַנד אַ װאָלקן מיט אַ כמאַרע...
אַ פּאַטשערײַ פֿון שפּאָגל נײַע הינעך
און גרינע שאָטנס. אױך דער זונפֿאַרגאַנג איז חײַנט אַ גרינער.


זעקט און זעכציק
מען פֿירט מיך באַלד אין פּאַלאַץ, װוּ עס װױנען
די שענםטע קי: זהבֿח און גלילח.
די שטאָלצע חערנער שימערן װי קרױנען.
געפֿלעקטע נעזער: בלוט אױף שנײ און לילאַ.
און זײער פּאַזש, װאָם מעלקט דאָס גאָלד אין צעבעך,
שטודירט אין פֿרײַע שעהען פֿרױדס טעאָריע.
ער איז ניט בלױז אַ נעמער ——־ אױך אַ געבער,
ער גיט זײ רום. אַ לױב צו זײער גלאָריע 1
נאָר איך האָב ליבער פּראָסטע קי און אָקסן.
זײ װאָרענען די האַרנטעם: איר װעט באַקומען באָקםן 1
                          









.6.
זיבן און זעכציק
אַ װינטעלע האָט אױסגעלעקט ביז טרוקן,
װי ס'לעקט אַ קאַץ בגנבֿח ס'מילך פֿון טעלער —
אַ זיסן, פֿײַכטן פּלײן. די גראָזן צוקן
אַנטקעגן נאַכט, װאָס אין איר מיט אַלץ העלער
װאַקםט אוּיס דער חרמון אין זײַן װײַסן קאַפּל.
זײַן קװאַלנבאָרד איז ריזלדיק צעפֿלאָסן.
עס פֿליט אַ שנײ אין תּהום פֿון מײַן שװאַרצאַפּל ——..
אַ מיניאַטור פֿון זײַנע פֿאָרמען, מאָסן.
און אױפֿן דעק פֿון חלום, טיפֿער, טיפֿער
איך זע דעם שנײ אין טונקלעניש ־—. אַ גלוּענדיקער שיפֿעך.


אַכט און זעכציק
דער עולם ליגט שױן אױפֿן פּלײן. װעל מוזן
דערצײלן, װאָס דערצײלן איז ניט מעגלעך.
צעפּראַלן קאָן אַזאַ מין שטראָם די שליוזן
און —— אױס פּאָעט. פֿוּן קאָלטנדיקע שטעגלעך
גענענען שומרים. בײַטן זיך די ביקסן.
אַ לעמפּל צוּ אַ לעמפּל גיט אַ סימן,
װי גלי־װערעם פֿאַרטײַעט אין געװיקסן.
דאָס זענען פֿרעגצײכנס, באַפֿעלן, שטימען,
סיגנאַלן צו פֿאַראינדזלטע קיבוצים.
זײ ענטפֿערן מיט לעבעדיקע פֿײַערלעך, און פּלוצעם —־
                       










69.
נײַן און זעכציק
אַנטקעגן, אין אַ ליגשטול, צװישן עולם,
אַ יוּנגל. זײַנע בײדע פֿיס —— פֿאַרגיפּסטע.
די װײַסקײט בלענדט. זײַן ברוסט איז אָפֿן, הױל אים.
אַ מײדל, צי זײַן שװעסטער, צי זײַן ליבסטע,
פֿאַרקעמט זײַן פּאַטלע האָר מיט אירע פֿינגער.
און מאַניע זאָגט: ▮אַ טאַנק איז דאָ אַנוסטן,
אַרײַן אין דאָרף, אַ טאַנק פֿון דעם באַצװינגער.
געשפּרוּנגען איז דער יונגל דורך די קוסטן,
מיט זײַנע אַכצן יאָר געװאָלט פֿאַרהאַלטן — ——־ ——.
צעמורשט האָט אים דער טאַנק די בײנער מיטן מאַרש דעם קאַלטן▮.


זיבעציק
דעך גיפּם אַרום די פֿיס, אַרום די קנוען
צינדט אָן מײַן זעונג: ס'איז אַ שנײ אַ צוּױיטער.
אַ שנײ־לאַוּױנע קײַקלט זיך אין ציון,
און אױך דער חרמון־באַרג איז אַ באַשנײטער.
אַ װײַםקײט מיט אַ װײַסקײט װיגט זיך, חױדעט,
אױף זילבער־װאָגשאָל. פֿלאַמיקער חזיון 1
און עמעץ, הער איך, זינגט אין מיר און סודעט:
▮געטרױ די װײַסע פֿיס. און זאָלסט געטרױען
דעם לעצטן שנײ. פֿאַרפּאַנצער אים פֿון שׂטן.
װײַל ס'זענען אַלע װײַסקײטן געקױלעט און צעטראָטן▮.
                          









0ץ4
  אַ, ▮ה1ל1וב1 ,פֿװ ▮פֿ נאַ'ל1▮דמי'סיז.







אײנט
▮נאָר ם'לעבט אַ ייִד אין פֿײַער פֿון נחמה▮ ־—
אַ פּסוק, װאָס אַ גאָלדשמיד האָט מיך דאָ װען
פֿאַרקריצט אין דמיון און געשטעלט אַ קאָמע.
זינט יעמאָלט, װי די ▮נײַנטע▮ פֿון בעטהאָװען
געדענק איך זײַן מוזיק. ס'איז בלױז פֿאַרדראָסיק:
צעשמאָלצן װערט נחמה אינעם פֿײַער.
און טרערן זידן אוּיפֿן הײסן פּסוק,
הלמאַי ער קאָסט און װעט נאָך קאָסטן טײַער.
־— נחמה, גוטער מלאך, זײַ מתקן
דעם גאָלדשמיד: זאָל ער אינעם פֿײַער אױסגלײַכן דעם נאַקן 1


צװײ
פֿאַרעקשנט װי אין אַלט־ירושלים
דער מײַנסטער, צו געשטאַלטיקן זײַן בעכער
און אָנטרינקען מיט װײַן אַנשטאָט מיט בלײַ אים
זאָל אָנגיסן דער שׂונא פֿון די דעכער ——
אַזױ צעזעץ איך מיטן קאָפּ די פֿעסטונג
די אומגעזעענע: פֿון לופֿט. און װאַנדער
צו רחלם קבֿר. יונגלשע פֿאַרמעםטונג:
אַ קול... אַ קױל... און אָט —־.. אַן אָלעאַנדער
געבױגן צו אַ קוּואַל באַגריסט מיך שװעלביק,
און אײַנגעפֿאַסט איןבלױ־—־אַ חלום־דענקמאָל, װײַסגעװעלביק.
                      







71.
דרײַ
ס'געװעלב איז װײַס, פֿון אױגן־װײַסלען סאַמע,
און אינעװײניק שימערן שװאַרצאַפּלען.
— ▮גוט מאָרגן, מאַמע, דו מײַן מאַמעס מאַמע,
איך ברענג פֿון גלות אירע לעצטע צאַפּלען:
אַ שנירל קרעלן... שבתדיקע טךױמען...
פֿאַרטוליע זײ צו דײַן געבײן אַצינדער
און חער אַ קול ברמה, אין די רױמען:
די מאַמע װילנע װײנט אױף אירע קינדער.
געבךאַכט האָט מיך דאָס קול צו דײַנע שװעלן,
זאָלסט אָננעמען די װינציקע מהנח —־ אירע קרעלן.


פֿיו
נאָר כ'האָב אַ גוטע בשׂורה, מאַמע־סערדצע:
םקעלעטן װערן אָנגעפֿלײשט מיט פֿליגל,
און שיפֿן ברענגען שטיקער פֿאָלק אַהערצו —־ —־
אַ גאָלדשמיד קנעט אין פֿײַערדיקן עיגול
אַ בעכער, דו זאָלסט צונײגן צום ייִן
די ליפּן דײַנע, טועם זײַן אַ טראָפּן.
פֿאַרשטױבטע ליפּן 1 װעלן זיך אָטכײַען
מיט יודנװײַן ־— פֿון אױםגעבענקטן האָפּן.
דערצײלט האָט מיר מײַן טעכטערל, מײַן ךינח:
—־ אין קינדער־גאָרטן בליט אַ נײַע בלום, װאָס הײסט: מדינה▮.
                         









1ז4
פֿיגף
באַנומען פֿון דער טרײםטנדיקער בשׂורח,
די מאַמע שמײכלט, קוקט מיך אַזױ נאָנט אָן:
־— ▮פֿיך טױזנט יאָר און ־—־ בלײַבט אַ קינד▮... כ'פֿאַרנורע
םײַן פּנים אינעם אוהל, װיל אים אָנטאָן.
איך זאָג צום שאָטן מײַנעם: בלײַב 1 און װאַנדער
צוךיק. ס'באַגלײט מיך פּאַזע מידע בײטן
אַ האַלבן װעג דער שומר אָלעאַנדער,
און אױך די שװאַלבן סטרונעדיק באַגלײטן.
פֿאָרױס אַ װאָרט, װאָס איך חאָב מורא זאָגן,
און איבער מיר אַ שטערן אין אַ פֿײַערדיקן װאָגן.


זעקס
־—־ ——. און יעדער טראָפּן בלוט איז פֿול חתגלות,
און װי דאָס װערעמל שמיר: בײַם פֿאַלן
צעשפּאַלט ער שטײנער, אימהדיקע סקאַלעס,
װוּ זײדעגײַםטער גיבן אָן סיגנאַלן.
ס'אַנטזיגלען זיך און זינגען צו די העלדן
בר־כּוכבאס מענטשן. לאַבירינטן, הײלן,
אַנטפּלעקן חכמה. ס'צײַטיקן און מעלדן
פּאַפּירוסן: מיר װעלן אײַך דערצײלן...
מגידו. בית־שערים. תּל־קסילח. ——.
צעװיקלט און צעװאַקלט איז די ערדענע טגילח.
                      









73.
זיבן
אין פֿעלדזן פֿון קומראַן, װוּ נע־ונד איז
כ אַ מ ס י ן, דער הײשעריק־באַקרױנטער קעניג,
און היט בײַם ים־המלח זײַנע װאַדיס,
צעשאַלן זיך דער שטומקײט װידערשפּעניק
די זין פֿון ליכט, געשלאָסענע אין קלפֿן.
משוגע װערט אין מידבר אַ היענע
פֿאַר זײער שאַלונג. טאַקע בלױז צו גאַפֿן:
זײ ראַנגלען זיך אױף זעלביקער אַרענע.
און ס'װאָרט, װאָס אַלע דיכטער נוצן: א י י ב י ק—
איז קײן מאָל נאָך מסתּמא ניט געװען אַזױ באַגלײביק.


אַכט
בני־אור, בני־אור, אַ לױב צו אײַער שטײַגן,
באַשאָטענע מיט מידבר־פֿונקען, שװעבל.
האַלב־נאַקעטע, צי אָנגעטאָן אין צװײַגן,
פֿאַרװאָרצלט איר דאָס אױג אין יעדן אָדזשעבלאָ.
געװינציקטע אַקעגן אַ קאָמפּאַניע,
מיט נישטיקן כּלי־זײן און מיט פֿלעשעך,
באַשיצט איר נגבה, יד־מרדכי און דגניה,
די פּערלדיקע ירדן־טאָכטער גשר.
־— װוּ זענען זײ, די זינגער און די באַרדן,
געשעענקײט צו געבן קלאַנג און צוךה ז — פֿרעגט דער יךדן.
                           









.7.
נײַן
אָ, גוט װאָס כ'בין צוזאַמען מיט די גײער 1
װײַל שפּעטער װאָלט איך ניט געהאַט קײן חעזה
צו קלײַבן ליליעס, בלוט פֿון מכּבײער,
און זײ פֿאַרוּואַנדלען אין פּאָעזיע, פּראָזע...
אַ מאַן, װאָס האָט געטונקען זײַנע ליפּן
מעת־לעתיק אינעם טױטס פֿאַרסמטן ברונעם
און האָט געזען די ברענענדיקע דזשיפּן
אין שער־הגיא, מעג זײערע ניגונים
פֿאַרשײַערן אין קומענדיקע דורות.
ער מעג ז ער מוז. ער איז געזאַלבט. איך װער אױף ם'נײַ געװױך עם 1


צען
אַקאַציע, ביסט אַ פֿידל־ךיח, אָדער
ס'גערוך פֿון ערשטן קוש. איך וּוער משוגע
בײַם בשׂמים־רעגן אָװנטצײַט אין אָדר.
ס'װערט יעדער צװײַג אַ פֿאַרביקע פּאַפּוגע,
װאָס אונדזער האַר האָט אױסגעלערנט ךײדן
זײַן קדמון־לשון: מענטע־קלאַנגען, מירע,
און אינגבער־גראַמען; אַז דער טעם־גן־עדן
צעשפּאַרט מיט זײַנע מוסקלען אי מײַן דירה
און אי מײַן ברוסט. און אַלץ װאָס איז געװעזן
דערשפּיר איך אין די בלוט־באַשפּריצטע, בלוענדיקע בעזן.
                       









5ץ.
עלף
▮באַװײן ניט רױזן, װען עס ברענען װעלדער▮ ־—.
האָט אָנגעזאָגט אַ זעערישער פּײַטן.
קײן װעלדער זענען דאָ ניטאָ, נאָר פֿעלדער...
און ס'װאַקסן איבער זײ געדיכטע צײַטן
אַנשטאָט בעריאָזעס. דאַרף מען טאַקע דאגהן
פֿאַר זײער װױל. גענוג. בין צו פֿיל מאַריך.
באַשולדיק אַן אַקאַציע, נאַסע צװײַגן
און זײער שאַרפֿן, מעסערדיקן װײַרעך.
אַ ניגון האָט אַ מאָל אַ פֿאַרגעניגן
אומישנע זיך צו בײַטן, אַז ניט פּלאַצן זאָל דער ניגון.


צװעײ
אַן אױסטערלישער צװילינג אַ סיאַמער
איז יפֿו־תּל־אָבֿיבֿ. אַזאַ מין צװילינג,
װאָס בײדן קלאַפּט אײן האַרץ, דער זעלבער חאַמער,
האַלבירט איז אָבער צװישן זײ דער פֿרילינג.
אַ שׂינאה־אױג, צעשטאָכן פֿון אַ מעסעך ־—־
דער שײַנטורעם אין יפֿו. באַריקאַדן
בײַם ים אין תּל־אָבֿיבֿ. און איבער שלעסער,
געחאָרנטע מצודות און טיסגאַדן
פֿאַרטײַעט זיך דער טױט. גערײצטע געסלעך
דערשמעקן זײַן סטראַטעגיע. אָ, דאָס בילד איז אומפֿאַרגעסלעך 1
                          









6ז4
דרײַצן
לכּבֿוד איר געבױרן־טאָג בת־אַרבע
אַ בלױע סטענגע טו איך אָן מײַן רינהן.
און פּלוצעם שטעלט מײַן טאָכטער מיר אַ האַךבע,
נאָר קלוגע שאלח װעגן זײַן־און־זינען:
—— ▮איז גאָט אַ ל י י ן, צי ער האָט אױך אַ פֿאָטער ן▮
)די שאלה קאָן אַ װעלטבאַנעם צעקאָסען(.
איך זאָג: ▮אַלײן▮... און קלער, אַז איך בין פּטור,
און זי צעװײנט זיך: ▮גאָט זאָל זײַן אַ יתום 1▮
אַנטקעגן פֿענצטער —— גלי־װעךעם, װאָס לאָזן
קבלח־צײכנס גילדענע. ס'פֿאַרשטײען זײ די גראָזן.


פֿערצן
די זעלבע נאַכט — אַ חײמישע טסיבח.
געװאָרנט קומען אײנציקװײַז קאָלעגן
אַראָפּצושוּוײַגן זיך פֿון האַרצן. כיבע
מאָסקיטן־קױלן װעלן װידעך זעגן
מײַן שטוב. זײ זענען שטאַמגעסט אינעם שפּאָגל
נײַ־זילבערנעם קװאַרטאַל, װאָס איז אַ היטער
פֿון תּל־אָבֿיבֿ, אַ הײם נאָך אַל מײַן װאָגל.
באַנאַנע־בײמער זענען מײַנע גיטעך.
זײ שאָקלען זיך אָן טעם, ניט קאַלט, ניט װאַרעם,
װי סריםים, װאָס באַפֿעכערן פּרינצעסינס אין אַ חאַרעם.
                        









זץ.
פֿופֿצן
און איצטער װעל איך אַלעמען באַקענען
מיט מײַנע געסט: אַ קלוג־אָריגינעלע
פּאָעטין: מרים. אירע אױגן זענען
פּאָלירטער, שװאַרצער מירמל. מעשׂח פּלא —־
אַ קלאַנג העבךעוש צוגעטאָן צום גומען —־
און ס'האָט איר שװעסטער, מרים הנבֿיאח,
געשאָנקען איר דאָס מױל, זי זאָל ניט שטומען.
און װי דער שװאַרצער מירמל אונטער װוע,
אַזױ געטעסעט זענען אירע װערטער.
מע קאָן זײ ניט מיט הונדערט הענט אַ צי טאָן פֿון די עךטער.


זעכצן
מנחם איז אַ גרױעך און אַ שמאָלער.
אַ גרױער אָנצוג. פּערלגרױע קאַרבן.
און ער האָט ליב, דעך גוטטוטיקער םאָלעה
ס'געהײמע גרױ —־ סינטעז פֿון אַלע פֿאַרבן.
־— ▮דער אַשקאָליר —־ באַטאָנט מנחם שטענדיק —־־
אַנטהאַלט אַ רעגן־בױגן שױן במילא.
פֿאַרבלענדעניש איז אַלץ װאָס בונט און בלענדיק,
סע קיצלט װי אַ פּערסישע פֿאַטשײלע▮.
און װײַל דער קינסטלער װיל קאָליר פֿאַרנײנען,
צעשפּילט זיך דװקא זײַן פּאַליטרע. דימענטענע חנען.
                         









.7.
זיבעצן
און זעגל איז אַ קלאַסיקער אַזאַ מין
פֿאַך זײַנע פֿרײַנד, נאָר ניט פֿאַר היגע קלאַסן.
אַ צװײטער פּרץ, נאָר זײַן אַני־מאמין
דעם ערשטן פּרץ, מײן איך, װאָלט ניט פּאַםן.
זײַן װאָרט איז קידער־װידער מיט זײַן דלאָניע,
זײַן האַנטשריפֿט ——. מאָדנע, פֿײגלדיקע נאָטן;
און אױף לװיות ברומט ער אַ סימפֿאָניע.
באַגעגנסט אים פֿאַר נאַכט בײַם ים —— זײַן שאָטן
שפּאַצירט אין װאַרשע. װוּ ער זאָל ניט שפּאַנען,
באַגלײטן אים סימפֿאָניעס און פּאַפּירענע ראָמאַנען.


אַכצן
מײַן חבֿר זמירין האָב איך שױן באַזונדער
באַזונגען אין אַ װערדיקן קאַפּיטל.
געדענקט מען אים צו גוטן, אָן בײז װוּנדער,
נאַכסאָל איז נײטיק צושפּיליען אַ טיטל ן
נאָר זינט געשלאָסן האָבן מיר באַקאַנטשאַפֿט
אין חיפֿה, איז אַן אַנדערער מײַן זמירי.
ער זאָגט: אַראַבער זענען אונדזער לאַנדשאַפֿט,
און מיר באַגײען פּשוט האַראַקירי.
אַן אײזעלע. אַ שװאַרצע ציג. אַ דזשאַמע.
אַ שאָד, עס װעט ניט בלײַבן מער די זעלבע פּאַנאָךאַמע 1
                       









79.
נײַגצן
און זמירי ציט זײַן הגר־ליניע װײַטער:
——־ ▮אַנומלט חאָב איך לעם בית־שאן באַגעגנט
בײַם זונפֿאַרגאַנג אַ בעדװן אַ רײַטער.
פּלוצטהאַלבן האָט אַזױ אים יענע געגנט
צענומען אַלע חושים ־—. אַז בעתן
גערײַט, פֿון שטאַרקן שקיעח־אָפּיום שיכּור,
אַ שפּרונג האָט ער געטאָן אין גלװק־חײסן
צעשױמטן זאַמד, און זיך געריסן שטיקער:
דזשעבל אָש.שעיו, מין עדמי בוניתּא,
נאָהאָר אורדוף מין דאָמי רװױתּא 1▮


צװאַגציק
און זמירי זעצט עס איבער, קענסט פֿאַרגלײַכן:
אָגעקנאָטן, חרמון, ביסט פֿון מײַנע בײנער 1
אָ, ירדן )אױסדערװײלטער צװישן טײַכן(,
ביסט אָנגעטרונקען מיט מײַן בלוט 1▮ נאָר קײנער
באַװוּנדערט ניט מײַן חבֿר. שטיל. און זעגל
נעמט אונטערברומען אַ סימפֿאָניע. גרױעך
װי המיד איז מנחם. בײַסט די נעגל.
אַצינד איז גרױ דאָס זעלביקע װאָס טרױער:
זײַן יורש... כּפֿר עציון... ער זעט זײַן פּנים...
שאַקאַלן יאָמערן אין פֿעלד ־—. קאָשמאַרן פֿון הלינים.
                          









0..
אײן און צװאַנציק
אַ קלאַפּ אין טיר. און זײַ אַ חכם, פּסקן ־—
אַ נײַער גאַסט ן אין קלאַפּ איז דאָ באַשטימונג.
ם'באַװײַזט זיך באַלד אין כאַקי, אין אַ 
באַםקןבערעט, אַ מאַן װאָס בײַט די גאַנצע שטימונג:
אַלוף שׂדה. מ'האָט ליב אים רופֿן ▮זקןאָ.
ער סאַלוטירט. װי זעלנער זײַנע פֿינגער.
)אַז אינעװײניק הערט ניט אױף צו לאָקן
די קינדהײט —־־. איז ניטאָ קײן עלטער־יונגער(.
װױליונגעריש אַ בליק אױף דער מסיבח,
אַ צופּ דאָס בערדל, און אַ זאָג צום בעל־הבית מיט ליבע:


צװײ און צװאַגציק
—־ ▮זײַ מוחל, בין געקומען, פֿון דײַן בױדעם
צעקלאַפּן ס'דאָרף אַבו־כּאַביר, אַהינטער
באַנאַנע־בײמער. טו איך מעלדן קודם.
זײַ מוחל. פֿאַר דער מוזע איז געזינטער
צו האָבן רו. אַ קױל קאָן מאַכן קאַליע
אַ טײַער ליד. װעט באַלד פֿון דעם אָ בנין
צעזינגען זיך מיט פֿײַער מײַן פּמליא▮.
און שקיעחדיקע נגבֿ־זאַמדן מיניען
אין זײַנע ים־סוף־אױגן בלױע, גרױסע.
־—־ לחײם 1 ——־ און עס קערט אַרײַן אַלוף שׂדח אַ כּוםע.
                        









481
דרײַ און צװאַנציק
און מרים, װאָם דער מילגרױם פֿון איר שװײַגן
איז אָנגעקװאָלן מיט באַטעמטע קערלעך,
באַשליםט, אַז מיטן שװײַגן װעט זי לײַגן
)געדענק: אַפֿילו שװײַגן מוז מען ערלעך 1(:
——▮לחײם ן האָט אַ זינען ס'װאָרט, קאָלעגע,
װען ס'פֿאַלן קינדער אײנצײַטיק װי זאַנגען ן
דו זאָגסט: לחײם. און די זעלבע רגע
װער װײס ז▮ —— ־— אוּן אַלע זעען אירע קלאַנגען.
דער ▮זקן▮ כאַפּט אַ בליק װוּ ס'האַלט דער װײַזער, ־—־
מסתּמא.— צײַט. און צױמט אין זיך זײַן שלאָגנדיקן גײַזער:


פֿײ און צװאַגציק
—־ ▮פֿאַראַן בײַ מיקעל אַנדזשעלאָ, רבותי,
אַ בילד: סאָלדאַטן באָדן זיך און הערן,
װי ס'רופֿט זײ אַ טרומײט. און סײַ אַ פֿרױ סײַ
אַ מאַן בײַם זען די סצענע קומען טרערן.
אַ װוּנדערלעך געמעל 1 און א י ך בין יענער
טרומײט, װאָס װיל די קינדער ברענגען שאָדן,
װי ס'חאָט געמאָלן יענער איטאַליענער...
איך װאָלט אַלײן מיט זײ אַװעק זיך באָדן 1
דערװײַל װעט אָבער גײן צום ים אַ צװײטער.
פֿאַרפֿאַלן. סע לאַ גער. זאָל מוטיק שאַלן אַ טרומײטער 1▮
                           










81.
פֿיגף און צװאַנציק
ס'איז יעדער שעה אַ בעךגעלע: פּה נטמן...
קאָן זײַן, דער גאָלדשמיד האָט דאָ אױך אַ קאַמער;
נאָר ס'קלינגען און באַצװינגען זײַנע ריטמען ־—־
פֿאַרװאַנדלט איז אין לױטער גײַסט זײַן האַמער.
און אױפֿן שמאָלן פּאַסיקל פֿון אַזיע
אַ נײַעם יוּם־טובֿ שמידט ער אױס תנכיק.
די יום־טובֿ־בענטשליכט בלוטיקן. אינװאַזיע.
און ס'דאַכט אַז אױך די טױטע זענען װאַכיק
און שלײַדערן פֿון זיך דערשטױנטע שטײנער
אַנטקעגן די איראַקער, מיצרים, סיריער און ירדנער.


זעקט און צװאַנציק
װען ס'קושט זײַן שלײַפֿשטײן הונגעריק אַ מעסער,
באַנאַנד זײ װײנען מיט געמישטע פֿונקען.
                                           ,
װען ס'קושט זיך פֿרילינג מיטן טױט, איז בעסער
צו זוכן פּערל אינעם ים פֿאַרזונקען,
אַבי ניט זען אַ גרוב און אױבן גרינסן,
אַבי ניט זען אין דר'ערד אַ װײַסע פֿידל.
נאָר ס'קומט צו גאַסט בײַ פּערלנע געפֿינסן
די מײַלן װײַטע הײזעריקע רידל.
 אַפֿילו בײַם נצחון, בײַ זײַן סעודה
 אַ רואה אינו נראה שיט אַ גרודע נאָך אַ גרודע.
                         









83.
זיבן און צװאַגציק
פּאָמפּײ, איך האָב געזען אין דײַנע קריפּטן
די מוםקלען פֿון אַ גלוסטנדיקער חוה.
געאײַלט זיך מיט אַ שמײכל צוּם געליבטן ——.
װעזוּװיוס האָט באַגאָסן זי מיט לאַװע.
אַצינד װעט זי ניט זײַן די אײנציק אײנע
געשטאַלט אין פּאַנטעאָן פֿון מײַנע טרױמען:
ס'איז מרים אין אַ קלײד פֿון שטײן איר שכנח
געבױגן, מיט אַ בריװ אין האַנט, ײַ— אַ דומם.
פֿאַרמירמלט איז איר צײַט, געזאַנג און יאָמער,
און אױך די מעלדונג, אַז איר זוניק יונגל איז ניטאָ מער.


אַכט אװ ציואַגציק
כ'האָב ליב אַן אַלטע סעקטע אַ גלילער —־
צונױפֿגעלעבטע אײלבערטבײמער לאָמע.
איך בין אין זײער שוּל אַ נײַער שילער,
פֿאַרנעם אַ לעקציע: ▮בױמישע נשמה▮.
געדולדיק זײג איך זײער זאַפֿטיק לשון,
פֿאַרװאָר, ס'איז ניט העברעוש, ניט אַרמיש.
און די װאָס בײגן זיך דערבײַ מיט פּיאָשן
פֿאַרטרױען, אַז די בײמערשפּראַך איז מאַמיש.
עס הױערן בײַ מיר אַ פּאָר נאָטיצן —־.
''געדאַנקען פֿון אַן אײלבערטבױם▮. איך מעג זײ רויִק ניצן:
                           









...
גײַן און ציואַגציק
▮אַן אײנציק בלעטל, אױב ס'איז גרין און אמת,
קאָן איבערלעבן צאָרנדיקן מבול.
געפֿין די װײַסע טױב און פֿרעג זי: װעמעס
אַ בלעטל )אױב דו ביסט, מײַן פֿרײַנד, קאַפּאַבל(
זי האָט געבראַכט צו נחן... בין דעמאָלט
געװען דער זעלבער אײלבערטבױם. און שפּעטער
האָט זיבנפֿאַרביק, נאַקעט־נאַס געפֿלעמלט
גאָטס חסד און דעךװאַרעמט מײַנע בלעטער.
געפֿין די טױב און זאָל זי זײַן אַן עדות:
אַן אײנציק בלעטל קאָן דערפֿרײען אײניקלעך און זײדעסאָ.


דרײַסיק
בײַ נאַכט. אַן אײלבערט קלאַפּט מיר אָן אין חלום.
צונױפֿגעקנאָדערט בין איך מיט דער ▮סעקטע▮.
די בלאַנקע בלעטער זילבערן װי שקלים
צעראַצט פֿון יאָרן, אין אַ הײל אַנטפּלעקטע.
און בלױז אַ שװײַגנדיקער קװאַל, זיגזאַגיק,
אױף דינעם שנירל סיליעט קלײנע שטערן...
און סיליעט שױן בעת־מעשׂה, מיט זײַן מאַגיק,
מײַן אין־זיך־קול, װאָס בלױז אַ בױם קאָן הערן.
־—. געבענטשטער קװאַל, פֿאַרסיליע אױך מײַן פּנים,
דערלױף מיט אים צום קעניג פֿון די בערג און לאָז בײַם טראָן אים.
                        










85.
אײן און דרײַטיק
פֿאַראַן אַ שטאָט ־— אַן אָדלערנעסט אַ חױכע,
געהעקלט אױף אַ סקאַלע, סאַמע צפֿון.
צו זען דעם אָדלער איז ניט יעדער זוכח,
פֿאַרהױלן, מאַכט ער ציטערן אין־סופֿן.
פֿאַרהױלן איז דער אָדלער 1 נאָר זײַן שאָטן
איז אױםגעזעצט מיט חושנדיקע שטײנער,
צו פּילנעװען די נעסט, װאָס איז געקנאָטן
פֿון הימלבלױ — פֿון קינדעראױגן רײנער.
נאָר ס'טרעפֿט, באַשיצן מוז אַ מאָל דער פֿלוער
אַלײן די נעסט. געשען איז דאָס הש▮ח אין חודש אײר.


צװײ און דרײַטיק
די אָדלערנעסט איז צפֿת. כּדאַי דערמאָנען,
אַז כ'האָב צום ערשטן מאָל געקלעטערט יעמאָלט
צוזאַמען מיטן מאָלער — צװײ סקאָרפּיאָנען ——־
צו אירע הײכן, שטאָציק און געקעמלט.
אַ פֿײַערשניט אין בעלמע פֿון אַ בלינדן,
וּואָם ברענגט צוריק די ראיה —־. דער כּנרת.
געבױרן װערט דאָס בלױ אין זײַנע אינדן,
און ס'פּליעםקען זיך פֿונאַנדער בלױע ספֿערעס
אַרױף, אַרױף, אַרום דזשערמאַק. און שטיקלעך
פֿון הימלבלױ, דאָס זענען קעגן איבער ־—־ צפֿתער ליקלעך.
                         









6..
     דרײַ און דרײַטיק
      באַלאַגערט איז נאָך צפֿת. אַזױ אַ חודש
      װי ס'האַלטן אונטער כּהונה־חענט איר כּתר.
      אין שול פֿון דעם אַר▮י, אין אָרון־קודש
      אַן אַמבראַזור. און װי אַ בײגיק מעסער ——
     אַ בלױע שלאַנג, װאָס טוקט פֿון דאָרט איר קעפּל
     צום שׂונא און פֿאַרצױבערט זײַנע פּאָלקן.
     באַדאַכטיק, מיט אַ סמיקן געפּרעפּל,
     פֿאַרװאַנדלט זי בײַם כּנען־באַרג אַ װאָלקן
     אין הימל־חיות מיט אַ װילדער שרײַונג.
     און הינטער זײ ־— אַ גדוד פּלמח. אָ, מיסטישע באַפֿרײַונג 1
     

פֿיר און דרײַטיק
     ▮װער ס'האָט אין צפֿת אַ שטיבל, האָט אַ פֿענצטער
     אין חימל▮. נאָר עס האָבן אױך די צפֿתער
     אַ גאָרטן, װאָס װעט בלײַבן שױן דער נענטסטער;
▮   און מאַמעס קומען מיט אַ קריגל װאַסער
     און טרינקען אָן דעם קינדס אַ קינד ——־ אַ בלימל.
     מלאָכים זענען דעמאָלט זײ מחנה ־—
     צעפֿינקלען אַלע פֿענצטער אינעם חימל.
     דעם חלק פֿון בית־עלמין רופֿט מען ▮חנח
     םיט אירע זיבן זיןאָ. און ס'ליגן װײַטער
     מצבֿות פֿון די היגע מקובלים צװישן קרײַטער.
                            









7..
פֿינף און דרײַטיק
די דעכער הענגען אױף אַ חאָר, אױף גאָרניט,
װי אױפֿן מידבר־חאָריזאָנט פּרדסים.
נאָר איבערשנײַדן קײנער קאָן די האָר ניט,
װײַל גײענדיקע סטרונעס אין טליתים
באַװױנען צפֿת: אַ שטאָט —־. פֿון אַלע העכער
און טיפֿער אױך. איר לופֿט, אַ מילכיק־זיסע,
געצונדן איז בײַ נאַכט, װען איבער דעכער
ליגט אױסגעצױגן ז י, די מטרוניתא,
און עמעץ פּײַניקט זײַנע גלידער ברעניק
אין קלײדער פֿיר מאָל װײַס, דער מטרוניתא אונטערטעניק.


זעקס אװ װײַסיק
דאָס צפֿתער יודיש חאָט אַ חן פֿון באָבעס.
                                       .
אַ טאָטע מילך... אַ שיסל הײסט גאָר פּײַלע,
און פּוטער — זיבדע. שבת איז דאָ שאָבעט.
דאָ לעבט נאָך װוּ אַ קױמען. )ס'איז אַ מעלה:
אין תּל־אָבֿיבֿ שױן לײַדער ניט בנימצא(.
אַחוץ אַ גן פֿאַרמאָגט נאָך צפֿת אַ גאַניק,
אַחוץ אַ לבֿיבֿה —— אַ װאַזשנע בלינצע.
און סאַמאָװאַרן זידן אױס דעם תּענוג,
װאָס האָט אַ מאָל, אין רחבֿותדיקער ענגשאַפֿט,
באַטײַט: משפּחה. איבער אַלעם רײַסט אין צפֿח—־דיבענקשאַפֿט.
                         









...
זיבן און דרײַטיק
עס האָבן צװײ חבֿרים זיך געפֿעדערט
באַגעגענען דעם זונאױפֿגאַנג. מנחם
און איך. אַ פֿלעדערמױז האָט נאָך געפֿלעדערט.
געמאָלן אָן אַ פּענדזל האָט מנחם:
——,. ▮פֿון װאַנען האָט געשעפּט אַזױ פֿיל גינגאָלד
ךעמבראַנדט ן און טיציאַן, ראַפֿאַעל, װעלאַסקעס ——.
װי קומט צו זײ אַזאַ רובינגאָלד, גרינגאָלד,
אַזױנע פֿרױען, קעניגלעכע מאַסקעס ז
איך װעל דיר װײַזן זײערע מאָדעלן:
דאָס זענען צפֿתער װאָלקנס. מיטן זונאױפֿגאַנג זײ קװעלן 1▮


אַכט און דיײַסיק
מנחם איז גערעכט. ער איז אַ ידען
פֿון סודות. אָט אָ װאָלקענען די בילדער:
קאַסקאַדן פֿרױען פּורפּורנע... קאַסקאַדן...
דער זונאױפֿגאַנג, דער שאַפֿער און באַגילדער,
צעטרײַבט זײ איבער האָלאַנד און איטאַליע,
אַװוּ עס האָבן דאָרשטיקע זשענוען
געפֿאַנגען זײער פּנים, לײַב און טאַליע,
כּדי די שײנקײט זאָל באַשטענדיק בלוען.
דערזע די װאָלקנס, און דו זעסט אַזאַ דאָ
מוזײ, װאָס בלױז דו קענסט אים זען אין לוּװר און אין פּראַדאָ.
                        









89.
נײַן און דרײַטיק
אַ ךעגן איבער צפֿת. די װאָלקנם גײען
אין שטאָט, און שפּרײטן װײַנען־ריחות גרינע.
געשלאָםן זענען זײערע מוזײען.
צעפֿינקלט נײַ איז איצטער די פּאַטינע
פֿון דורות. דורך באַלקאָנען, שױבן, טירלעך
די װאָלקנס קלײַבן זיך אַרײַן אין שטיבער.
טען זאָגט: אין דער נאַטור איז אַלץ נאַטירלעך,
די צפֿתער װאָלקנס קערן אַלצדינג איבער.
אַיעדער װאָלקן ברענגט אין שטוב אַ חלום
צוזאַמען מיט אַן אײלבערטבלאַט, און מורמלט: שלום, שלום...
                        




















90.
               ?גפ'.יל1אָג,






אײנט
באַפֿױלן האָט מײַן זײדן זײַן געביטער:
לאָז איבער ס'פֿאָטערלאַנד, און זאָלסט פֿון דאַנען
אַװעק אָן מורא צו געבענטשטע גיטער ־—־.—
אַבֿרהם האָט ניט אױפֿגעהערט צו שפּאַנען.
זײַן גילגול־נאָמען צוקט אין מײַנע שלײפֿן ——
ירושהדיקע, אוּיפֿגעװאַכטע סטרונעס:
אור־כּשׂדים; אוּר־יסורים; גאַסן; הײפֿן.
און דאָ —— סמבטיון פֿון גראַניט און דיונעס.
חבֿרים פֿרעגן:▮װעמען זעסטו, װעמען? ▮
—־. איך זע דעם נגבֿ־גײַסט און זינג, אַז מידבר זאָל פֿאַרנעמען:



צװײ
סמבטיון פֿון גראַניט, פּאָרפֿיר, אַלבאַסטער
און קופּערשטראָמען; טײַך פֿון װילדער שטילקײט,
אין זונענוּוענט קדמונישע געפֿאַסטער,
װוּ אױסגעזױגן איז אַ טראָפּן קילקײט ־—..
צעשנײַד מײַן װאָרט אין פֿלײשגעפֿאַנג אױף שטיקער.
באַפֿרײַ געהײמע הימנען פֿון מײַן אָטעם
און זאַלב מײַן זעונג צו דערזען דײַן עיקר,
פֿאַרזיגלט אונטער זאַמדגעבײן פֿון שבֿטים.
פֿאַרוּואָר, איז מיר באַשערט אין מידבר שטאַרבן,
איז בלױז פֿון דאָרשט —— נאָך דינסטע קלאַנגען,
                                        אױםגעבענקטע פֿאַרבן.
                       






91.
דרײַ
װער זאָגט, אַז מידבר איז אַ מידבר טאַקע ן
ס'באַרירן ליפּן שװעבנדיקן תּחילים.
דאָ װױנט אין לופֿט אַ קול: קול דממה דקה.
דאָ װױנען בערג. דאָ לױערן נפֿילים,
פֿאַרליבטע װי אַ מאָל אין יונגע טעכטער,
װאָס האָבן פּלוצעם װידער זיך באַװיזן
און רײצן זײ מיט נאַקעטן געלעכטער.
נאָר צוגעקאָװעט זענען יענע ריזן
באַשטענדיק צו געשטײן, פּאַלאַצן סדומער.
געפֿאַנגענע 1 מיך עגבערט זײער לײַדנשאַפֿט און יאָמער 1


פֿיר
אין שימערדיקן זאַמד־סמבטיון שװימען
די מײדלעך. צו מצדה, עציון־גבֿר.
און פּלאַצט אַ םקאַלע, איז דער הילך אַ סימן:
ס'געראָט אַ הימלקינד אַ מין מאַנעװער,
זײַן קללה װי אַ ברענענדיקן באַלקן
אַראָפּצושלײַדערן אין ההום 1 און ס'טרעפֿט זיך:
אַ לופֿטגעשטאַלט מיט אױגן, שװאַרצע פֿאַלקן,
דעריאָגט אַ ז י. און מיט דער זי באַהעפֿט זיך ־— —־
אָאַזיס־בײמער היטן בײדנס קוּלות.
דערצײלן װעגן זײער ליבשאַפֿט בין איך ניט ביכולת.
                          









91.
פֿיגף
חבֿרים פֿרעגן: ▮װעמען זעסטו װידערן
און איז דײַן מידבר־זעונג ניט קײן 
פֿאַטאַמאָרגאַנאַ צװישן הײך און סאַמע נידער ן▮
—־ ▮איך זע דאָס צוזאָגלאַנד. אַ ניט געהאַטע
נבֿואה. זעלטן, זעלטן האָט זי חשק
אַנטפּלעקן זיך. אַן אױסנעם איז אַ דיכטער
װאָס קען אַלײן זיך צינדן עמוד־אָשיק
און זעטיקן זײַן פֿינצטערניש מיט ליכטעך▮.
ס'פֿאַלט צו די נאַכט. פֿאַרלאָשן דער צעכּעסטער
סמבטיון פֿון גראַניט, פּאָרפֿיר, סמבטיון פֿון אַלבאַםטער.


זעקט
אַ פֿעלדשפּיטאָל בײַם נחל־צין. זאָל דאַכטן,
אַצינד איז רו. די שטערן טאַנצן באָרװעס
אין זאַמד. נאָר ס'פֿירן װײַטערדיקע שלאַכטן
מיט זיך אַלײן אָט די װאָס האָבן נאָר װאָם
געשטילט דעם דאָרשט אין פֿײַער. זײ צוקאָפּן
דער ים־המלח. זײ צוקאָפּן װאָרע
יאָרטױזנטער. גאַלאָפּן. אַנטילאָפּן.
אַ שאָטן פֿון אַ װילדער סאַלװאַדאָרע.
װער קלײַבט אין מידבר זײער אוצר װוּנדן ן
ס'פֿאַרמאָגט די צײַט אַזױ פֿיל צײַט און זשאַלעװעט סעקונדן 1
                        









93.
זיבן
די קלײנע קראַנקן־שװעםטעך פֿון די 
אַטלאַםגעבֿערג, טיט חנעװדיקן נאָמען חמדה,
באַחױכט מיט באַלזאַם זעלנערישע פּאַטלעס.
צי קאָן אַ קלײנע שװעסטער זײַן אַ פֿרעמדען
גאולה־װוּנדן ברענען זײ װי פּריסיק,
די זין פֿון פּױלן, תּימן, קאַסאַבלאַנקע.
גאולה־ברענגער זענען בלינד, אָנפֿיסיק,
און חמדה איז אַ הײלונג פֿאַר די קךאַנקע.
)אַ חײלונג, אָדער בעסעך: אַן אילוזיע(.
אַנשטאָט פֿון בלוט —־ פֿון שמײכל אירן מאַכט זי אַ טראַנספֿוזיע.


אַכט
ס'געצעלט —־ אַ דינער לײַװנט איבער ביקםן.
אַרום איז הױל. געהױל. ס'דערמאָנט אַ חופּה.
אַ מידבר־קאַץ פֿאַרלירט אין זאַמד אָניקסן
בײַם כּלי־זמר־שפּיל... געקוטען איז אַ טרופּע
פֿון תּל־אָבֿיבֿ צום לאַנד פֿון כּדךלעומר,
דערמוטיקן מיט חײַטערן ספּעקטאַקל
אין פֿעלדשפּיטאָל זיך ראַנגלענדיקע טרױמער.
נאָר ס'גיט אַ בךי מיט לעצטקײט און סך־חכּל
אַ זעלנערשטים און ס'פּלאַצט אַ מאַנדאָלינע:
־־ אַלוף שׂדח, זײַ מוחל... האָב געפּטרט סתּם אַ מינע...
                           









.9.
גײַן
די קלײנע חמדה קניט פֿאַר אים צעטומלט:
—־ ▮ניטאָ מער סעדיה... מיטן צױבער־טעפּעך
געקומען אַזש פֿון בבֿל. האָט אַנומלט
פֿאַרטרױט אַ סוד: פֿון דײַנע ליפּן שעפּ איך
גענאָד און חלום.—. ס'איז געװען מיט וּואָכן
צוריק, װען ס'האָט אַ בת־קול דוךכן ראַדיאָ
צעשניטן אָדלערס מיטן קלאַנג: נצ ה ו ן 1
טאָ שפּילט, חבֿרים, פֿאַרן גוטן סעדיח.
אַ זעלנער, פֿלעגט ער זאָגן, דאַרף זיך טוען
צו זײַן אַ פֿליג: אי גײן, אי לױפֿן קאָפּ־אַראָפּ, אי פֿלדען▮.


צען
באַלאָדן שױן דער אײזל. איצטער שפּאַנט'ן
קײן סדום, און מאָרגן, חבֿר, צו מצדה.
)װעל ענדיקן דערװײַל מיט יענע קאַנטן
מײַן איצטיקע פּאָעמע צי באַלאַדע(.
לבֿנח־זײגער דרײט אַלץ נענטער, נענטער
אַ פֿאָספֿאָרישן װײַזער צום באַגינען.
אַ טױטער טײטלבױם. אַ זאַלץ־פֿאַרברענטער.
זײַן שאָטנקנעכט האָט אױפֿגעהערט אים דינען.
דועל פֿון שלאַנג און מידבר־קאַץ. גענױ װעך
באַלײדיקט האָט זיך—־ װײם איך ניט. נאָר מידבר־קאַץ איז גובֿר.
                        









95.
עלף
דער בלעמדיקער אײזל, װאָס האָט קודם
געטראָגן װי אַ פּערלבאַנד זײַן משׂא,
פֿאַרשפּיצט אַן אױער: עפּעס הערט ער סודען.
אַ טױטן־שאַרבן האָט אַזאַ גרימאַסע.
גענענט אַ מלאך מיט אַ שװערד פֿון דימענט
און צװינגט דעם אײזל אױסטערלישע מעשׂים ז
ער שטעלט זיך דיבאָם. סײַדן מיט אַ רימענט...
און פּלוצעם —— אױס באַגינען. האַלט 1 ניט שמײַם אים:
אַ שאַרעניש; אַ כמאַרעניש; אַ מורא.
ס'װעט באַלד זיך איבערקערן סדום און אונטערגײן עמורח 1


צװעלף
ניטאָ די זון, װאָס האָט אין אירע פֿעדעם
פֿאַרשפּונען שױן אַ האַלבע פּאַנאָראַמע.
אַ װאָלקן, װאָס זײַן עק איז הינטער אדום...
אַ רױשנדיקע שאַרע ליקױ־חמה...
אָהױ, ניט זון־פֿאַרטונקעלונג, ניט װאָלקן ־—
אַ הײזעריקער הײשעריק, שוּואַרצפֿלאַמיק 1
ניטאָ קײן פּאַנצער קעגן זײַנע פּאָלקן.
אַ שטורעם װעט ניט פּענטען זײַן דינאַמיק.
װי לײבן אונטער קריגערישע רײַטער
מיט בלאָזטרומײטן——זײַן געיאָג. און יעדער בלאָז—־אַ שײַטער.
                          









96.
דרײַצן
אַ קאַלכאױװן איז הינטער אים די געגנט.
אַ לױנקנעכט איז דער טױט אַלײן בײַם שׂררח.
און זײַנע זעגן ז ע ג ן אומגעזעגנט
אַראָפּ פֿון יעדן שאָטן ס'ביסל קאָרע.
אַ שנײוק־װײַסן, אָן געצװײַג און זאָמען,
לאָזט איבער אַן אָאַזיס אָקערשט גרינעם
דער הײשעריק. ער לאָזט אין מידבר תּחומען.
אַ פּאַלמע בעט גענאָד... כאַ־כאַ, בחינם.
צו אים געהערט אַ גראָז די גרײס אַ לינדזל.
אַ דאָרן בײַ אַ שלאַנגענהײל. יבשה. װאַסער. אינדזל.


פֿעךצן
▮בן־אָדם, װילסט מלחמה־קונסט פֿאַרשטײן מער,
דײַן שלאַכט זאָל זײַן אַ בראַװע, ניט אומזיםטע —
לאָז איבער, װי איך האָב געלאָזן בײמער,
די שׂונאים דײַנע, נאַקעט אין דער װיסטע.
                                          ▮
אַזאַ געזעץ זאָגט אָן דעך שלינגער, צופּער,
געשטיצט פֿון זײַנע פֿלוענדיקע טאַנקען.
און באַלד איז דזשינגיס־כּאַן צעשמאָלצן קופּער,
מיליאָנען זײַנע זעלנער צאַנקען, צאַנקען.
און בעדװּנער שלאָגן צו מיט שטעקנם
און קלײַבן זײ אױף מאָלצײַטן אין דזשאַרעס, טעפּ און בעקנס.
                       









ז9.
פֿופֿצן
באַפֿרײַט פֿון הײשעריק־היפּנאָז און צױבער,
דער אײזל, נײַ־געבױרן, אײַלט געלױפֿיק.
צוריק דער הימל זאַלציק־זוניק־זױבער,
און ערגעץ קלאַפּט אַ קװאַל —— דער שטילקײטם דפֿק.
לוטס װײַב זעט אױס אַ לאָמע באָבע יאַכנע,
געהױבן אױפֿן זאַלצבאַרג צװישן ציגן.
מיר קומען צו אַ הײל. די מידע מחנה,
צוזאַמען מיטן לײענער, װעט ליגן
אַצינד אין הײל, אַ דיכטער װעט זײ היטן
און אָטעמען דאָס קאַלטע ליכט פֿון אירע םטאַלאַקטיטן.


זעכצן
ס'איז נײַנצנטער אַפּריל. יאָר נײַנצן הונדערט
און פֿערציק נײַן. דרײַ נײַנען מיסטעריעזע.
מצדה 1 נײַנען טרעפֿן זיך פֿאַרוּװנדערט
געבונדן מיט די קינדער פֿון דײַן גזע...
האָסט אוּיסגעשטרעקט אַ ברודערהאַנט, אַ שטעגל,
צו געטאָ־קעמפֿער, דיכטער נע־ונדע
און זעלנער... אַלע זענען עולה־רגל
צו דײַנע הײכן, מורדישע מצדה.
עס גײען הענט, געבײנען און געלענקען
פֿאַרמוסקלט אין דײַן אינגעװײד און אױפֿגעלעבט פֿון בענקען 1
                           










98.
זיבעצן
אַ רױטע זידונג װי דאָס בלוט פֿון זכריח
איז אײַנגעזאַפּט אין פֿעלדז, אין אַל זײַן חומר.
דעם שׂונאס קאַטאַפּולט אוּן באַליסטאַריע...
קאַזאַרמעס װאָם געהערט האָבן צו רױטער...
נאָר איבער זײ, װוּ ס'האָבן זיך געקױלעט
קנאים, גליט אַ גילדענע מגילח
מיט מענטשנװערטער אײַנגעשניטן בולט
פֿון װאַרשע, פֿון מצדה אױף דער מילע.
אַ פּױלישער, געקלאַמערט צו זײַן הײם־עול,
אַ נײַער עולה, זינגט צו בן־יאירן: ▮זאָג ניט קײן מאָל ־—־ —־1▮


אַכצן
אַ קלאַפּ אין אַקסל. איבעריק צו קלערן —..
אַלוף שׂדה 1 געקומען דעפֿילאַדיש
פֿון קעניג—פּאַלאַץ. און איך זע דורך טרערן:
זײַן פּנים איז פֿון זעלבן פֿעלדז —— מצדיש,
נאָר זײַנע ים־סוף־אוּיגן זענען גריבער.
)דעם שׂונא א י ן זיך קאָן ער ניט באַזיגן(.
ער סאַלוטירט. און ס'גיט אַ זאָג דער גיבור:
——.־ ▮פּאָעט, װי הױך דײַן יודיש איז געשטיגן 1▮
געװען דאָס זענען אוּיף מצדהס בלאָקן
די לעצטע שײנע װערטער, װאָס איך האָב געהערט פֿון ▮זקן▮.
                       









99.
נײַגצן
אַנטקעגן בײדן טױטער ים. אַ זעגל
דערנענטערט זיך צום באָרטן פֿון יחודח.
אַ רעגן, װײַס־און־בלױ, איז עולה־רגל
און שפּרײט אַ שפּרײ, אַ הײלנדיקע רו דאָ.
און האַנט אױף אַקסל בײדע שװײַגן לױטער
געהאָרכיק צו דעם אַנדערנם מחשבֿות:
רער טױטער ים װעם מער ניט זײַן קײן םױטער,
נאָר בלײַקוּ װעט אין האַרץ אַ יפ־המות —־ ־—
יחודה־בערג און פּלױנען שטױנען, שטױנען:
אַ פֿךילינג־ךעגן װײַם־און־בלױ. מיך בענטשן זײַנע קרױנען 1
                   

















תּל־אָפּשׂ, 1958־א19
                         

500
נמש▮▮אסמנמך צי.ר▮
                    דאָט ערשטע ליד
              פֿאַר מײַנע הברים פֿון יונג־ישׂראל

כ'חאָב דעמאָלט נאָך בפֿירוש ניט געחלומט פֿון משיחן —־.
משיח איז געװען מײַן רעכטע האַנט. זי איז אַלײן,
פֿון זיך אַלײן, געקומען מיד באַפֿרײַען
פֿון זיסער פֿינצטערניש, אַ מין געיךשנטן מצרים.

למען חאמת האָט אין יענער בױדעמדיקער נאַכט
אַרומגעפֿלעמלט גאָר אַן אַנדער יום־טובֿ:
אױף רױטן ציגל האָבן דינע ליכטעלעך געדוכנט
צום קרעכצנדיקן אײַז פֿון שױב. געדוכנט אַזױ לאַנג —־.
ביז כ'האָב דערזען אין װאַרעמקײט פֿון איךע נאַסע אױגן:
דאָרשטנדיקע שטערן לײַען ליכט בײַם רױטן ציגל.

און דעמאָלט האָט פֿון זיך אַלײן מײַן גוטע רעכטע האַנט
גענומען שפּאַנען, װאַנדערן געבױגן אױף אַ בלײַער, —
אַ בלוּענדיקן מאַנדל־שטעקן,
איבער אומבאַקאַנטן
פּאַפּירענעם, פֿאַרשנײטן סטעפּ. און גלײַך נאָך אירע קינדישע
געגראַמטע שפּורן זענען אָנגעלאָפֿן
מיט שקאָצישער מוזיק,
)הלװאַי זאָל איך זי װען דעךהערן
אַ צװײטן מאָל( ——.
פֿאַרכאַפּטע בילדער,
נאָענטע װי טרערן
און ערגעץ װײַט געזעענע, געשעענע, פֿאַרזוכטע.

די ליכטעלעך אױף רױטן ציגל זענען שױן געװעזן
אױף אַנדער זײַט פֿון שױב.
דערפֿאַר איז גאָר דער דרױסן, אַ באַיום־טובֿטער מיט שטעךן,
אַרײַן צו מיר אין בױדעם; און דער אָפּגעשטעלטער װאַנטזײגער,
                           



503
אין זילבער־גרינע שופּן, װי אַ קדמונדיקער פֿיש,
האָט אױסגעשלאָגן פֿאַר מײַן כּבֿוד װעגן
אַן אױסטערלישע, הימלישע מינוט.

און מיך האָט ער באַשלאָגן מיט אַ תּענוג,
װאָס האָט דעם טעם פֿון מאַלינעס,
געמישט מיט אײגן בלוט.

ךעמבראַנדט װאָלט זיך געשטעלט אױף בײדע קני
כּדי צו מאָלן
אַזאַ פּאָךטרעט:
אין אַלטן ראַם פֿון אױפֿגעמאַכטער טיר,
און אײַנגעחילט אין רױזיקער פֿאַטשײלע,
שטײט מײַן מאַמע.
)דער מאַמעס בלומען בלוען אױך אום װינטער,
גן־עדן־רױזן —־ האָט דער פֿראָסט ניט איבער זײ קײן שליטח( ־—
און אומבאַװעגלעך חענגען אירע פֿינגער אױף דער קליאַמקע,
ניט אַנדערש: אױפֿן שטיקל מעש אַריבער איז דאָם ךינגל
און צוגעשמידט איר האַנט. איך זע: איר פּנים
באַלױכטן איז מיט נם־קאָליר פֿון חנוכּח, און אירע
אַלמנח־ליפּן זענען צוגעזיגלט מיט אַ תּפֿילח.


—־ װאָס איז דיר, מאַמען

אונדזער קאַץ דערװאַכט פֿון מײַן געשרײ
און מיט דער דימענטענער שער פֿון אירע אױגנשאַרפֿן
צעשערט די קאַץ אַ שאָטנחאַלדז אַ לאַנגן אױף דעך סטעליע.

— װאָם איז דיך, מאַמען —־ גיב איך שױן אַ לאָף
און איך פֿאַרליר דערבײַ מײַן מאַנדל־שטעקן —־
מײַן אָנשפּאַר אױף דעם אומבאַקאַנטן און פֿאַרשנײטן םטעפּ.
                     

.50
       עס פֿאַלט אַךאָפּ און שפּאַלט מײַן צײַט אַן עפּל אַ נעפֿךױרענער.
       עס גײט פֿונאַנדער באַלד איר קלעמונג
       און זי נעמט מיך קושן:
       
.— דײַן זײדע, קינד מײַנס, האָט געשריבן דרײַםיק יאָר אַ ספֿר,
       און אַז ער האָט געשךיבן, זענען אָפּגעטראָטן ערגעץ
       פֿאַרשעמטע זײַנע טױטלעכע יםוךים. זאָל אַיעדער
       געשריבן װאָרט, אַ לעבן לאַנג, דיך שטאַרקן װי דײַן זײדן.
       
אַ קעסטעלע פֿון פּימסנהאָלץ. זי װיקלט אוּיס אַ פֿעדער —־. —־
1א1   אַ חײליק פּנים פֿלאַטערט צװישן בײדן.
                                 





















505
      אָ ליד װעגן מײַן שאָטן


טיר זענען בײדע, גאָט און איך,
געװעזן דעמאָלט ייִנגער, יונגער.
איך חאָב אים נאָכגעשפּאַנט איז שנײ
אַ באָךװעםער, מיט בלאָע פֿינגער.


נאָר װאַרעם־גוט איז מיר געװען
צו זײַן דעם ליכטיקנם אַ שאָטן.
אַ שורח טרערן האָט אין שנײ
באַגלײט מײַן חלום און געזאָטן.

ער חאָט מיך צוגעפֿירט צום שײַטער.
װוּחין זאָל גײן מײַן שאָטן װײַטער ן
              




















506
                        אָ ליד אָן אַ גאָמען


רױטפֿיסיק —
װײַל טױט־לאַנג דו ביסט צו מיר געגאַנגען
צעװישן פֿײַכטע פּאָזשעמקעס,
דורך טונקל־הױכע װעלדער.—
גענענסטו אָן אַ פּנים, אָן אַ פּנים...

אַ ברענענדיקער שפּיגל גיסט זיך אױם פֿון מײַן זכּרון.
איו טרינק מײַן אײגן טרערגעטראַנק, װאָס דו האָםט אים באַשאַפֿן.
ס'חאָט יעדער קאַפּליע אַ באַזונדער פֿײַערלעכן טעם.
דער יױרנדיקער װײטיק אױפֿן דנאָ קומט נענטער. נענטער.
איך טרינק מײַן אײגן טרערגעטראַנק און ־—..
בין איך דול צי שיכּור ן
ס'געבױרט אַן אױג ——. אַן אױג;
אַ ליפּ ־—־ אַ ליפּ;
גוט מאָרגן, פּנים 1
דעך קלײנער טךאָפּן בלוט, מײַן קוש, אַהינטער צײַטנם לאָדן
איז לעבעדיק און טױטלעך־אײגן.
צוגענאָפּלט בין איך
צום זיסן טראָפּן װאַרעמקײט,
מײַן ערשטן מאָרד אין לעבן,
באַגאַנגען בײַ אַ שמאָלן טײַך, בײַם טױער פֿון גן־עדן.

דער טײַך האָט שפּעטער זיך אַלײן דערטרונקען.
אַנטרונען איז אַ כװאַליע אַ דערשראָקענע. אַ כװאַליע
אַרױסגעקײַקלט פֿון איר שטרענגן שטראָם. און זי װעט קײן טאָל
ניט עלטער װערן אין מײַן האַרץ, פֿון אירע זעכצן יאָר.

מײַן לשון איז דײַן שטומקײט, װאָס איך שנײַד פֿונאַנד אין װערטער
באַשװאָרענע —— איך שיק זײ אָפּ צוריק צו זײער מקור.
און בלױז דער אָדערקלאַפּ אין שלײף, אַז דו האָסט זײ פֿאַרנוםען,
באַלױנט מײַן גםיסהדיקע פֿרײד מיט אומטױט.
                               

ז50
נאָר אַז די װערטער קומען ניט צוריק צו זײער מקור —־
פֿאַרשװינדסטו אָן אַ פּנים, אָן אַ פּנים.
ךױטפֿיםיק ——.
װײַל טױט־לאַנג דו ביםט צו מיר געגאַנגען
צעװישן פֿײַכטע פּאָזשעמקעס,
דורך טונקל־חױכע װעלדער.

און בלױז דײַן קבֿר בין איך אײפֿערזיכטיק ־— —־. —
                      
























.50
                דער קוש


דער װוּנדער איז געשען אַזױ נאַטיךלעך:
אַראָפּגעלאָזט זיך חאָט אַ דיכטער אין אַ ים— נאָך פּערל,
װאָס ציטערן און בענקען אומבאַךירלעך.
און קױם האָט ער אַ קוש געטאָן אַ פּערל,
זענען אים פֿאַרשװוּנדן זײַנע גלידער.
ניטאָ מער ס'פּנים זײַנס.
ניטאָ קײן טרערן.
דער דיכטער איז אַרײַן אין זײַנע לידער.
                 
























509
  דער קלוגער שפּיגל פֿון מײַן שכן










י
דער קלוגער שפּיגל פֿון מײַן שכן —־
װער האָט פֿאַרכּישופֿט אים, צו װאָם ן
אַ צװײטן מוראדיקן פּנים
דערזעט אין אים זײַן בעל־הבית.

למען האמת דאַרף מען זאָגן:
צעשפּאָלטן איז דער שפּיגל, אַלט,
און אינעװײניק װױנט אַ שדל
אין צײנער גלעזערנע פֿון שפּאַלט.

אַ מאָל געשעט, מײַן שכן טרױערט:
אַ װאָרט איז װי אַ שװאַרצע קאַץ
זײַן האַרץ אַריבער, נאָר דער שדל
באַפֿעלט מײַן שכן: לאַך און פּלאַץ 1

ער לאַכט און פּלאַצט. מיט אים צוזאַמען ־—
די גראָע מאַסקע פֿון דער שטאָט.
                                 ,
ביז װאַנען ער דערהערט פֿון שפּיגל:
—־ מע טאָר ניט לאַכן מער, אידיאָט 1

ער לאַכט ניט, װײנען האָט ער מורא,
דאָס בידנע לעבן שטײט אין קאָן.
און ס'לאַכט און װײנט פֿון אים דער שדל
און קיניגט װײַטער אױפֿן טראָן...
              








510
                       אַ מאָל אין אַ װינטער
                 פֿאַר אַבעדור המאירי — אַ דערמאָגוגג

יענעם פֿרײַטיק צו נאַכט האָבן אױסגעפֿעלט בענטשליכט אין כוטער,
איבער קינעלעך פֿײַכטע געבענטשט האָט דעם שבת די מאַטע.
מיט אַן אײַזיקן פּיסק האָט געפֿרעסן דאָס ליכט אַ ניט־גוטער,
און דער טאַטע אױף שטרױ איז געלעגן ־— אַ רױכיקע פּליאַמע.

אונדזער שכן דער הירש האָט געזילבערט אין שױב מיט די הערנער,
זײַן סיבירישן אָטעם געבלאָזן דעם טאַטן צוקאָפּנס.
ער האָט קידוש געמאַכט פֿון געלעגער, מײַן טאַטע דער לערנער,
נאָר דער װײַן האָט געװאַקלט און אױסגעטריפֿט האָבן די טראָפּנס.

יענעם פֿרײַטיק צו נאַכט האָט אַ שאָטן באַצױגן די חלות,
ניט קײן מעסער.— דער מאַמעס אַ טרער האָט פֿאַרשעמט זײ געשניטן.
מיט אַ מאָל איז געקומען אַן אורח: אַ יונג אין שטיװאַלעם,
און אַ טרײסל פֿון פּעלץ, װי אַ בױם, זײַנע שנײוּקע בליטן:

אַ מלחמה־געפֿאַנגענער יוד... אַן אונגאַרישער פּלעניק...
לײטענאַנט אין פֿראַנץ יאָזעפֿס אַרמײ... אַ העברעוּשער פּײַטן...
און זײַן בליק וּױ בײַם הירש: אי דערשראָקן און אי װידערשפּעניק,
און דערלאַנגט מיך אַ הײב אוּיף די אַקסלען װו גוט ס'איז צו רײַטן.


אַ מינוט. ער איז מער ניט קײן גאַסט — אַ בן־בית אַ גוטער.
בהרחבֿהדיק זיצט שױן בײַם טיש. ביז אַ בענקשאַפֿט צעגליט אים —־.
און דער טאַטע, די מאַמע, דער שבת, און איך און דער כוטער
װערן אײנס מיט זײַן ליד אינעם אַלטן תנכישן ריטעם.

יענעם פֿרײַטיק צו נאַכט איז מײַן שאָטן געװאָרן אַ לײטער,
װוּ אַרױף און אַראָפּ גײען בשׂמימדיק װאַרעמע טראַפֿן.
און אַ מאַנדלבױם האָט זיך באַװיזן אין שױב אין פֿאַרשנײטער,
פֿונעם יונג אין שטיװאַלעס, דעם פּײַטן און זעלנער ־—. באַשאַפֿן.
                                



511
        איצטער קום איך צו א י ם: ס'חאָט דער יונג זיך פֿאַרשטעלט פֿאַר אַ זקן,
        נאָר אַן אמתער מאַנדלבױם בליט אין זײַן שױב דער צעגרינטער.
       און ס'דערמאָנט זיך דער דיכטער מײַן הײם אונטער זילבערנע גלאָקן,
       ער דערמאָנט זיך אַ שורח װאָס צענדלינגער יאָרן אַחינטער.
       און זײַן בליק —— װי בײַם הירש: װידערשפּעניק, נאָר מער ניט דערשראָקן...
1962   און מיר בענקען באַנאַנד נאָכן שבת ־— אַ מאָל אין אַ װינטער.
                                         

























511
             צו אַ מאָלער װאָס מאָלט מלאָכים
        

כ'האָב אױך זײ געזען, די אָנפֿלײץיקע,
        חלומות פֿון גאָט אױף דער ערד:
       אַלפֿאַרביקע, עמוד־אַשיקע,
        מיט פֿונאַנדערגערעגנטע בערד.
        
נאָר כ'האָב ניט קײן װערטער פֿאַר יענע מער,
        און װאָלט איך געקענט ־—־ איך װאָלט
        מיט מײַן צונג װאָס איז פֿול מיט פּנימער
        מלאָכים פֿון פֿלײש געמאָלט.
        
פֿון אַ שװאַרצן ברױט אַ געקױלעטן
        טרעפֿט, איך דערזע אַ מאָל
        אַ פֿליגל אַ װײַסן, בולטן,
        װי אַ שװעסטער אין שפּיטאָל.
        
און מלאָכים צום־טױט־פֿאַרשיגעונטע
        קומען טרינקען פֿון מײַן געטראַנק. ——
        דערלאַנג זײ אַ האַנט אַ נאָענטע,
62מ   װײַל זײ זענען פֿון שטאַרבן קראַנק...
                           













נ51
                         געבױגן בײַ דער פּיאַנע
         

איך װיל אַזױ װײניק, נאָך װײניקער, קינד,
         פֿון אַ האָר װאָס איז גרױ פֿאַר אַ צװײטן.
         װײַל איך בין אַלײן און אַלײניקער, קינד,
         פֿון אַן אָרון װאָס האָט ניט קײן גוּף.— צו באַגלײטן.
         
פֿאַרגאַנגענער טרױער מײַן פֿרײד איז אַצינד
         אױף צו קאָרמען צװײ זינגפֿײגל מידע.
         זײ זענען פֿאַרגורלטע עדות אַצינד
1962    פֿון אַ לאַנגן, אַ פֿינף־צענדלינג־יאָריקן װידױ.
                                   























.51
                      געשלאָסענער ציקל


אײנס
נאָך גוט װאָס ערד איז קײַלעכדיק: דוּ קומסט אַהײם. אַניט ▮־
פֿאַר וּוּעמען װאָלטסטו אָנגעסיליעט אױף זכּרונס פֿאָדעם
אַ שמײכל, צי אַ זונפֿאַרגאַנג באַהאַלטן אין גראַניט ן
װוּהין װאָלטסטו אַהינגעטאָן דײַן פּערלשנוּר, בן־אָדם 1


אַזױ: איז גרײט אַן אָװנטברױט ——. אַ טינטער און פּאַפּיר,
און גאָפּל־מעסער אױך ——־ אַ פּען, אַ בלײַער.
אין דײַנע דלד־אַמות האָסטו רעכט צו זײַן שעקספּיר,
אַנשטאָט מיט וּוערטער — שפּילן זיך מיט פֿײַער.

צוריק צװײ טױזנט יאָר האָט נאָך געזאָגט אַ קלוגער גריך,
און זאָגן מעגסטו איצט מיט אים צוזאַמען:
־— דעם הימל בײַט אַ װאַנדערער, דעם הימל ־— ניט זײַן איך,
בשעה ער גײט אַוּועק פֿוּן לאַנד און שוּױמט אַריבער ימען...
                             


















515
צװײ
איך האָב אַ האַלבן טאָג באַטראַכט אַ בעטלער אין באָמבײ:
אַ פּנים פֿון אַן אײַנשטײן, אַ טאַגאָרע.
פֿון זײַנע בליקן פֿאַלט אַ בלױער, יום־טובֿדיקער שנײ,
דעריבער איז די גאַס אַ בלױע, קלאָרע.

אַ זונפֿאַרגאַנג שױן אױסגעבעטן בײַ דעם האַר פֿון רו...
איז קױפֿט ער פֿאַרן בעטלערגעלט אין מאַרק אַ בינטל קלײַען
און קאָרמעט־אָן אַ קנוּענדיקע, דאַרע, קװאַרע קו
בײַם בודאַ־טעמפּל, עלעהײ —— אַ הונגעריקן רעיון.

טאָ װאָס זשע ביסטו טרױעריק בײַם זונפֿאַרגאַנג, פּאָעט ז
אַ גוטע האַנט האָט דיר געשאָנקען זילבערלעך געהײמע —־
באַנוגן זיך מיט זײ, װי יענער בעטלער דער אַסקעט,
און קאָרמע־אָן אַ זונפֿאַרגאַנג, אַ בעטלער, אַ בהמח.
                            


















516
דרײַ
די באָרװעסע, מיט רעגנדיקער גיס־קאַן, איז אין סאָד
אַ קראַנקן־שװעסטער פֿאַרן יונגן עפּלבױם. איר צעפּל —.
געפֿאַנגען אין אַ רױטער לענטע. ס'פּנים ——. גאָלד און יאָד.
זי ברענגט אַ מוסטער פֿאַרן בױם: אַ צװילינגפּאָר פֿון עפּל.

דער מוסטער שלאָגט זיך אָפּ אין יעדער טראָפּן, װאָס איר קאַן
פֿאַרטרױט געצװײַג און שטאַם, און אױך דער װאָרצל כאַפּט אים אױפֿעט.
ס'דערװאַכט אין דר'ערד אַ קינסטלער מיט אַ מוסטער, מיט אַ פּלאַן,
אוּן ס'זאָגט צום עפּלבױם: כּי־טובֿ —— דער שאַפֿער אוּן דער שופֿט.

אָ, קראַנקן־שװעסטער, אױב ס'איז דיר געבליבן אױפֿן דעק
אַ טראָפּן ליבשאַפֿט ־—־ בין איך מינער פֿונעם בױם אַ שטײגער?
ס'וּוּעט זײַן פֿאַר מיר אַ מוסטער צו געשטאַלטיקן דײַן שרעק,
װעסט לינדערן אַ װונד אין דער נשמה פֿון מײַן זײגער.
                                   


















517
פֿיר
אַ מאָל האָב איך געזאָגט צו טױטע: ▮כ'וּועל ניט זײַן באַרוט
ביז װאַנען מײַן געזאַנג וּועט ניט דערפֿרײען אײַך ביז טרערן.
                                                              ▮
איז צוגעאָדערט צו אַ װײַסער פֿינצטערניש מײַן בלוט,
און אירע שטומע ערדבאַזיצער מאָנען ס'קול: מיר הערן.

פֿון װאָסער פּײַן־דימענסיע מוז איך אױסגלוּען פֿאַר זײ
ערשטמאָליקע סיגנאַלן ן
צעאַקערט זענען ליפּן. וּוען װעט אױפֿגײן דער פֿאַרזײ ז
בײַם פֿאַלן ן

אַנטפּלעק זיך, מידבר־שטילקײט. גיב אַ װונדער־צײכן. גיב
אַ סימן, װוּ עס קװאַלט אַרױס דער אָנהײב פֿון יצירה.
און איך װעל הײַנט פֿאַרשנײַדן מיט די טױטע װּאָס כ'האָב ליב,
אַ בונד פֿון שלום און אַ בונד פֿון שירה.
                                


















.51
פֿינף
אַראָפּגעקױלערט האָט זיך איבער מיר אין מיטן גאַנג
אַן אַשיקע, פֿון שאַרבנס אַ געבױטע פּיראַמידע,
װוּ אינעװּײניק איז ניטאָ קײן טרױער, קײן פֿאַרלאַנג...
מיך צוגעדעקט מיט ג אָ ר נ י ט אין אַ תהומיקער ירידה.

פֿאַרשאָטן איז מײַן היהדיקע צײַט מיט מיר באַנאַנד.
אַן אױסגעהאַקטער אַלטער װאַלד ——־ מײַן מענטשלעכער זכּרון.
און ערגעץ אין דער גליװערניש בײַם אָפּגרונטיקן ראַנד —־.
סע שפּילט זיך װער מיט גוססדיקע שאָטנס ——. מײַנע יאָרן.

נאָר פּלוצעם טײלט זיך אָפּ דער ניט פֿוּן גאָרניט. ס'בלײַבט אַ ג אָ ר.
אַ פּענדזל מאָלט מיט גרינעם גאָלד אַן אַנדער פּאַנאָראַמע.
און מחנות אױפֿגעלעבטע שטױבן זינגען אין אַ כאָר:
־— דאָ װױנט דײַן מאַמע —— —־. —־.
                             


















519
זעקט
נקמה איז, מײַן פֿרײַנד, ניט זיס. נקמה איז ניט זיס.
נאָר אַז נקמח בלײַבט אַ װאָרט.—־. איז ביטער.
ס'פֿאַרמאָגט דאָס װאָרט אַ גאָט, איז טרעט ניט ס'װאָרט מיט דײַנע פֿיס.
אים אױסלײזן —־ אַזאַ איז דאָס געבאָט פֿון דײַן געביטער.

אים אױסלײזן. באַפֿרײַען ס'װאָרט פֿון װאָרט.
אַ שפּאַר טאָן זאָל פֿון אים אין יעדן דור אַ נײַע לאַװע.
אַניט װעט בלײַבן אױך דער בלױער זינגפֿױגל דערמאָרדט,
װּאָס מיט אַ קינד באַנאַנד איז ער געפֿאַלן אין קאַנאַװע.

דערצײל דערפֿון דײַן פֿריש־געקאַלכטן טאָג. דײַן טיש. דערצײל
דײַן קינד װאָס לערנט ירמיהו, עמוס:
— נקמה איז ניט זיס. נאָר ס'לעבט אין װאָרט אַן 
אַלנקמות.
                                    


















510
זיבן
אַ בױדעמטאָפּ ——. פֿאַרסאַזשעט האָט ער קינדװײַז מיר די זון —־
פֿאַרדראָטעװעט אין חלום האָט זיך װידער הײַנט באַװיזן.
מיט זשאַװערדיקן קול, פֿון אָנגעשפּאָלטענעם טשוגון,
געשלײַדערט שפּיזן:


־־ דו זעסט? ניטאָ דער בױדעם, און דער קאַרשנבױם ־—. אַװעק.
ניטאָ דער טױבנשלאַק, ניטאָ דער לײטער.
געבליבן בלױז אַ בױדעמטאָפּ ——. אַ קאָנצענטראַט פֿון שרעק,
זײַן עקסעלענץ דער אַשמדאַי צו דיר אַ צוגעקײטער.

אַ פֿײַער גײט אױף באָקס מיט זיך אַלײן און װערט פֿאַרברענט.
עס פּלאַצט די קונסט, װי אַ פּאַריזער לײַכטזיניקע מאָדע.
נאָר אײביק איז די שרעק —־. דעם לעבנס לעצטער עלעמענט,
אַחוץ דער שרעק איז אַלצדינג אַן אַגדה.
                             


















511
אַכט
מײַן שכן מיטן געטאָ־הױקער איז אַ פֿילאָסאָף:
־— זײ מײנען אַז אַטאָמען רײַסן־אױף דעם שולחן־ערוך...
זײ מײנען אַז אַ מאַלפּע איז אַ שליסל צום אַין־סוף,
אוּן אַז מען קען באַשאַפֿן אַ געדאַנק דורך אַש־און־פּאָרעך.

אַ גרעזעלע װײם מער פֿון זײ די סודות פֿון זײַן גרין,
אוּן איבערשרעקן קען מיך בלױז אין פֿענצטער אַ װאָראָנע.
אַפֿילו אַז דער גולם װעט שױן אָנקומען אַ ה י ן,
און ס'װּעט אַ הונט אַראָפּבילן צו אונדז פֿון דער לבֿנה ז

נו, זאָלן זײ באַלאַגערן די צײַט װּאָס איז פֿאַרשטעלט,
מיליאָנענװײַז אַ הײב טאָן אירע שײַנענדיקע שטאַבעס.
און זאָלן זײ באַשאַפֿן, די חכמים פֿון דער װעלט,
אין מיטנװאָך — אַ שבת 1..
                           


















511
גײַן
פֿאַרזאַמל מיך פֿון אַלע העקן צײַט, פֿון שטאָק און שטײן,
פֿאַרטוליע מיך, װי אותיות פֿון אַ ברענענדיקן סידור.
פֿאַרזאַמל־מיך־צוזאַמען —— איך זאָל קענען זײַן אַלײן,
אַלײן מיט דיר, און דו ——. אין מײַנע גלידער.

געפֿין מיך אין אַ קבֿר צװישן יענער־װעלט און דער,
בײַם איבערװעגן, װאָסער װעלט איז בעסער...
געפֿין מיך בײַם נקמה־נעמען פֿאַר אַ האַלבער טרער,
און װען דו זעםט מיך אָפּקילן אין שנײ אַ הײסן מעסער.

געדענק, אַז אױך דער װאָלקן איז פֿאַרזײט מיט מײַן געבײן,
אוּן רעגנט מיט מײַן אױפֿגעבליצטן פּנים צו דער נידער.
פֿאַרזאַמל־מיך־צוזאַמען ——. איך זאָל קענען זײַן אַלײן,
אַלײן מיט דיר, און דו —— אין מײַנע גלידער.
                            


















513
        צען
        פֿאַראַן אַ דימענטענער יום־טובֿ, אַ באַזונדער חג.
                                                      .
        אַ מאָל איז ער אַ שטערן איבער װאַסערן און האַפֿנס,
        אַ מאָל געפֿינסטו אים אין פֿעלד, אין זאַנגיקן זיגזאַג ——.
        דער יום־טובֿ און די שׂימחה פֿון אַ װאָרט אַ נײַ־באַשאַפֿנס.
        
און מעג דער יום־טובֿ ליכטיקן אַן אײנציקע סעקונד,
        אַן א ו י ג נב ל י ץ —־ װעט נאָך דײַן טױט אַ ברודערװאָרט אים ירשען.
        אַזױ האָט אױך געטאָן דער האַר אַ שװעבעלע אַ צונד
        אין טונקעלן גן־עדן און באַלױכטן עפּל, קאַרשן.
        

גן־עדן־װאָרט, אין גיהנום איז דערגאַנגען מיר דײַן טעם...
        אַן עדות איז דער מלאך איבער זיפֿצנדיקן טױער.
        אַרױסגעטריבן האָט ער מיך פֿון ▮גאָרטןאָ מיט זײַן פֿלאַם:
1א1   צום דימענטענעם יום־טובֿ — צו דעם װאָרט פֿון כּולו זוהר.
                                      



















.51
                                         א י ג ה אָ ל ט
א י ן פֿ ײַ ע ר ־ ו ו אָ ג ן                          נ▮ן דײַדכעאָלאָגנ 47
                                                       ט
                                                            שטאַלן ון שלמה המלד 48
ש ה ה י י נ ו                                        מײַן הכר דער בוטשאַן 49
װען כ'װאָלט ניט זײַן מיט דיר בײַנאַנד 7        צוגעװאַקסן צו אַ פֿעלדז 50
ביסט געקומען אַ נאַקעטער 8                     שטילקײטן 51
פֿאָרגאַנגען איז אַ ייִדנװעלט 10                  דער װאָלקן 53
אַ תּפֿילה אין מלהמה־צײַט 11                    דער באָקסערבױם 54
װאַנדערליד 12                                    דער אײלבערטמעגטש 55
גאולה 13                                         גלעקלעד פֿוּן קעמלען 57
בײַ נאַכט אין עין־דור 14                         לעבן סיני, האַלבע נאַכט 59
אין פֿעלד־שפּיטאָל 15                             ליכטזײַלן הױכע 60
דער יואַלד 16
 שההײנו 17                                       ל י ד ע ר פֿ ו ן נ ג ב
 פֿון בבֿל 19                                       אױפֿן װעג צו באַר שבֿע 61
 אַ זעונג 21                                        מעלה עקרבים 62
 זונפֿאַרגאַנג אין צפֿת 23                          דער בױם אין עין־הוטוב 63
 די פֿײגל איבער צפֿת 24                          ▮די פֿוקטן פֿון נגב▮ 64
 נאַדזשאַראַ אין צפֿת 25                           אָדלערס 65
 שבזי 27                                          װאָדי דזשעראַפֿי 66
 אײזלען אין רעגן 28                              רױטהאָריקע שטעט 67
 טבריה 29                                         די בײנער פֿון יוטפֿן 68
  דײַ קװדטלעד או▮ הרמוז 30
 ד ר  נײ אױפֿ
                  פֿז קבֿר פֿוז                        דאַס▮עסײַנקײַט קײן רעגז 69
                                                       און
                              ר, שמעוז בן יוהאי 31
                                                            אַל   ב 70
  ייִדיש 33 —                                      הירשן בײַם ים־סוף 71
  אױף קינס קבֿר 34                                סקעלעט פֿון אַ שיף 72
  בײַם דענקמאָל אין יד־מרדכי 35                 אילת 73
  אין פֿײַער־װאָגן פֿליטטו 36                       די לעצטע ליניע 74
  ו ו ו ש ט י ל ק י י ט ר אַ נ ג ל ט ז י ד           הר טיני 75
   מ י ט ש ו ו ײַ ג ן                                  קלײנע הימנען צו סדום 76
  די נשמה םון ים 37
  די בענקשאַפֿט פֿון יהודה הלױ 39                 י ר ו ש ל י ם
  אַ רעגן אױפֿן ים 40                              פֿעלדזענע שפּיגלען 80
   ליכט 41                                           אױפֿן װעג צום כותל מערבי 81
   צװישן באַרג און װאָלקן 42                       כראָניק װעגן אַלטשטאָט 83
   װאַטער־שעפּערינס בײַם ברונעם 43               פֿאָרליבטע 84
   פֿאָר װאָט ן 44                                    עפּלרױטקײט פֿון ירושלים 85
   אַן אײנציקע פּאַלמע 46                          דיכטונג 87
                                                    
515
די צײַט איז מײַנע אױפֿן חר הצופֿים 89         אױגנטאַנץ 177
די צװאה פֿון נטים לאַניאָדאָ 90                  רעגנטאַנץ 178
                                                   פּיגמײען־טאַנץ 180
ד י ק אַ ר ש פֿ ו ן ד ע ר מ אָ נ ו נ ג              אַ מעסעאָר אין מידבר קאַלאַהאַרי 181
אױטאָפֿאָרטרעט 95                                אָאַזיס 182
קאָמענטאַרן צו אָ פֿנים אין שפּיגל 98            אין אָנהײב 184
ערבֿ מײַן פֿאַרברענונג 103                       זונגאַ 5אַ1
דער זילבערנער שליטל 105                     העלפֿאַנדן בײַ נאַכט 186
אײביקע בגדים 110                              בית־עולם פֿון העלפֿאַנדן 188
לא תרצה 113                                   די קונסט פֿון טאַטױרן 189
די מירמלנע טטאַטוע 114                        דער שװאַרצער קיניג 190
אױפֿן װאַטער שװימט אַ קאָפּ 117                דער אײביקער 192
מאָטקע הבד 119                                ליבשאַפֿט 194
דערמאָנונג 121                                  דער מאַלפּע־סוּהר 195
 אַ פֿרױ דערצײלט ב12                            ליד פֿון אַ קראַנקער מײדל 196
 אַ מאַנטל אױפֿן דיל 3נ1                        קיבעליד 197
 באַגעגעניש 5נ1                                  די שענסטע 198
 פֿאַרשעמטע 6ג1                                 פֿול איז הײַנט דער טײַד 199
 שװאַרצע טױבן 7ב1                              ליד פֿון אַ טױט־פֿאַרמישפּטן 200
 די קאַרש פֿון דערמאָנונג 132                    קלאָגליד פֿון אַ יונגער אַלמנה 01נ
 דאָס ליד פֿון נסיון 140                           דימענט־מײדל 02נ
 ▮אָ▮ גער                                         צ▮ כ▮אָנוגג פֿון אַ זולו בסב
                                                    דער
 א אָ ▮▮ט אונטךד▮▮▮רקע צװדל ד
             פֿ ו ן          ן ו ו
                                                    ד   ד▮ױם 07נעד 05ב
                                                              ון דו
                                    גן 142
                                                        א
                                                        ־
 גאַניאָגסקי 143                                   ליד צו דעם האַר פֿון די װאָלקנט 08נ
 דענקמאָל נאָד אַ פֿערד 144                      געזאַנג פֿון די קדעציקע 209
 אײַן קלנ 145
          דער אַ                                   ד▮ר ה▮ײַבסטדאָרדליד פֿון ױ העדעדאָס 210
 ג יקעל                                           דאָס ז
                 פּגעסמאַלשטע 147
                                                             שער ק 211
 
דאָקטאָר אַטלאָט 149                             דאָס גראָע פֿײַער 213
  טאָגבוד פֿון שנײ 148                            נקמה־־טרערן נ1ב
  —בן אָל.ג א▮אַ▮עײַאַטענ1
   װאַר ע         1
            ז         ן קאַ                        עןײַנײַײַקוךנבבײַ▮1ו21
                            רשנרױט 152
                                                     דדר לײטער 216
  אַ ב ר י ו ו צ ו ד י ג ר אָ ז ן 155               ד
                                                        נאָכט און דער טאָג 217
  אָ ד ע צ ו ד ע ר ט ו י ב                       דוג:ל▮ צעאַך אַן ▮כק▮ואַלנ 218
                                                       י ע       װאַר ן
                                                           ד              9
  אָ ד ע צ ו ד ע ר ט ו י ב 6פֿ1                   די פֿײגלשיף 220
                                                     דער הלום 222
  ־כגנ רוגןן, אַלל: י
                                                      ײַו ־ך ט▮ײַ נ27
      ל פֿ נ ד ן                                     ער י
                    ק▮אַנע בבלאָפֿז 175
                           ן
                                                              גער 6ננ
  בײַם נילוט 176
                                                  
516
ג ר י נ ע ר אַ ק ו ו אַ ר י ו ם                        געװײן פֿון שטײנער 301
גרינער אַקװאַריום 227                           װילנע 302
די פֿרךי אין דער שטרױענער פֿאַנאַמע 231       צום טױט םון מײַן רעטערין 303
קינדערשע הענטלעד 236                         טיניאַטור 304
די איובטע 237                                    גראָ 305
די לעצטע פֿון אַלע בלינדע 41נ                  שעהען 306
צװישן צװײ קױמעגס 243                        צײַט 307
דער פֿױער װאָט האָט געזען גאָט 244            בײַם לײענען שעקספּיר 309
דאָס רינגעלע 246                                 רעמבראַנדט 310
צום אָנדענק פֿון אַ פּעלצל 250                   דער קראַנקער דיכטער 311
דער טױט פֿוּן אַן אָקס 252                       דער גוסס נ31
הינטערן גאָלדענעם שלײער 54נ                 יונגשאַפֿט 313
אַ לװיה אין רעגן 257                            די זעג 314
דאָס קעסטעלע פֿון פּימסנהאָלץ 54נ               דיאַלאָג אין גראָ 315
באָמקע 267                                       ליבשאַפֿט 316
האָניק םון אַ װילדער בין 271                     דײַן האַנט אױף מײַן אַקסל 317
                                                     דאָס אײביקע 318
א י ן מ י ד ב ר ס י נ י                           זילבערבער פֿעניקס 319
                                                     רױכן פֿון ייִדישע קינדער 320
א י ן מ י ד ב ר ס י נ י  75נ                      פֿרץ מאַרקיש 323
                                                     בו א▮דעאָגלעײַונג װ▮לנע 326
ײַ▮ד־אוקבז פֿון אַ ה▮                                 אַל      ו    ▮ד
   ד   ק ע ן פ ו  אַ דנר ש
                                                                 ן
                    רש 0
פֿאַטאַ־מאָרגאָנאַ 281
▮דער קװאַל פֿון נבואה▮ 283                     פֿ ו ן ז י ד צ ו ז י ד
אַן אָדלער אױסגעשמידט פֿון זאַלץ 84ב           תּפֿילה צו זיד אַלײן 328
אָדע צום הײשעריק 285                           שײנקײט 9נ3
ירושלים 86נ                                      פּאָעזיע 330
עלזע לאַםקער־שילער 7אַ7                        אײַננעמען שטהים פֿון צײַט מיטן װאָרט 331
יעקבֿס לײטער 289                               דרײַ בײמער 332
פֿאַרגאַנגענהײט אין צפֿת 90ב                     אין גאָרטן 333
                                                     ביכער 334
ד ע ר ק ר ײַ ז פֿ ו ן ד י נ אָ ע נ ט ע             אין פֿאַרק 335
מײַן טאַטע 294                                   דער האָגל 336
די צעפ פֿוּן מײַן שװעסטער 95ב                  פֿון זיד צו זיך 337
ט אַ ט ע א ו ן ק י נ ד                             ליד װעגן אָ מוראַשקע 338
א אַנטקעגן פֿעגצטער 296                       ים־ליד 339
ב שאַ 297                                       דער ים־הונט 340
ג שפּילצײַג 298                                  צװײ מאָלער 341
דער שנײמענטש 299                             אַ גליװאָרעם אין גראָזן 342
נײַנטע סימפֿאָניע 300                             אונטער דער ערד 343
                                                 

ץ51
נשמה 344                                         ב אַ ר ע ג ג ט ע ל י פ ן
אַ זעוגג 345                                       סוף־נאַכטיקע לאַנדשאַפֿט 387
דער קונצן־טאַכער 346                           אַ מיזמור אין עין־גדי 388
צום שטערן־זעער 347                             דער מירטנװאָלד 390
אין אָ שטײנהאַקערײַ 349                         איגדזל פֿון רױטע קאָראַלן 391
די פֿאַרפֿרױרענע שיף 350                        פּסוקים פֿון אַ רעגן 392
                                                     איד און בױם 393
אָ אַ ז י ס                                           מיט װעמען 4ט3
                                                     פֿנימער 395
ו ו ע ר ט ע ר א ו ן ש ו ו ײַ ג נ ט                  קאָנטראַסטן 396
דער װײַנשטאָק 355                              אַ מענטשן־פֿרעסער 397
אױסדרעסירטע היות 356                          זאָל טונקלען 398
שאַגאַלישער גאָרטן 357                          אַ הלום 399
דער װעג צום גן־עדן 358                        צום הבֿר 400
אַ הוּנדערט▮עריקע 359
װאָלקנס 360                                      א י ן ו ו אַ ד י פֿ י ר אַ ן 402
אימפֿראָװיזאַציע 361
עלעגיע אױפֿן טױט פֿון אַ העלפֿאַנד נפֿ3          אָ אַ ז י ט  407
אלד װײס שױן דעם טעם... 363                  אַ דינע, שמײכלענדיקע האַנט 409
נעכטן 364                                        באַהעלטעניש 410
מיט קוּיל פֿאַרצײכנט 365                         מאָרגן־שטערן 411
ניאַגאַראַ פֿ36                                      לירישע גיואַנסן 412
אַקאָרד 367                                       ריטעם 413
קעצטע רגע 363                                  א י ן ו ו ײַ נ ק ע ל ע ר  414
פֿון טאַגבוד 9פֿ3
אױסדערװײלטער בױם 370                       ג ײַ ס ט י ק ע ע ר ד
ש5אַציר אוּיף אַ בית־עולם 371                    אױפֿן ים, בײַם געבורט פֿון לעגענדעט 419
קײינע זון נ37                                   די סאַברעס בליִען 436
גילדעגער קרײַז 373                              אָ הלום פֿון אַ גאָלדשמיד 471
דער בלינדער מילטאָן 374                        עפּילאָג 491
פֿאַרטױבטע אָקטן 375
                                                     ג ע ש ל אָ ס ע נ ע ר צ י ק ל
צ װי י ב אַ ל אַ ד ע ט ו ו ע ג ן א ייִ ן ק י נדהי י ט   דאָט ערשטע ליד 503
באָלאָדע פֿון זעקסטן פֿיגגער 376                 אַ ליד װעגן מײַן שאָטן 506
דאָט רױטע פֿיסל 379                             אַ ליד אָן אַ נאָמען 507
                                                     דער קוש 9פ5
א י ב ע ר מ ײַ ן ז כ ר ו ן                          דער קלוגער שפּיגל פֿון טײַן שכן 510
די קױמען־קערער 382                            אַ מאָל אין אָ װיגטער 511
אַ שװאַלב מיט אַ זײַדענעם שגעבל 383          צו אָ מאָלער װאָס מאָלט מלאָכים 513
דער בריװ 385                                    געבױגן בײַ דער פּיאָנע 514
אַ װינטערנאַכט 386                               געשלאָטענער ציקל 515
                                                 

.51